Onderzoekrapport Transport goederen

Transcriptie

1 Naam : Gabri Jansen & Kees Lodder Studentnummer : / Tilel AFS-project : Soupkitchenproject in Zuid-Afika Naam afstudeerorganisatie: Hogeschool Arnhem Nijmegen/Gemeente Theewaterskloof Trefwoorden : Soupkitchenproject Geheimhouding : Nee Academie Diedenoort Facility Management Docentbegeleider : Dhr. R.Beckers Studiejaar : Datum : 9 juni 2008 Onderzoekrapport Transport goederen Naar Zuid-Afrika Gabri Jansen, Kees Lodder

2 Rapport : Transport goederen naar Zuid-Afrika Auteurs : Gabri Jansen en Kees Lodder Opleiding : Facility Management Academie Diedenoort School : Hogeschool Arnhem en Nijmegen Datum : Mei 2008 Gabri Jansen, Kees Lodder

3 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Aanpak van het onderzoek Aanleiding opdracht Probleemstelling Onderzoekmethode... 6 Hoofdstuk 2 Literatuurstudie Logistiek Transport Container Wet- en regelgeving Invoerreglementen Documenten Incoterms Hoofdstuk 3 Cultuurverschil Nederland - Zuid-Afrika Charitatieve instellingen Zuid-Afrika Hoofdstuk 4 Onderzoeksverantwoording Resultaten vooronderzoek Beantwoording van de deelvragen Hoofdstuk 5 Conclusies Hoofdstuk 6 Aanbevelingen Aanbevelingen aan de afstudeerders: Aanbevelingen aan de charitatieve instellingen Aanbevelingen aan de HAN Literatuur Bijlage 1 Overzicht van de huidige charitatieve instellingen Bijlage 2 De onderzoeksvragen Bijlage 3 Belscript Gabri Jansen, Kees Lodder

4 Inleiding Als onderdeel van ons afstudeeropdracht hebben wij een onderzoek gedaan of er behoefte is bij charitatieve instellingen voor een draaiboek voor het verschepen van goederen naar Zuid-Afrika. Douaneformaliteiten zijn vaak een lastige materie waarbij onnodig veel tijd en geld verloren kan gaan. Met name toepassing en snelle wisseling van wet- en regelgeving bij de douane van Zuid- Afrika, waardoor kosten en tijdsinvestering onnodig groot kunnen zijn. Een ander aspect is het cultuurverschil tussen Nederland en Zuid-Afrika. Op basis van normen waarden, gewoontes en gebruiken kunnen snel misverstanden ontstaan die belemmerend kunnen werken. Om hierop in te spelen is er wellicht behoefte aan een draaiboek. Door toepassing van dit draaiboek kunnen misverstanden worden voorkomen en oponthoud tot een minimum worden beperkt. In hoofdstuk 1 wordt aandacht besteed aan hoe het onderzoek is opgezet, met daarin de probleemstelling, doelstelling en de deelvragen. Het literatuuronderzoek wordt In hoofdstuk 2 uitgevoerd. De literatuur heeft diverse invalshoeken: Wat is transport, welke wet- en regelgeving is relevant, invoerrechten en welke documenten zijn er nodig om goederen te verschepen. In hoofdstuk 3 wordt aandacht geschonken aan de cultuuraspecten waarmee rekening gehouden dient te worden. In de hoofdstukken 4, 5 en 6 staan respectievelijk de resultaten, de conclusies en de aanbevelingen van het onderzoek geformuleerd. Gabri Jansen, Kees Lodder 4

5 Hoofdstuk 1 Aanpak van het onderzoek In dit hoofdstuk wordt de onderzoeksaanpak verantwoord. Het hoofdstuk start met de aanleiding van de opdracht, de probleemstelling en de daarbij behorende deelvragen aan de orde. Vervolgens wordt ingegaan op de onderzoekmethode, de dataverzameling en de dataverwerking. Aan het einde wordt ingegaan op de betrouwbaarheid en validiteit van het onderzoek. 1.1 Aanleiding opdracht De aanleiding voor het onderzoek dat wij wilden houden was om charitatieve instellingen in Nederland te ondersteunen in het verzenden van goederen naar Zuid-Afrika door het maken van een draaiboek. Dit draaiboek bevat onderdelen als het beperken van invoerrechten, verlagen van transportkosten en het stroomlijnen van het logistieke proces. 1.2 Probleemstelling Onderzoek kan worden omschreven als het nauwkeurig nagaan van iets om informatie te verzamelen en/of kennis te vergaren 1. Dit onderzoek richt zich op het beantwoorden van de volgende probleemstelling en relevatie; Probleemstelling Hoe kan transport van goederen per zeecontainer door charitatieve instellingen tegen een redelijke prijs worden uitgevoerd, zonder dat er problemen bij de diverse overheidsinstanties ontstaan. Doelstelling Het ondersteunen van charitatieve instellingen uit Nederland bij het verzenden van goederen per zeecontainer van Nederland naar Zuid-Afrika. Relevantie Voor vele charitatieve instelling blijkt dat het logistieke proces een moeilijk en veel omvattend proces is, met name de wet- en regelgeving van de douane. Kosten en tijdsinvestering kunnen hierdoor onnodig groot zijn. Om een antwoord te krijgen op de probleemstelling en de relevantie, zijn een aantal onderzoeksvragen opgesteld. Het beantwoorden van de onderzoeksvragen geschiedt op door diverse manieren van onderzoek. Hieronder volgt een overzicht van de onderzoeksvragen waarna uitdieping wordt gegeven van de methode van onderzoek. Vervolgens wordt in elk hoofdstuk de specifieke onderzoeksvormen, welke relevant is voor het beantwoorden van de deelvragen, nader toegelicht. Hoe wordt transport van middelen vanuit Nederland naar Zuid-Afrika georganiseerd en gerealiseerd? Is er bij de charitatieve instellingen in Nederland behoefte aan een draaiboek voor het verschepen van goederen naar Zuid-Afrika? Zijn er mogelijke sponsors te vinden voor het transport van apparatuur of andere activiteiten? 1 Bron: Genet (2002). Methode van onderzoek en de markt, Den Haag. Gabri Jansen, Kees Lodder 5

6 1.3 Onderzoekmethode 2 De keuze voor een bepaalde onderzoekmethodiek hangt voor een groot deel af van de informatie die gezocht wordt voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen. De doelstelling van het onderzoek is duidelijk: Het ondersteunen van charitatieve instellingen in Nederland bij het verzenden van goederen naar Zuid-Afrika, door het maken van een draaiboek. Dit draaiboek zou onderdelen kunnen bevatten als het beperken van invoerrechten, verlagen van transportkosten en het stroomlijnen van het logistieke proces. De doelstelling is een aanname, uit het onderzoek zal blijken of dat werkelijk zo is Theoretisch en empirisch onderzoek Om de doelstelling te bereiken, wordt onder meer een onderzoek verricht. Globaal kan een onderzoek worden ingedeeld in twee hoofdvormen, namelijk het theoretische deel en empirische deel. Theoretisch onderzoek is het gebruik maken van bestaande informatie. Deze gegevens kunnen worden verkregen door middel van literatuuronderzoek uit boeken, artikelen en teksten van websites. Empirisch onderzoek is het verwerven van gegevens door middel van onderzoek dat men zelf verricht aan de hand van vragen en/of observaties. Theoretisch onderzoek is gedaan om uit te diepen wat de vervoersregels inhoudt en om te onderzoeken op welke wijze het transport gerealiseerd kan worden Beschrijvend, exploratief en toetsend Binnen de twee hoofdvormen van onderzoek, theoretisch en empirisch kunnen verschillende typen probleemstellingen worden gedefinieerd namelijk; beschrijvend, exploratief en toetsend: Beschrijvend Bij dit type probleemstelling gaat het om de nauwkeurige beschrijving van kenmerken van onderzoekseenheden. Bij kwantitatief onderzoek probeer je antwoord te krijgen op open frequentieonderzoeksvragen, zoals; hoeveel? en in welke mate? Bij kwalitatief onderzoek gaat het om een wat is er aan de hand vraag. Exploratief Bij dit type probleemstelling is er vooraf geen theorie en zijn er geen scherp geformuleerde hypothesen voorhanden. Het is gericht op de ontwikkeling van een theorie en/of scherpe formulering hypothesen. Je probeert antwoord te krijgen op vragen die ingaan op waarom. Toetsend Bij dit type onderzoek formuleer je vooraf een of meer hypothesen die je confronteert met de empirie. De hypothese wordt afgeleid uit een theorie. Het gaat hierbij om de vraag; Klopt het. De eerder beschreven onderzoekvragen uit dit onderzoek zijn allen beschrijvend van aard. Bij een beschrijvend onderzoek gaat het om het beschrijven van kenmerken van de onderzoekseenheden. Het gaat hierbij om de vraag: Wat is er en wat wil men? 2 Bron: Genet (2002). Methode van onderzoek en de markt, Den Haag. Gabri Jansen, Kees Lodder 6

7 1.3.3 Kwalitatief en kwantitatief onderzoek De keuze tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek hangt af van de aard en omvang van het op te lossen problemen en randvoorwaarden zoals tijd, geld en middelen. Bij kwalitatief onderzoek maakt men overwegend gebruik van gegevens van kwalitatieve aard met als doel onderzoeksproblemen te beschrijven en te interpreteren. Het gaat daarbij om het in kaart brengen van de huidige situatie en de optimale situatie. Bij kwantitatief onderzoek gaat het om de hoeveelheid, de omvang, de frequentie of de mate van voorkomen van iets. Voor het antwoorden van de onderzoekvragen wordt alleen kwalitatief onderzoek verricht, er is sprake van een open vraagstelling waarbij gebruikt wordt gemaakt van onderzoeksvragen. Het onderzoek wordt toegepast om informatie te verschaffen, verschillen en overeenkomsten te onderscheiden en om eventuele verbanden te leggen. Bij kwantitatief onderzoek gaat het namelijk om de hoeveelheid, de omvang, de frequentie of de mate van voorkomen van iets en dat bis niet relevant voor het beantwoorden van de deelvragen van dit onderzoek Keuze onderzoekpopulatie De geselecteerde respondenten zijn het gevolg van een beredeneerde steekproef. De selectie is gemaakt uit de lijst van Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) 3 Hierbij zijn de volgende criteria gehanteerd: 1. Nauwe betrokkenheid bij de inwoners van Zuid-Afrika. Dit is van belang omdat wij ons alleen concentreren richting Zuid-Afrika 2. Het mogen alleen charitatieve instellingen zijn, dus alleen voor goede doelen geen winst bejag 3. Een evenwichtige verdeling tussen grote en kleine charitatieve instellingen Werkwijze Bij het verzamelen van gegevens worden meerdere methoden en bronnen gebruikt. In eerste plaats wordt gebruikt gemaakt van de kennis en bestaande gegevens die de respondenten hebben. De respondenten kunnen op verschillende manieren mee doen met het onderzoek Telefonische contact 4 : De respondenten zullen in eerste instantie telefonisch benaderd worden. Daarbij wordt de vraag gesteld of zij transporten organiseren naar Zuid-Afrika en of zij bereid zijn om mee te doen aan het onderzoek. Het vervolg contact kan op verschillende manieren. Contactmethode 5 : De charitatieve instelling heeft de volgende keuzes bij deelname aan het onderzoek: Schriftelijke vragenlijsten per post: De gemotiveerde charitatieve instellingen zullen de vragen snel terugsturen. De verwachte respons zal hoog zijn omdat er een voorselectie is geweest. Vragenlijst via internet: Vragenlijsten kunnen ook op internet worden ingevuld. Lagere kosten dan per post of face to face gesprekken. Bovendien minder remmingen bij de ondervraagden, de anonimiteit is groter. Face to Face vraaggesprekken: Hierdoor kunnen veel goede kwalitatieve gegevens worden verzameld over gedachten, motieven van de respondent. Een nadeel is dat dit nogal wat kosten met zich meebrengt. 3 Lijst respondenten: zie bijlage1. 4 Zie bijlage 3 Belscript. 5 Zie bijlage 2 Onderzoeksvragen. Gabri Jansen, Kees Lodder 7

8 De Face to Face interviews die zijn gehouden, kunnen worden geschaard onder het vrije attitude interview en het half gestructureerde interview. De eerst genoemde is volledig ongestructureerde; er is een beginvraag en dan wordt doorgevraagd. Dit is voornamelijk toegepast bij het stellen van vragen aan vervoersbedrijven. Bij het halfgestructureerde interview liggen de vragen niet van te voren vast. Maar de onderwerpen wel. Dit is voornamelijk toegepast bij de respondenten van charitatieve instellingen De motivatie voor de keuze van data verzamelen en de concrete onderzoeksvorm, zal indien relevant per deelvraag en dus per hoofdstuk nader worden toegelicht Dataverwerking Voor het gebruik van data verzamelingmethode kan grofweg onderscheid worden gemaakt tussen: Gebruikmaken van reeds bestaande gegevens. Dit kan door middel van desk research. Observeren: Het doelgericht en systematisch waarnemen van verschijnselen. Dit is met name geschikt om gegevens over gedrag te verzamelen. Deze vorm van data verzamelen is voor dit onderzoek niet geschikt. Vragen c.q. interviewen. Aangezien er alleen sprake is van kwalitatief onderzoek is er veelal sprake van open interviews / gesprekken. De vragen c.q. interviews worden verwerkt en de relevante kenmerken worden vastgelegd in een Excel bestand en gecodeerd. Resultaten en meningen die in meerdere interviews naar voren komen worden zo geïnventariseerd. Op deze wijze wordt meetbaar welke uitspraken door de interviewden worden gedeeld Betrouwbaarheid en validiteit 6 Bij betrouwbaarheid draait het om de vraag of de metingen toevallig tot stand zijn gekomen (Baarda, 2005). Metingen die niet op toeval berusten zijn betrouwbaar. De onderzoeker moet aantonen hoe hij aan zijn resultaten is gekomen om te voldoen aan de eis van openheid en contoleerbaarheid. Bij een kwantitatief onderzoek is de betrouwbaarheid van het meetinstrument van belang terwijl bij een kwalitatief onderzoek de onderzoeker zelf het instrument is. De interviews worden gedeeltelijk schriftelijk afgenomen of face to face door de onderzoekers zelf. Omdat de onderzoekers van buiten de organisatie komen is het risico van sociaal wenselijke antwoorden tijdens het onderzoek ingeperkt. Door gegevens op verschillende manieren te verzamelen wordt een ander kritisch punt dat de gegevens een minder gebrekkige betrouwbaarheid hebben. Bij validiteit gaat het erom of hetgeen gemeten is ook hetgeen is wat beoogd is. Er is een onderscheid tussen interne en externe validiteit - Interne validiteit; is de mate waarin het onderzoek de eindresultaten, de conclusies rechtvaardigt. Van belang is dat de begrippen zoals gedefinieerd door de onderzoeker, op dezelfde manier worden geïnterpreteerd door de respondent. - Externe validiteit; betreft de generaliseerbaarheid van de onderzoeksresultaten. Hierbij is het van belang dat bevindingen door meerdere respondenten worden genoemd en dat de respondenten weloverwogen zijn geselecteerd. 6 Bron: Baarda en de Goede (2001). Basisboek Methoden en Technieken. Derde herziene druk. Groningen; Stenfert Kroese. Gabri Jansen, Kees Lodder 8

9 Hoofdstuk 2 Literatuurstudie 7 Bij dit onderzoek zal er in zekere mate sprake zijn van toepassing van de zoeklichttheorie. In het begin van het project is er sprake van een literatuuronderzoek en de uitkomsten hiervan kunnen gebruikt worden om de uitkomsten van het onderzoek naar de huidige situatie goed te kunnen interpreteren. De informatie die hieronder beschreven staat komt voornamelijk van de sites van de Douane, EVD landenpublicatie. 2.1 Logistiek Logistiek is de leer van het plannen en het effectief en efficiënt uitvoeren van bevoorrading. De hedendaagse logistiek richt zich op de organisatie, planning, besturing en uitvoering van goederenstromen, geldstromen en informatiestromen. De logistiek beslaat het terrein van de ontwikkeling en inkoop gevolgd door de productie en distributie met het benodigde personeel naar de eindafnemer, met als doel om tegen optimale kosten en kapitaalgebruik te voldoen aan de behoeften van de markt. Tevens rekent men ook de omgekeerde goederenstroom reverse logistics tot dat domein. Er is een sterke relatie met het begrip Supply Chain Management (SCM) zie ook SCM-systeem Korte definitie De juiste dingen, op de juiste tijd, op de juiste plaats, in de juiste hoeveelheden tegen optimale kosten. De logistieke beheersing voor bedrijven is steeds meer van belang. Het gaat hierbij om het vinden van een evenwicht tussen kosten en klantenservice Historisch achtergrond De logistiek als vakgebied is afkomstig uit de krijgswetenschap. Hierbij stond voornamelijk de effectiviteit of slagvaardigheid centraal. Napoleon voerde de functie van "Maréchal de Logis" in. Deze man was belast met het zoeken van onderkomens voor de troepen. Hieruit is het woord logistiek voortgekomen. Het heeft dus niets met logisch of logica te maken. Bij het uitvoeren van een militaire expeditie is het belangrijk dat de fronttroepen tijdig worden voorzien van nieuwe munitie, verse rantsoenen, brandstof, medische voorraden en reserveonderdelen. Omdat zelfs het sterkste leger het niet lang volhoudt als het voedsel of de wapens opraken, kon het tijdig aanvoeren van goederen de uitkomst van een oorlog bepalen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog met grote logistieke operaties als Market Garden werd de logistiek flink toegepast en ook nog uitgebreid met operationeel onderzoek. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam logistiek als commercieel middel tot zijn recht. Naast slagvaardigheid of effectiviteit is de efficiëntie toen pas goed een rol gaan spelen. 7 Gabri Jansen, Kees Lodder 9

10 2.1.3 Ontwikkelingen Logistiek moet in spelen op de marktbehoefte het is namelijk niet meer iets brengen van A naar B. De transportwereld moet mee gaan denken met de klant, dus ze zullen moeten uitbreiden in hun diensten: - 24-uurs economie, hierbij zijn de planningsactiviteiten van belang - Schaalvergroting; zoals het beheer van voorraden helpen bij assemblage, - Uitbesteding van niet-kerntaken; zoals bijvoorbeeld transport en opslag - ICT zoals navigatiesystemen en tracking&tracing (chip in de transportverpakking) - Mainports niet alleen nog in Rotterdan en Amsterdam, maar ook bij belangrijke locaties dichtbij snel- en spoorwegen die aansluiting hebben op omringende landen. - Kantoren en opslag in belangrijke industriële landen. - Fileproblemen in Nederland er zullen alternatieven gezocht moeten worden zoals boot en treinvervoer. 2.2 Transport Transport is het verplaatsen (transporteren of vervoeren) van iets, van de ene plaats naar de andere. Bij transport kan het gaan om tastbare zaken van dingen (goederenvervoer) vloeistoffen (olietransport), gassen (aardgas), dieren (veetransport) of mensen ( personenvervoer), maar ook om niet direct tastbare zaken zoals energie ( elektriciteitstransport of warmtetransport) of informatie (datatransport). Het woord transport is samengesteld uit het Latijnse trans dat over betekent, en portare, wat dragen betekent. Ook kan gewezen worden op de link tussen "trans" (doorheen) en "porta" (poort), waardoor het begrip zeehaven ("seaport") een duidelijke betekenis krijgt als "zeepoort". Transport bijgevolg kan dus evengoed begrepen worden in de zin dat goederen, personen en data met behulp van dragers EN doorheen interfaces (knooppunten, poorten) hun finale bestemming bereiken. Voor het transport wordt gebruik gemaakt van transportmiddelen. Elk type transport kent hiervoor zijn eigen specifieke transportmiddel of middelen. Voor de verschillende transport systemen zijn eigen transport netwerken beschikbaar Mainports Een mainport is een knooppunt met een aansluiting op een intercontinentaal verplaatsingsnetwerk (een plaats waar heel veel vervoersstromen bij elkaar komen). Een mainport is dus een multifunctioneel gebied, van daaruit kan men naar alle kanten transporteren. Nederland is een handelsnatie bij uitstek. De dienstensector is niet voor niets een van de belangrijkste economische sectoren en nog steeds sterk in ontwikkeling. Het Nederlandse transportwezen neemt in Europa maar ook daarbuiten een belangrijke plaats in. De omvang van het vrachtvervoer op de weg, per trein, via de lucht en per binnenscheepvaart en die van het personenvervoer per trein, per auto(bus) en per vliegtuig, maken Nederland tot een vooraanstaand transportland. Twee belangrijke mainports in ons land zijn de Rotterdamse haven en luchthaven Schiphol. Vanuit deze mainports worden miljoenen tonnen aan goederen vervoerd naar andere landen. Gabri Jansen, Kees Lodder 10

11 De Rotterdamse haven is heel belangrijk voor Nederland. Niet alleen op economisch gebied maar ook aan werkgelegenheid brengt de Rotterdamse haven veel teweeg. De Rotterdamse haven is niet alleen de belangrijkste en de grootste haven van Europa, ook op wereldniveau spreekt Rotterdam een woordje mee. Je kunt de Rotterdamse haven beschouwen als een draaischijf van wereldtransportlijnen, waar jaarlijks zeeschepen in totaal 315 miljoen ton goederen aan- en afvoeren. Via rivieren, wegen, spoorlijnen en pijpleidingen staat Rotterdam in verbinding met miljoenen consumenten in heel Europa. Een aantal kenmerken van een mainport: Een mainport is 24 uur per dag bereikbaar; Een mainport heeft opstappunten naar Europese netwerken zoals wegvervoer, kustvaart,. binnenvaart, spoorwegen en luchtvaart; Een mainport heeft een aansluiting op Europese knooppunten; In een mainport zijn logistieke centra aanwezig. De hoofdfuncties van een logistiek centrum zijn de collectie en de distributie; Een mainport heeft een goede, snelle en betrouwbare informatievoorziening om alle activiteiten efficiënt te laten verlopen. Daarbij wordt veel gebruik gemaakt van informatie telecommunicatie technologie om afstand en tijd te overbruggen. 2.3 Container Een container is een gestandaardiseerde metalen kist voor het transport van losse goederen. Door het gebruik van standaardafmetingen kan de container zowel via de weg, het water als per spoor worden vervoerd, zonder dat de goederen zelf hoeven te worden in- of uitgeladen. Luchtcontainers, geschikt voor vliegtuigen, zijn in het algemeen smaller dan de standaardcontainers. Het Engelse woord container betekent vat, recipiënt Geschiedenis De container als transporteenheid is in de jaren dertig uitgevonden door Malcolm McLean. Het duurde echter nog tot 1955 totdat containers echt werden gebruikt. Toen werden ze geïntroduceerd bij de White Pass & Yukon Route - die het eerste containerschip hadden laten bouwen, de Clifford J. Rogers - die ze gebruikte om goederen eenvoudig van hun treinen op hun schepen te kunnen overladen. Nadat dit een succes was gebleken, werden containers wereldwijd ingezet. In 1966 werd de eerste container gelost in de haven van Rotterdam. Tegenwoordig zijn containers onmisbaar geworden bij het vervoer van stukgoederen Gebruik De container heeft het voordeel dat hij heel vlot van het ene transportmiddel op het andere kan worden overgeladen, onder meer in multimodale havens waar water- spoor- en autowegen samenkomen. Er werden speciale containertreinen en -vrachtauto's ontwikkeld. Bij het stapelen van containers maakt men gebruik van stackers, om het onderling verschuiven te voorkomen. De grootste containerschepen in de zeevaart kunnen op dit moment tussen de 6500 en TEU vervoeren. In de binnenvaart kan men elke hoeveelheid tussen de 1 en 470 TEU tegelijk naar zijn bestemming over water brengen. Een TEU is een container met een standaardmaat van 20 voet (ca. 6 meter) lang, 8 voet (2,44 meter) breed en 8 voet en 6 inch (2,60 meter) hoog. Er zijn ook containers van 10 (voornamelijk voor offshore en opslag), 30 (voornamelijk tankcontainers) en 45 voet (respectievelijk ca 3, 9 en 13,70 meter) lang, met dezelfde breedte en hoogte; deze wordt voornamelijk voor transport over land gebruikt. In de hoogte kan een container 8 voet, 8 voet 6 inch of 9 voet 6 inch zijn. Gabri Jansen, Kees Lodder 11

12 Binnen de gestandaardiseerde buitenafmetingen is het al lang niet meer de eenvoudige metalen doos van de beginfase. Technisch is vrijwel alles mogelijk geworden: vloeistoftanks, open top containers (voor bulklading), koel- en vriescontainers (reefers, met of zonder eigen aggregaat), open side containers, flat-racks en flat beds. Je vindt nu containers met machines en aggregaten (onder meer voor de baggerindustrie), met stapelbare (nood)woningen of bouwketen. Het leger en de brandweer ontwikkelden mobiele commandocentrales in containers. Het aantal technische toepassingen is eindeloos. Containers maken het vervoer van stukgoederen veel goedkoper dan vroeger. Het transport per container heeft een aantal grote voordelen vergeleken met het vroegere transport van stuksgoed: Het laden en lossen kost veel minder tijd. Er is minder mankracht nodig; dat betekent dus een kostenbesparing De kans op schade goederen is kleiner De kans op diefstal van goederen is kleiner. Het transport per container levert dus schaalvoordelen op. Belangrijk is dat alle containers dezelfde afmetingen hebben, daarom is er een standaard Het nadeel van de container is dat die leeg evenveel ruimte inneemt als vol. Op haventerreinen, opslag- en overslagplaatsen en op de schepen neemt hij dus kostbare ruimte in waar geen betaalde lading staat. Proeven met opklapbare containers zijn tot op heden op niets uitgelopen: je kunt wel ruimte besparen, maar dit soort containers zijn niet waterdicht en maakt ze dus ongeschikt voor transport op zee voor droge lading. Ook verslijten ze veel sneller. Het vervoer van lege containers maakt een substantieel deel uit van het transportvolume en kost de bevrachters veel geld, al kunnen ze dit vaak wel gemakkelijk terugverdienen omdat het transport vol, in de andere richting (bijv. van China naar Europa) wel duur is. Het transport van Rotterdam naar Kaapstad in Zuid-Afrika kost per TEU zo'n 1000 tot 1500 USD Identificatie Elke container draagt een label met identificatie en technische gegevens: een uniek identificatienummer (waarbij het laatste cijfer een controlecijfer is), het land waar hij is geregistreerd, de eigenaar, het tarra, het maximum netto- en het maximum brutogewicht. Gabri Jansen, Kees Lodder 12

13 2.3.4 Standaard afmetingen De 40-voet container is de meest populaire container wereldwijd. Grotere containertypes zijn meer gemeengoed geworden, in het bijzonder in Noord-Amerika. Kleinere containers (zoals 10- ft containers) zijn zeldzaam. Onderstaande tabel laat de massa's en afmetingen zien van drie meest toegepaste containertypes, wereldwijd. De gewichten en afmetingen waarnaar verwezen wordt zijn gemiddelden; containers van een type kunnen lichte variaties in werkelijke afmetingen en gewichten vertonen, afhankelijk van de containerfabrikant De grootte van de container wordt uitgedrukt in TEU (Twenty feet Equivalent Unit). 1 TEU is een container met een standaardlengte van 20 voet (1 voet = 0,31 meter). De container is dus 6,20 meter lang. De hoogte is 2,45 meter en de breedte is 2,45 meter. 2 TEU is dus een container die twee keer zo lang is. Er zijn nu ook containers die hoger en langer zijn: de high cube -containers en de oversize high cube -containers. Deze containers hebben meer laadruimte en meer volume. Zo heeft de oversize high cube-container 28% meer volume dan de 2 TUE. Dit betekent dat met dezelfde beweging ruim een kwart meer lading kan worden verplaatst. Deze high cubecontainers worden vooral gebruikt voor het vervoer van zogenaamde volumegoederen. Dat zijn goederen met een groot volume en een laag gewicht, zoals kleding, elektronica en meubelen. Dit zijn typisch Aziatische producten. Deze grotere containers worden dan ook vooral gebruikt in het inter-aziatische vervoer. Het gaat om hele grote schepen die de containers vervoeren. En ze worden ook steeds groter, want hoe meer er vervoerd kan worden door één schip hoe goedkoper het wordt per container. Er zijn plannen om schepen te maken die i.p.v bijna containers kunnen vervoeren. Dat betekent schepen zo groot als vijf voetbalvelden, waar plaats zal zijn voor bv auto's of 2,5 miljoen televisietoestellen. Twenty-feet, "heavy tested" containers zijn verkrijgbaar voor zware goederen (zoals zware machines). Deze containers hebben een toegestane maximumgewicht van kilo, een leeggewicht van 2400 kilo en een netto lading van kilo. 2.4 Wet- en regelgeving 8 Om goederen in- en uitvoer te voeren zijn er strikte regels gesteld door de vervoersbedrijven en overheden. De volgende regel en wetgeving zijn opgesteld door de Nederlandse Uitvoer van goederen De douane houdt zich niet alleen bezig met het controleren van de invoer van goederen, maar heeft ook een taak bij de controle van goederen die worden uitgevoerd. Ook als u goederen uitvoert, krijgt u dus met de douane te maken. Voor communautaire goederen die het douanegebied van de Europese Unie (EU) verlaten, moet namelijk een aangifte ten uitvoer worden gedaan bij de Douane. Communautaire goederen zijn goederen die zich in het vrije verkeer van de EU bevinden, bijvoorbeeld omdat de rechten bij invoer over deze goederen zijn betaald, of omdat de goederen binnen de EU zijn geproduceerd, geoogst of gewonnen. Om communautaire goederen uit te mogen voeren, moet de exporteur voor deze goederen een 'aangifte ten uitvoer' doen. Hierbij moet u aan bepaalde verplichtingen voldoen voor de belastingen. U moet zich ook aan een aantal regels houden op het gebied van veiligheid, gezondheid, economie en milieu. Van uitvoer is sprake als u communautaire goederen buiten het douanegebied van de EU brengt. Brengt u communautaire goederen vanuit Nederland over naar een ander EU-land, dan is geen sprake van uitvoer, maar van een intracommunautaire transactie. U hoeft in dat geval dan ook geen uitvoeraangifte te doen bij de Douane. 8 Bron: Gabri Jansen, Kees Lodder 13

14 Sommige gebieden en andere EU-landen behoren wel tot het grondgebied van de EU, maar maken geen deel uit van het douanegebied van de EU. Brengt u communautaire goederen vanuit Nederland over naar zo'n gebied, dan is er sprake van uitvoer. Voor een overzicht van gebieden binnen de EU die geen deel uitmaken van het douanegebied van de EU, kunt u het overzicht EU-landen bekijken Procedure bij uitvoer van goederen Voordat goederen uitgevoerd mogen worden, moet men aan een aantal verplichtingen voldoen. Zo moet men bijvoorbeeld de goederen 'aanbrengen' bij de Douane en moet men officieel toestemming krijgen om de goederen uit de EU uit te voeren. Er is een aantal zaken van belang bij de procedure van uitvoer: Verzorgen van de uitvoeraangifte Invullen van de aangifte Plaats van de aangifte Aanbrengen van de goederen Kantoor van uitvoer Kantoor van uitgang Uitklaring Bewijs van uitvoer Verzorgen van de uitvoeraangifte De uitvoeraangifte moet worden gedaan door de exporteur. Dit is degene die op het moment dat de uitvoeraangifte bij de Douane wordt gedaan eigenaar is van de uit te voeren goederen, of die op dat moment beschikt over de goederen. De uitvoeraangifte wordt voor rekening van de exporteur gedaan. Dat betekent dat de exporteur de belastingen bij uitvoer moet betalen en dat teruggaven van belastingen bij uitvoer aan hem worden uitbetaald. Het kan voorkomen dat de exporteur niet in de EU is gevestigd. In dat geval beschouwt de wet degene die zich binnen de EU met de goederen bezighoudt als exporteur. Als exporteur kan men zich laten vertegenwoordigen door een tussenpersoon, bijvoorbeeld een douane-expediteur Invullen van de aangifte Welke gegevens moet men invullen in de aangifte ten uitvoer, is afhankelijk van de specifieke situatie van de zending. Een aantal gegevens moet men in de vorm van een letter- of cijfercode vermelden. Dit worden de Sagitta-codes genoemd, naar het computersysteem Sagitta dat de Douane gebruikt voor de verwerking van aangiften ten invoer en aangiften ten uitvoer. Alle Sagitta-codes zijn opgenomen in het Codeboek Sagitta. De aangifte kan men laten opmaken door een intermediair, bijvoorbeeld een douane-expediteur. Douane-expediteurs zijn gespecialiseerd in douaneaangiften. Ze beschikken over aansluitingen om aangiften elektronisch in te dienen Plaats van de aangifte De aangifte ten uitvoer kan men niet op elk willekeurig douanekantoor indienen. Deze moet worden ingediend bij een douanekantoor dat bevoegd is voor het ambtsgebied waarbinnen: de exporteur is gevestigd de goederen zijn verpakt de goederen zijn geladen met het oog op de uitvoer Gabri Jansen, Kees Lodder 14

15 2.4.6 Aanbrengen van de goederen De douane kan de uitvoeraangifte pas in behandeling nemen, nadat de goederen op het douanekantoor van uitvoer zijn 'aangebracht' en de aangifte volledig is ingevuld. Aanbrengen bij de douane betekent dat aan de douane wordt meegedeeld dat de goederen zijn aangekomen op het douanekantoor of op een door de douane aangewezen plaats. Een aangewezen plaats kan bijvoorbeeld een loods in de haven van Rotterdam zijn waar de goederen zijn opgeslagen voor de uitvoer. Aanbrengen betekent ook dat de goederen daar beschikbaar gehouden worden voor controle door de douane Douanekantoor van uitvoer Het douanekantoor waarbij de goederen voor uitvoer aangebracht zijn, heet het 'douanekantoor van uitvoer'. De ambtenaren van dit kantoor beoordelen de aangifte op juistheid en volledigheid. De douane kan een onderzoek instellen naar de aangifte, de bijbehorende officiële documenten en de goederen als ze onjuistheden vermoed. Men mag de goederen pas wegvoeren als hiervoor toestemming is gekregen van de douaneambtenaren. Dit heet 'vrijgave van de goederen voor uitvoer'. Vrijgave voor uitvoer gebeurt op voorwaarde dat de goederen het douanegebied van de EU verlaten in dezelfde staat, als waarin zij zich bevonden op het tijdstip dat de douane de aangifte ten uitvoer aanvaardde. De goederen die voor uitvoer zijn aangegeven, staan onder douanetoezicht vanaf de aanvaarding van de aangifte ten uitvoer, totdat de goederen daadwerkelijk het douanegebied van de EU hebben verlaten, of totdat de douane de uitvoeraangifte ongeldig verklaart. De goederen gaan met de uitvoeraangifte vanaf dit douanekantoor naar het douanekantoor van uitgang Douanekantoor van uitgang Goederen die zijn vrijgegeven voor de regeling uitvoer moeten bij het douanekantoor van uitgang worden aangebracht. Nadat de goederen zijn aangebracht kunnen de goederen in de zee- of luchthaven worden opgeslagen in afwachting van het daadwerkelijke verlaten van het grondgebied van de EU. Voordat de goederen aan boord van een schip of luchtvaartuig de EU mogen verlaten, moeten de formaliteiten bij uitklaring verricht worden Uitklaring Voor goederen het douanegebied van de EU mogen verlaten moeten een aantal formaliteiten worden verricht. Het begrip goederen omvat zowel het vervoermiddel als alle goederen die aan boord zijn. Goederen moeten naar een douanekantoor van uitgang worden gebracht om het douanegebied van de EU te verlaten. Zodra de goederen bij het douanekantoor van uitgang zijn aangekomen zal uitklaring moeten plaatsvinden. Dit gebeurt door de aangifte tot uitklaring. De Douanewetgeving schrijft voor dat goederen die over zee het douanegebied van de EU vanuit Nederland zullen verlaten, via aangewezen vaar- of waterwegen moeten uitgaan. Voordat de goederen vanaf het douanekantoor van uitgang mogen worden weggevoerd, moet voor het vaartuig alle goederen die aan boord zijn een aangifte tot uitklaring zijn gedaan. De Douane moet toestemming tot vertrek hebben verleend. Aan de hand van aangifte tot uitklaring controleert de Douane of voor de goederen de vereiste douaneaangifte(n) is gedaan. De Douane controleert ook de daadwerkelijke uitgang van de goederen uit de EU. Gabri Jansen, Kees Lodder 15

16 Bij vertrek van een schip wordt de aangifte tot uitklaring gevormd door de aangiften en documenten die de goederen begeleiden en de IMO FAL 1 (vertrek) voor het schip. Ruim voor het vertrek van het schip moeten de uitklaringformaliteiten worden verricht. De Douane verleent toestemming tot vertrek door teruggave van de IMO FAL 1 (vertrek) voor het schip Bewijs van uitvoer Het douanekantoor van uitgang legt het daadwerkelijk verlaten van de goederen uit de EU vast op de aangifte ten uitvoer. Daarmee zijn de goederen uitgevoerd uit de EU en zit de taak van de Douane erop. In principe, want soms zal de Douane achteraf nog bepaalde registers raadplegen. Bijvoorbeeld de registers van de rederij, om vast te stellen of de uitgevoerde goederen zich aan boord van een bepaald schip hebben bevonden en of dit schip daadwerkelijk de EU heeft verlaten. Op deze manier kan op andere plaatsen en door andere ambtenaren dan die van het douanekantoor van uitgang de uitvoer van de goederen worden vastgesteld. De uitvoeraangifte die voor uitgang is afgetekend, is een belangrijk bewijs om de uitvoer aan te tonen. Dit is bijvoorbeeld van belang bij de omzetbelasting. Als de exporteur een voor uitvoer afgetekend exemplaar van de uitvoeraangifte wil terugkrijgen, dan vermeldt u op de aangifte ten uitvoer, op de daarvoor bestemde plaats de term 'RET-EXP'. Hiermee laat u weten dat u exemplaar nummer 3 van de aangifte ten uitvoer terug wilt ontvangen nadat dit door de Douane voor uitgang is afgetekend. De Douane geeft dit exemplaar terug aan degene die de aangifte ten uitvoer bij het douanekantoor heeft ingediend of aan een tussenpersoon. 2.5 Invoerreglementen 9 De invoer van goederen in Zuid-Afrika is geregeld door de 'Import and Export Control Act 1963'. Het overgrote deel van de invoer mag zonder vergunning worden ingevoerd. Invoervergunningen zijn onder andere vereist voor alle tweedehands of gebruikte goederen zoals motorvoertuigen, inclusief afval en schroot, bepaalde voedingsmiddelen, petroleumproducten, chemicaliën, gokkasten en wapens. Een lijst van goederen die onder de 'Import Control' vallen. Import van tweedehandse kleren is alleen toegestaan na vooraf verkregen toestemming. Deze toestemming wordt alleen verleend voor 'national declared emergencies' en dan alleen ten behoeve van aangewezen liefdadigheidsorganisaties. Deze beperking is bedoeld om te voorkomen dat tweedehands goederen uit het buitenland de industrieën in de South African Customs Union (SACU) zouden vernietigen. Dit beleid voor tweedehands kleding wordt zeer streng toegepast, omdat het in het verleden regelmatig is voorgekomen dat zogenaamde gratis beschikbaar gestelde producten toch in de Zuid- Afrikaanse handel zijn gebracht. De controle hierop is praktisch onmogelijk, vandaar deze strikte lijn Invoerrechten en andere heffingen Invoerrechten: Het douanetarief van Zuid-Afrika wordt vastgesteld aan de hand van een goederennomenclatuur, ingedeeld volgens het Geharmoniseerd Systeem (HS-code). Het tarief bevat zowel waarderechten als specifieke rechten. De waarderechten worden berekend over de FOB-waarde (= prijs, exclusief verzekering en vrachtkosten). 9 Bron: EVD landenpublicatie Gabri Jansen, Kees Lodder 16

17 Vrijhandelszone EU-Zuid-Afrika: Tussen Zuid-Afrika en de EU is in maart 1999 een handels- en samenwerkingsovereenkomst gesloten met als doel de totstandkoming van een vrijhandelszone. Deze Trade, Development and Co-operation Agreement (TDCA) is per 1 mei 2004 definitief van kracht geworden. Sinds 1 januari 2000 worden de invoerrechten voor een aantal producten met oorsprong EU geleidelijk verminderd. Binnen tien jaar zal 95 procent van de export van Zuid-Afrika naar de EU geliberaliseerd zijn. Over twaalf jaar zal 86 procent van de export van de EU naar Zuid-Afrika geheel vrij zijn Vrijstellingen Gehele of gedeeltelijke vrijstelling van invoerrechten en andere heffingen kan worden verleend ten aanzien van onder meer: Bepaalde invoer door internationale organisaties; Goederen voor culturele, educatieve, charitatieve, welzijns- of jeugdorganisaties/-doeleinden; Goederen voor de president, diplomatieke en andere buitenlandse vertegenwoordigers; Goederen ingevoerd door immigranten, toeristen, terugkerende residenten en andere passagiers, voor persoonlijk gebruik; Motorvoertuigen speciaal voor invaliden; Wederinvoer; Goederen bestemd voor de land- en tuinbouw; Bepaalde grondstoffen bestemd voor de fabricage van goederen in de diverse industrietakken Andere heffingen 'Value Added Tax' De BTW van 14 procent wordt bij binnenkomst in Zuid-Afrika geheven over de FOB-waarde plus invoerrechten en andere heffingen plus een 10 procent 'uplift'. Enkele eerste levensbehoeften, zoals brood, vis, maïs, gedroogde bonen, rijst, melk en melkpoeder hebben een nultarief. Als u goederen uitvoert uit de EU, moet u deze uitvoer administreren. Als u leveringen of diensten verricht die niet in Nederland zijn belast maar in een ander land, moet u aan de hand van uw administratie de plaats van levering en de plaats van dienst kunnen aantonen. Cargo Dues Er kunnen vrachtleges in rekening worden gebracht. Een maximum van rand (ongeveer 385 euro) per container is mogelijk van toepassing in het geval goederen per container worden vervoerd. Indien niet per container wordt vervoerd bedragen de vrachtleges maximaal 140 rand (ongeveer 18 euro) per ton. Lagere tarieven kunnen mogelijk worden toegepast. Gabri Jansen, Kees Lodder 17

18 2.6 Documenten 10 Om goederen te verzenden naar Zuid-Afrika moet men in het bezit zijn van de volgende documenten Eur1-certificaat De EU en Zuid-Afrika hebben besloten tot de oprichting van een vrijhandelszone. Sinds 1 januari 2000 worden de invoerrechten voor bepaalde goederen verlaagd. De vrijhandelszone wordt gerealiseerd door een gefaseerde afbraak van de wederzijdse douanetarieven. Binnen twaalf jaar wordt er een vrijhandelszone gecreëerd, waarbinnen zo'n 90 procent van de handel geliberaliseerd zal zijn. Voor sommige producten is de afbraak pas op 1 januari 2005 gestart. Bij de EVD kan men navragen hoe de invoerrechten voor producten met een EU-oorsprong worden afgebouwd. Als dat het geval is, komt men alleen in aanmerking voor een preferentieel tarief als de preferentiële oorsprong aangetoond door een Eur1-certificaat met de zending mee te sturen, of door een factuurverklaring op te stellen over de preferentiële oorsprong. Het Eur1- certificaat wordt door de Kamer van Koophandel afgegeven. Als de waarde van de zending lager is dan euro kan een oorsprongsverklaring op de factuur het Eur1-certificaat vervangen. Gaat het om een zending van een vergunninghouder (toegelaten exporteur) dan kan deze ongeacht de waarde van de zending een factuurverklaring opstellen onder vermelding van zijn douane-autorisatienummer (zie factuurverklaring) Handelsfactuur Bij de zending moet minimaal één handelsfactuur worden meegezonden in de Engelse taal. Legalisatie is niet vereist. Vraag voor de zekerheid aan de importeur hoeveel exemplaren hij nodig heeft en kijk in de letter of credit (L/C) hoeveel kopieën vereist zijn. Vereiste gegevens: Naam en adres van de verkoper; Naam en adres van de koper; Eventueel de naam van een 'Confirming House'; Rekeningnummer en datum; Opdrachtnummer en datum; Naam van het schip dat de goederen vervoert; Verschepingshaven of luchthaven; Uiteindelijke bestemming; Merken, nummers en aantal goederen; Een nauwkeurige omschrijving van de goederen, waaronder de hoeveelheid, kwaliteit en andere bijzonderheden en het statistieknummer (HS-goederencode); bruto- en nettogewicht, afmetingen; de verkoopprijs FOB (ook als op CIF-basis geleverd wordt), de totale waarde en de prijs per eenheid, de leveringsvoorwaarden en eventuele kortingen; het oorsprongsland; eventueel het L/C nummer. Bij textiele weefsels moet een monster van 15 x 8 centimeter aan de factuur gehecht worden, voorzien van een monsternummer van de leverancier. Bij machine-installaties moeten de afzonderlijke onderdelen op de factuur genoemd worden in verband met de invoerheffingen. 10 Bron: EVD landenpublicatie Gabri Jansen, Kees Lodder 18

19 2.6.3 Oorsprongsverklaring Bij zendingen waar een preferentieel tarief wordt gehanteerd (zie Eur1-certificaat) moet de factuur de volgende oorsprongsverklaring bevatten: "The exporter of the products covered by this document (customs autorisation No.) declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of..preferential origin." De plaats, datum, naam van de ondertekenaar en handtekening van de exporteur moeten duidelijk zijn vermeld onder deze verklaring. Indien de vergunninghouder (toegelaten exporteur) de verklaring gebruikt en de factuur is opgemaakt door middel van telecommunicatieapparatuur of een computer, dan behoeft de factuurverklaring niet te worden ondertekend. Deze verklaring mag zijn voorgedrukt en eventueel zijn gesteld op de achterzijde van de factuur of op een afzonderlijk blad Certificaat van oorsprong/da59 Een certificaat van oorsprong is niet vereist. Soms vraagt de importeur om een voorgedrukt formulier DA59 'declaration of origin for the export of goods to the republic of South Africa' in drievoud. U kunt de importeur erop wijzen dat een oorsprongsverklaring op een factuur (waarde lager dan euro) of een Eur1-certificaat (waarde hoger dan euro) voldoende is Proforma factuur Als u een proforma factuur opstelt, vermeld hier dan op 'value for customs only'. Dit is een document met dezelfde inhoud als een definitieve factuur. Het is geen officiële factuur maar bedoeld om een vergunning aan te vragen of de inklaring voor te bereiden Paklijst Een paklijst is niet strikt noodzakelijk als de handelsfactuur voldoende gegevens bevat, maar kan de invoer vergemakkelijken. De gegevens moeten wel overeenstemmen met de handelsfactuur Connossementen (bill of loading) Dit document toont dat de vervoerder de goederen in ontvangst genomen heeft voor transport naar een aangewezen haven van bestemming om deze aldaar af te leveren aan de aangewezen ontvanger. Aan-order-connossementen zijn toegestaan, mits deze zijn voorzien van een notifyadres en de naam en het adres van de importeur. Als tweede notify-adres kan eventueel het adres van de douaneagent genoemd worden Transportdocument Bij de verzending per vliegtuig of schip moet apart een transportdocument (airway bill of bill of lading) worden bijgevoegd. Dit document moet de volgende gegevens bevatten: Naam van de geadresseerde; Naam van de verzender; Gewicht en volume; Aantal pakketten; Naam van de boot of vluchtnummer en datum; Duidelijke beschrijving van de goederen. Gabri Jansen, Kees Lodder 19

20 2.6.9 Verpakkingsvoorschriften De meeste goederen worden per container van Nederland naar Zuid-Afrika verzonden. Het is vooral belangrijk dat de verpakking zeewaardig is. Als men hout gebruikt als verpakkingsmateriaal moet dit vrij zijn van ziektekiemen, schimmels en insecten. Het ministerie van Landbouw in Zuid-Afrika controleert houten verpakkingen hierop bij aankomst in de haven. Mocht het resultaat positief zijn, dan zijn alle kosten verbonden aan het onderzoek en desinfectie voor rekening van de exporteur. Om dit te voorkomen, is het dus zaak erop toe te zien dat geen besmet verpakkings- en stuwhout wordt gebruikt en dat de verpakking dusdanig is dat zich onderweg geen schimmels kunnen vormen. De expediteur kan hierover nader worden geraadpleegd. In de handelsfactuur kan de volgende verklaring worden opgenomen: 'All timber used for packing was free from bark and visible signs of insect and fungal attack when shipped' Standaardvoorschriften Keurings- en certificeringinstelling KEMA heeft voor Zuid-Afrika een factsheet opgesteld over geldende markeringen of producteisen voor elektrische producten in Zuid-Afrika. Ook heeft KEMA een instrument ontwikkeld voor importeurs/detaillisten die internationaal elektrische apparaten willen inkopen, maar niet weten op welke veiligheidsaspecten zij moeten letten bij de aankoop van een apparaat. In Nederland kan bij het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) navraag worden gedaan of er voor bepaalde producten een norm is voorgeschreven. Via het NEN kunnen tegen betaling de SABS-normen in Zuid-Afrika worden aangevraagd. 2.7 Incoterms 11 De incoterms werden voor de eerste maal opgesteld in 1936 door de Kamer van Internationale Handel (ICC) met als doel het homogeniseren van de woordenschat in de internationale handel en zo geschillen tussen koper en verkoper te vermijden. De laatste herziening van de incoterms dateert van Naar gelang de keuze van de incoterm kan men weten wie wat doet bij goederentransport, wie het transport betaalt, wie de goederen verzekert en vanaf welk geografisch punt. Er bestaan 13 incoterms erkend door het ICC, die geklasseerd zijn volgens transportmethode : - 1 incoterm exclusief voor vervoer over land (DAF) - 6 incoterms exclusief voor vervoer op zee (FAS, FOB, CFR, DES, CIF,DEQ) - 6 incoterms geldig voor alle transportvormen (EXW, FCA, CPT, CIP, DDU, DDP) 11 Bronnen: Inkoperscafe, stichting NVMP en Fenedex Gabri Jansen, Kees Lodder 20

21 Figuur 1 Schematisch overzicht incoterms Hieronder zullen de incoterms beschreven zijn die betrekking hebben op vervoer op zee De E groep EXW = EX WORKS = AF FABRIEK Dit betekent dat de verkoper aan zijn leveringsplicht voldoet wanneer hij de goederen in zijn bedrijfspand (d.w.z. werkplaats, fabriek, opslagruimte enz.) ter beschikking van de koper heeft gesteld. Met name is hij niet aansprakelijk voor het laden van de goederen op het door de koper verschafte voertuig of voor uitklaring van de goederen, tenzij anders overeengekomen. De koper draagt alle kosten en risico's verbonden aan het vervoer van de goederen vanaf het bedrijfspand van de verkoper naar de gewenste bestemming. Deze bepaling behelst dus een minimale verplichting voor de verkoper De F - groep FCA= FREE CARRIER = VRACHTVRIJ TOT VERVOERDER Dit houdt in dat de verkoper aan zijn leveringsplicht voldoet wanneer hij de goederen, uitgeklaard, aan de door de koper genoemde vervoerder heeft overgedragen op de plaats of het punt als overeengekomen. Indien de koper geen precies punt heeft aangegeven kan de verkoper binnen de plaats of het gebied als vastgesteld kiezen waar de vervoerder de goederen onder zijn berusting moet nemen. De overdracht van risico's en kosten gebeurt op het ogenblik dat de transporteur de goederen onder zijn toezicht neemt. In geval van vrachtwagen, wagon en volle container is het de verkoper die het laden verzorgt. Gabri Jansen, Kees Lodder 21

22 FAS = FREE ALONG SIDE SHIP = FRANCO LANGSZIJ SCHIP Dit betekent dat de verkoper aan zijn leveringsplicht voldoet wanneer de goederen in de genoemde haven langszij het schip op de kade of in lichters zijn geplaatst. Dit betekent dat de koper vanaf dat moment alle kosten en risico's van verlies van of schade aan de goederen draagt. De term FAS verplicht de koper tot uitklaring van de goederen. FOB = FREE ON BOARD = VRIJ AAN BOORD Dit houdt in dat de verkoper aan zijn leveringsplicht voldoet wanneer de goederen de scheepsreling zijn gepasseerd in de genoemde verschepingshaven. Dit betekent dat vanaf dat punt de koper alle kosten en risico's draagt van verlies van of schade aan de goederen. Deze term verplicht de verkoper tot uitklaring van de goederen De C - groep CFR = COST AND FREIGHT = KOST en VRACHT Dit betekent dat de verkoper de kosten en vracht moet betalen om de goederen naar genoemde bestemmingshaven te brengen, maar het risico van verlies van of schade aan de goederen, alsmede dat van eventuele extra kosten tengevolge van gebeurtenissen die zich voordoen nadat de goederen aan boord van het schip zijn geleverd, gaat van de verkoper op de koper over wanneer de goederen de scheepsreling passeren in de verschepingshaven. De term CFR verplicht de verkoper tot uitklaring van de goederen. CIF = COST, INSURANCE AND FREIGHT = KOST, VERZEKERING, VRACHT Dit houdt in dat de verkoper dezelfde verplichtingen heeft als onder CFR. Echter, het risico van verlies van of schade aan de goederen, alsmede dat van eventuele extra kosten tengevolge van gebeurtenissen die zich voordoen nadat de goederen aan boord van het schip zijn geleverd, gaat van de verkoper op de koper over wanneer de goederen de scheepsreling passeren in de verschepingshaven. Als extra verplichting geldt dat de verkoper een zeetransportverzekering moet afsluiten tegen het risico voor de koper van verlies van of schade aan de goederen tijdens het vervoer. De verkoper sluit een verzekeringscontract af en betaalt de verzekeringspremie. De koper dient er nota van te nemen dat de leveringsconditie CIF de verkoper slechts verplicht tot een verzekering met minimale dekking. De term CIF verplicht de koper tot uitklaring van de goederen. Bij deze incoterm worden de kosten en de risico's goed verdeeld tussen de verschillende partijen. CPT = CARRIAGE PAID TO = Vrachtvrij tot Dit houdt in dat de verkoper de vrachtprijs betaalt voor het vervoer van de goederen naar de genoemde bestemming. Het risico van verlies van of schade aan de goederen, alsmede dat van eventuele extra kosten tengevolge van gebeurtenissen die zich voordoen nadat de goederen aan de vervoerder zijn afgeleverd, gaat van de verkoper over op de koper vanaf het ogenblik dat de goederen aan de eerste vervoerder zijn overgedragen. Indien opeenvolgende vervoerders worden gebruikt voor het vervoer naar de overeengekomen bestemming, gaat het risico over wanneer de goederen aan de eerste vervoerder zijn afgeleverd. CPT verplicht de verkoper tot uitklaring van de goederen. Gabri Jansen, Kees Lodder 22