Beleid slimme peuters op school

Transcriptie

1 Beleid slimme peuters op school In toenemende mate worden scholen geconfronteerd met een verzoek om vervroegde instroom. Ook bij Op Kop is er een school met deze vraag in aanraking gekomen. Om te komen tot een weloverwogen beslissing bij een verzoek om vervroegde toelating tot de basisschool is dit beleidsstuk geschreven. Wat speelt er op dit moment? In de zorg voor en om hoogbegaafde kinderen is het heel lang zo geweest alsof hoogbegaafdheid alleen tussen het vierde en het achttiende levensjaar van een mens een punt van aandacht hoeft te zijn. De laatste jaren zien we een verantwoording waarbij er in toenemende mate aandacht is voor hoogbegaafde volwassenen. We hebben ontdekt dat hoogbegaafdheid niet overgaat. Maar wat we soms nog vergeten is dat een mens ook geboren wordt met die bijzondere talenten en dat het belangrijk is dat we deze talenten tijdig (h)erkennen. Een pleidooi dus voor een vroegtijdige herkenning van een ontwikkelingsvoorsprong, waar mogelijk wellicht al vóór het vierde levensjaar. Maar of dit pleidooi automatisch overgaat in een pleidooi voor vervroegde toelating tot het basisonderwijs Onderzoek heeft uitgewezen dat ongeveer 5% van de basisscholen in een recent verleden te maken heeft gehad met een verzoek om vervroegde instroom. Van deze verzoeken zijn in ongeveer 25% van de gevallen ouders en school na een zorgvuldige afweging met elkaar tot overeenstemming gekomen dat vervroegde instroom in groep 1 een goede mogelijkheid was. De gemiddelde leeftijd van deze kinderen was 3,5 jaar. Het gaat hierbij om ongeveer 18 peuters in heel Nederland. Tekenen van een ontwikkelingsvoorsprong Duidelijk moet zijn dat we op deze leeftijd nog niet kunnen spreken over hoogbegaafdheid en dat daarom de term ontwikkelingsvoorsprong wordt gebruikt. Een peuter met een sterke ontwikkelingsvoorsprong is een kind dat opvalt door meerdere van de volgende kenmerken: een taalgebruik boven leeftijdsniveau een sterk geheugen een specifieke, gedurende lange tijd, interesse op een bepaald terrein bedenkt creatieve oplossingen voor bepaalde problemen leert zichzelf lezen / rekenen en / of tellen is nieuwsgierig, stelt vragen, is opmerkzaam, observeert is betrokken, neemt initiatieven is onderzoekend, experimenteert, bouwt, ontwerpt heeft een rijke fantasie, groot voorstellingsvermogen sterke concentratie oorspronkelijke humor onafhankelijkheid, kan alleen spelen en werken logisch denken, ziet relaties, verbanden, grotere patronen is gevoelig, empathisch, zorgzaam 1 van 5

2 Belangrijk hierbij is ook dat de kenmerken en het gedrag langdurig achtereen moet worden waargenomen (dus ook bij herhaling) en dat het gedrag ook op meerdere plaatsen moet kunnen worden waargenomen. Signalen van onbehagen Een peuter die zich bij herhaling verveeld en onvoldoende uitgedaagd wordt haakt af voor het aanbod op de peuterspeelzaal net als oudere kinderen dat op school doen. Dit kan zich uiten door bv. afnemende betrokkenheid bij activiteiten in de kring, veel aandacht vragen tijdens spelmomenten of veel de baas willen spelen. Voor knutselwerkjes en ontwikkelingsmateriaal is niet veel aandacht en deze worden vaak geclassificeerd als stom. Ook in de thuissituatie kan een escalatie van ongewenst gedrag waarneembaar zijn (negatieve aandacht vragen, boze buien, stoppen met zelf eten e.d.). Wat te doen? In de eerste plaats zal er een gesprek plaats moeten vinden tussen de ouders en de leidster van de peuterspeelzaal om vast te kunnen stellen wat er aan de hand zou kunnen zijn. Beide partijen moeten in beeld brengen in hoeverre zij tekenen van een ontwikkelingsvoorsprong bij de betreffende kleuter waarnemen. De volgende stap is dat er een diagnose gesteld kan worden ten aanzien van de ontwikkelingsvoorsprong. Veelal zal de peuterspeelzaal hierbij de hulp in moeten roepen van de Intern Begeleider / zorgcoördinator van de eigen organisatie. Een belangrijk punt hierbij is om de kenmerken van het kind af te zetten tegen de verwachtingen die je mag hebben van een peuter die bijna naar de basisschool gaat. (kan deze peuter die verwachtingen ook al aan?). Als dat inderdaad het geval is kan er een gericht onderzoek naar de ontwikkeling van het kind plaatsvinden. Hoewel aan intelligentieonderzoek op deze leeftijd absoluut geen voorspellende waarde toegekend kan worden, kan het wel inzicht geven op de vraag of er op dat moment werkelijk sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong en wat op dat moment de omvang van de voorsprong bedraagt. Belangrijk bij een ontwikkelingsonderzoek is dat er goed gekeken wordt naar welke orthopedagoog of ontwikkelingspsycholoog geschikt is voor het uitvoren van het onderzoek. Belangrijk daarbij is dat het kind niet alleen in de testsituatie gezien wordt, maar dat er ook een observatie thuis en op de speelzaal gedaan wordt. Indien op het moment van onderzoek vastgesteld wordt dat er sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong en dat daar de aanbeveling uitvolgt tot vervroegde instroom in het basisonderwijs, kan een ouder zich melden voor een verkennend gesprek bij de basisschool. Wet en regelgeving In de wet op het basisonderwijs is vastgelegd dat kinderen naar school mogen vanaf hun vierde jaar. Formeel is er geen enkele grond om een school te vragen een kind eerder dan zijn vierde jaar toe te laten. Het is zelfs zo dat een school een kind niet mag inschrijven als het voor het vierde jaar instroomt. Dit impliceert dat het kind dus ook niet wordt meegenomen op het Overzicht Geregistreerde Telgegevens (teldatum 1-10) en er dus ook geen vergoeding voor het kind geboden wordt. Daarnaast is het kind gedurende de tijd dat het op school is niet verzekerd. Maar iedere wetgeving kent mazen, zo ook de wet op het basisonderwijs. In de eerste plaats is het niet vreemd als er geen overheidsvergoeding geboden wordt voor een leerling. Dat geldt namelijk 2 van 5

3 voor alle vierjarigen die na 1 oktober voor het eerst naar school gaan. Zij tellen pas mee vanaf het nieuwe schooljaar. In de tweede plaats hoeft een kind helemaal niet ingeschreven te zijn om op school aanwezig te mogen zijn. Met betrekking tot de verzekering is het zaak om als school na te gaan of het kind wel echt onverzekerd is. Er zijn verzekeraars die ook op school aanwezige broertjes en zusjes binnen de polis laten vallen, omdat van bijvoorbeeld hulpouders niet verwacht mag worden dat iedere keer als zij op school de leerkracht ondersteunen oppas voor hun andere kinderen zoeken. In het minst gunstige geval blijkt het kind inderdaad onverzekerd te zijn als het aanwezig is en dienen ouders zelf een verzekering af te sluiten en aan de directie van de school een bewijs van verzekering te overleggen. Het verdient verder aanbeveling om voordat tot instroom overgegaan wordt, contact op te nemen met de onderwijsinspectie en eventueel ook de leerplichtambtenaar. Hoewel er dus geen formele inschrijving plaats vindt, is het wel verstandig om als school de wettelijke toezichthouders tijdig op de hoogte te stellen van de bestaande voornemens. Basale instroomeisen De instroomeisen voor vervroegde instroom wijken feitelijk niet af van de eisen die aan iedere vierjarige gesteld mogen worden. Dat betekent dat het kind: - zindelijk moet zijn en zelfstandig het toilet moet kunnen bezoeken - zich zelfstandig kan aan- en uitkleden (bv voor de gymles) - om moet kunnen gaan met uitgestelde aandacht - zich aan eenvoudige groepsregels moet kunnen houden - zich kan beheersen bij boosheid en agressie - met zijn belevingswereld aansluiting kan vinden bij groepsgenoten en mee kan komen in het spel - voldoende weerbaar is in de groep Ouders en school zullen goede afspraken moeten maken over de periode waarin het kind gaat wennen aan het naar schoolgaan en over de regelmaat in de aanwezigheid. Na verloop van een beperkte periode mag verwacht worden dat het kind met dezelfde regelmaat de school kan bezoeken en kan deelnemen aan het onderwijs als de vierjarige kinderen in de groep. Als de slimme peuter eenmaal op school is, begint het feitelijk pas. Ouders en school zullen de ontwikkeling van het kind op een gezonde manier moeten blijven volgen. Als blijkt dat de versnelde ontwikkeling zich voortzet, dan is het belangrijk dat er een goed verrijkingsaanbod wordt geboden. Het is daarbij goed te bedenken dat vervroegd instromen niet automatisch betekent dat het kind straks drie jaar in groep 1-2 zal blijven. In veel gevallen is een tweejarige periode meer dan genoeg. Bronnen: - Peuters op school Eleonoor van Gerven (Slim!Digitaal) - Hoogbegaafdheid, kwaliteit in beleid Jan Kuipers (Eduforce) - Informatie ingewonnen bij de inspectie van het onderwijs (kantoor Utrecht) 3 van 5

4 Stappenplan vervroegde toelating slimme peuters bij de Stichting OP KOP Het uitgangspunt bij de vervroegde toelating van slimme peuters is dat er in eerste instantie een taak is weggelegd voor de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven om te differentiëren in hun aanbod en begeleidingsvormen. Mocht blijken dat het aanbod op een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf niet toereikend is voor een slimme peuter, dan kunnen de volgende stappen worden genomen. Stap 1: Als een ouder contact opneemt met de school dan wordt er in het eerste gesprek nagegaan of: - de ontwikkelingsvoorsprong door zowel de ouders als de leidsters van de peuterspeelzaal / het kinderdagverblijf herkend wordt - er een intelligentieonderzoek en aanvullende observaties zijn gedaan door een psycholoog of orthopedagoog, met als conclusie dat vervroegde toelating op de basisschool voor het kind een goede optie is - er een document van de peuterspeelzaal/kinderdagverblijf beschikbaar is waaruit blijkt dat de leidsters de ontwikkelingsvoorsprong herkennen en dat de instelling geen passend aanbod voor het kind heeft. Uit de gegevens van de peuterspeelzaal / kinderdagverblijf moet tevens blijken dat het kind voldoet aan de basale instroomeisen. Mocht het bovenstaande door de ouders positief beantwoord worden dan wordt de ouders gevraagd om de kopieën van de documenten, zodat de directeur en de Intern Begeleider van de school zich in kunnen lezen en zich een beter beeld kunnen vormen van de mogelijke ontwikkelingsvoorsprong. Hierop volgt een 2 e gesprek (stap 2) ter verheldering van de aangeleverde documenten. De school geeft in dit gesprek aan welke mogelijkheden er zijn om een peuter met een ontwikkelingsvoorsprong op te vangen. Indien ouders niet de benodigde documenten aan kunnen leveren, krijgen zij mee dat dit eerst op orde moet zijn en dat pas daarna het gesprek weer een vervolg kan krijgen. Stap 2: De vervolgstap is een gesprek met de ouders van de aangemelde peuter. Dit gesprek is bestemd om: - verheldering te krijgen over de achtergronden en de ontwikkelingsvoorsprong van de peuter - de basale instroomeisen te bespreken - de ouders de verwachtingen van de vervroegde plaatsing uit te laten spreken - de mogelijkheden die de school wel/niet te bieden heeft kenbaar te maken aan de ouders Na het gesprek wordt er een termijn van 2 tot 4 weken afgesproken waarin: - de school de gelegenheid heeft om informatie in te winnen bij peuterspeelzaal / kinderopvang en eventueel andere betrokkenen (hiervan worden ouders vooraf op de hoogte gesteld). Een observatie van de peuter (door de Intern Begeleider van de school) tijdens een bezoek aan de peuterspeelzaal/kinderdagverblijf kan hier bij horen. - de ouders een afweging kunnen maken of vervroegde plaatsing op deze school wel/niet de juiste keuze is - de ouders onderzoeken of hun verzekering dekkend is voor vervroegde toelating op school 4 van 5

5 Stap 3: Een derde gesprek tussen ouders / school volgt om naar aanleiding van de aanvullende gegevens die de school heeft verkregen en te bespreken / verhelderen. De ouders kunnen in dit gesprek kenbaar maken of zij wel / niet door willen gaan met de vervroegde plaatsing voor hun kind. Na dit gesprek volgt er nog een beslistermijn van 1 tot 2 weken. Stap 4: Er volgt een definitieve besluit over het wel / niet voortzetten van de procedure voor vervroegde toelating. Als dit besluit positief is dan maakt de school afspraken over een wenperiode van maximaal 4 weken. Stap 5: Na een wenperiode van 4 weken, volgt de leerling met eenzelfde regelmaat de school als een 4- jarige leerling. De school volgt de leerling nauwgezet en kijkt of het reguliere aanbod voldoende is voor de kleuter. Stap 6: Na 6 weken volgt er een evaluatiegesprek met de ouders. Hierin wordt onder meer besproken hoe de leerling verder gevolgd wordt (met name omdat er sprake kan zijn van een blijvende ontwikkelingsvoorsprong, die vraagt om verrijking en/of een versnelde periode in de groepen 1 en 2). 5 van 5