Patiëntinformatie HOVON 123

Transcriptie

1 Patiëntinformatie HOVON 123 Informatie voor de proefpersoon behorende bij het onderzoek: Aanpassing van de dosering van Melfalan Prednison Bortezomib (Velcade ) (MPV) bij patiënten van 75 jaar of ouder met nieuw vastgesteld Multipel Myeloom; kunnen meer patiënten de kuren afmaken en wat is het effect op de ziekte? Officiële titel: Feasibility and Efficacy of dose adjusted Melphalan Prednisone Bortezomib (MPV) in elderly patients 75 years of age with newly diagnosed Multiple Myeloma; a non-randomised phase II study Geachte heer, mevrouw, U bent onder behandeling voor Multipel Myeloom (ziekte van Kahler). Uw behandelend arts heeft u gevraagd aan het hierboven genoemde medisch wetenschappelijk onderzoek deel te nemen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door de stichting HOVON (Hemato-Oncologie voor Volwassenen Nederland). Wij vragen u mee te doen aan dit onderzoek omdat u Multipel Myeloom (ziekte van Kahler) heeft. Het onderzoek zal in een groot aantal ziekenhuizen in Nederland worden uitgevoerd. In totaal zullen 240 patiënten meedoen. U beslist zelf of u wilt meedoen. Voordat u de beslissing neemt, is het belangrijk om meer te weten over het onderzoek. Lees deze informatiebrief rustig door. Bespreek het met partner, vrienden of familie. Lees ook de algemene brochure Medisch-wetenschappelijk onderzoek (bijlage 2). Daar staat veel algemene informatie over medisch-wetenschappelijk onderzoek in. Heeft u na het lezen van de informatie nog vragen? Dan kunt u terecht bij uw arts of een van de andere artsen die in bijlage 1 vermeld staan. 1. Wat is het doel van het onderzoek? De huidige behandeling van multipel myeloom De huidige standaard behandeling van multipel myeloom met de standaarddoseringen van de medicijnen Melfalan, Prednison en Bortezomib (de merknaam is Velcade ) leidt bij het merendeel van de mensen tot een terugdringing van de ziekte voor langere tijd. Maar bij 35% van de patiënten wordt de behandeling vroegtijdig beëindigd door de bijwerkingen. Deze bijwerkingen treden bij patiënten van 75 jaar en ouder vaker op omdat de functie van hun organen in het algemeen iets minder goed is. Er zijn aanwijzingen dat een minder hoge dosering van de medicijnen leidt tot minder vaak staken van de therapie. Hierdoor zal de behandeling langer voortgezet kunnen worden en meer effect op de ziekte kunnen hebben. Momenteel is er echter geen goede richtlijn voor de aanpassing van de dosering bij patiënten die ouder zijn dan 75 jaar en wordt daarover geadviseerd, zonder dat er een goed bewijs is, dat aangepaste dosering tot minder bijwerkingen leidt. Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 1 van 14

2 Dit onderzoek probeert antwoord te geven op de vraag of aanpassing van de dosering bij patiënten van 75 jaar en ouder inderdaad minder vaak tot voortijdig staken van de behandeling leidt en daardoor tot betere controle van de ziekte. 2. Welk(e) behandeling wordt onderzocht? Een combinatie van de medicijnen Melfalan, Prednison en Bortezomib zal worden onderzocht. 3. Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd? Onderzoek en controle voorafgaande aan de behandeling Voordat de behandeling kan starten zal er onderzoek gedaan worden om uw ziekte optimaal in beeld te brengen. Naast bloedonderzoek en eventueel urine onderzoek zullen er foto s worden gemaakt van het skelet en zal een beenmergpunctie plaatsvinden. Deze onderzoeken vinden bij alle patienten met het multipel myeloom plaats. Dus ook als u niet aan het onderzoek deelneemt. Om meer te weten te komen over uw ziekte en over de invloed van bovengenoemde behandeling op de ziekte, is wetenschappelijk onderzoek zeer belangrijk. Voor dit onderzoek is lichaamsmateriaal zoals beenmerg en bloed nodig, omdat gebleken is dat er tussen patiënten met multipel myeloom grote onderlinge verschillen zijn in de kwaadaardige cellen maar ook de goedaardige cellen die bijvoorbeeld betrokken zijn bij de afbraak van geneesmiddelen. Wij willen daarom van iedere patiënt beenmerg en bloed onderzoeken. Bij de beenmergpunctie wordt dan 10 ml beenmerg voor het onderzoek afgenomen. Deze afname gebeurt meestal direct bij de beenmergpunctie voor diagnose. In dat geval hoeft u geen extra beenmergpunctie te ondergaan. Daarnaast wordt er ongeveer 30 ml bloed voor het wetenschappelijke onderzoek afgenomen. Dit kan gecombineerd worden met een standaard bloedafname. Behandeling In dit onderzoek worden patiënten die 75 jaar of ouder zijn behandeld met een lagere dosering dan patiënten die jonger zijn dan 75 jaar. Dat betreft de dosering van Melfalan (2/3 van de dosering), van Prednison (1/2 van de dosering) en minder vaak een dosering van Bortezomib (niet tweemaal per week maar eenmaal per week waardoor het schema minder intensief is maar wel langer duurt; niet 3 weken maar 5 weken). U start de behandeling met het innemen van tabletten Melfalan in combinatie met tabletten Prednison gedurende 4 dagen. Daarnaast wordt Bortezomib 1x per week via een onderhuidse injectie toegediend op de dagbehandeling gedurende 4 weken. Daarna volgt 1 week zonder injectie. Dit tezamen wordt een kuur genoemd. Deze duurt dus 5 weken. Na week 5, de week zonder injectie, begint aansluitend de nieuwe kuur. In principe krijgt u 9 kuren. Als u last heeft van bijwerkingen krijgt u misschien minder kuren. Na de eerste kuur en iedere twee volgende kuren wordt de reactie op de behandeling door middel van bloedonderzoek vastgesteld. Als in het bloed de ziekte niet meer aantoonbaar is, wordt een beenmergonderzoek verricht om te beoordelen of de ziekte daar ook is verdwenen. Het effect van de kuren kan tussentijds aanleiding geven tot wijzigingen of stopzetten van het behandelplan. U krijgt ook een bisfosfonaat (tabletten of via een infuus). Dit middel zorgt ervoor dat de botontkalking die bij het multipel myeloom kan ontstaan wordt tegengegaan. Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 2 van 14

3 Kwaliteit van Leven Daarnaast is het belangrijk om te weten of de behandeling uw kwaliteit van leven verbetert. Voor de patiënten die ouder zijn dan 65 jaar is dat inderdaad het geval. Maar of dit ook geldt voor patiënten van 75 jaar en ouder, die waarschijnlijk meer bijwerkingen van de therapie hebben, is niet voldoende bekend. Vandaar dat u bij aanvang van de behandeling, gedurende de behandeling en na afsluiten van de behandeling gevraagd zal worden vragenlijsten in te vullen die inzicht geven in de kwaliteit van leven, in totaal 5 keer. De lijsten bestaan uit eenvoudige vragen, waarbij u meestal kunt kiezen uit 4 antwoorden. Deze lijsten zijn in ongeveer 45 minuten in te vullen. U kunt deze lijsten digitaal invullen via uw eigen computer. Als u deze vragenlijsten liever op papier krijgt, kunt u deze aan de verpleegkundige of behandelend arts vragen. Extra onderzoeken naar uw leeftijd De ene patiënt van 75 jaar heeft veel minder bijkomende ziekten of is minder fragiel dan de andere patiënt van 75 jaar. De biologische leeftijd kan dus veel lager zijn dan de kalenderleeftijd ("U ziet er jaren jonger uit ), maar ook hoger ( U ziet er veel ouder uit ). In de geneeskunde zijn nog weinig mogelijkheden om de biologische leeftijd vast te stellen. Graag willen wij daarom bij u een aantal testen verrichten (knijpkracht en loopsnelheid) en enkele vragenlijsten afnemen. De testen die worden verricht zijn (vrijwel) niet belastend voor u. Het zijn: - een knijpkracht meting met uw handen - 4 meter lopen waarbij de tijd gemeten wordt hoe lang u daarover doet Deze testen en de extra vragenlijsten zullen op 3 tijdmomenten worden verricht: voor start van de behandeling, na 3 en na 9 kuren. Ook zijn er aanwijzingen dat lichaamsbouw en lichaamssamenstelling en de aanwezigheid van een bepaald eiwit in de huid een goede maat kunnen zijn voor de biologische leeftijd. Daarom vragen we of we eenmalig een CT-scan mogen verrichten om uw lichaamsbouw en samenstelling te bepalen en een huidbiopt onder lokale verdoving mogen afnemen om de aanwezigheid van een bepaald eiwit in de huid te onderzoeken. Het huidbiopt kan eventueel afgenomen worden in het gebied dat al verdoofd is voor de beenmergpunctie. Verder vragen wij uw medewerking bij het beantwoorden van enkele vragenlijsten. Deze worden door een verpleegkundige met u doorgenomen op 3 verschillende momenten. Dit gebeurt voor start van de behandeling, na 3 kuren en na 9 kuren. Het betreft: - een vragenlijst die uw voedingssituatie (uw eetlust en gewicht) in beeld brengt - een vragenlijst die inzicht geeft in de activiteiten die u in het dagelijks leven kunt verrichten - een vragenlijst die inzicht geeft in uw gemoedstoestand en uw geheugen (deze vragenlijst wordt op 5 verschillende momenten afgenomen: voor start van de behandeling, na 3 en 9 kuren en 6 en 12 maanden na beëindiging van de therapie). Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 3 van 14

4 Deze testen samen met de vragenlijsten zullen ons hopelijk in de toekomst de mogelijkheid geven om beter in te schatten hoe zwaar de therapie voor een patiënt zal zijn. Dan kunnen we op basis daarvan beslissen om de behandeling in een andere dosering te geven of om helemaal niet met de behandeling te starten. 4. Wat wordt er van u verwacht? Tijdens het onderzoek vragen wij u de voorschriften van uw arts goed op te volgen. Het is voor uw veiligheid van belang, dat u zich niet zonder medeweten van uw arts ergens anders laat behandelen of aan een ander onderzoek deelneemt. Daarnaast is het ook van belang dat u uw afspraken nakomt. Indien u kiest voor de digitale vragenlijsten, dan mag u uw adres aan de behandelend arts of verpleegkundige geven. U krijgt dan op uw adres een berichtje met een link naar de pagina waarop u de vragenlijsten kunt invullen. Vervolgens zult u iedere keer een ontvangen wanneer u de volgende vragenlijsten kunt invullen. Als u heeft gekozen om de vragenlijsten op papier in te vullen, dan zal de verpleegkundige of uw behandelend arts deze aan u geven. 5. Wat is meer of anders dan de reguliere behandeling(en) die u krijgt? De meeste onderzoeken worden als onderdeel van uw standaardzorg verricht. Dus u hoeft niet vaker naar het ziekenhuis te komen dan bij een reguliere behandeling. De volgende handelingen worden specifiek voor dit onderzoek uitgevoerd: - afname van beenmerg en bloed voor wetenschappelijk onderzoek - de vragenlijsten die u thuis invult - de vragenlijsten en testen die in het ziekenhuis worden uitgevoerd, circa 45 minuten. zoals die hierboven beschreven zijn: knijpkracht, loopsnelheid, eenmalig een huidbiopt en eenmalig een CT scan. Mochten op de CT scan onverwacht afwijkingen te zien zijn die voor uw behandeling van belang zijn dan zult u hierover door uw behandelend arts worden ingelicht 6. Wat zijn de andere mogelijke behandelingen? Uw arts zal met u eventuele andere behandelingsmogelijkheden bespreken. Een veelvoorkomend alternatief is een kuur die ook bestaat uit Melfalan en Prednison in combinatie met Thalidomide. 7. Welke bijwerkingen kunt u verwachten? Niet alle bekende bijwerkingen staan hieronder vermeld. Het is ook niet zo dat alle genoemde bijwerkingen bij elke patiënt zullen optreden. Daarnaast is het mogelijk dat er bijwerkingen optreden die nog niet bekend zijn. Wanneer u klachten krijgt vragen wij u dit altijd aan uw arts te melden. Ook als u zelf denkt dat het geen bijwerking van het onderzoek is. Bij ernstige klachten moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts. Daarnaast zal tijdens uw bezoek op de polikliniek regelmatig gevraagd worden of u klachten heeft gehad en zo ja, in welke mate. De bijwerkingen van de Melfalan en Prednison zijn over het algemeen mild. Melfalan Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 4 van 14

5 Melfalan kan een remmende invloed hebben op de aanmaak van normale bloedcellen, waardoor een tijdelijk tekort aan rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes kan ontstaan. Soms wordt voor het herstel van witte bloedcellen na afloop van de chemotherapie de groeifactor G-CSF gegeven in de vorm van injecties onder de huid. De rode bloedcellen worden zo nodig aangevuld met bloedtransfusies. Ook kan het herstel van de rode bloedcellen bevorderd worden door toediening van de groeifactor erythropoietine, via injecties onder de huid. Daardoor voelt u zich mogelijk fitter en kunnen bloedtransfusies eventueel worden voorkomen. Een eventueel tijdelijk tekort aan bloedplaatjes kan ook een reden zijn om de dosering van Melfalan aan te passen. Soms is het tekort van bloedplaatjes zo uitgesproken dat u een bloedplaatjestransfusie krijgt, zodat u zo min mogelijk risico loopt spontane bloedingen te krijgen. Bij een tekort aan witte bloedcellen, tijdens Melfalan/Prednison kuren bestaat er een verhoogd risico voor infecties. Wanneer er koorts optreedt zult u, zonodig in het ziekenhuis, behandeld worden met antibiotica. Verder kan Melfalan (lichte) maagklachten geven, zoals een vol gevoel, verminderde eetlust en soms misselijkheid. Haaruitval komt weinig voor. Prednison Prednison kan bij aanleg voor suikerziekte de bloedsuikers (tijdelijk) doen verhogen, waarvoor extra medicijnen nodig kunnen zijn. Sommige mensen ondervinden stemmingsveranderingen bij het gebruik van Prednison (onrust of juist depressie). Daarnaast kan slapeloosheid optreden. Bortezomib De belangrijkste bijwerking van Bortezomib is irritatie van de zenuwen wat een dof gevoel of pijnlijke tintelingen kan geven. Het begint meestal aan de vingers of de voeten. Ook elders in het lichaam kunnen er klachten ontstaan door zenuwirritatie; zoals obstipatie en duizeligheid, dat laatste met name bij snel opstaan. Deze klachten kunnen weer verdwijnen als de dosering van Bortezomib wordt aangepast. Vandaar dat voor iedere kuur (dus iedere 5 weken) de verpleegkundige met u een vragenlijst invult om te controleren of de zenuwen niet aangetast raken. Tijdens de kuur krijgt u 4 maal Bortezomib toegediend. Voor iedere gift wordt voor de zekerheid gevraagd of u klachten heeft. Bij klachten wordt de gehele vragenlijst extra afgenomen. Daarnaast kan Bortezomib op de dag van toediening en enkele dagen erna klachten van diarree geven. Meld dit aan de verpleegkundige, zodat er op die dagen eventueel maatregelen kunnen worden getroffen. Zie uitgebreidere lijst met bijwerkingen van Bortezomib in bijlage Wat zijn de mogelijke voor- en nadelen van deelname aan dit onderzoek? Als u aan de studie mee doet, krijgt u de standaardbehandeling voor uw ziekte, maar in een aangepaste dosering ten opzichte van patiënten <75 jaar. Er is een kans dat u daardoor minder bijwerkingen heeft. De informatie die uit dit onderzoek verkregen wordt kan in de toekomst bijdragen aan een betere behandeling van patiënten 75 jaar met multipel myeloom. Het nadeel is dat uw bezoek aan het ziekenhuis langer zal duren bij start van de therapie, na 3 kuren en na 9 kuren, na 6 en 12 maanden na beëindiging van de behandeling omdat dan de vragenlijsten samen met de verpleegkundige ingevuld zullen worden. Daarnaast zal een extra CT scan verricht worden en een huidbiopt afgenomen worden. Wat gebeurt er als u niet wenst deel te nemen aan dit onderzoek? Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 5 van 14

6 U beslist zelf of u meedoet aan het onderzoek. Deelname is vrijwillig. Wat u ook besluit, het zal geen gevolgen hebben voor uw behandeling en verzorging en voor de begeleiding van u en uw familie. Als u besluit niet mee te doen, hoeft u verder niets te doen. U hoeft niets te tekenen. U hoeft ook niet te zeggen waarom u niet wilt meedoen. U krijgt gewoon de behandeling die u anders ook zou krijgen. Als u wel meedoet, kunt u zich altijd bedenken en toch stoppen, ook tijdens het onderzoek. Als u tussentijds wilt stoppen, geef dit dan wel aan bij uw arts, zodat u het gebruik van de geneesmiddelen op een veilige manier kunt afbouwen of stoppen. 9. Wat gebeurt er als het onderzoek is afgelopen? Het onderzoek is voor u afgelopen als u de onderzoeksbehandeling gehad heeft en als de daar op volgende controlevisites afgelopen zijn. In het kader van dit onderzoek zult u tot 5 jaar na het starten van de behandeling onder controle blijven. Het kan ook zijn dat uw arts uw behandeling eerder stopt, bijvoorbeeld omdat u te veel last heeft van bijwerkingen. Ook de stichting HOVON kan besluiten om het onderzoek te stoppen, omdat er nieuwe informatie bekend wordt over uw ziekte of de behandeling. 10. Bent u verzekerd wanneer u aan het onderzoek meedoet? Voor iedereen die meedoet aan dit onderzoek is een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade als gevolg van het onderzoek. Dit geldt voor schade die naar boven komt tijdens het onderzoek, of binnen vier jaar na het einde van het onderzoek. Informatie hierover kunt u vinden in bijlage Wordt u geïnformeerd als er tussentijds voor u relevante informatie over het onderzoek bekend wordt? Het onderzoek zal zo nauwkeurig mogelijk volgens plan verlopen. Maar de situatie kan veranderen. Bijvoorbeeld door de manier waarop u op de behandeling reageert, of door nieuwe informatie. Als dat zo is, bespreekt uw arts dat direct met u. U beslist dan zelf of u met het onderzoek wilt stoppen of doorgaan. Als uw veiligheid of welbevinden in gevaar is, stoppen we direct met het onderzoek. 12. Wat gebeurt er met uw gegevens? In de algemene brochure vindt u informatie over wat er met uw gegevens gebeurt. Hierin staat onder andere vermeld wie er inzage hebben in uw gegevens om te controleren of het onderzoek goed en betrouwbaar is verlopen. Naast de mensen die daar genoemd zijn, hebben ook medewerkers van de stichting HOVON inzage in uw gegevens. In sommige ziekenhuizen zullen medewerkers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) inzage hebben in uw gegevens om gegevens te verzamelen voor dit onderzoek. Uw medische gegevens zullen tot 5 jaar na start van uw behandeling worden verzameld. Vervolgens worden alle gegevens nog tenminste 15 jaar bewaard. Het is ook mogelijk dat wij de onderzoeksgegevens in uw medisch dossier in de toekomst willen gebruiken voor een ander onderzoek. Als een nieuw onderzoek gaat plaatsvinden, zullen wij u hierover informeren. U kunt dan beslissen of wij de gegevens in uw medisch dossier hiervoor mogen gebruiken. Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 6 van 14

7 Als u niet wilt dat de gegevens in uw medisch dossier voor ander onderzoek gebruikt gaan worden en u hiervoor niet opnieuw benaderd wilt worden, dan zullen we dat natuurlijk respecteren. U kunt op het toestemmingsformulier aangeven of u hier wel of geen bezwaar tegen heeft. Aanvullend wetenschappelijk onderzoek Aanvullend wetenschappelijk onderzoek op tumormateriaal kan ons meer leren over eigenschappen van uw ziekte. Het kan ons op weg helpen naar een verdere verbetering van de diagnose en de behandeling in de toekomst. Wij vragen uw toestemming om lichaamsmateriaal te bewaren en te gebruiken voor aanvullend onderzoek. Dit soort onderzoek op tumormateriaal wordt altijd pas na het beëindigen van het onderzoek uitgevoerd. Dit betekent dat de uitkomst ervan niet van belang is voor uw behandeling. Lichaamsmaterialen die tijdens dit onderzoek worden verzameld, worden afgenomen en opgeslagen in het ziekenhuis waar u behandeld wordt. Alleen in dit ziekenhuis weet men dat het materiaal van u is. Als het materiaal ergens anders naartoe wordt gestuurd, om daar voor onderzoek gebruikt of opgeslagen te worden, dan wordt het eerst gecodeerd. Dit betekent dat het van alle persoonlijke gegevens wordt ontdaan. Onderzoekers daar hebben dus geen toegang tot uw persoonsgegevens. De opgeslagen lichaamsmaterialen worden gedurende maximaal 15 jaar na afloop van het onderzoek bewaard. Als u geen toestemming geeft voor het bewaren van het lichaamsmateriaal voor een toekomstig aanvullend onderzoek, zal dit na afloop van dit onderzoek worden vernietigd. Dit heeft verder geen invloed op uw deelname aan dit onderzoek. 13. Wordt uw huisarts en/of behandelend specialist geïnformeerd bij deelname? Indien u een huisarts en/of behandelend specialist heeft, informeert uw arts hen schriftelijk dat u meedoet aan het onderzoek. Dit is voor uw eigen veiligheid. U geeft hiervoor toestemming op het toestemmingsformulier. Als u geen toestemming geeft, kunt u niet meedoen aan het onderzoek. 14. Zijn er extra kosten/is er een vergoeding wanneer u besluit aan dit onderzoek mee te doen? Aan deelname aan dit onderzoek zijn geen kosten verbonden. U krijgt geen vergoeding voor deelname en reiskosten. 15. Welke medisch-ethische toetsingscommissie heeft dit onderzoek goedgekeurd? Toetsingscommissie Medisch Ethisch Toetsings Commissie van de Vrije Universiteit Medisch Centrum heeft dit onderzoek goedgekeurd. 16. Wilt u verder nog iets weten? Natuurlijk heeft u tijd nodig om erover na te denken of u aan dit onderzoek wilt meedoen. Ook zult u er waarschijnlijk met anderen over willen praten. Hiervoor krijgt u uiteraard de gelegenheid. Mocht u verdere vragen hebben, dan kunt u die voorleggen aan de onderzoeksarts, uw behandelende arts of andere artsen in uw ziekenhuis. Als u voor of tijdens het onderzoek vragen heeft die u liever niet aan uw arts stelt, dan kunt u contact opnemen met een onafhankelijke arts, die zelf niet bij het onderzoek betrokken is. Als u niet tevreden bent over het onderzoek of de behandeling kunt u een klacht indienen. Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 7 van 14

8 In bijlage 1 vindt u alle contactgegevens en kunt u vinden waar u een klacht kunt indienen. Ondertekening toestemmingsverklaring Als u besluit om aan het onderzoek mee te doen, vragen wij u het toestemmingsformulier te ondertekenen. Door ondertekening van deze toestemmingsverklaring stemt u in met deelname aan dit onderzoek. U kunt altijd nog beslissen om met deelname te stoppen. Uw arts zal het formulier eveneens ondertekenen en bevestigt daarmee dat u bent geïnformeerd over het onderzoek en dat u deze informatiebrief met bijlage heeft ontvangen. *Bijlagen: 1. Contactgegevens 2. Brochure Medisch-wetenschappelijk onderzoek 3. Bijwerkingen Bortezomib 4. Informatie over de verzekering 5. Toestemmingsverklaring Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 8 van 14

9 Bijlage 1 Contactgegevens Nadere informatie Als u nog vragen over dit onderzoek heeft kunt u die voorleggen aan de verantwoordelijke onderzoeker: Waterlandziekenhuis: Drs. R. Broers, hematoloog, tel of Mw. M. Bakker, verpleegkundig consulent oncolgie, tel Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de dienstdoende specialist via het algemene nummer van het ziekenhuis Onafhankelijk arts: Drs. F. Verburg, internist - endocrinoloog, tel (algemeen nummer interne) Westfriesgasthuis: Drs. T.M. van Maanen, internist-hematoloog telefonisch bereikbaar via het secretariaat, telefoonnummer of Mw. L. Luppens, hematologie verpleegkundige, tel Onafhankelijk arts: Drs. R. Stallaert, longarts, bereikbaar via het secretariaat tel Zaans Medisch Centrum: Dr. K. van der Hem, internist- hematoloog, tel of mevr. M. de Waard/ E. Valenteijn, verpleegkundig consulenten oncologie, tel Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de dienstdoende specialist via het algemene nummer van het ziekenhuis Onafhankelijk arts via VUmc: Dr. J. Buter, internist-oncoloog, bereikbaar op tel Als u niet tevreden bent over het onderzoek of de behandeling kunt u terecht bij de onafhankelijke klachtencommissie van uw ziekenhuis. Het secretariaat van de afdeling klachtenbehandeling is te bereiken op telefoonnummer: Waterlandziekenhuis: Westfriesgasthuis: / (Mw. C. Vogelesang Stöve) Zaans Medisch Centrum: (mevr. N. Abachri) Tenslotte verwijzen wij u voor verdere informatie graag naar de brochure Algemene informatie voor de proefpersoon van het ministerie van VWS die wij voor u hebben toegevoegd. Voor meer informatie over de stichting HOVON kunt u ook kijken op de website: Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 9 van 14

10 Bijlage 3 Bijwerkingen van Bortezomib U mag bortezomib niet nemen als u ooit een ernstige allergische reactie hebt gehad op bortezomib, boor of mannitol. Aan de behandeling met het onderzoeksgeneesmiddel, bortezomib zijn enkele risico s of ongemakken verbonden. U loopt het risico dat u alle, sommige of geen van deze symptomen krijgt en ze kunnen in ernst variëren. De ernst kan mild, matig of ernstig zijn, tot en met de dood. Symptomen of aandoeningen die u hebt voordat u het onderzoeksgeneesmiddel begint te nemen, kunnen verergeren. Er bestaat ook altijd een kans dat zich een risico voordoet dat zeldzaam of nog niet bekend is. Als zich een van deze symptomen voordoen moet u dat aan uw onderzoeksarts vertellen. Hij/zij kan u geneesmiddelen geven om ongemakken die u hebt, te verzachten. Uw arts kan de dosis bortezomib verlagen of intrekken. Als u zeer slecht reageert op het onderzoeksgeneesmiddel kan uw onderzoeksarts het onderzoek ook definitief stopzetten. Andere geneesmiddelen en supplementen kunnen de manier waarop bortezomib werkt, beïnvloeden. Vertel uw arts daarom altijd welke geneesmiddelen en supplementen die u neemt terwijl u aan dit onderzoek deelneemt. Meest voorkomende risico s bij bortezomib: De meest voorkomende risico s hebben zich voorgedaan bij 30% of meer van de patiënten die bortezomib hebben gekregen: zwakte, vermoeidheid en algemeen ongemak; effecten op maag en darmen zoals constipatie, diarree, misselijkheid, braken en verlies van eetlust, die kunnen leiden tot uitdroging en/of gewichtsverlies; koorts, vaak met koude rillingen; pijn of gevoelloosheid en tintelingen in handen en voeten, die mogelijk niet verbeteren nadat u stopt met het nemen van bortezomib. In zeldzame gevallen kunnen de zenuwen die zaken als uw hartslag, darmbewegingen en urineblaas controleren, beïnvloed worden; verlaagd aantal bloedplaatjes, wat de kans op bloeden mogelijk doet toenemen; verlaagd aantal rode bloedcellen of bloedarmoede, wat u moe kan maken. Veel voorkomende risico s bij bortezomib: Veel voorkomende risico s zijn degene die zijn voorgekomen bij 10-29% van de patiënten die bortezomib kregen: verlaagd aantal witte bloedcellen, neutrofielen genoemd, die uw risico op infectie kunnen verhogen en in zeldzame gevallen in verband wordt gebracht met koorts; vaak hebt u een verlaagd aantal witte bloedcellen, lymfocyten genoemd, of een verlaagd aantal rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes tegelijkertijd; griepachtige symptomen en andere infecties van de bovenste luchtwegen, zoals verkoudheid, keelpijn en loopneus en sinus- en keelinfecties; buikpijn; al dan niet aanhoudende pijn in de spieren en gewrichten, pijn in de beenderen en armen en benen; opzwelling of vochtophoping in de armen en benen, duizeligheid en gewichtstoename. U mag geen voertuigen besturen of gevaarlijke gereedschappen of machines hanteren als u deze of andere symptomen hebt; hoest, kortademigheid, longinfecties, met inbegrip van longontsteking en, veel voorkomend, bronchitis; hoofdpijn; huiduitslag met jeuk en roodheid. Een niet vaak voorkomend risico is een ernstige, levensbedreigende of dodelijke uitslag waarbij de huid loskomt en er aften in de mond verschijnen; herpesvirus zoals gordelroos (herpes zoster) dat soms plaatselijke pijn kan veroorzaken die een tijd niet weggaat, en herpes simplex-virus. Gordelroos kan zich soms over grote delen van het lichaam verspreiden. Beide kunnen ook de ogen of de hersenen aantasten, maar dit komt slechts zelden voor; angst; slaapproblemen (slapeloosheid). Regelmatig voorkomende risico s bij bortezomib: Regelmatig voorkomende risico s zijn degene die zijn voorgekomen bij 1-9% van de patiënten die bortezomib kregen: verlaagde bloeddruk, waardoor u zich regelmatig licht in het hoofd of zwak voelt wanneer u rechtop staat; veranderingen in hartritme en hartslag, waardoor u zich mogelijk licht in het hoofd, duizelig of zwak voelt, kortademig bent en/of pijn op de borst hebt. Dit kan u ook verward maken. Een zeldzaam voorkomend risico is een mogelijk levensbedreigende abnormale hartslag; nieuw of verergerend hartfalen, dat zich kan voordoen als kortademigheid, opgezwollen benen en/of pijn op de borst, of verminderde hartfunctie, en in zeldzame gevallen ernstig kan zijn. Als u hartfalen of andere ziekten hebt waardoor u het risico loopt op hartfalen, moet u dat aan uw dokter vertellen; Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 10 van 14

11 Bijlage 3 vochtophoping rond de longen; infectie en/of ontsteking van het oog of de oogleden; troebel zicht; pijnlijke aften in mond en/of keel, die het slikken kunnen bemoeilijken; maagzuur, zure oprispingen en opgezwollen maag; ernstige bloedingen, inclusief bloedingen in maag en darmen die mogelijk gekoppeld zijn aan te weinig bloedplaatjes en veranderingen in de bloedstolling. In zeldzame gevallen kan deze bloeding bloederige diarree en/of bloederig braken veroorzaken; bloedneus; nierfunctie die achteruit gaat; infecties van de blaas, sinussen, keel, maag, darmen en huid op de plek waar de injectie geplaatst is; schimmelinfecties in het slijmvlies zoals de mond en keel, en in zeldzame gevallen op de huid en nagels; levensbedreigende infecties in het bloed (sepsis); veranderingen in de bloedsuikerspiegel werden gemeld bij enkele patiënten met diabetes die orale antidiabetes-geneesmiddelen namen. als u orale antidiabetes-geneesmiddelen neemt is het mogelijk dat uw bloedsuikerspiegel nauwgezetter moet worden gecontroleerd; bloed in de urine; verwarring; veranderingen in de manier waarop dingen smaken; abnormale levertests en verminderde hoeveelheid eiwit in het bloed; verlaagde hoeveelheid kalium en natrium in uw bloed en toename van de hoeveelheid calcium in uw bloed; spierzwakte. Zeldzaam voorkomende risico s bij bortezomib: Zeldzaam voorkomende risico s zijn degene die zijn voorgekomen bij minder dan 1% van de patiënten die bortezomib kregen: ontsteking en vloeistofophoping in de longen, of etterophoping tussen de lagen die de longen omgeven, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken en levensbedreigend kan zijn of tot de dood leiden. Verhoogde bloeddruk in de longen, pulmonale hypertensie genoemd, werd eveneens gemeld. Dit kan ademhalingsproblemen veroorzaken en levensbedreigend zijn. Als u nieuwe of verergerende ademhalingsproblemen hebt moet u dat aan de dokter vertellen; ontsteking van de lagen die uw hart omgeven of vochtophoping rond het hart kan pijn op de borst of ademhalingsproblemen veroorzaken en levensbedreigend zijn of tot de dood leiden. Als u nieuwe of verergerende pijn op de borst of ademhalingsproblemen hebt moet u dat aan de dokter vertellen; hepatitis en leverfalen (bij patiënten die ook veel geneesmiddelen kregen en andere ernstige problemen hadden); pijn, roodheid, zwelling en infectie in de zone van de huid waar bortezomib in de ader wordt ingespoten; pijn in de mond en keel bij het slikken; gehoorverlies; darmobstructie (blokkage in de darm) die vanzelf beter wordt en waarvoor geen chirurgische ingreep nodig is, en ontsteking van de darmen, alvleesklier of maag; ophoesten van bloed; bloeding in de hersenen en subduraal hematoom, d.w.z. bloeding tussen de schedel en de hersenen; snelle dood van kankercellen waardoor mogelijk toxines in het bloed terechtkomen en de organen, zoals de nieren, beschadigd raken; allergische reacties die mogelijk opzwelling van de huid en/of opzwelling van het aangezicht en de keel kunnen omvatten en ernstig of levensbedreigend kunnen zijn; ernstige spierzwakte en verlamming (uw armen en benen niet kunnen bewegen); veranderingen in de hersenen die stuiptrekkingen en verwarring kunnen veroorzaken; reversibel posterior leuko-encefalopathie syndroom, dat de hersenen aantast en hoofdpijn, veranderingen in het zicht, veranderingen van uw mentale toestand of attaques (toevallen) kan veroorzaken, maar meestal omkeerbaar is; verlies van een deel of heel het zicht in een of beide ogen, wat mogelijk wordt veroorzaakt door schade aan de oogzenuw. Verlies van zicht kan al dan niet omkeerbaar zijn; Progressieve multifocale leuko-encefalopathie (PML); PML is een zeldzame, ernstige infectie van de hersenen die wordt veroorzaakt door een virus dat al in uw lichaam zit bij de start van de behandeling. Personen met een verzwakt immuunstelsel kunnen PML ontwikkelen. PML kan leiden tot de dood of ernstige handicap. Vertel uw onderzoeksarts onmiddellijk als u een van de volgende symptomen hebt of als iemand van uw naasten deze symptomen opmerkt: verwarring of problemen met denken, evenwichtsverlies of problemen met stappen, moeilijk spreken, verminderde sterkte of zwakheid aan een kant van uw lichaam, troebel zicht of gezichtsverlies. Risico s van de onderzoeksprocedures: Naast de risico s van bortezomib kunnen de routinematige naaldenprikken voor bloedafnames pijn, blauwe plekken en, in zeldzame gevallen, infectie veroorzaken op de plaats waar bloed wordt afgenomen. Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 11 van 14

12 MM Bijlage 4 Informatie over de verzekering Voor iedereen die meedoet aan dit onderzoek is een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade, die het gevolg is van deelname aan het onderzoek. Dit geldt voor schade die naar boven komt tijdens het onderzoek, of binnen vier jaar na beëindiging van deelname aan het onderzoek. U moet de schade ook binnen die vier jaar aan de verzekeraar hebben gemeld. Voor de verzekering geldt een aantal uitsluitingen die u hieronder - kort weergegeven - aantreft. De precieze bepalingen zijn neergelegd in het Besluit verplichte verzekering bij medischwetenschappelijk onderzoek met mensen. De tekst daarvan kunt u vinden op de website van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek: In geval van schade kunt u zich direct wenden tot de verzekeraar of schaderegelaar. De verzekeraar van het onderzoek is: HDI-Gerling Verzekeringen NV Postbus AX Rotterdam Telefoonnummer: (vestiging Amsterdam) De verzekering biedt een maximumdekking van per proefpersoon en voor het gehele onderzoek. Voor alle onderzoeken van dezelfde opdrachtgever is de maximumdekking ,- per jaar. De dekking van specifieke schades en kosten is verder tot bepaalde bedragen beperkt. De verzekering dekt de volgende schade niet: schade die een gevolg is van het optreden van een risico waarover u in de schriftelijke informatie bent ingelicht, tenzij het risico zich in ernstiger mate voordoet dan was voorzien of het risico uiterst onwaarschijnlijk was; schade aan de gezondheid die ook zou zijn ontstaan als u niet aan het onderzoek had deelgenomen; schade die het gevolg is van het niet (volledig) nakomen van aanwijzingen of instructies; schade aan nakomelingen, als gevolg van een nadelige inwerking van het onderzoek op u of uw nakomeling; bij onderzoek naar bestaande behandelmethoden: schade die het gevolg is van één van deze behandelmethoden; bij onderzoek naar de behandeling van specifieke gezondheidsproblemen: schade die het gevolg is van uitblijvende verbetering of van verslechtering van deze gezondheidsproblemen. Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 12 van 14

13 MM Bijlage 5 Toestemmingsverklaring Voor deelname aan het wetenschappelijk onderzoek: Aanpassing van de dosering van Melfalan Prednison Bortezomib (Velcade ) (MPV) bij patiënten van 75 jaar of ouder met nieuw vastgesteld Multipel Myeloom; kunnen meer patiënten de kuren afmaken en wat is het effect op de ziekte? Officiële titel: Feasibility and Efficacy of dose adjusted Melphalan Prednisone Bortezomib (MPV) in elderly patients 75 years of age with newly diagnosed Multiple Myeloma; a non-randomised phase II study Ik heb de informatie voor de proefpersoon met bijbehorende bijlagen gelezen. Ik begrijp de informatie. Ik kon aanvullende vragen stellen. Mijn vragen zijn genoeg beantwoord. Ik had genoeg tijd om te beslissen of ik meedoe. Ik weet dat mijn deelname helemaal vrijwillig is. Ik kan op ieder moment beslissen om toch niet mee te doen, zonder dat ik daarvoor een reden hoef te geven. Ik geef toestemming om mijn huisarts te vertellen dat ik meedoe aan dit onderzoek. Ik geef toestemming om de specialist(en) die mij behandelt te vertellen dat ik meedoe aan dit onderzoek. Ik weet dat sommige mensen mijn gegevens kunnen inzien. Dit zijn de mensen die vermeld staan in de Algemene Brochure (bijlage 2) en medewerkers van de stichting HOVON. Ik geef toestemming om mijn gegevens te verwerken voor de doelen zoals die in de informatiebrief staan. Ik geef toestemming om mijn gegevens gedurende tenminste 15 jaar na afloop van het onderzoek te bewaren. Ik stem vrijwillig toe met het verzamelen van extra beenmerg, extra bloed en een huidbiopt voor wetenschappelijk onderzoek. Ik geef wel/geen* toestemming voor overhandigen van mijn adres aan de behandelend arts en/of site studiecoördinator/verpleegkundige. Ik geef wel/geen* toestemming om in de toekomst benaderd te worden voor het gebruik van de onderzoeksgegevens in mijn medisch dossier voor een nieuw onderzoek. Ik geef wel/geen* toestemming om lichaamsmateriaal gedurende maximaal 15 jaar na afloop van het onderzoek te bewaren om dit in de toekomst eventueel te gebruiken voor aanvullend onderzoek. Ik stem vrijwillig toe met deelname aan het onderzoek. *Doorhalen wat niet van toepassing is. Naam patiënt: Handtekening: Datum : / / Ik verklaar hierbij dat ik deze patiënt volledig heb geïnformeerd over het genoemde onderzoek. Als er tijdens het onderzoek informatie bekend wordt die de toestemming van de patiënt zou kunnen beïnvloeden, dan breng ik hem/haar daarvan tijdig op de hoogte. Naam onderzoeker (of diens vertegenwoordiger): Handtekening: Datum: / / Aanvullende informatie is gegeven door (indien van toepassing): Naam: Functie: Handtekening: Datum: / / Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 13 van 14

14 MM Bijlage 5 Toestemmingsverklaring Voor deelname aan het wetenschappelijk onderzoek: Aanpassing van de dosering van Melfalan Prednison Bortezomib (Velcade ) (MPV) bij patiënten van 75 jaar of ouder met nieuw vastgesteld Multipel Myeloom; kunnen meer patiënten de kuren afmaken en wat is het effect op de ziekte? Officiële titel: Feasibility and Efficacy of dose adjusted Melphalan Prednisone Bortezomib (MPV) in elderly patients 75 years of age with newly diagnosed Multiple Myeloma; a non-randomised phase II study Ik heb de informatie voor de proefpersoon met bijbehorende bijlagen gelezen. Ik begrijp de informatie. Ik kon aanvullende vragen stellen. Mijn vragen zijn genoeg beantwoord. Ik had genoeg tijd om te beslissen of ik meedoe. Ik weet dat mijn deelname helemaal vrijwillig is. Ik kan op ieder moment beslissen om toch niet mee te doen, zonder dat ik daarvoor een reden hoef te geven. Ik geef toestemming om mijn huisarts te vertellen dat ik meedoe aan dit onderzoek. Ik geef toestemming om de specialist(en) die mij behandelt te vertellen dat ik meedoe aan dit onderzoek. Ik weet dat sommige mensen mijn gegevens kunnen inzien. Dit zijn de mensen die vermeld staan in de Algemene Brochure (bijlage 2) en medewerkers van de stichting HOVON. Ik geef toestemming om mijn gegevens te verwerken voor de doelen zoals die in de informatiebrief staan. Ik geef toestemming om mijn gegevens gedurende tenminste 15 jaar na afloop van het onderzoek te bewaren. Ik stem vrijwillig toe met het verzamelen van extra beenmerg, extra bloed en een huidbiopt voor wetenschappelijk onderzoek. Ik geef wel/geen* toestemming voor overhandigen van mijn adres aan de behandelend arts en/of site studiecoördinator/verpleegkundige. Ik geef wel/geen* toestemming om in de toekomst benaderd te worden voor het gebruik van de onderzoeksgegevens in mijn medisch dossier voor een nieuw onderzoek. Ik geef wel/geen* toestemming om lichaamsmateriaal gedurende maximaal 15 jaar na afloop van het onderzoek te bewaren om dit in de toekomst eventueel te gebruiken voor aanvullend onderzoek. Ik stem vrijwillig toe met deelname aan het onderzoek. *Doorhalen wat niet van toepassing is. Naam patiënt: Handtekening: Datum : / / Ik verklaar hierbij dat ik deze patiënt volledig heb geïnformeerd over het genoemde onderzoek. Als er tijdens het onderzoek informatie bekend wordt die de toestemming van de patiënt zou kunnen beïnvloeden, dan breng ik hem/haar daarvan tijdig op de hoogte. Naam onderzoeker (of diens vertegenwoordiger): Handtekening: Datum: / / Aanvullende informatie is gegeven door (indien van toepassing): Naam: Functie: Handtekening: Datum: / / Patiënteninformatie voor HOVON 123 MM Pagina 14 van 14