Begaafde leerlingen met ADHD. Eleonoor van Gerven

Transcriptie

1 Begaafde leerlingen met ADHD Eleonoor van Gerven

2 Even de puntjes op de i over ADHD Drie belangrijkste kenmerken: Onoplettendheid. Hyperactiviteit. Impulsiviteit. En over die symptomen: Waargenomen voor het 12 e jaar. Op twee of meerdere terreinen aanwezig. Interfereren met schoolse, beroepsmatige en/of sociale functioneren. Staan los van psychische stoornis en kunnen niet beter verklaard worden vanuit een psychische stoornis. 4/19

3 Maar en dus Niet elk kind vertoont hetzelfde beeld Er wordt onderscheid in 3 typen gemaakt: Type 1: vooral gehinderd door onoplettendheid. Type 2: vooral gehinderd door een hoge mate van hyperactiviteit en impulsiviteit. Type 3: combinatie van hoge mate van onoplettendheid, hoge mate van hyperactiviteit en impulsiviteit. 6/19

4 En dit is dan ook nog een beetje lastig Normatieve stoornis. Symptomen op een continuüm. Grijs gebied markeert omslagpunt. De observant brengt altijd zichzelf mee. 7/19

5 Begaafdheid Omgeving Ontwikkelingspotentieel Persoonskenmerken Uitblinken Ontwikkelingsproces De invloed van toeval Dit model is een bewerking van het DMGT van Gagné (2010) 8/19

6 Vanaf hier wordt het schimmig enkele voorbeelden Goed functionerende begaafde leerling. Ruis op de lijn bij de leerling of in zijn ecologie. 1. Uitzonderlijke prestaties. 2. Zeer hoog energie niveau. 3. Probleemoplossende aanpak. 4. Doelgericht gedrag & volgehouden aandacht. 5. Groot vermogen tot plannen en organiseren. 6. Kritische attitude. 1. Presteert rond of beneden het groepsgemiddelde. 2. Lastig en druk. 3. Bedenkt ongewenste oplossingen voor situaties. 4. Weet doel en gedrag niet aan elkaar te verbinden. 5. Chaotisch bij plannen, organiseren en uitvoeren taken. 6. Autoriteitsproblemen. 9/19

7 En om het nog een beetje ingewikkelder te maken Dabrowski & 5 overexcitabilities Lagere orde overexcitabilities Sensitief Psychomotorische skills Hogere orde overexcitablities Voorstellingsvermogen Intellectueel Emotioneel 10/19

8 Misdiagnoses Variant 1 Het één in plaats van het ander. Variant 2 Slechts één van beiden wordt herkend. Variant 3 Geen van beiden wordt herkend. 11/19

9 Gevolgen Begaafdheid + ADHD op vier terreinen 1. Inzetten effectief leergedrag 2. Leveren van prestaties 3. Intrapersoonlijk 4. Interpersoonlijk 12/19

10 1: Inzetten van effectief leergedrag Begaafdheid compenseert en versluiert problemen Problemen met EF ten gevolge van ADHD worden gecompenseerd door begaafdheid. Begaafdheid werkt als remmende factor en versterkt problemen Problemen met EF worden versterkt door de begaafdheid. 13/19

11 2. Leveren van prestaties Score op intelligentie onderzoek veelal lager: Doubleren vaker dan leerlingen zonder ADHD. Paradigmashift in didactische concepten doet in toenemende mate beroep op basale onvermogen van de leerling. Kwaliteit van output lager dan bij begaafde leerlingen zonder ADHD. Als leerling aan verrijkingsaanbod mag mee doen: Hoger didactisch niveau en hogere denkvaardigheden sluiten beter aan maar. Als creatieve denkproces voorop staat kan de leerling je positief verrassen 14/19

12 3. Intrapersoonlijk Door gebrek aan passende interventies wordt de leerling stelselmatig ondervraagd of overvraagd. Botsing tussen basaal vermogen en basaal onvermogen is verwarrend. Gevolgen voor: Competentie Autonomie Relatie Dit kan zich uiten in: Woedeuitbarstingen, demotivatie en opgeven, angsten Resultaat: Cumulatie en escalatie van oorspronkelijke problemen 15/19

13 4. Interpersoonlijk Kunnen t.g.v. ADHD achter lopen op sociale ontwikkeling. Executieve functies heb je óók nodig om sociaal handig te acteren. Worden op grond van leeftijd en verbale capaciteiten ook op dit gebied overvraagd. Bij deelname aan projecten voor begaafde leerlingen is dit een extra punt van aandacht. 16/19

14 Begeleiden? Helaas geen quick fix of silver bullit. Stimuleer, Compenseer, Remedieer en Dispenseer Stem af op sterkte & zwakte profiel van de leerling. Knutsel niet alleen aan de leerling maar ook aan de ecologie. Accepteer de begrenzing die de stoornis met zich meebrengt. Besteed aandacht aan de intra- en interpersoonlijke gevolgen van de stoornis. Moedig een positieve relatie met ontwikkelingsgelijken aan en begeleid de leerling daarbij. 17/19

15 En eigenlijk gaat het over de kern van onderwijzen: Een leerling met een ontwikkelingsbehoefte heeft een leraar nodig die daarop afstemt. 19/19