Trainingsbeleid en pensioenverwachtingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Trainingsbeleid en pensioenverwachtingen"

Transcriptie

1 Trainingsbeleid en pensioenverwachtingen Raymond Montizaan Andries de Grip Didier Fouarge / Maastricht University Contact: r.montizaan@maastrichtuniversity.nl OUDEREN OP DE ARBEIDSMARKT: DUURZAME INZETBAARHEID EN UITTREDING 28 maart 2014

2 Waar gaat dit paper over? We onderzoeken of trainingsbeleid een succesvol middel kan zijn om langer doorwerken te stimuleren Gebruik van unieke gekoppelde werknemers-werkgevers data die verzameld zijn in 2012 voor de NL publieke sector Belangrijkste resultaten: Trainingsbeleid is significant positief gecorreleerd aan de verwachte pensioenleeftijd Resultaat blijft staan als we controleren voor feitelijke trainingsparticipatie Resultaat o.a. gedreven door de positieve reciproque persoonlijkheidskenmerken van werknemers: motiverende werking Resultaat robuust t.o.v. diverse robuustheidsanalyses

3 Literatuur I Een sterke focus op de relatie tussen on-the-job training, lonen en productiviteit Human capital theory voorspelt dat training er toe kan bijdragen dat werknemers langer doorwerken door een toename in productiviteit en het loon (Becker, 1962) Meeste empirische studies gebruiken bedrijfsdata en vinden een positief effect van training op productiviteit (Bartel, 1994; Barret en O Connel, 2001; Zwick, 2006) Andere studies vinden zowel een positief effect op productiviteit als het loon (Bartel, 1995; Dearden et al., 2006; Fersterer et al. 2008; Konings en Vanormelingen, 2009) of alleen een significant effect op de productiviteit (Conti, 2005)

4 Literatuur II Maar enkele studies die direct de relatie tussen training en uittredegedrag analyseren (verschillende causale verbanden). Pensioen Training Human capital theory voorspelt dat het versoberen van de pensioenrechten kan leiden tot een hogere trainingsparticipatie (Becker, 1975; Ben Porath, 1976; Lau en Poutvaara, 2006). Empirische studies tonen dit inderdaad aan (Bassanini et al., 2005; Fouarge en Schils; 2009; Montizaan et al., 2010). Training Pensioen Bewijs is voor deze relatie is niet eenduidig Picchio and Van Ours (2013) vinden dat training leidt tot een hogere participatie van ouderen, terwijl Lune et al. (2010) geen effect vinden van volwassenonderwijs op pensioengedrag

5 Contributie van dit paper 1. Unieke integratie van werknemers- en werkgeversdata over trainingsmogelijkheden en pensioengedrag in één raamwerk 2. Focus op trainingsmogelijkheden i.p.v. feitelijke trainingsinvesteringen / trainingsbudgetten. Reduceert ook de kans op omgekeerde causaliteit tussen de trainingsmogelijkheden en pensioengedrag op het individuele niveau 3. De data staat toe dat 1. Wij alternatieve hypothesen kunnen testen: o.a. de rol van positieve reciprociteit als onderliggend mechanisme 2. Wij kunnen controleren voor diverse andere HR-practices en organisatiekenmerken.

6 Data I Gekoppelde werknemers-werkgevers surveys en administratieve data van Nederlandse werknemers in de publieke sector (2012): Administratieve data van ABP Individuele pensioen rechten, loon, dienstjaren, sub-sector Werkgevers survey Survey verstuurt aan alle werkgevers in de publieke sector Survey gerespondeerd door HR-adviseurs, HR-managers, en managing directors. Respons: 31%. Survey bevat gedetailleerde vragen over training en HR-practicies.

7 Data II De werknemers survey ABP heeft employees (leeftijd 35-63) een brief gestuurt met het verzoek om te participeren in het onderzoek respondenten hebben hun adres teruggestuurd en kregen vervolgens een met de link naar de survey Respons: 6,000 Gekoppeld bestand Antwoorden van 1000 employees kunnen gekoppeld worden aan antwoorden van hun werkgever. Door item non-respons hebben wij 845 bruikbare werknemersobservaties die gekoppeld kunnen worden aan 300 werkgevers. Respons gelijk verdeeld over de sub-sectoren. Werknemerskenmerken van degenen met een match wijken niet af van degenen zonder match.

8 Data III Afhankelijke variabele (werknemerssurvey): Op welke leeftijd verwacht u volledig uit te treden?

9 0 Training policy Data IV Onafhankelijke variabele: Oudere werknemers: In welke mate gebruikt uw organisatie de volgende HR-instrumenten die specifiek op oudere werknemers zijn gericht?..extra opleidingen of training participatie 5-punt Likert schaal van 1 voor geen enkele werknemer to 5 voor alle werknemers (gestandaardiseerd )

10 Data V Controle variabelen: Vier indicatoren die meten hoe vaak HR-practices gericht op oudere werknemers worden toegepast (factoranalyse op 15 items). Aanpassing taken Financiele incentives (e.g. demotie, promotie) Beleid gericht op werkuren (e.g. seniorendagen, reductie van werkuren) Pensioenbeleid (e.g. part-time pensioneren, mogelijk maken van vervroegd uittreden) Persoonskenmerken: leeftijd, opleiding, sub-sector, loon, dtf, dienstjaren geslacht, huwelijkse staat Persoonlijkheidskenmerken: Big Five kenmerken op basis van de verkorte 15-item Big Five schaal die gevalideerd is door McManus and Furnham (2006) en Furnham et al. (2003) Takenpakket: Gemeten doormiddel van 18 vragen uit de Princeton Data Improvement Initiative (PDII) Survey

11 Basis resultaat Expected retirement age (1) (2) (3) Training policy 0.091** 0.090** 0.092** (0.043) (0.041) (0.042) HR practices focused on Yes Yes Yes older workers Personal characteristics Yes Yes Yes Personality traits No Yes Yes Job tasks No No Yes Observations * p < 0.10, ** p < 0.05, *** p < Standard errors corrected for clustering on organization level. The table shows ordered probit estimates. Een toename in de intensiteit van het trainingsbeleid met één standaard deviatie kan worden geassocieerd met een 1.1 maand hogere pensioenleeftijd

12 Alternatieve verklaringen I Trainingsbeleid waarschijnlijk endogeen! Selfselectie van hoger opgeleid personeel in organisaties waarin werknemers later met pensioen gaan en vaker trainen Selfselectie van meer gemotiveerde employees Training en individuele pensioenverwachtingen mogelijk beinvloed door de productiviteit van het werknemersbestand Financiele situatie van de organisatie Het bestaan van andere HR-practices zou onze resultaten kunnen verklaren

13 Alternative verklaringen II Dependent variable: Expected retirement age (1) (2) (3) (4) (5) Training policies 0.089** 0.101** 0.095** 0.134** 0.249** (0.040) (0.040) (0.041) (0.053) (0.105) Characteristics of workforce Yes Yes Yes Yes Yes (preparedness to train, percentage of highly educated employees, job engagement) Productivity indicators No Yes Yes Yes Yes Financial condition of No No Yes Yes Yes organization Overall personnel management No No No Yes Yes Organization random effects No No No No Yes Personal characteristics Yes Yes Yes Yes Yes Personality traits Yes Yes Yes Yes Yes Job tasks Yes Yes Yes Yes Yes Observations

14 Trainingbeleid en trainingsparticipatie I Dependent variable: Expected (1) (2) (3) retirement age Training policies 0.085** 0.127** 0.236** (0.043) (0.053) (0.105) Human capital investments Training participation (0.081) (0.093) (0.185) Number of training courses 0.057** 0.051* 0.099* (0.027) (0.029) (0.054) Personal characteristics Yes Yes Yes Personality traits Yes Yes Yes Job tasks Yes Yes Yes Overall personnel management No Yes Yes Characteristics of workforce No Yes Yes Productivity indicators No Yes Yes Financial condition of organization No Yes Yes Organization random effects No No Yes Observations

15 Positieve reciprociteit Trainingsmogelijkheden kan gezien worden als een gift die positieve wederkerige werknemers wensen te belonen (Bowles, 2008; Akerlof; 1982), bijvoorbeeld door het langer laten terugverdienen door de werkgever Leuven et al. (2005) tonen aan dat positieve reciprociteit een belangrijke voorwaarde is voor de bereidheid van werkgevers om generieke training aan te bieden. Positieve reciprociteit gemeten aan de hand van een schaal van 3 surveyvragen. Experimenteel gevalideerd door Perugine et al. (2003)

16 Alternative verklaringen III Dependent variable: Expected (1) (2) retirement age Training policies * * (0.362) (0.805) Positive reciprocity (0.094) (0.226) Training policies x positive 0.199** 0.453** reciprocity (0.091) (0.201) Personal characteristics Yes Yes Personality traits Yes Yes Human capital investments Yes Yes Job tasks Yes Yes Characteristics of workforce No Yes Productivity indicators No Yes Financial condition of No Yes organization Overall personnel management No Yes Organization random effects No Yes Observations

17 Trainingbeleid en trainingsparticipatie II No training Specific training without support Specific training with support General training without support General training with support Training policies ** (0.028) (0.006) (0.021) (0.016) (0.016) Personal characteristics Yes Yes Yes Yes Yes Personality traits Yes Yes Yes Yes Yes Job tasks Yes Yes Yes Yes Yes Overall personnel Yes Yes Yes Yes Yes management Characteristics of workforce Yes Yes Yes Yes Yes Productivity indicators Yes Yes Yes Yes Yes Financial condition of Yes Yes Yes Yes Yes organization Observations

18 Conclusie Trainingsbeleid kan een succesvol middel zijn om langer doorwerken te stimuleren Belangrijkste resultaten: Trainingsbeleid is significant positief gecorreleerd aan de verwachte pensioenleeftijd Resultaat blijft staan als we controleren voor feitelijke trainingsparticipatie Resultaat gedreven door de positieve reciproque persoonlijkheidskenmerken van werknemers: motiverende werking Resultaat robuust t.o.v. diverse robuustheidsanalyses

19 Appendix Controle voor de verwachte pensioenleeftijd van collega s Dependent variable: Expected (1) (2) (3) retirement age Training policies 0.099** 0.145** 0.277** (0.046) (0.059) (0.115) Mean expected retirement age of colleagues (0.042) (0.046) (0.088) Personal characteristics Yes Yes Yes Personality traits Yes Yes Yes Job tasks Yes Yes Yes Overall personnel management No Yes Yes Characteristics of workforce No Yes Yes Productivity indicators No Yes Yes Financial condition of organization No Yes Yes Organization random effects No No Yes Observations

Duurzame inzetbaarheid en Pensioenverwachtingen

Duurzame inzetbaarheid en Pensioenverwachtingen Duurzame inzetbaarheid en Pensioenverwachtingen -onderzoek onder werknemers en werkgevers 2007-2013 Toenemende noodzaak om langer door te werken Verlagen (vroegtijdige) pensioenrechten: - Afschaffing VUT,

Nadere informatie

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid Andries de Grip, Didier Fouarge en Raymond Montizaan Context Netspar Brief Het Nederlandse pensioenstelsel is de afgelopen jaren sterk veranderd:

Nadere informatie

Pensioenversoberingen: In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken? Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University

Pensioenversoberingen: In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken? Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University Pensioenversoberingen: In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken? Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University Veel dynamiek in ons pensioensysteem Versobering vroegpensioensystemen:

Nadere informatie

Verhoging pensioenleeftijd, arbeidsongeschiktheid en menselijk kapitaal ontwikkeling

Verhoging pensioenleeftijd, arbeidsongeschiktheid en menselijk kapitaal ontwikkeling Verhoging pensioenleeftijd, arbeidsongeschiktheid en menselijk kapitaal ontwikkeling Raymond Montizaan 12-04-2018 r.montizaan@maastrichtuniversity.nl Lang zullen we leven! Lang zullen we gezond en gemotiveerd

Nadere informatie

Pensioenverwachtingen en duurzame inzetbaarheid

Pensioenverwachtingen en duurzame inzetbaarheid Pensioenverwachtingen en duurzame inzetbaarheid Prof.dr. Andries de Grip Studiedag Waarheen met de loopbaan? CCR, Universiteit Antwerpen,11 juni 2015 Toenemende noodzaak om langer door te werken Verlagen

Nadere informatie

maar een onderbreking hadden in hun loopbaan, onder het minder genereuze ABP Keuzepensioen vallen. De verandering in het pensioensysteem houdt in dat

maar een onderbreking hadden in hun loopbaan, onder het minder genereuze ABP Keuzepensioen vallen. De verandering in het pensioensysteem houdt in dat Het doel van deze studie is te bepalen in welke mate hervormingen van pensioenstelsels een effect hebben op trainingsparticipatie, de geleverde inspanning op het werk, het welzijn en de mentale gezondheid

Nadere informatie

In de komende decennia zal de vergrijzing

In de komende decennia zal de vergrijzing onderwijs Pensioenverwachtingen en menselijk kapitaal Door de recente veranderingen in het pensioenstelsel verwachten werknemers dat zij langer zullen moeten doorwerken. Oudere werknemers zijn hierdoor

Nadere informatie

Hoe gevoelig is de uittredeleeftijd voor veranderingen in het pensioenstelsel?

Hoe gevoelig is de uittredeleeftijd voor veranderingen in het pensioenstelsel? Hoe gevoelig is de uittredeleeftijd voor veranderingen in het pensioenstelsel? Didier Fouarge, Andries de Grip & Raymond Montizaan Contact: d.fouarge@maastrichtuniversity.nl WSE Arbeidsmarktcongres 2013,

Nadere informatie

Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse

Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Wim Groot & Henriette Maassen van den Brink In samenwerking met Annelies Notenboom, Karin Douma en Tom Everhardt, APE Den Haag

Nadere informatie

Duurzame inzetbaarheid en pensionering in de overheid en het onderwijs

Duurzame inzetbaarheid en pensionering in de overheid en het onderwijs Duurzame inzetbaarheid en pensionering in de overheid en het onderwijs Didier Fouarge Andries de Grip Raymond Montizaan ROA-R-2013/10 Colofon Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Niets

Nadere informatie

Verschil in werkelijke pensioenleeftijd tussen mensen van verschillende opleidingsniveaus. Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University

Verschil in werkelijke pensioenleeftijd tussen mensen van verschillende opleidingsniveaus. Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University Verschil in werkelijke pensioenleeftijd tussen mensen van verschillende opleidingsniveaus Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken?

Nadere informatie

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid. editie 04. Andries de Grip Didier Fouarge Raymond Montizaan.

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid. editie 04. Andries de Grip Didier Fouarge Raymond Montizaan. Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid Andries de Grip Didier Fouarge Raymond Montizaan editie 04 s e p t 2015 netspar brief De Netspar Brief is bedoeld om onderzoeksresultaten

Nadere informatie

Secundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang. Sandra Terwolbeck, Amstelveen 8 oktober 2008

Secundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang. Sandra Terwolbeck, Amstelveen 8 oktober 2008 Secundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang Sandra Terwolbeck, Amstelveen 8 oktober 2008 Secundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang Huidige uitdagingen voor organisaties Veranderd werknemersperspectief

Nadere informatie

Netspar nea papers. Didier Fouarge en Andries de Grip. Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing?

Netspar nea papers. Didier Fouarge en Andries de Grip. Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing? Netspar nea papers Didier Fouarge en Andries de Grip Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge en Andries de Grip Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing? nea paper 54

Nadere informatie

Pensioen en duurzame inzetbaarheid. Twee kanten van de medaille

Pensioen en duurzame inzetbaarheid. Twee kanten van de medaille Pensioen en duurzame inzetbaarheid Twee kanten van de medaille Inhoudsopgave Voorwoord 0003 Oudere sollicitanten maken weinig kans op een baan 0005 Werkgevers onderwaarderen oudere werknemers 0008 Zijn

Nadere informatie

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid. 25 september 2015

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid. 25 september 2015 Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid 25 september 2015 Programma 13.30 Opening en welkom door dagvoorzitter Michael Visser (Netspar) 13.45 Goede inzetbaarheid oudere medewerkers

Nadere informatie

Langer doorwerken, werksituatie en productiviteit Vervolgmeting (2009) VPL-onderzoek

Langer doorwerken, werksituatie en productiviteit Vervolgmeting (2009) VPL-onderzoek Langer doorwerken, werksituatie en productiviteit Vervolgmeting (2009) VPL-onderzoek Andries de Grip Raymond Montizaan ROA-R-2010/8 Colofon Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Niets uit

Nadere informatie

Pensioenverwachtingen en personeelsbeleid

Pensioenverwachtingen en personeelsbeleid Pensioenverwachtingen en personeelsbeleid Verslag van de ROA enquête 2011 Didier Fouarge Andries de Grip Raymond Montizaan ROA-R-2011/9 Colofon Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Niets

Nadere informatie

Gaan 50 plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge & Andries de Grip. ROA, Maastricht University. Samenvatting

Gaan 50 plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge & Andries de Grip. ROA, Maastricht University. Samenvatting Gaan 50 plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge & Andries de Grip ROA, Maastricht University Samenvatting Veranderingen in economische processen vragen van werknemers dat zij voortdurend

Nadere informatie

Versoberde pensioenen en de werkinzet van oudere werknemers

Versoberde pensioenen en de werkinzet van oudere werknemers Versoberde pensioenen en de werkinzet van oudere werknemers Vervolgmeting (2010) VPL-onderzoek Andries de Grip Raymond Montizaan ROA-R-2011/6 Colofon Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA).

Nadere informatie

De effecten van pensioenversoberingen op productiviteit en arbeidsmarktparticipatie

De effecten van pensioenversoberingen op productiviteit en arbeidsmarktparticipatie De effecten van pensioenversoberingen op productiviteit en arbeidsmarktparticipatie Raymond Montizaan Dit artikel gaat in op de vraag in welke mate hervormingen van pensioenstelsels invloed hebben op trainingsparticipatie,

Nadere informatie

Figure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length

Nadere informatie

Major/minor personeel en organisatie TEW/BE/HIR. Prof. dr. Marijke Verbruggen 3 april 2019

Major/minor personeel en organisatie TEW/BE/HIR. Prof. dr. Marijke Verbruggen 3 april 2019 Major/minor personeel en organisatie TEW/BE/HIR Prof. dr. Marijke Verbruggen 3 april 2019 Voorbereiden voor 2 future selves HR Professional Leidinggevende Arbeidsrecht Nieuwe werknemers werven en selecteren

Nadere informatie

Geheimen en Professionele Effectiviteit: De Modererende Invloed van Type D persoonlijkheid, Negatief Affect en Sociale Inhibitie bij Werknemers

Geheimen en Professionele Effectiviteit: De Modererende Invloed van Type D persoonlijkheid, Negatief Affect en Sociale Inhibitie bij Werknemers Geheimen en Professionele Effectiviteit: De Modererende Invloed van Type D persoonlijkheid, Negatief Affect en Sociale Inhibitie bij Werknemers Secrets and Personal Effectivity: The Moderating Influence

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

Summary in Dutch. Samenvatting

Summary in Dutch. Samenvatting Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.

Nadere informatie

Gebruik van GRI-indicatoren voor interne sturingsprocessen. Mark van Rijn 14 October 2004

Gebruik van GRI-indicatoren voor interne sturingsprocessen. Mark van Rijn 14 October 2004 Gebruik van GRI-indicatoren voor interne sturingsprocessen Mark van Rijn 14 October 2004 Een jaar geleden... Heineken verwijderd uit DJSI STOXX Positie binnen FTSE4Good onder druk Heineken scoort laag

Nadere informatie

Mindfulness als Aanvullende Hulpbron bij het JD R model voor het. Verklaren van Bevlogenheid bij Werknemers uit het Bankwezen in.

Mindfulness als Aanvullende Hulpbron bij het JD R model voor het. Verklaren van Bevlogenheid bij Werknemers uit het Bankwezen in. Mindfulness als Aanvullende Hulpbron bij het JD R model voor het Verklaren van Bevlogenheid bij Werknemers uit het Bankwezen in Vlaanderen Mindfulness as an Additional Resource for the JD R Model to Explain

Nadere informatie

WORKSHOP. Determinanten van doorwerken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd: maken ouderen nog kans op de arbeidsmarkt?

WORKSHOP. Determinanten van doorwerken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd: maken ouderen nog kans op de arbeidsmarkt? WORKSHOP Determinanten van doorwerken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd: maken ouderen nog kans op de arbeidsmarkt? Afdeling Determinanten van doorwerken: TOT de pensioengerechtigde leeftijd NA

Nadere informatie

Meervoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden

Meervoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden Er is onderzoek gedaan naar rouw na het overlijden van een huisdier (contactpersoon: Karolijne van der Houwen (Klinische Psychologie)). Mensen konden op internet een vragenlijst invullen. Daarin werd gevraagd

Nadere informatie

Jeugdzorg 7 juni 2013. RAPPORTAGE totaalset

Jeugdzorg 7 juni 2013. RAPPORTAGE totaalset Jeugdzorg 7 juni 2013 RAPPORTAGE totaalset Resultaten voordezorg.nl Zes jeugdzorgorganisaties hebben meegedaan aan voordezorg.nl. Medewerkers hebben antwoord gegeven op de vragen: Hoe denkt u over uw werk?

Nadere informatie

smartops people analytics

smartops people analytics smartops people analytics Introductie De organisatie zoals we die kennen is aan het veranderen. Technologische ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden zorgen dat onze manier van werken verandert. Waar veel

Nadere informatie

Samenvatting. Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten

Samenvatting. Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten Samenvatting Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten 1 Introductie De beroepsbevolking in westerse landen vergrijst. Door het stijgen

Nadere informatie

Innovatiebenchmark Noord-Nederland. Overzichtsrapport. Prof.Dr. Dries Faems d.l.m.faems@rug.nl

Innovatiebenchmark Noord-Nederland. Overzichtsrapport. Prof.Dr. Dries Faems d.l.m.faems@rug.nl Innovatiebenchmark Noord-Nederland Overzichtsrapport Prof.Dr. Dries Faems d.l.m.faems@rug.nl 1. Inleiding 1.1 Project Innovatie Benchmark Noord-Nederland Dit rapport is opgesteld in kader van het project

Nadere informatie

design and free choice

design and free choice Pension contract design and free choice Theory and practice Pension communication and choices Henk Nijboer en Bart Boon Pension contract design and free choice Inhoud De rationele burger Economische instrumenten

Nadere informatie

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering

Nadere informatie

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en Bevlogenheid Emotional Labor, the Dutch Questionnaire on Emotional Labor and Engagement C.J. Heijkamp mei 2008 1 ste begeleider: dhr. dr.

Nadere informatie

OUDERE WERKNEMERS. Inhoudsopgave

OUDERE WERKNEMERS. Inhoudsopgave OUDERE WERKNEMERS Rapport van ILC Zorg voor later, Stichting Loonwijzer/WageIndicator, en Universiteit van Amsterdam/Amsterdams Instituut voor Arbeids Studies (AIAS) Inhoudsopgave De ILC vragen in de Loonwijzer

Nadere informatie

Macro-economische betekenis toerisme Werkgelegenheid Nico Heerschap

Macro-economische betekenis toerisme Werkgelegenheid Nico Heerschap Macro-economische betekenis toerisme Werkgelegenheid Nico Heerschap 1 Waarom aandacht voor de toeristische werkgelegenheid Gastvrijheidsindustrie professionaliteit personeel en management (competenties

Nadere informatie

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC (www.nioc.nl) stelt zich conform zijn statuten tot doel: het realiseren van congressen over informatica onderwijs en voorts al hetgeen

Nadere informatie

Samenvatting Werk, Pensioen en Gezondheid

Samenvatting Werk, Pensioen en Gezondheid Samenvatting Werk, Pensioen en Gezondheid Potentiële bedreigingen voor de arbeidsparticipatie van oudere werknemers: werkbelasting, geheugen, sociale timing van pensioneren en gezondheid Een aantal bedreigingen

Nadere informatie

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Opbouw presentatie 1. Uitgangspunten veranderingen G2 - > G3 2. Overzicht belangrijkste

Nadere informatie

OUDEREN. Onderzoek op basis van de Loonwijzer AMSTERDAMS INSTITUUT VOOR ARBEIDSSTUDIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

OUDEREN. Onderzoek op basis van de Loonwijzer AMSTERDAMS INSTITUUT VOOR ARBEIDSSTUDIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM AMSTERDAMS INSTITUUT VOOR ARBEIDSSTUDIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM OUDEREN Onderzoek op basis van de Loonwijzer Kea Tijdens, AIAS, Universiteit van Amsterdam Maarten van Klaveren, STZ advies & onderzoek,

Nadere informatie

Technology as enabler to measure and improve employee experience

Technology as enabler to measure and improve employee experience The Future of HR: digital and agile. Technology as enabler to measure and improve employee experience Frederik Somers & Tom Arts 24 november 2016 The Happy Room, Wijnegem Introductie Tom Arts Succes Koffie

Nadere informatie

Hoe meet je prestatie op het werk?

Hoe meet je prestatie op het werk? Body@Work retraite 26-10- 10, TNO Leiden Hoe meet je prestatie op het werk? Project team: Drs. Linda Koopmans (TNO/VUmc) Dr. Claire Bernaards (TNO) Dr. Vincent Hildebrandt (TNO) Prof. Dr. Riekie de Vet

Nadere informatie

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual

Nadere informatie

Pensioenverwachtingen en personeelsbeleid

Pensioenverwachtingen en personeelsbeleid Pensioenverwachtingen en personeelsbeleid Jaarverslag 2012 Didier Fouarge Andries de Grip Ahmed Mohamed Raymond Montizaan ROA-R-2012/4 Colofon Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Niets

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Agglomeratiekrachten naar opleidingsniveau

Agglomeratiekrachten naar opleidingsniveau Agglomeratiekrachten naar opleidingsniveau Inzichten uit micro-data voor Nederland Henri L.F. de Groot Afdeling Ruimtelijke Economie Vrije Universiteit Amsterdam Gezamenlijk werk met Stefan Groot Deze

Nadere informatie

Wat beweegt ambtenaren?

Wat beweegt ambtenaren? Wat beweegt ambtenaren? Presentatie onderzoeksresultaten Scriptieverdediging Master of Culture and Change mw. A.G. (Diana) Schaeffer - Elsinga Utrecht, 27 augustus 2015 Word een HELD al is het maar voor

Nadere informatie

SAMENVATTING (Summary in Dutch)

SAMENVATTING (Summary in Dutch) 152 SAMENVATTING (Summary in Dutch) Sinds het begin van de jaren 70 zijn economen zich in toenemende mate gaan interesseren voor dat wat zich afspeelt binnenin ondernemingen, zoals de verhoudingen tussen

Nadere informatie

Fysiek belastende arbeidsomstandigheden bij zelfstandige ondernemers in Vlaanderen

Fysiek belastende arbeidsomstandigheden bij zelfstandige ondernemers in Vlaanderen Technische nota Fysiek belastende arbeidsomstandigheden bij zelfstandige ondernemers in Vlaanderen 2007-2010 Brussel februari 2013 Inleiding Met de werkbaarheidsmonitor van de Stichting Innovatie & Arbeid

Nadere informatie

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten? De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve

Nadere informatie

Een kwalitatief goede job is voor iedereen goed

Een kwalitatief goede job is voor iedereen goed Een kwalitatief goede job is voor iedereen goed Tom Vandenbrande Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Welke elementen spelen een rol bij het bepalen van de jobkwaliteit? Jobkwaliteit versus welzijn

Nadere informatie

Inclusieve Organisaties Een nieuwe ontwikkeling

Inclusieve Organisaties Een nieuwe ontwikkeling Inclusieve Organisaties Een nieuwe ontwikkeling Wat is een inclusieve organisatie? Een organisatie die een grote verscheidenheid aan mensen kan opnemen: met name ook mensen met een verscheidenheid aan

Nadere informatie

NRG: Building Energy for Performance. Introducing the science of well-being to corporate life www.energystrategy.eu

NRG: Building Energy for Performance. Introducing the science of well-being to corporate life www.energystrategy.eu NRG: Building Energy for Performance Introducing the science of well-being to corporate life www.energystrategy.eu Doelstellingen voor deelnemers aan het NRG programma* 1 Energiepeil van alle deelnemers

Nadere informatie

Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen. Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en

Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen. Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en Ziekteverzuim Moderation of the Big Five Personality Factors on

Nadere informatie

Zijn werkgevers geneigd oudere werknemers na verplicht pensioen terug in dienst te nemen?

Zijn werkgevers geneigd oudere werknemers na verplicht pensioen terug in dienst te nemen? Zijn werkgevers geneigd oudere werknemers na verplicht pensioen terug in dienst te nemen? Jaap Oude Mulders Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI-KNAW) en Universiteit Utrecht Door

Nadere informatie

De inzetbaarheid van oudere medewerkers

De inzetbaarheid van oudere medewerkers De inzetbaarheid van oudere medewerkers In vergrijzende samenleving is er een toenemende noodzaak om langer door te werken Sterk oplopende kosten pensioenuitkeringen. Sterk toenemende vervangingsbehoefte

Nadere informatie

We berekenen nog de effectgrootte aan de hand van formule 4.2 en rapporteren:

We berekenen nog de effectgrootte aan de hand van formule 4.2 en rapporteren: INDUCTIEVE STATISTIEK VOOR DE GEDRAGSWETENSCHAPPEN OPLOSSINGEN BIJ HOOFDSTUK 4 1. Toets met behulp van SPSS de hypothese van Evelien in verband met de baardlengte van metalfans. Ga na of je dezelfde conclusies

Nadere informatie

Investeren in menselijk kapitaal: een gecombineerd werknemers- en werkgeversperspectief

Investeren in menselijk kapitaal: een gecombineerd werknemers- en werkgeversperspectief Investeren in menselijk kapitaal: een gecombineerd werknemers- en werkgeversperspectief Raymond Montizaan Merlin Nieste Davey Poulissen design paper 121 netspar industry series DESIGN PAPERS zijn onderdeel

Nadere informatie

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 Dankbaarheid in Relatie tot Intrinsieke Levensdoelen: Het mediërende Effect van Psychologische Basisbehoeften Karin Nijssen Open Universiteit

Nadere informatie

Langer werken is sowieso anders werken.

Langer werken is sowieso anders werken. Langer werken is sowieso anders werken. Sandra Vandorpe, VP Engagement & Operational Efficiency Pascal Frenay, Enterprise Business Unit Strategic Projects 7 maart 2013 Ik wil misschien wel langer werken,

Nadere informatie

AOW & PENSIOEN GERECHTIGDEN OP DE ARBEIDSMARKT

AOW & PENSIOEN GERECHTIGDEN OP DE ARBEIDSMARKT AOW & PENSIOEN GERECHTIGDEN OP DE ARBEIDSMARKT Resultaten tot nu toe TNO: Romy Steenbeek, Wendela Hooftman, Lennart van der Zwaan ROA: Didier Fouarge, Raymond Montizaan, Ineke Bijlsma DEEL I Omvang en

Nadere informatie

Spelen gemeentekenmerken een rol bij participatie?

Spelen gemeentekenmerken een rol bij participatie? Spelen gemeentekenmerken een rol bij participatie? Andy Vekeman, Jan Colpaert, Michel Meulders en Alain Praet (alain.praet@kuleuven.be) KU Leuven (Campus Brussel) In het verleden: streven naar een ruim

Nadere informatie

Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later

Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later Associate Professor Universiteit Leiden Netspar board member Professor Financial Services Maastricht University Netspar Research Fellow

Nadere informatie

Changing images of older workers part 1

Changing images of older workers part 1 Changing images of older workers part 1 Vragenlijst afgenomen in het LISS panel Versie 1.0 datum september 2013 auteur Marije Oudejans T: +31 13 466 8327 E: m.oudejans@uvt.nl Postbus 90153, 5000 LE Tilburg

Nadere informatie

Enkelvoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden

Enkelvoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden Er is onderzoek gedaan naar rouw na het overlijden van een huisdier (contactpersoon: Karolijne van der Houwen (Klinische Psychologie)). Mensen konden op internet een vragenlijst invullen. Daarin werd gevraagd

Nadere informatie

Netspar Pensioeninnovatie programma

Netspar Pensioeninnovatie programma Netspar Pensioeninnovatie programma 2015-2016 Langer doorwerken door training Welke effecten hebben opleiding en scholing tijdens de arbeidsparticipatie op inzetbaarheid van oudere werknemers en hoe kan

Nadere informatie

Supplement. Treatment Letter

Supplement. Treatment Letter Supplement Appendix A: Original Experimental Materials in Dutch Van: Project De Open Gemeente *[requester name] Bijlhouwerstraat 6 3511 ZC Utrecht Onderwerp: Wob-Verzoek Utrecht, 25 september 2017 Geachte

Nadere informatie

1.1 ORGANIZATION INFORMATION 1.2 CONTACT INFORMATION 2.1 SCOPE OF CERTIFICATION 2.2 AUDITOR INFORMATION 3.1 AUDIT CONCLUSIONS 3.2 MANAGEMENT SYSTEM EFFECTIVENESS 3.3 OBSERVATIONS Organization Address Name

Nadere informatie

mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2

mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2 mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2 Bjorn Winkens Methodologie en Statistiek Universiteit Maastricht 21 maart

Nadere informatie

Zingeving en werk: lessen voor HRM?

Zingeving en werk: lessen voor HRM? Zingeving en werk: lessen voor HRM? Dr. Annet de Lange, Dr. Hylco Nijp, Guus Heuvelink, Dr. Etty Wielenga-Meijer, Dr.Sarah Detaille, Henk Steenhuis, Kathi Kunnen Noodzaak? 2 Vraagstellingen 1. Welke lessen

Nadere informatie

Samenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey

Samenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey Samenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey ICOON Paper #1 Ferry Koster December 2015 Inleiding Dit rapport geeft inzicht in de relatie

Nadere informatie

EFFECTEN VAN HET COMBINEREN VAN STRATEGIEËN EN VAN MANAGEMENTCONCEPTEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK

EFFECTEN VAN HET COMBINEREN VAN STRATEGIEËN EN VAN MANAGEMENTCONCEPTEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK Management accounting & control: EFFECTEN VAN HET COMBINEREN VAN STRATEGIEËN EN VAN MANAGEMENTCONCEPTEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK 32 MCA: juni 214, nummer 3 Onderzoekers hebben de laatste jaren

Nadere informatie

Verhoging pensioenleeftijd in praktijk

Verhoging pensioenleeftijd in praktijk Verhoging pensioenleeftijd in praktijk Claudette Blankestijn Elianne Janssen 30 januari 2012 Pensioenseminar Maastricht University Verhoging pensioenleeftijd in praktijk Onderzoek onder werkgevers Wat

Nadere informatie

University of Groningen. Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes

University of Groningen. Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes University of Groningen Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar:

Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar: Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar: is er een relatie met een verkorte versie van de NVP-J? Personality Characteristics and Cyberbullying among youngsters of 11

Nadere informatie

Samenvatting Nederlands

Samenvatting Nederlands Samenvatting Nederlands 178 Samenvatting Mis het niet! Incomplete data kan waardevolle informatie bevatten In epidemiologisch onderzoek wordt veel gebruik gemaakt van vragenlijsten om data te verzamelen.

Nadere informatie

Salaris inleveren en demotie populair

Salaris inleveren en demotie populair Salaris inleveren en demotie populair HR-Trends onderzoek: reorganisaties nemen af; arbeidsvoorwaarden versoberen Factsheet behorend bij persbericht salaris inleveren en demotie populair d.d. 1 oktober

Nadere informatie

Onderzoek Behoefte van werknemers aan een inzetbaarheidstest

Onderzoek Behoefte van werknemers aan een inzetbaarheidstest Onderzoek Behoefte van werknemers aan een inzetbaarheidstest Inhoud Samenvatting 3 1 Inleiding 4 1.1 Aanleiding 4 1.2 Representativiteit 4 2 Resultaten 5 2.1 Werken tot aan het pensioen 5 2.2 Aandacht

Nadere informatie

Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback. The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and

Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback. The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and Onrechtvaardigheid, bevlogenheid en feedback 1 Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and Feedback Nerfid

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma.

Citation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma. University of Groningen Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma. Verbakel, N. J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Gelieerd aan Maastricht University, SBE 3 afdelingen:

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Gelieerd aan Maastricht University, SBE 3 afdelingen: De arbeidsmarkt tot 2018. Is er ruimte voor jongeren? Didier Fouarge d.fouarge@maastrichtuniversity.nl RPA Netwerkbijeenkomst, Alphen aan den Rijn, 13 februari 2014 2 Researchcentrum voor Onderwijs en

Nadere informatie

Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners?

Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners? Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners? Are Premorbid Neuroticism-related Personality Traits a

Nadere informatie

Masterclass: advanced statistics. Bianca de Greef Sander van Kuijk Afdeling KEMTA

Masterclass: advanced statistics. Bianca de Greef Sander van Kuijk Afdeling KEMTA Masterclass: advanced statistics Bianca de Greef Sander van Kuijk Afdeling KEMTA Inhoud Masterclass Deel 1 (theorie): Achtergrond regressie Deel 2 (voorbeeld): Keuzes Output Model Model Dependent variable

Nadere informatie

A Cross-National Survey Experiment on Support for Pension Reform

A Cross-National Survey Experiment on Support for Pension Reform A Cross-National Survey Experiment on Support for Pension Reform Wave 1 Vragenlijst afgenomen in het LISS panel Versie 1.0 datum juli 2014 auteur Suzan Elshout T: +31 13 466 4243 E: s.elshout@uvt.nl Postbus

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20890 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Koelewijn, Hennie Title: Quality of work and well-being of health care employees

Nadere informatie

Arbeidsmarktdynamiek vanuit een leeftijdsspecifiek perspectief

Arbeidsmarktdynamiek vanuit een leeftijdsspecifiek perspectief Arbeidsmarktdynamiek vanuit een leeftijdsspecifiek perspectief Anne C. Gielen Department Algemene Economie Universiteit van Maastricht 28 September 2007 1/22 Dynamiek op de arbeidsmarkt Demografische,

Nadere informatie

Healthy Work? Christiane de Lange & Nienke Velterop

Healthy Work? Christiane de Lange & Nienke Velterop Healthy Ageing @ Work? Christiane de Lange & Nienke Velterop Healthy Ageing @ Work? Inhoud Presentatie: Onderzoek Christiane naar Duurzame Inzetbaarheid van werknemers Onderzoek Nienke Velterop naar Oudere

Nadere informatie

Conclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA)

Conclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) Conclusie Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) ecbo - De relatie tussen laaggeletterdheid en armoede A 1 conclusie

Nadere informatie

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland VLOR 7 juni 2017 Ive Marx Waar we voor staan Tewerkstellingsgraad bij kortgeschoolden en mensen

Nadere informatie

Verschillen in uittreedpaden tussen en binnen cohorten: is meer flexibiliteit de oplossing?

Verschillen in uittreedpaden tussen en binnen cohorten: is meer flexibiliteit de oplossing? Verschillen in uittreedpaden tussen en binnen cohorten: is meer flexibiliteit de oplossing? Jonneke Bolhaar - CPB 20 november 2017 1. Fact check: werken laagopgeleiden langer door dan hoogopgeleiden? 2.

Nadere informatie

Theorie en Empirisch Onderzoek. Werkcollege 4.3 Experimenteel onderzoek Rijken & Merz. 2014

Theorie en Empirisch Onderzoek. Werkcollege 4.3 Experimenteel onderzoek Rijken & Merz. 2014 Theorie en Empirisch Onderzoek Werkcollege 4.3 Experimenteel onderzoek Rijken & Merz. 2014 Te bespreken Rijken & Merz Wat is hier de hoofdvraag? Wat is een double standard en hoe is het hier gemodelleerd?

Nadere informatie

DE LAATSTE 10 JAAR TOT AAN HET PENSIOEN

DE LAATSTE 10 JAAR TOT AAN HET PENSIOEN HEALTH WEALTH CAREER MERCER WERKNEMERS- ONDERZOEK SERIES DE LAATSTE 10 JAAR TOT AAN HET PENSIOEN VORM RUIM VOOR DE FORMELE PENSIOENDATUM EEN STRATEGIE VOOR DE LAATSTE JAREN TOT AAN PENSIOEN De AOW-leeftijd

Nadere informatie

EIND TOETS TOEGEPASTE BIOSTATISTIEK I. 30 januari 2009

EIND TOETS TOEGEPASTE BIOSTATISTIEK I. 30 januari 2009 EIND TOETS TOEGEPASTE BIOSTATISTIEK I 30 januari 2009 - Dit tentamen bestaat uit vier opgaven onderverdeeld in totaal 2 subvragen. - Geef bij het beantwoorden van de vragen een zo volledig mogelijk antwoord.

Nadere informatie

Hoe ziek word je van zitten?

Hoe ziek word je van zitten? Hoe ziek word je van zitten? Evi van Ekris EMGO + Instituut afd. Sociale Geneeskunde VU Medisch Centrum Er is altijd wat te doen Naast het stimuleren van sporten is het belangrijk bewegen meer te integreren

Nadere informatie

A. Business en Management Onderzoek

A. Business en Management Onderzoek A. Business en Management Onderzoek Concepten definiëren Een concept (concept) is een algemeen geaccepteerde verzameling van betekenissen of kenmerken die geassocieerd worden met gebeurtenissen, situaties

Nadere informatie

Uitstroom van ouderen uit de werkzame beroepsbevolking

Uitstroom van ouderen uit de werkzame beroepsbevolking Uitstroom van ouderen uit de werkzame beroepsbevolking Clemens Siermann en Henk-Jan Dirven De uitstroom van 50-plussers uit de werkzame beroepsbevolking is de laatste jaren toegenomen. Een kwart van deze

Nadere informatie

Effecten van een Mindfulness-Based Stressreductie Training. op Existentiële Voldoening. Effects of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program

Effecten van een Mindfulness-Based Stressreductie Training. op Existentiële Voldoening. Effects of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program Effecten van een Mindfulness-Based Stressreductie Training op Existentiële Voldoening Effects of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program on Existential Fulfillment Y. Ducaneaux-Teeuwen Eerste begeleider:

Nadere informatie