Milieu jaarverslag 2015

Transcriptie

1 Milieu jaarverslag

2 OVER HET VERSLAG Reikwijdte Dit verslag beschrijft de resultaten en activiteiten van de vestigingen Oost (voorheen Onze Lieve Vrouwe Gasthuis) en West (voorheen Sint Lucas Andreas Ziekenhuis) van de stichting OLVG. Het verslag is voor de Raad van Bestuur, als direct verantwoordelijke, de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, als zijnde de bevoegde instantie, de Raad van Toezicht, de medewerkers en verder alle overige stakeholders van OLVG te Amsterdam. Scope Voorschriften in de milieuvergunningen van beide vestigingen schrijven voor dat OLVG jaarlijks een milieujaarverslag opstelt. Daarnaast is een milieujaarverslag verplicht voor zowel het zilveren als het gouden niveau van de Milieuthermometer Zorg. Verslagperiode De verstrekte informatie in het verslag heeft betrekking op de periode van 1 januari 2015 tot en met 31 december Vorm van het verslag Uit respect voor het milieu wordt het verslag enkel digitaal aangeboden, niet gedrukt. Het is voor iedereen te raadplegen op onze website. Auteur Mw. E.M. Parma, milieucoördinator-mvo officer Contact Wij verwelkomen uw feedback en beantwoorden graag uw vragen via milieu@olvg.nl. Naam van het ziekenhuis Locatie Oost Locatie West Provincie Stichting OLVG Oosterpark 9, 1091 AC Amsterdam Jan Tooropstraat 164, 1061 AE Amsterdam Noord Holland Kamer van Koophandelnummer Type topklinisch ziekenhuis Website 2

3 Voorwoord De Raad van Bestuur van OLVG biedt u het eerste geïntegreerde milieujaarverslag van ons fusieziekenhuis aan. Het jaarverslag geeft inzicht in onze activiteiten en resultaten van het afgelopen jaar en de mate waarin we de doelstellingen hebben gerealiseerd. De druk van zowel interne stakeholders (patiënten en medewerkers) als externe stakeholders (inkooporganisaties, zorgverzekeraars, omwonenden en huisartsen) op een duurzaam beleid in de zorg neemt toe. OLVG neemt hierin als sinds een aantal jaar een voortrekkersrol in. Naar aanleiding van het behalen van de zilveren Milieuthermometer door locatie Oost in 2012 is in 2013 samen met de zes andere Amsterdamse ziekenhuizen het convenant 'Amsterdamse ziekenhuizen werken samen aan de zorg voor een beter milieu' ondertekend. Het resultaat was dat locatie West in 2014 het bronzen niveau heeft behaald en binnen een jaar, te weten in het voorjaar van 2015, het zilveren niveau wist te verkrijgen. Locatie Oost heeft in het verslagjaar het gouden niveau van de Milieuthermometer verworven en is hiermee het eerste Amsterdamse ziekenhuis met een milieukeurmerk. Bovenstaand initiatief heeft navolging gekregen in geheel Nederland. Ook in Haarlem, Breda en omstreken, Leiden en omstreken, Zeeland en Utrecht worden nu convenanten afgesloten om de zorg te verduurzamen door met de Milieuthermometer aan de slag te gaan. Om de verduurzaming in de zorg nog verder te versnellen ondertekenden ruim 54 partijen in oktober 2015, waaronder OLVG de Green Deal Nederland op weg naar Duurzame Zorg. De ondertekenaars gaan kennis en ervaringen delen én een duurzame bedrijfsvoering hoger op de agenda zetten. Milieu Platform Zorgsector is de initiator van deze Green Deal waar ook minister Edith Schippers van Volksgezondheid haar handtekening onder zette: Duurzaamheid vraagt om de inzet van iedereen. Dit begint met zinnig en zuinig omgaan met energie, water, voedsel en ook medicijnen. We willen de verspilling samen tegengaan. Dat is goed voor onze aarde en voor de kosten in de zorg. Op locatie West wordt met de tool Lean Path onderzoek gedaan naar het tegengaan van voedselverspilling. Met de uitkomsten van het onderzoek kunnen gerichte maatregelen getroffen worden. Op locatie Oost is in het verslagjaar een quickscan energiebesparende maatregelen uitgevoerd. 3

4 De komende jaren zal duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen verder opgenomen worden in de strategie, zowel in de organisatie brede plannen als de unit- en afdelingsplannen. Françoise Dings Lid Raad van Bestuur (portefeuillehouder MVO/Milieu) mei

5 Inhoudsopgave pagina Voorwoord 3 Samenvatting 7 1. Over het OLVG Fusie van het OLVG en het SLAZ Profiel Werkgebied en samenwerking Bestuur en structuur Medezeggenschapstructuur 11 2 Milieuorganisatie 12 3 Milieubeleid Wet- en regelgeving Milieuthermometer Zorg Milieubeleidsplan Voorlichting 14 4 Resultaten van Milieuthermometer Zorg Green Deal Wet- en regelgeving Duurzaam bouwen Duurzaam inkopen Voeding Dag van de Duurzaamheid Vervoer Papier Energie en water Afval Incidenten en klachten Evaluatie van het milieuprogramma Milieuprogramma

6 Bijlagen I Wet- en regelgeving 32 II Energie- en waterverbruik 33 III Afval 36 IV Milieubarometer 38 V Afkortingenlijst 40 6

7 Samenvatting Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in Amsterdam Oost en het Sint Lucas Andreas (SLAZ) in Amsterdam West zijn per 1 juni 2015 gefuseerd en gaan verder als één ziekenhuis, onder de naam OLVG. Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis heet voortaan OLVG, locatie Oost, het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis OLVG, locatie West. Beide locaties hebben een milieuzorgsysteem gebaseerd op de Milieuthermometer Zorg. Locatie Oost heeft in het verslagjaar het gouden niveau bereikt en is hiermee het eerste ziekenhuis in Amsterdam met een milieukeurmerk. Locatie West heeft het zilveren niveau bereikt. Om de verduurzaming in de zorg te versnellen, ondertekenden ruim 54 partijen, waaronder OLVG, op 27 oktober 2015 de Green Deal 'Nederland op weg naar Duurzame Zorg'. De ondertekenaars gaan kennis en ervaringen delen én een duurzame bedrijfsvoering hoger op de agenda zetten. Controles Tijdens de jaarlijkse inspectie door de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ODNZKG) zijn beide locaties gevisiteerd. Er zijn tijdens beide inspecties overtredingen aangetroffen. Alle overtredingen waren bij hercontrole opgelost. Ook zijn beide locaties geaudit door de veiligheidsadviseur in het kader van het ADR 1. Op locatie Oost zijn geen overtredingen aangetroffen, op locatie West één overtreding. Activiteiten Op locatie Oost is het personeelsrestaurant duurzaam verbouwd. Er zijn duurzame materialen gebruikt, een deel van het meubilair heeft een milieukeurmerk en de verlichting is LED. Verder is gestart met het toepassen van BREEAM 2 bij renovaties. Een groep vrijwilligers bestaande uit medewerkers van OLVG Oost hebben op twee plaatsen een kruidentuin in de Tuin Onder de Bogen (= kapeltuin, locatie Oost) aangelegd. De munt wordt verkocht voor de muntthee in de Espressobar 1 ADR is de afkorting van de Franse titel van het Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg: "Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route". 2 BREEAM-NL is hét instrument om integraal de duurzaamheid van nieuwe gebouwen, bestaande gebouwen, gebieden en sloopprojecten te meten en te beoordelen. BREEAM-NL is afgeleid van het internationale BREEAM en wordt beheerd en ontwikkeld door de Dutch Green Building Council. 7

8 en het bezoekersrestaurant Het Lichtpunt in de Lichtstraat. Andere kruiden worden door de koks van het personeelsrestaurant gebruikt in de maaltijden. Op de Dag van de Duurzaamheid is het personeelsrestaurant op locatie Oost geopend. Leden van de Milieucommissie en de MVO Taskforce deelden zakjes met biologische kruiden- en bloemenzaad uit en gingen het gesprek met collega s aan over duurzaamheid. Er zijn zes elektrische dienstfietsen aangeschaft voor het vervoer tussen de beide locaties. Resultaten Het energieverbruik in gigajoule is ten opzichte van 2014 afgenomen met bijna 16%. Dit is met name veroorzaakt door een aanzienlijke daling in het energieverbruik van locatie West. Na twee onverklaarbare jaren is het gasverbruik in West weer op het oude niveau, zie pagina 19 en 20. Het waterverbruik ten opzichte van 2014 is praktisch gelijk gebleven (-0,5%). In 2015 vielen de kosten voor afval voor beide locaties hoger uit, terwijl de hoeveelheid afval op locatie West licht is gedaald. De hoeveelheid afval op locatie Oost is gestegen. Duidelijke verklaringen voor de schommelingen op bovengenoemde verbruiken en productie zijn niet te geven. 8

9 1. Over OLVG 1.1 Fusie van het OLVG en het SLAZ Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in Amsterdam Oost en het Sint Lucas Andreas (SLAZ) in Amsterdam West zijn per 1 juni 2015 gefuseerd en gaan verder als één ziekenhuis, onder de naam OLVG. De twee ziekenhuizen zijn de twee hoofdlocaties. Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis heet voortaan OLVG, locatie Oost, het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis OLVG, locatie West. OLVG heeft met de twee hoofdlocaties een erkende opnamecapaciteit van bedden. 1.2 Profiel Op beide locaties van OLVG kunnen patiënten 24 uur per dag, 7 dagen per week terecht met alle medische klachten. Jaarlijks biedt OLVG medische zorg aan aan circa patiënten. Er worden dotterbehandelingen uitgevoerd en ruim 800 openhartoperaties. In het Neurocentrum worden 900 patiënten opgenomen met een beroerte. Per jaar worden er zo n kinderen geboren in een van de Moeder en Kind Centra. 65% van de nieuwe Amsterdammers wordt in OLVG geboren. Kerngegevens personeel per Oost West Aantal medewerkers in loondienst waarvan patiëntgebonden functies waarvan medisch specialisten Fte medewerkers in loondienst waarvan patiëntgebonden functies waarvan medisch specialisten Medewerkers niet in loondienst waarvan patiëntgebonden functies Vrijwilligers

10 1.3 Werkgebied en samenwerking Het centrum, het oostelijk deel van de stad, Zeeburg/IJburg en Diemen vormen samen het adherentiegebied voor de basiszorg. Voor de topklinische zorg en de derdelijns verwijzingen naar de centres of excellence strekt het verzorgingsgebied zich uit van regionaal tot landelijk. Voor het behoud van topklinische functies richt het OLVG zich in toenemende mate op samenwerking en alliantievorming. De fusie met het SLAZ vormde hierin het zwaartepunt. Andere strategische lokale samenwerkingspartners voor het OLVG zijn het AMC (in het Hartcentrum Amsterdam), het BovenIJ ziekenhuis (in DiaBoss, CMA en OCA, samen met het SLAZ) en het NKI/AvL. Met nog vijf andere aanbieders in de Amsterdamse regio verkennen het OLVG en het SLAZ de mogelijkheid van verdergaande samenwerking en verzelfstandiging van de laboratoria. Landelijk maakt het OLVG onderdeel uit van de vereniging Santeon. Hierin bundelen zes topklinische ziekenhuizen verspreid over Nederland de krachten in het streven naar de hoogste kwaliteit van medische zorg en gastvrijheid. Naast het OLVG zijn dat het Sint Antonius in Utrecht/Nieuwegein, het Canisius- Wilhelminaziekenhuis in Nijmegen, het Catharinaziekenhuis in Eindhoven, het Martini Ziekenhuis in Groningen en het Medisch Spectrum Twente in Enschede. 1.4 Bestuur en structuur Raad van Bestuur Dr. J.Th.M. van der Schoot Drs. F.J.H. Dings Drs. J. van Roon Voorzitter lid lid In oktober van het verslagjaar heeft dhr. P. van der Meer afscheid genomen van OLVG. Dhr. J. van Roon is hem opgevolgd. 10

11 Raad van Toezicht De raad van toezicht is verantwoordelijk voor de benoeming van de leden van de raad van bestuur en toetst op hoofdlijnen het beleid van de raad van bestuur. Onder hun taken vallen verder het goedkeuren van de jaarrekening en het meerjarenbeleid van het ziekenhuis en fungeren als klankbord voor de raad van bestuur bij alle mogelijke bestuurlijke strategische vraagstukken. Voor een uitgebreid verslag van de Raad van Toezicht: samenstelling en commissies, vergaderingen en besluiten kunt u het Jaarverantwoording 2015 raadplegen. 1.5 Medezeggenschapsstructuur OLVG kent als adviesorganen een Ondernemingsraad, een Patiëntenraad en een Stafbestuur dat de Medische Staf vertegenwoordigd. Richtinggevend voor de geïntegreerde ziekenhuisorganisatie is enerzijds het Document Medische Staf (DMS), waarin de onderwerpen staan waarover de Medische Staf advies kan uitbrengen en anderzijds de Wet op de Ondernemingsraad Raad. Voor de werkwijze van deze adviesorganen wordt verwezen naar de algemene Jaarverantwoording. 11

12 2. Milieuorganisatie De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van milieuzorg ligt in de lijn. Om de lijn hierin te ondersteunen is een milieuorganisatie opgezet, bestaande uit de milieucoördinator, de Milieucommissie (Oost), het Milieu Kernteam (West) en milieucontactpersonen. De milieucoördinator coördineert en initieert milieuactiviteiten in het ziekenhuis, geeft voorlichting, ondersteuning en advies op milieugebied aan medewerkers en de Raad van Bestuur, en draagt zorg voor aanvraag en naleving van de milieuvergunningen. Zowel locatie Oost als locatie West hadden een milieucoördinator. In het verslagjaar is het contract van de milieucoördinator van locatie West niet verlengd. Haar taken zijn overgeheveld naar de milieucoördinator van locatie Oost. Het aantal uur voor de milieucoördinator Oost is niet uitgebreid. Locatie Oost beschikt over een Milieucommissie en een MVO Taskforce. De Milieucommissie houdt zich vooral bezig met het voorbereiden van het milieubeleid en controleert de uitvoering en voortgang daarvan. In het verslagjaar bestond de Milieucommissie uit: Voorzitter Maarten Scholing medisch microbioloog Secretaris Ellen Parma milieucoördinator-mvo officer Lid Chris Bakker manager Bouw&Inrichting Lid Peter Gruis manager Technische Zaken Lid Anneke Weij bedrijfsleider Medische Microbiologie Marco Henze, senior inkoper en Mathieu Woldhuis, IC verpleegkundige, hebben afscheid genomen van de commissie. Er stond nog een vacature uit 2014 open. Vervolgens zijn Alwine Diephuis, MPU verpleegkundige, Jokelies Knopper, senior afdelingsleider/unitmanagement Chirurgie, en Wim Togni, biotechnicus IC als nieuwe leden aangesteld. Jokelies Knopper werkt locatie overstijgend en vertegenwoordigt hierdoor locatie West. Vanwege de harmonisatie is het Milieu Kernteam op locatie West in het verslagjaar opgeheven. In 2014 is de MVO Taskforce opgericht om maatschappelijk verantwoord ondernemen meer gestalte te geven binnen het ziekenhuis. In het verslagjaar is een start gemaakt om de Milieucommissie en de MVO Taskforce te laten opgaan in één Kernteam Duurzaamheid voor zowel Oost als West met werkgroepen op basis van de 3 P s van People, Planet, Profit. OLVG wil daar een vierde 12

13 P aan toevoegen, namelijk die van Profilering. Deze integratie zal een vervolg krijgen in De milieucontactpersonen zijn medewerkers die zich inzetten voor de verankering van milieuzorg binnen hun eigen afdeling. OLVG is lid van het Milieu Platform Zorg (MPZ) en de milieucoördinator van OLVG is voorzitter van het MPZ. Naar aanleiding van de ondertekening van het Amsterdamse convenant is een werkgroep gestart onder leiding van de gemeente om milieuzorg binnen de ziekenhuizen te verbeteren. De milieucoördinator neemt deel aan deze werkgroep. Daarnaast zit zij in verschillende werkgroepen aangaande de Green Deal Nederland op weg naar duurzame zorg, zie pagina 15. Verder neemt ze deel aan het transitietraject Zorgeloos Afval van MVO Nederland, zie ook pagina 26. De milieucoördinator is lid van de Vereniging voor Milieuprofessionals (VVM). 13

14 3. Milieubeleid 3.1 Wet- en regelgeving Beide vestigingen hebben ieder hun eigen milieuvergunning. De milieuvergunning bevat voorschriften op gebied van gevaarlijke stoffen, apparatuur, geluid, brandpreventie, afvalstoffen, calamiteiten, registratie van gegevens, eisen op gebied van (maximale) concentraties van diverse stoffen in het afvalwater en een bemonsteringsverplichting van het afvalwater. Zowel locatie Oost als West hebben in 2014 een aanvraag bij het bevoegd gezag ingediend tot wijzigen van de voorschriften met betrekking tot het meten en bemonsteren van het afvalwater. In 2015 is deze aanvraag voor beide locaties gehonoreerd en de bemonsteringsverplichting is ingetrokken. 3.2 Milieuthermometer Zorg 3 Om milieuzorg structureel uit te voeren en te waarborgen beschikt OLVG over een milieuzorgsysteem. Hiervoor wordt de Milieuthermometer Zorg als leidraad gebruikt. De Milieuthermometer is een milieucertificaat specifiek voor zorginstellingen. De instelling kan via een set van milieucriteria scoren op goud, zilver of brons. Alleen het gouden niveau is gekoppeld aan het keurmerk Milieukeur. Locatie Oost heeft niveau goud en locatie West heeft niveau zilver. 3.3 Milieubeleidsplan Elke vier jaar wordt een milieubeleidsplan opgesteld. Het milieubeleidsplan beschrijft in grote lijnen hoe we invulling gaan geven aan het verder verbeteren van de milieuzorg in ons ziekenhuis. Beide vestigingen hebben tot op heden hun eigen milieubeleidsplan. 3.4 Voorlichting Er zijn diverse procedures die tot doel hebben om milieuverontreiniging die samenhangt met bepaalde activiteiten, zoveel mogelijk te beperken. Gegevens op gebied van gas, water, elektra en afval worden geregistreerd. Er worden interne audits gehouden. Via intranet, het digitale weekblad Scan, OLVG Magazine (4 x per jaar), zogenoemde klinische lessen, veiligheidsrondes, campagnes en de Dag van de Duurzaamheid worden de medewerkers op de hoogte gebrachte van het milieubeleid. Op beide websites is informatie te vinden over het milieubeleid. Klik hier voor locatie Oost en klik hier voor locatie West

15 4. Resultaten van Milieuthermometer Zorg Goud voor Oost Eind 2014 is het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis gevisiteerd voor het gouden niveau van de Milieuthermometer Zorg. Begin 2015 werd bekend dat locatie Oost voldeed aan het gouden niveau 4 met 23 extra criteria. Hiermee is locatie Oost het eerste ziekenhuis in Amsterdam met een milieukeurmerk. Op 19 mei werd het certificaat uitgereikt door wethouder Choho van de gemeente Amsterdam aan Peter van der Meer, toenmalig vicevoorzitter van het OLVG. In oktober van het verslagjaar vond de jaarlijkse controle plaats. Oost is met vlag en wimpel geslaagd en voldeed daarnaast aan 26 extra criteria. Zilver voor West In april 2015 is locatie West gevisiteerd. West had al brons en wist zich binnen een jaar te verbeteren tot het zilveren niveau met 20 extra criteria. In augustus vond de feestelijke uitreiking plaats door Adriaan van Engelen, voorzitter van het Milieu Platform Zorg aan Peter van der Meer. 4.2 Green Deal Om de verduurzaming in de zorg te versnellen, ondertekenden ruim 54 partijen, waaronder drie ministeries, een aantal gemeentes, 27 oktober 2015 de Green Deal 'Nederland op weg naar Duurzame Zorg' in de Hermitage te Amsterdam. Namens OLVG zette Francoise Dings haar handtekening. De ondertekenaars gaan kennis en ervaringen delen én een duurzame bedrijfsvoering hoger op de agenda zetten. 4 Voor zilver: voldoen aan alle verplichte criteria + duurzaam inkopen + 11 extra naar keuze. Voor goud: voldoen aan alle verplichte criteria + duurzaam inkopen + duurzaam bouwen(beleid) + milieujaarverslag + koelinstallatie + 18 extra naar keuze. 15

16 4.3 Wet- en regelgeving Inspectie door de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ODNZKG) Jaarlijks worden de voorschriften uit de milieuvergunning gecontroleerd door een milieu-inspecteur van de ODNKG. De Omgevingsdienst verzorgt in opdracht van het bevoegd gezag in het Noordzeekanaalgebied de vergunningverlening, het toezicht en de handhaving voor bodem, milieu en bouw. Bij de locatie Oost zijn in het verslagjaar twee overtredingen geconstateerd, bij locatie West zijn drie overtredingen aangetroffen, zie bijlage I. Bij de hercontrole bleken beide vestigingen te voldoen aan de milieuvergunning. Vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen Conform het ADR moet elk ziekenhuis een veiligheidsadviseur in dienst hebben. OLVG heeft er voor gekozen externe adviseurs in te huren. De jaarlijkse verplichte audit voor West heeft plaatsgevonden in februari van het verslagjaar. Er is één overtreding aangetroffen, zie bijlage I Deze overtreding is ongedaan gemaakt. De audit van Oost heeft plaatsgevonden in oktober van het verslagjaar. De aandachtspunten geconstateerd tijdens de inspecties van de IL&T in 2014 zijn opnieuw besproken. Er zijn geen overtredingen geconstateerd. Meetverplichting locatie West Locatie West heeft een meetverplichting voor het afvalwater. In oktober/november heeft een extern bureau een week lang het afvalwater bemonsterd. De afvalwatercoëfficiënt bleek 0,0146 en de vervuilingseenheden (v.e s) zijn vastgesteld op Dat is een afname van 10% ten opzichte van Locatie Oost heeft geen meetverplichting. Locatie Oost is ingedeeld in de vervuilingklasse 7 met afvalwatercoëfficiënt 0,015. De v.e s worden vastgesteld op basis van de hoeveelheid ingenomen water. Voor 2015 waren dit v.e s. Dat is een afname van 6,2% ten opzichte van het jaar daarvoor. 4.4 Duurzaam bouwen Personeelsrestaurant locatie Oost In het verslagjaar is het personeelsrestaurant Chez OLVG van locatie Oost als eerste ruimte van het ziekenhuis geheel duurzaam gerenoveerd. Er is gebruik gemaakt van duurzame materialen zoals een marmoleumvloer en meubilair met een milieukeurmerk. Daarnaast zijn de onderstellen van de tafels overgespoten door mensen met een beperking en opnieuw gebruikt. Het houten vloerdeel in het midden 16

17 van het restaurant is opgeknapt. Maar ook het gebruik van de ruimte is verduurzaamd door aanleg van overlegzitjes, flexplekken, extra stopcontacten voor laptops en wifi, zodat men het restaurant ook als overleg- en werkplek kan gaan gebruiken. Overal is led verlichting. BREEAM BREEAM-NL is hét instrument om integraal de duurzaamheid van nieuwe gebouwen, bestaande gebouwen, gebieden en sloopprojecten te meten en te beoordelen. BREEAM-NL is afgeleid van het internationale BREEAM en wordt beheerd en ontwikkeld door de Dutch Green Building Council. In OLVG Oost heeft men er voor gekozen BREEAM te gaan gebruiken bij bouwprojecten. De renovatie van de gipskamer is het eerste bouwproject waarbij BREEAM is gebruikt. Vastgoedstrategie Verder is voor beide locaties een vastgoedstrategie ontwikkeld. De doelstelling van deze strategie is het onderbouwd definiëren van het strategisch beleid met betrekking tot het Vastgoed Masterplan van OLVG en daarmee sturing kunnen geven aan de wijze waarop in de komende decennia het vastgoed adequaat kan worden in gezet als bedrijfsmiddel van OLVG. 4.5 Duurzaam inkopen Aanbestedingen In 2015 is duurzaamheid bij tien aanbestedingen meegewogen tegen acht in De hoeveelheid gewogen bedrijven is iets afgenomen, aangezien per aanbesteding minder bedrijven meededen. Grafiek Uitgevoerde wegingen en hoeveelheid gewogen bedrijven Uitgevoerde wegingen hoeveelheid gewogen bedrijven 17

18 Standaard contracten en inkoopbeleidsplan In de standaardovereenkomsten is een artikel opgenomen over duurzaam ondernemen: Leverancier is zich bewust van het feit dat Instelling belang hecht aan bewust en duurzaam ondernemen conform de criteria die gesteld worden voor het gouden niveau van de Milieuthermometer Zorg. Leverancier spant zich maximaal in daaraan bij te dragen. Er is een concept inkoopbeleidsplan opgesteld waarin duurzaamheid expliciet is opgenomen. Verzorgingsproducten voor de kleinsten De verzorgingsproducten, die gebruikt werden in het Moeder en Kind Centrum, zijn vervangen voor een milieuvriendelijkere variant. Alle nieuwe verzorgingsproducten zijn dermatologisch getest, hypoallergeen, PH-huidneutraal en zonder bestanddelen die irriterend of mogelijk schadelijk zijn baby s, ouders of de natuur. Ze zijn gemaakt van natuurlijke oliën en extracten, zoals avocado, macademia en amandel en ze bevatten geen minerale en essentiële oliën, parabenen, phenoxyethanol en allergene geurstoffen. 4.6 Voeding Kruidentuin Een groep vrijwilligers bestaande uit medewerkers van OLVG Oost hebben op twee plaatsen een kruidentuin in de Tuin Onder de Bogen (= kapeltuin) aangelegd. De munt wordt verkocht voor de muntthee in de Espressobar en het bezoekersrestaurant Het Lichtpunt in de Lichtstraat. Andere kruiden worden door de koks van het personeelsrestaurant Chez OLVG gebruikt in de maaltijden. Eén van de vrijwilligers houdt zich bezig met biologisch composteren. Het GFT afval uit de keuken wordt gecomposteerd in een compostbak. De compost wordt vervolgens gebruikt voor de kruidentuinen. Gezonde tussendoortjes Veel versnaperingen die werden verstrekt aan patiënten die net wat extra's nodig hebben voor hun gezondheid en herstel, werden niet of nauwelijks genuttigd. 18

19 Op twee afdelingen is een pilot gestart om met eiwit verrijkte shakes en andere hapjes op een aantrekkelijke manier te presenteren. Dus niet uit een flesje of in een disposable bakje, maar in mooi porselein en voorzien van kleurrijk fruit. Na een aantal weken bleek dat de patiënten dit veel meer waardeerden. Het was duidelijk merkbaar dat de verspilling van extra versnaperingen was verminderd. Deze wijze van serveren is nu door het gehele huis ingevoerd om zo de inname van eiwit verrijkte tussendoortjes te bevorderen en voedselverspilling tegen te gaan. Lean Path Op locatie West wordt met de tool Lean Path onderzoek gedaan naar het tegengaan van voedselverspilling. Met de uitkomsten van het onderzoek kunnen gerichte maatregelen getroffen worden. Duurzame producten in het personeelsrestaurant In het personeelsrestaurant van beide locaties is een inventarisatie gemaakt hoeveel van de aangeboden producten een duurzaamheid keurmerk hebben. Een duurzaamheid keurmerk geeft aan dat het product is gemaakt met extra aandacht voor milieu en/of dierenwelzijn en/of eerlijke handel. In het personeelsrestaurant van locatie West heeft 20% van alle aangeboden producten een duurzaamheid keurmerk. In het personeelsrestaurant van locatie Oost is dit 15%. 4.7 Dag van de Duurzaamheid De landelijke Dag van de Duurzaamheid was op vrijdag 9 oktober OLVG heeft er voor gekozen om deze dag op donderdag 8 oktober te houden, aangezien op vrijdag veel mensen vrij zijn. Op deze dag is het gerenoveerde personeelsrestaurant geopend. Leden van de Milieucommissie en de MVO Taskforce deelden zakjes met biologische kruiden- en bloemenzaad uit en gingen met collega s het gesprek aan over duurzaamheid. 4.8 Vervoer In het verslagjaar is onderzoek gedaan naar de behoefte aan elektrische dienstfietsen. Door de fusie zijn de vervoersbewegingen tussen de beide locaties flink toegenomen. Beide locaties hadden al gewone dienstfietsen, maar uit het onderzoek bleek er behoefte aan elektrische 19

20 dienstfietsen. Er zijn er zes fietsen aangeschaft. Daarnaast is een pilot gestart met een pendeldienst. Drie keer daags vertrok er van beide locaties een elektrische taxi naar de andere locatie. Echter hiervoor bleek te weinig animo en na drie maanden is de pilot gestopt. 4.9 Papier Locatie West is lid van de Paper for Paper community. Als zodanig levert West papier aan de community en koopt dit terug als hygiënepapier. Hiermee onderschrijft West het belang van duurzaam ondernemen en draagt deze locatie bij aan een beter milieu Energie en water Verbruik Hieronder treft u het energie- en waterverbruik aan van de locaties Oost en West. Een gedetailleerd overzicht van de verbruiken per locatie staan in bijlage II. Grafiek 1 Grafiek Elektraverbruik in kwh Elektra Oost Elektra West Gasverbruik in m Oost West Het absoluut verbruik van elektra en water op locatie Oost is gedaald. Het gasverbruik is gestegen. Op locatie West is het elektra- en gasverbruik fors gedaald en het waterverbruik gestegen. 20

21 Grafiek Waterverbruik in m Oost West Efficiencyindicatoren Absoluut verbruik zegt echter niet zo veel. Om een goed inzicht te krijgen hoe de instelling omgaat met het gebruik van energie en water, wordt gebruik gemaakt van efficiencyindicatoren. Voor de productie werd tot en met 2013 de indicator gewogen patiënteenheid (GPE) 5 gebruikt. In verband met veranderde wet- en regelgeving worden gegevens van na 2013 niet meer vrijgegeven. Tot op heden is nog geen goede andere efficiencyindicator voor de productie gevonden. Andere efficiencyindicatoren zijn per medewerker, per bruto vloeroppervlak en per gewogen graaddagen (ggd). Grafiek Gasverbruik gas m3 Oost x gas m3 West x1.000 gewogen graaddagen verbruik per ggd Oost verbruik per ggd West Het gasverbruik is afhankelijk van de weersomstandigheden, hoe kouder hoe hoger het gasverbruik. Daarom bekijken we ook het verbruik per gewogen graaddag 6. In grafiek 4 is te zien dat het verbruik van locatie Oost gelijk loopt met de graaddagen en het 5 GPE: gewogen patiënteenheden: is een gewogen optelling van het aantal gewogen opnamen, het aantal gewogen eerste polikliniekbezoeken, het aantal verpleegdagen en het aantal dagverplegingsdagen. De berekening van het aantal gewogen opnamen en het aantal gewogen eerste polikliniekbezoeken gebeurt conform de definitie zoals gehanteerd in de "Richtlijn functiegerichte budgettering algemene ziekenhuizen". 6 Gewogen graaddagen: om rekening te houden met o.a. de hoeveelheid zonnestraling in huis, worden afhankelijk van het seizoen de graaddagen vermenigvuldigd met een weegfactor: de wintermaanden tellen zwaarder dan de zomermaanden, bron: 21

22 verbruik per gewogen graaddag constant is gebleven. Het verbruik van locatie West vertoont een grilliger beeld. Bij de efficiency indicatoren per vierkante meter en per medewerker (grafiek 5 en 6) is te zien dat locatie Oost een aanzienlijk zuiniger verbruik heeft dan locatie West. De afgelopen jaren zijn op locatie Oost een aantal energiebesparende maatregelen genomen. Energiebesparing wordt steeds belangrijker. In het verslagjaar is een quickscan energiebesparende maatregelen uitgevoerd. Een aantal maatregelen uit deze quickscan zijn doorgevoerd, zie hiervoor bijlage II. Verder zijn de urinoirs op locatie Oost vervangen voor waterloze urinoirs. Grafiek 5 Grafiek 6 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Energie en waterverbruik per m Oost water (m3)/m2 West water (m3)/m2 Oost Energie (GJ)/m2 West Energie (GJ)/m Verbruik per medewerker Energie Oost in GJ Energie West in GJ Water Oost in m3 water West in m3 Grafiek CO 2 uitstoot in tonnen Oost West 22

23 CO 2 footprint 2015, locatie Oost CO 2 uitstoot in tonnen 21,2 31,5 29, Elektriciteit Brandstof drinkwater afvalwater 3408 zakelijk transport papier met milieukeurmerk CO 2 footprint 2015, locatie West CO 2 uitstoot in tonnen 21, ,6 Elektriciteit Brandstof (gas en HBO) drinkwater afvalwater 4280 papier met milieukeurmerk Note: de kilometerstand van de bestelauto van locatie West wordt niet bijgehouden. De grootste impact op de CO 2 uitstoot heeft het gasverbruik voor de verwarming en bevochtiging van de gebouwen. Beide locaties gebruiken al jaren groene stroom, waardoor de uitstoot van elektriciteit op nul staat. 23

24 4.11 Afval Grafiek 7 Grafiek 8 Afval in kg en euro's x , ,00 800,00 600,00 400,00 200,00 0, Afval Oost in kg Afval West in kg Afval Oost in euro Afval West in euro Afvalproductie Oost kg x West kg x Oost kg per medewerker West kg per medewerker Wat opvalt aan bovenstaande grafieken: locatie Oost produceert meer afval dan locatie West. Redenen hiervoor zijn o locatie Oost is groter dan locatie West; o de laboratoria Pathologie en Medische Microbiologie zijn in zijn geheel verplaatst naar locatie Oost; o bovengenoemde laboratoria verzorgen ook de diagnostische monsters voor het BovenIJ ziekenhuis, de ziekenhuizen uit Flevoland en een aantal kleinere klinieken in Amsterdam. de kosten voor beide locaties waren hoger, terwijl de hoeveelheid afval op locatie West licht gedaald is. de hoeveelheid afval op locatie Oost is gestegen. Redenen hiervoor kunnen zijn: o er waren meer opnames en operaties in het verslagjaar; o de productie van het Hematologisch Klinisch Laboratorium is fors toegenomen. Er is een uitbreiding vanuit de ziekenhuizen uit Flevoland en het BovenIJ Ziekenhuis. ook de hoeveelheid afval per medewerker is op beide locaties gestegen (grafiek 8). Voor meer details zie bijlage III. 24

25 Afvalscheiding locatie Oost Grafiek 9 Scheidingspercentage belangrijkste afvalstromen in Oost restafval papier/karton sza swill gevaarlijk afval glas plastic grof afval In grafiek 9 is te zien dat de fractie restafval weer iets is gedaald ten opzichte van Dit duidt op een iets beter scheidingsresultaat. De fractie plastic is wederom gestegen met bijna 25% ten opzichte van vorig jaar. Grafiek 10 Grafiek Plastic afval in kg Swill in tonnen In 2011 is gestart met het apart inzamelen van plastic. In de loop van de afgelopen jaren is de gescheiden inzameling steeds verder uitgebreid, wat goed te zien is in grafiek 10. Na een aantal jaren van reductie is nu weer een toename in de hoeveelheid swill te zien. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn de toename van opnames en operaties. 25

26 Afvalscheiding locatie West Grafiek Scheidingspercentage belangrijkste afvalstromen in West restafval papier/karton sza swill gevaarlijk afval grof afval Op locatie West wordt het afval minder goed gescheiden dan op locatie Oost. Een aantal afvalstro-men die in Oost gescheiden wordt ingezameld en afgevoerd, worden in West aan de bron wel goed gescheiden, maar aan de end-of-pipe is nog ruimte voor verbetering. Transitietraject Zorgeloos Afval Afval en verspilling in de zorg is een groot probleem. Het transitieprogramma zorgeloos Afval, geïnitieerd door MVO Nederland, heeft als doel om een omslag te bewerkstelligen in de zorgsector in het duurzaam omgaan met zorgafval. Door middel van kleine experimenten op verschillende locaties zal geprobeerd worden om te komen tot praktisch handelingsperspectief rondom zorgafval voor de zorgprofessional. Tegelijkertijd zal binnen een aantal specifieke productketens pilots opgezet worden om te komen tot een meer circulaire bedrijfsvoering. OLVG neemt deel aan de pilot Circulaire Infuuszakken en onderzoekt samen met de betreffende stakeholders of het haalbaar is van oud infuuszakken nieuwe te maken. Eind 2016 wordt het resultaat van dit project gepubliceerd. Frituurvet Het frituurvet op beide locaties wordt gescheiden ingezameld en afgevoerd. Het wordt vervolgens gebruikt voor de productie van biodiesel. 26

27 4.12 Incidenten en klachten In het verslagjaar hebben zich geen incidenten en klachten voorgedaan. 27

28 4.13 Evaluatie van het milieujaarprogramma 2015 Activiteit Doel Evaluatie wet- en regelgeving ongedaan maken overtredingen voldoen aan wet- en regelgeving milieuzorgsysteem opstellen milieujaarplan 2016 voor twee vestigingen audit + jaarverslag veiligheidsadviseur gevaarlijke stoffen voldoen aan wet- en regelgeving voldoen aan wet- en regelgeving duurzaam inkopen voldoen aan de Milieuthermometer drie keer per jaar trimesterrapportage aan Raad van Bestuur Raad van Bestuur informeren over voortgang en cijfers Vanwege fusie en personele veranderingen is dit niet gebeurd. actualiseren protocollen in idocument verbeteren van het milieuzorgsysteem Dit punt wordt uitgesteld totdat er 1 idocument is voor beide locaties. uitwerking manifest MVO in de zorg verbetering mvo beleid Wordt meegenomen naar 2016 opzetten module E-learning voor milieuzaken verbetering kennis en draagvlak bij medewerkers Wordt meegenomen naar 2016 audit voor behoud van goud door externe voldoen aan gouden niveau van 28

29 auditor onderzoek naar de mogelijkheid van de aanleg van groene daken onderzoek naar aanleg kruidentuin in de tuin Onder de Bogen onderzoek naar behoefte elektrische dienstfietsen optimaliseren gescheiden inzameling plastic onderzoek naar relevante efficiency-indicatoren en mogelijkheden benchmarking Dag van de Duurzaamheid beleid OLVG-SLAZ op elkaar afstemmen Milieuthermometer verbetering energieprestaties op gebied van koeling. Imagoverbetering. draagvlak vergroting medewerkers toename biodiversiteit sneller (dan gewone fiets) en goedkoper (dan ov) vervoer tussen locaties Oost en West verbetering milieuzorg beter inzicht in milieuprestaties en verbetermogelijkheden verbeterd bewustzijn bij medewerkers, groter draagvlak voor milieubeleid één beleid voor beide vestigingen 29

30 5. Milieuprogramma 2016 Hieronder ziet u het milieuprogramma 2016 van OLVG. Het geeft duidelijk aan welke richting OLVG op wil op het gebied van milieu en duurzaamheid. De Milieuthermometer Zorg dient als basis om de P van Planet verder gestalte te geven. Wet- en regelgeving Actie Locatie Uitvoering Einddatum Wijzigingen wet- en regelgeving op milieu gebied Oost Milieucoördinator maandelijks bijhouden en implementeren West Verbouwingen melden bij bevoegde instantie. Oost Milieucoördinator doorlopend West i.s.m. projectleider Bouw Milieujaarverslag 2015 opstellen en opsturen naar Oost Milieucoördinator 1 juli 2016 Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied West Milieujaarplan 2017 opmaken Oost Milieucoördinator december West Uitvoeren veiligheids-rondes. Oost 7 Milieucoördinator december Audit veiligheidsadviseur voor ADR. Oost Milieucoördinator december West Systemen Actie Locatie Uitvoering einddatum Controle audit Milieu-thermometer zilver West Milieucoördinator april Controle audit Milieu-thermometer goud Oost Milieucoördinator oktober Infoland vullen met procedures en werkinstructies Oost Milieucoördinator december milieu West MVO doelen opstellen voor nieuwe strategisch Oost Milieucommissie en april beleidsplannen en ter goedkeuring aan RvB aandragen West MVO Taskforce Onderzoek naar relevantie efficiency indicatoren en Oost Milieucoördinator juni benchmarking West KPI s selecteren met de MVO Balans Oost Milieucoördinator Februari West Voorlichting en onderricht Actie Locatie Uitvoering einddatum Opzetten module E-learning op intranet Oost Milieucoördinator mei West Dag van de Duurzaamheid Oost West Milieucommissie en MVO Taskforce oktober 7 Op locatie West zijn (nog) geen veiligheidsrondes. 30

31 Afval Actie Locatie Uitvoering einddatum Swill scheiding door keuken verder onderzoeken. Arbo Oost Hoofd Inkoop en mei technische hulpmiddelen onderzoeken West Logistiek/ Milieucoördinator Onderzoek gescheiden inzameling plastic bekertjes Oost Hoofd mei ziekenhuisbreed. West Logistiek/manager Schoonmaak/ Projectmedewerker Huisvesting/Inkoop Milieucoördinator Uitbreiding gescheiden inzameling plastic Oost Hoofd Logistiek/ juli teamleider Transport/ Milieucoördinator Deelname aan Zorgeloos Afval, transitieprogramma Oost Milieucoördinator zomer 2017 Afval in de zorg West Catering Actie Locatie Uitvoering einddatum 15% duurzaam producten Oost Teamleiders december West personeelsrestaurant Milieucoördinator Beperking van plastic bestek Oost Teamleiders december West personeelsrestaurant Milieucoördinator Vervoersmanagement Actie Locatie Uitvoering einddatum Beleidsplan vervoersmanagement opstellen 8. Oost West HR milieucoördinator juli 8 Onderzoek naar vervoer is verplicht gesteld in de milieuvergunning. 31

32 Bijlage I Wet- en regelgeving Overtredingen geconstateerd tijdens de controle van de milieuvergunning Oost: controle op 9 februari 2015 West : controle op 11 februari 2015 Gasflessen in de buitenopslag stonden niet vast. Dit is een overtreding van PGS 15:2011. Herkeurtermijn van gasflessen in de buitenopslag was verstreken. Dit is een overtreding van PGS 15:2011. De WBDBO tussen de onderlinge opslagvoorzieningen van de buitenopslag is minder dan 60 minuten. Dit is een overtreding van PGS 15:2011 De buiten opslagvoorziening voor medische gassen bevat onvoldoende blustoestellen met een vulling van ten minste 6 kg of liter blusstof. Dit is een overtreding van PGS 15:2011. Voor de opslag van vloeibare brandstof of afgewerkte olie in een ondergrondse tank is geen verzekering ter dekking van de aansprakelijkheid bij verontreiniging van de bodem afgesloten. Dit is een overtreding van artikel 2.24 Activiteitenbesluit. Audit door de veiligheidsadviseur. Oost: controle op 28 oktober 2015 West: controle op 10 februari 2015 Geen overtredingen Etikettering: Bij enkele verpakkingen van oplosmiddelen behoorde etiketten te zijn aangebracht voorafgaande aan het vullen, dit was niet uitgevoerd. Deze is door interne dienst direct retour naar de afdeling gezonden om dit op te lossen. Voortaan niet meer aan nemen op de afdeling zoals besproken met medewerkers en hoofd logistiek. 32

33 Bijlage II Energie- en waterverbruik Tabel 1 Verbruik en kosten gas, elektriciteit en water per locatie vanaf t.o.v Locatie Oost X X x X X X X procenten Gas + warmte m ,6% Elektra kwh ,2% Water m 3 66,1 66,5 65,1 67,5 73,7 74,9 71,3-4,8% t.o.v Locatie West X X x X X X X procenten Gas m ,9% waarvan gas WKK 942? Elektra kwh ,0% elektra WKK 2.457? ,9% Water m ? ,0 64,6 69,2 72,0 +4,0% Kosten (euro) X ,3?? 1.914?? 1.864? Bron: OLVG data In 2014 is de warmte kracht koppeling (WKK) ontmanteld. De elektra opgewekt door de WKK wordt door locatie West gebruikt. 33

34 Tabel 2 Verbruik en kosten gas, elektriciteit en water per locatie in 2015 Energie Gas Elektra Water Locatie GJ (m 3 ) Groen (kwh) (m 3 ) Oost West Totaal Kosten Oost in Totale kosten in % t.o.v ,2% -10,6% -9,8% Kosten West in Totale kosten in % t.o.v Geen data van 2014 beschikbaar Totale kosten Bron: OLVG data Energiebesparende maatregelen genomen in 2015 op locatie Oost. 1. Infrastructuur van het ketelhuis is geoptimaliseerd. Eerst draaiden er vier koelmachines. Nu draaien er twee koelmachines en staan er koelmachines stand-by. Het hoofdkoelnet is vervangen. Het distributiedeel is geoptimaliseerd. Dit houdt in dat er niet meer vermogen bij is gekomen, maar er is een betere verdeling gekomen. o De hoofdverdeler is vernieuwd, waardoor ook alle luchtbehandelingskasten (LBK s) zijn geoptimaliseerd. De koelmachines van de AIT servers zijn vervangen voor één koelmachine met twee circuits. Ook nu is er niet meer vermogen bijgekomen. De koppeling tussen twee opwekstations is geautomatiseerd, waardoor de afdeling Informatisering&Automatisering (I&A) op één grote koelmachine kan draaien en de koelmachine voor alleen de servers stand-by staat. De koelmachine van de Radiologie is vervangen voor twee grotere koelmachines met hetzelfde elektrische vermogen, maar een hoger rendement. 34

35 Er is een koppeling gemaakt tussen de koelmachines van de verpleegtoren met de twee koelmachines van de Radiologie. Zelfde principe als bij de koelmachine van de I&A. Door deze koppelingen draaien twee grote koelmachines meer. Dit is echter energetisch zuiniger dan als meerdere koelmachines voor de helft draaien. 2. Zonwering is onderdeel gemaakt van de klimaatbeheersing en worden door het GBS aangestuurd en kunnen niet meer handmatig bediend worden. 3. Er is een quickscan door een extern bedrijf uitgevoerd, waarna een aanvullende opdracht is gegeven voor de uitvoering van een aantal quickwin s. De bedrijfstijden zijn aangepast. De bedrijfstijden van de feestdagen zijn aangepast. De inregeling van de twee stoomketels en de CV ketel is geoptimaliseerd volgens de ontwerp uitgangspunten. Dit is het meest energetische. 4. De LBK s van de verpleegtoren zijn doorgelicht en het koelwaternet is geoptimaliseerd. 35

36 Bijlage III Afval Afgevoerd afval van locatie Oost Omvang (in 1000 kg) Verandering in % Afvalstroom t.o.v restafval 596,1 587,8 602, ,3 +3,6% papier 56, ,6 81,6 57,8 54,9 53,8-2,0% karton 71,2 80,9 96,5 88,5 75,9 81,6 87,7 +7,5% glas 9,5 9,6 4,9 3,6 9,3 7,3 6,4-12,3% plastic 0,4 2,7 6,5 19, ,5 +24,5% grof afval 9 45, ,5 39,6 42,4 42,8 +0,9% grof bedrijfsafval 15,9 20,9 27,0 22,7-20,4 wit- en bruingoed 11,2??? metalen 6,1 6,6 6,3 7,3 +15,9% hout 15,3 12,2 9,0 12,8 +42,2% swill 43,5 46,8 46,8 37,4 24,6 24,3 27,3 +12,3 frituurvet 2.6 4,1 4,6 +12,2% SZA 97,4 105,6 105,4 109,4 107,2 105, ,8% medicijnen 2,1 1,4 0,8 1,2 1,5 1,7 2,4 +41,2% gevaarlijk afval 13 24, ,7 20,3 14,1 14,7 +4,3% gasontladingslampen 0,56 0,7?? afgewerkte olie 0,42 0,04 0,01 0,06 batterijen en accu s 0,85 0,7 0,85 0,56-34,1% vloeibaar laboratoriumafval 14,9 17,7 12,1 16,0 +32,2% overig 0,98 1,2 1,1 1,5 +36,4% Omvang totaal 898,4 951,8 985, ,1 983,8 981, ,8 +4,6% kosten totaal (euro) x ,2 185,5 190,3 224,3 177,8 169,8 191,6 12,8% hout, elektroschroot, schroot, wit- en bruingoed, grof bedrijfsafval Toners, batterijen, KCA, smeervetten, laboratorium chemicaliën. Bron: OLVG data en Wasteportal Icova Note: Lampen worden afgevoerd via wecycle.nl. 36

37 Afgevoerd afval van locatie West Omvang (in kg) Verandering in % Afvalstroom t.o.v Restafval ,3 498,9 525,6 +5,4% Papier/karton 126,4 102,0 99,4 74,9-24,6% Grof afval 23,7? 15,9 7,4-53,5% Swill 21,6 23,2 22,0 21,5-2,3% Frituurvet 1,1 1,5 +36,4% SZA 45,9 44,3 59,4 60,8 +2,4% Gevaarlijk afval 5,9 1,6 2,2 1,2-45,5% oplosmiddelen? 1,3 1,6 0,7-56,3% batterijen 0,2 0,05 0,3 0,06-80% vloeibaar laboratoriumafval 4,7 0,3 0,2 0,4 +100% accu s 0,7???? TL lampen 0,3? 0,04?? overig?? 0,06?? Omvang totaal 778,6 691,7 697,7 691,4-0,9% Kosten totaal (euro) 147,0 121,8 128,9 141,7 +9,9% 37

38 BIJLAGE IV MILIEUBAROMETER Milieubelasting per fte. Rechterkolom is een gemiddeld ziekenhuis. Zowel locatie Oost (voorheen Onze Lieve Vrouwe Gasthuis) als locatie West (voorheen SLAZ) nemen groene stroom af. Daardoor is er geen milieubelasting wat betreft elektriciteit. 38

39 Milieubelasting per m2. Rechterkolom is een gemiddeld ziekenhuis. Bron: 39

40 BIJLAGE V AFKORTINGENLIJST CMA CO 2 GRI HKCL IL&T KCA KWh Chirurgen Maatschap Amsterdam kooldioxide Global Reporting Initiative Hematologisch klinisch chemisch laboratorium Inspectie Leefomgeving en Transport klein chemisch afval kilowatt uur MSRC/RGS Medisch Specialisten Registratie Commissie/Registratiecommissie Geneeskundige Specialismen μg/l MPU MPZ MVO NKI/AvL RvB SLAZ SZA microgram per liter Medisch psychiatrische unit Milieu Platform Zorg maatschappelijk verantwoord ondernemen Nederlands Kankerinstituur/Antonie van Leeuwenhoek Raad van Bestuur Sint Lucas Andreas Ziekenhuis specifiek ziekenhuisafval 40