Bijlage I Beknopte samenvatting Eindrapportage Transitie, 23 februari 2005

Transcriptie

1 Bijlage I Beknopte samenvatting Eindrapportage Transitie, 23 februari 2005 Inleiding Deze samenvatting geeft in het kort de opbrengsten van het transitietraject weer. Het resultaat van fase één van dat traject was een Agenda met vijftien knelpunten. In de tweede fase van het transitietraject, de oplossingsgerichte, heeft als eerste stap een clustering van de vijftien knelpunten plaatsgevonden. Resultaat was een ordening in een zevental werkgroepen. In die werkgroepen is van oktober 2004 tot begin 2005 intensief gewerkt aan oplossingen of oplossingsrichtingen. Hierna volgen per werkgroep de resultaten. Steeds wordt een korte schets gegeven van het/de desbetreffende knelpunt(en), daarna worden de opbrengsten/conclusies weergegeven. Het is daarbij goed om te bedenken dat deze samenvatting de stand van zaken weergeeft van eind februari Onlangs is het voorstel van Wet inburgering aan de Tweede kamer toegezonden. Werkgroep 1 Werkgroep 1 heeft zich bezig gehouden met de oplossingen/oplossingsrichtingen van o.a.: Inburgeringsplicht en prioritering, bereikbaarheid en handhaving doelgroepen De doelgroepen die voor een aanbod in aanmerking komen worden bij wet bepaald. De gemeente bepaalt binnen die doelgroepen de volgorde van het aanbod. In het advies van de Commissie Franssen staat dat het examen voor de gemiddelde inburgeringsplichtige redelijkerwijs te halen is, binnen de daarvoor gestelde termijn. Deze conclusie is overgenomen in de Decemberbrief. Daarbij is bepaald dat er geen algehele ontheffing komt voor analfabeten. Een ontheffing voorafgaande aan een inburgeringstraject staat daarmee niet meer ter discussie. Wel is als resultaat van het transitietraject in de Decemberbrief opgenomen dat wordt gedacht aan het opschorten of verlengen van termijnen of ontheffing van de inburgeringsplicht, indien ondanks geleverde inspanningen het behalen van het examen niet mogelijk is gebleken. Hiermee kunnen problemen in de fase van het beboeten worden voorkomen. Dit vergroot de uitvoerbaarheid voor gemeenten. De VNG zag de termijn van 5 jaar voor nieuwkomers als te lang voor de verplichte inburgering. De vrees bestond dat daardoor niet direct wordt begonnen met de inburgering. Daarom is de termijn voor nieuwkomers die het basisexamen inburgering in het buitenland hebben gehaald verkort naar 3,5 jaar (zie de Decemberbrief). Voor de inburgeringsplichtigen die een aanbod krijgen, kan de gemeente de duur en intensiteit van het traject vaststellen en bepalen wanneer examen gedaan moet worden. Dit laatste is dan een inspanningsverplichting (het afleggen van examen) en geen resultaatsverplichting (halen van het examen). Rol gemeenten bij boete Er is overeenstemming bereikt over de feiten waarvoor een bestuurlijke boete kan worden opgelegd. Hierbij is gekozen voor het B-model uit de Awb. Dit houdt in dat de maximale hoogte van de boete vastgelegd wordt in de wet, maar dat de gemeente in een gemeentelijke verordening lagere maximale boetes vast kan stellen.

2 Werkgroep 2 Werkgroep 2 heeft zich beziggehouden met de oplossingen/oplossingsrichtingen van o.a.: Financiering Bij het vaststellen van de eigen bijdrage wordt rekening gehouden met de lage draagkracht van uitkeringsgerechtigden door te kiezen voor één vaste eigen bijdrage die voor de groep uitkeringsgerechtigden als geheel proportioneel mag worden geacht. Gemeenten krijgen de bevoegdheid om te bepalen welke uitkeringsgerechtigden wel en welke geen gecombineerd inburgerings- en reïntegratietraject krijgen aangeboden en zo ja, wanneer en op welke wijze. Het krijgen van een aanbod is dus geen recht van een uitkeringsgerechtigde inburgeringsplichtige, maar een bevoegdheid van de gemeente. Gemeenten krijgen trajecten op basis van output gefinancierd. Hiervoor worden prestatieindicatoren geformuleerd. Tijdens het Transitietraject is met de VNG afgesproken dat alle aspecten die te maken hebben met de financiering van de gemeenten in een vervolgtraject worden besproken. De opbrengsten hiervan staan in de brief. Rol UWV en CWI In geval van samenloop WW/WWB of WAO/WWB is nauwlettende samenwerking met UWV vereist om inburgering mogelijk te maken. Dat geldt ook voor het CWI. Ten behoeve van de verdere inrichting van het ketenbrede proces is in de werkgroep én na gesprekken met UWV en CWI afgesproken dat verdere uitwerking plaatsvindt in gezamenlijk overleg met het UWV, de CWI en de VNG. De betrokkenheid van het CWI betreft de uitkeringsgerechtigden die nieuw instromen in een uitkering. N.B.: in het onlangs aan de Tweede Kamer toegezonden wetsvoorstel Inburgering (TK , 30308) is in artikel 17 een ruimere doelgroep van uitkeringsgerechtigden geformuleerd. De aanwijzing van uitkeringen (op grond van een van de socialezekerheidswetten of socialezekerheidsregelingen) zal in een AmvB worden vastgelegd. Werkgroep 3 Werkgroep 3 heeft zich beziggehouden met de bestandsanalyse. Het gaat daarbij om het verkrijgen van een beeld van de totale omvang van de groep inburgeringsplichtigen en de omvang van de (prioritaire) doelgroepen.

3 Werkgroep 4 Werkgroep 4 heeft zich beziggehouden met de oplossingen/oplossingsrichtingen van o.a.: Ordening van de markt en marktwerking De Bve Raad is van mening dat de roc's in een gelijke startpositie met andere aanbieders moet worden gebracht (nadeelcompensatie); ordening van de markt, via een certificaat of keurmerk voor aanbieders maakt daarvan onderdeel uit. De keuze tussen keurmerk of certificaat was het belangrijkste onderwerp van deze werkgroep. Voor de uitwerking gelden daarbij de opvattingen die hierover door de minister voor V&I met de Tweede Kamer zijn gewisseld. Er is een voorkeur voor een lichte, door de belanghebbende partijen samen, vorm van marktordening: het keurmerk. De overheid stelt de randvoorwaarden om onbelemmerende toegang tot de markt voor nieuwe aanbieders te borgen en transparantie in de markt te versterken. De particuliere consument kan op basis van het keurmerk een adequate keuze maken door vergelijking van aanbod, prijs en kwaliteit. De Bve Raad is geen tegenstander van een keurmerk, mits er overeenstemming kan worden bereikt over het overgangsbudget, waarmee een gelijk speelveld voor roc s kan worden bereikt. In dat geval wordt, in samenwerking met een representatieve vertegenwoordiging van belanghebbenden, een keurmerk ontwikkeld waarbij de accreditatie, het toezicht en het onderhoud van het systeem door een derde partij wordt uitgevoerd. Hiermee is uitwerking gegeven aan de toezegging van Minister Verdonk, gedaan tijdens het wetgevingsoverleg op (kamerstuk VI nr. 101) om de suggestie van lid Visser over het gebruik van het politiekeurmerk als voorbeeld voor het keurmerk voor inburgering mee te nemen in het transitietraject. Ook het politiekeurmerk kenmerkt zich door publiek private samenwerking bij het ontwikkelen van het keurmerk enerzijds, en beheer in een onafhankelijke stichting anderzijds. rechtspositionele aspecten in relatie tot een gelijk speelveld voor roc s Het knelpunt van de rechtspositionele aspecten die de overgang van publieke naar private dienstverlening bemoeilijken, is uiteindelijk besproken in werkgroep 6 (zie aldaar). Werkgroep 5 Werkgroep 5 heeft zich beziggehouden met de oplossingen/oplossingsrichtingen van o.a.: Positie van en relatie tussen inburgering/educatie/beroepsonderwijs/nt2/duale trajecten De uitkomst is dat duale trajecten van grote betekenis zijn en ook in het nieuwe stelsel mogelijk blijven. Ook roc s kunnen in het nieuwe stelsel duale trajecten blijven aanbieden. Vervolgens ligt de vraag voor op welke wijze de duale trajecten in het nieuwe stelsel kunnen worden gepositioneerd en hoe een nieuwe positionering organisatorisch en financieel kan worden uitgewerkt en hoe belemmeringen op deze punten kunnen worden weggenomen. Deze herpositionering wordt gezamenlijk door de departementen SZW, OCW en Justitie/V&I enerzijds en de Bve Raad en VNG anderzijds concreet uitgewerkt. Regionale samenwerking G30 en niet-g30

4 De verwachting is dat er problemen gaan ontstaan bij de verantwoording, nu de educatiegelden en de middelen voor inburgering voor de G30 in de BDU worden opgenomen. Daarnaast geven gemeenten aan dat in het nieuwe stelsel schotten bestaan tussen inburgering en educatie en inburgering en regulier onderwijs. Dit heeft geleid tot de vraag aan het rijk hoe in het nieuwe stelsel de hinder van schotten en de bijbehorende bureaucratie kan worden verminderd. De vraag lag voor of gemeenten mogen en kunnen samenwerken en hoe dan de verantwoording naar het rijk verloopt. Het is gebleken dat de inkoop gezamenlijk kan geschieden, maar de verantwoording naar het rijk echter gescheiden loopt: de BDU kent een financiële verantwoording na afloop van de convenantsperiode en voor de educatie vindt verantwoording jaarlijks plaats. Relatie GSBIII/BDU Dit punt is een van de vier vervolgtrajecten; de opbrengsten staan in de brief.

5 Werkgroep 6 Werkgroep 6 heeft zich beziggehouden met de oplossingen/oplossingsrichtingen van o.a.: Gevolgen wet- en regelgeving voor bve-stelsel De gevolgen van de nieuwe wet- en regelgeving op het gebied van inburgering voor het bvestelsel bleken per roc sterk te verschillen en afhankelijk te zijn van de te maken keuzes van gemeenten en roc s. Van de kant van de rijksoverheid is er begrip voor de belemmeringen waar roc s op stuiten om de omslag van publieke naar private activiteiten op het gebied van inburgering/educatie te kunnen maken. De wens van de roc s om te voorzien in transitietijd heeft geresulteerd in het uitstellen van de overheveling van circa 70 mln. en het later invoeren van de marktwerking. Wachtgeld Voor roc s heeft het realiseren van een startpositie en het bevorderen van een gelijk speelveld betrekking op een beperkt deel van de activiteiten van de roc s. Het beroepsonderwijs blijft een publiek bestel. Dit leidt tot twee aandachtspunten: o de risico s van de omslag van publieke naar private inburgeringsactiviteiten mogen niet worden afgewenteld op het bekostigde publieke stelsel van beroepsonderwijs en educatie; o de roc's moeten in staat worden gesteld de omslag naar marktconformiteit te realiseren. Daarmee wordt van de kant van de rijksoverheid erkend dat de roc s op een aantal belemmeringen stuiten om de noodzakelijke omslag van publieke naar private activiteiten op het gebied van inburgering/educatie te kunnen maken. Om de roc s in een adequate startpositie te brengen zodat zij een maximale bijdrage kunnen leveren aan het voorgenomen inburgeringsbeleid (en het beroepsonderwijs niet in gevaar komt), zijn partijen overeengekomen de mogelijkheden te verkennen voor de totstandkoming van een overgangsbudget. Het is dan aan de roc s om te zorgen dat met dit budget een zodanig aanbod wordt gerealiseerd dat zij op de vrije markt een aantrekkelijke partij zijn. Daarbij is ook de afspraak gemaakt dat instellingen die daar niet in slagen zelf verantwoordelijk worden voor de uitkeringskosten (wachtgeld) en er geen sprake meer is van een gedeeltelijke afwenteling op de sector. Dit punt is een van de vier vervolgtrajecten; de opbrengsten staan in de brief. Tijdens een notaoverleg over de herziening van het inburgeringsstelsel op 30 juni 2004 (kamerstuk / nr.63) heeft minister Verdonk de kamer toegezegd de suggestie van lid Visser om een starterspremie voor NT2-docenten te bespreken in het kader het transitietraject. Deze suggestie werd ingegeven vanuit de verwachting dat de herziening van het inburgeringsstelsel zou leiden tot ontslagen en werkloosheid onder docenten met het verlies van expertise van docenten als gevolg. Door de verschuiving van de wachtgeldclaim naar het overgangsbudget kunnen roc s een bijdrage blijven leveren aan de ambities van het nieuwe stelsel. Hiermee wordt beoogd om ontslag op grote schaal te voorkomen en zodoende de expertise van docenten te behouden. Door deze gewijzigde context is de

6 noodzaak van een starterspremie vanuit dat perspectief vervallen. Uiteraard kunnen startende ondernemers rekenen op reeds bestaande ondersteuning, o.a. via de Kamers van Koophandel en het MKB. Werkgroep 7 Werkgroep 7 heeft zich beziggehouden met de oplossingen/oplossingsrichtingen van o.a.: Tijdsplanning met alle voor de transitie en het nieuwe stelsel belangrijke data De oorspronkelijke planning van een aantal invoeringsdata van beleidsvoornemens is in de loop van het transitietraject aangepast om de betrokken partijen, gemeenten en roc's, meer tijd te geven zich organisatorisch en financieel voor te bereiden op de komende wijzigingen. Zo is de overheveling van de circa 70 mln. van de begroting van OCW naar Justitie uitgesteld tot aan de invoering van het nieuwe stelsel. Daardoor maakt het Webeducatiebudget voor de voor inburgering relevante niveaus minimaal een jaar langer deel uit van de Web en dus van het budget dat gemeenten ontvangen. Hiervoor blijft dus langer verplichte aanbesteding bij roc's bestaan. Ook een andere beleidswijziging is uitgesteld. De invoering van de marktwerking is inmiddels uitgesteld tot aan de inwerkingtreding van het nieuwe inburgeringsstelsel.