I I I I I I I. rijkswaterstaat. '. nota WWKl-85.HO04. I Prol.o<cd* koaammen van de uitvaergegevens van het :duinafslagprogramma'"dvi)3w,w
|
|
- Hendrik de Croon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ministerie van verkeer en waterstaat Prol.o<cd*, ' auteur(*):, directie waterhuishouding en waterbeweglng disirici kusi en zee advlesdienct hoorn,,, '. nota WWKl-85.HO04 Beschrijving en handleiding van het REGRESSEPROGRAMMA voor de programma' s "DUAF" en * v ~ ~ ~ ~ ~ ~ i r. ing. J.F,P de Beukeiaer en ing. B.... van der Duin datum : februari 985 bjûq.w : earnenwlng: Het REGREGSEPROGRAMMA bepaalt 'de regressie tussen twee te kie&n koaammen van de uitvaergegevens van het :duinafslagprogramma'"dv)3w,w van het rekenpeilprograuha "DUWL". Het regressieprogramma is een aan&ling op de auiia~slagp>ro+~,itmm'atuzrr.. die door de Adviesdienst Hoorn ia ontwikkeld,. ~. ',.,, b!,
2 ~~ behoon bil: nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: 2 ' HOüû : Biz. nleiding 2 Beschrijving van het programma 4 2. REGRES 2.. OPE 2... FATREA LEZE BEWERK 2..3 REGBER 2..4 PLOT PLORES STEMPL SLUT 3. Handleiäing 3. Runprocedwe Aanroep 3..2 nteraktieve procedure 3.2 invoer 3.2. Parameterfile Resultatenfile Tekendevice 3.3 Uitvoer Plotfile Uitvoerfile
3 behoort bu: nota WWKZ nr. 85.H004 biadnr: 3 nleiding n vervolg op de opdracht van de afdeling kustonderzoek van het district Kust en Zee gegeven op de vergadering van 20 juli 984 aan de Adviesdienst Hoorn om duinafslagprogrammatuur te ontwikkelen, wordt met deze nota het bijbehorende regressieprogramma gepresenteerd. Het programma voldoet aan de volgende specifikaties: - regressie uit te voeren op twee in de invoerfile te kiezen kolommen - maakt een tekening van de regressie met het 95% waarschijnlijkheidsgebied van de indiviauele punten en het 95% waarschijnlijkheidsgebied van de re- gressielijn
4 ? : > behoort bu: nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: 5 presenteert een tekststring waarin een vraag is opgenomen en.leest het antwoord op deze vraag in. Het antwoord wordt vervolgens door de module in een characterstring geplaatst LEZE Bepaalt of de zesultatenfile afkomstig is uit het programma "DUAF" of 8 i ~ ~ Vervolgens ~ ~ ~ ~ wordt ". uit de parameterfile ingelezen: - het raainummer - het begin- en eindjaar - de kolom voor de x-as - de bewerking voor de x-as - de minimale en de maximale x-waarden in de tekening - de kolom voor de y-as - de bewerking voor de y-as - de minimale en maximale y-waarden in de tekening ' : De zojuist opgegeven minima en maxima worden nu voor de x- en de y-as door de module "BEWERK" volgens de opgegeven bewerking verwerkt. Tenslotte wordt een regel uit de resultatenfile gelezen. Uit deze regels worden de gevraagde kolommen geselekteerd waarna de bijbehorende getallen, na verwerkt te zijn door de routine "BEWERK" in een twee dimensionale array opgeslagen worden. Enkel de getallen welke voldoen aan het gegeven raainummer worden in de array opgeslagen. Dit proces herhaalt zich totdat de gehele resultatenfile uitgelezen is BEWERK Voert de gevraagde bewerking voor een x-as of een y-as uit. De bewerking wordt ' aangeduid met een nummer van één tot zeven.
5 behoort bu: nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: 6 De mogelijke bewerkingen voor het getal "G" zijn als volgt vastgelegd: : G 2: G * 0 3: G * keken van G 4: eg 5: n G teken van G 6: OG 7: log G * teken van G 2. a3 REGBER Voert de regressieberekeningen uit. De berekening wordt als volgt uitgevoerd: SOMMATES: SOMX = x xi i= i= SOMXX = : xi2 i= SOMyy = x yi2 i= somxy = : xi *yi i= Hierbij zijn "xi" en "yi" de betreffende x- en y-waarden. SOMX X GEM = - COMy y GEM = Hierbij is "" het aantal x- en y-waarden.
6 behoort bu: nota WWKZ nr. 85.H004 blednr: 7 ' Bepaling variaties SOMXX VA = - - xgem2 ndien "VARx < 0-6'' dan is de regressie van y op x niet mogelijk. ndien "VARy < Om6" dan wordt "VARy" gelijk aan nul gesteld. ndien VARx*VARy > 0-6 dan geldt: varxy = som - xgem*ygem = VARx Hierbij is C de correlatiecoëfficient ndien VARx*VARy < 0-6 dan geldt: VARxy = O A = VARxy/VARx B = ygem - A*xGEM
7 behoort blj: datum: blsdnr: nota m z nr. 85.HO04 februari n fig. 2 wordt de bepaling van de student t-verdeling weergegeven. Hierbij is V: Het aantal vrijheidsgraden (-2) - TST: Stapgrootte voor het iteratie- proces. Fig. 2 Bepaling waarde uit de student t-verdeling
8 ~~ ~~~~~ ] B i behoort bu. nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: 9 (A - t * s / V m l ) < A < (A + t * i ) Ondergrens: f(x) = A * x + B - t VARx * Bepaling 95% waarschijnlijkheidsgebied van de punten:... Bovengrens: f(x) = A * x + B + t * s i,vam * Ondergrens: fix) = A * x + B - t * c VARx * Vervolgens schrijft het programma indien gewenst de berekende resultaten in een uitvoerfile PLOT Bepaalt indien op papier getekend wordt de positie van de tekening op het papier, waarna de kaderlijnen getekend worden. Vervolgens worden door de routine "PLORES" de berekeningsresultaten uitgeplot. Tenslotte wordt uitgetekend: - de grafiekassen met de bijbehorende tekst - de beschouwde punten - de regressielijn - de lijnen van het 95% waarschijnlijkheidsgebied van de regressielijn - de lijnen van het 95% waarsohijnlijkheidsgebied van de punten - door middel van de subroutine "STEMPL" het hoofdje van de tekening ' - de datum en de tijd
9 B o a 8 i; PLORES behoort bu: nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: 0 Plot de berekeningsresultaten in getallen, zoals: - de vergelijking van de regressielijn - de standaardafwijking van het residu de correlatiecoëfficient - de standaardafwijking - de gemiddelde x- en y-waarde - het aantal punten - het aantal vrijheidsgraden - het 95% waarschijnlijkheidsgebi - de t-waarde d van de richtin Tenslotte wordt de verklaring van de lijntypes getekend STEMPL Tekent en vult het hoofd van de tekening. 2..S SLUT Sluit de in de module "OPE" 3. Handleiding geopende bestanden. jeff icient De handleiding van het regressieprogramma per wordt in dit hoofd- stuk gegeven. Het is mogelijk dat na deze datum wijzigingen in het programma aangebracht zijn. Door@PRT,S WWKHDU*JARKPRCG.DOC/REGRES in te tikken kan de aktuele versie van de handleiding verkregen worden. ziet programma is geïmplementeerd op de U0O-computer van de D..V. wijk. te Rijs-
10 behoort bil: nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: pi jt ii '; :i i/ ' 3. RUPROCEDURE 3.. xqt wwkhduin*jarkprog.regres 3..2 TERAKTEVE PROCEDURE 3.2 VOER Bij het interaktief draaien van het programma worden de volgende vragen gesteld: * parameterfile met berekeningsparameters * resultatenfile uit het duinafslag- of faalkansprogramma * naam van een uitvoerfile waarin de berekeningsresultaten kunnen worden weggeschreven (niet verplicht) * het nummer van het gewenste tekendevice ndien een plotfile aangemaakt moet worden wordt nog gevraagd om: * naam van de plotfile welke zal worden aangemaakt PARAUETERFLE Het parameterbestand bevat de gegevens voor de regressieberekening voor een bepaalde raai. Afhankelijk van de raai en de periode worden uit de resultatenfile de gegevens geselecteerd. Het bestand is als volgt opgebouwd: regel raai, jaarl, jaar2 2 kolx,bewx,xmin,xmax 3 kol y, bewy, ymin,pax 4 tekst waarin : raai FORTRA-format 6,25 = het nummer van de gewenste raai 23,2F7. 23,2F7 - alfanumeriek jaarl = het beginjaar van de gewenste periode jaar2 = het eindjaar van de gewenste periode kolx koly = het kolomnr. uit de resultatenfile waarop de regressie berekening wordt uitgevoerd (x-waarde) = het kolomnr. uit de uitvoertabel waarvan de regressie berekening wordt uitgevoerd (y-waarde)
11 ~~~ behoort bu: nota WWKZ nr. 85.H004 datum: februari 995 bladnr: 2 'i / bewx = de bewerking, aangeduid met nrs - 7, welke op de x-waarde wordt uitgevoerd bewy = de bewerking, aangeduid met nrs - 7, welke op de y-waarde wordt uitgevoerd xmin = de minimale x-waarde welke in de regressiegrafiek wordt uitgezet xmax = de maximale x-waarde welke in de regressiegrafiek wordt uitgezet pin = de minimale y-waarde welke in de regressiegrafiek wordt uitgezet pax = de maximale y-waarde welke in de regressiegrafiek wordt uitgezet tekst = een tekstregel die in de plot zal worden uitgeschreven Het interval van de x-waarde (xmin - xmax) wordt in de regressiegrafiek op de x-as uitgezet tenzij de ingelezen x-waarden deze grenzen overschrijden. n dat geval wordt de minimaal en de maximaal optredende x-waarde aangehouden. Voor de y-waarden geldt hetzelfde. De mogelijke bewerkingen (bewx,bewy) voor het getal "G" zijn: : G 2: G * G 3: wortel G * teken van G 4: e tot de macht G 5: natuurlijke logeritme van G * teken van G 6: 0 tot de macht G 7: 0-logaritmen yan G * teken van G ii Er kunnen meer regressieberekeningen achter elkaar worden uitgevoerd door de serie van 4 regels in zijn geheel een aantal malen te herhalen binnen de parameterfile.
12 ~ behoort bv: nota WWKZ nr. 85.H004 bladnr: RESULTATEFLE De resultatenfile uit het duinafslag- of het faalkansprogramma dient als invoer voor het regressieprogramma. n deze resultatenfile staat op de eerste regel het kustvak, in het faalkansprogrma gevolgd door de tekst "FAALKAS", wat ook in de plot wordt uitgeschreven. Op de volgende regels staan een aantal raaien en jaren gevolgd door kolommen met de berekeningsgegevens en berekeningsresultaten van het duinafslag- en faalkansprogrma. voor verdere toelichting wordt verwezen naar de documentatie en de begeleidende uitvoer bij het duinafslag- en faalkansprogramma TEKEDEVCE van de regressieberekeningen kunnen tekeningen gemaakt worden. Afhankelijk van het type tekendevice dient een nummer te worden opgegeven. De volgende nummers/devices zijn mogelijk: O = geen tekening gewenst = C36 (off-line CALCOMP 36 drumplotter via magn.tape) 2 = C748 (off-line CALCOMP 748 flatbed plotter via magn.tape) 3 = C936R (CALCOMP 936 drumplotter on remote batch terminal) 4 = T400 (TEKTROX 400 storage tube) 5 = T404 (TEKTROX 404 storage tube) 6 = T406 (TEKTROX 406 storage tube) 7 = T405 (TEKTROX 405 storage tube) 8 = T400 (TEKTROX 400 storage tube met ile) 9 = T404 (TEKTROX 404 storage tube met file) 0 = T406 (TEKTROX 406 storage tube met file) = T405 (TEKTROX 405 storage tube met file) Bij het gebruik van een plotter met magnetic tape dient een plotfilename te worden opgegeven. Bij een tektronix zal voor het tekenen van elke grafiek een kruisdraad verschijnen. a het intikken van de letter d = doorgaan zal de tekening worden uitgevoerd. a invoer van de letter s = stoppen wordt niet meer getekend en wordt het programma normaal beëindigd.
13 behoort bu: nota WWKZ nr. 85.i004 bladnr: UTVOER 3.3. PLOTFLE Zoals vermeld wordt bij een bepaald type tekendevice om een plotfilename gevraagd. Op de CALCOMP-plotter wordt een plotfile als volgt PLCOT plofilename. De verwerking op een TEKTROX-device is als volgt (met USE TXFLE Verdere beschrijving van de mogelijkheden van de devices is te vinden in de diverse handleidingen UTVOERFLE De resultaten van de berekeningen worden alleen op een papierplotter uitgeschreven. Bij een grafische terminal ontbreken deze gegevens in verband met de doelmatigheid van de uitvoer. De berekeningsresultaten kunnen in een niet gecatalogiseerde file worden weggeschreven eventueel zonder dat een plot wordt gemaakt (devicenr.0). s geen uitvoerfile gewenst dan wordt op de vraag om een uitvoerfile slechts een kale RETUR ingetikt. n de uitvoerfile staat achtereenvolgens: le regel : regressie kustvak : "kustvaknaam" Ze regel : raai: "raainr" periode: JAAR JAARZ BEWX KOLY op BEWXKOLX 3e regel : W, V, A, B, S, COR, SX, SY, XGEM, YGEM, Al, AZ, T ). 4e regel : regel 2 en regel 3 worden zo vaak herhaald 5e regel : als er berekeningen worden uitgevoerd
14 behoort bil: nota WhXZ nr. 85.H004 bladnr: 5 waarin: JAAR = beginjaar van de selectieperiode JAAR2 = eindjaar van de selectieperiode BEWX = bewerking tekst voor de X-kolom BEWY = bewerking tekst voor de Y-kolom KOLX = naam van de X-kolom uit de resultatenfile KOLY = naam van de Y-kolom uit de resultatenfile W = aantal X-Y-combinaties V = aantal vrijheidsgraden A = richtingcoëfficient van de regressielijn Y=AX+B B = constante term van de regressielijn Y=AX+B C = standaardafwijking van het residu COR = correiatiecoëfficient SX = standaardafwijking van de X-waarden ' SY = standaardafwijking van de Y-waarden XGEM = gemiddelde X-waarde YGEM = gemiddelde Y-waarde Al = ondergrens van de 95% waarschijnlijkheid van de r.c. A2 = bovengrens van de 95% waarschijnlijkheid van de r.c. T = waarde voor de term uit de T-reeks Het fonat volgens FORTRA77 is als volgt: le regel : 20X, 6A 2e regel : 6X, 7, lox, 25, lx, 9A, 5A, 4X, 9A, 5A 3e regel : 23, F7.3, F.3, 2F7.3, 2F8.3, 2F9.3, 3F7.3 4e regel : zie regel 2 5e regel : zie regel 3 etc
I I I I I I I I I I. rijkswaterstaat. 2 3erekening eerstegraads regressielijnen. BLz. 4 Liating van de snbroutint, onqem,ip
ministerie van verkeer en waterstaat aan : van : ir, J.B. de Reua datum : mei 1985 onqem,ip : Besuhrâjvifiq subroutine FGi%R&SSE 2 3erekening eerstegraads regressielijnen 3 Betrouwbaarheidsintervallen
Nadere informatieI I I I I I ~1 I I I I I. rijkswaterstaat. adviesdlenst hoorn. ministerie van verkeer en waterstaat. directie waterhuishouding en waterbeweging
~1 b ministerie van verkeer en waterstaat prol.dod. man : Rijksinstituut voor zuivering van afvalwater van : ing. J.F.P. de bukeiaet d8nm : juni 1983 ondwwmrp : Droogvallingen Waddenzee progrsrnrnabeachrijving
Nadere informatieFormules grafieken en tabellen
Formules grafieken en tabellen Formules invoeren Met kom je op het formule-invoerscherm. Reeds ingevoerde formules wis je met C. Krijg je niet een scherm waarop Y, Y,... te zien zijn kies dan bij eerst
Nadere informatieJe kunt al: -de centrummaten en spreidingsmaten gebruiken -een spreidingsdiagram gebruiken als grafische weergave van twee variabelen
Lesbrief: Correlatie en Regressie Leerlingmateriaal Je leert nu: -een correlatiecoëfficient gebruiken als maat voor het statistische verband tussen beide variabelen -een regressielijn te tekenen die een
Nadere informatieHet berekenen van coördinaten van bijzondere punten van een grafiek gaat met opties uit het CALC-menu.
Toppen en snijpunten We gaan uit van de formule y 0,08x 1,44x 6,48x 3. Voer deze formule in op het formule-invoerscherm (via!) en plot de grafiek met Xmin = 0, Xmax = 14, Ymin = 5 en Ymax = 14. In de figuur
Nadere informatieFunctiewaarden en toppen
Functiewaarden en toppen Formules invoeren Met [Y=] kom je op het formule-invoerscherm. Reeds ingevoerde formules wis je met [CLEAR]. Krijg je niet een scherm waarop Y1, Y2,... te zien zijn, kies dan bij
Nadere informatie1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op: 6x + 28 = 30 10x.
1.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Los op: 6x + 28 = 30 10x. 6x + 28 = 30 10x +10x +10x 16x + 28 = 30-28 -28 16x = 2 :16 :16 x = 2 1 16 8 Stappenplan: 1) Zorg dat alles met x links van het = teken komt te staan;
Nadere informatieHoofdstuk 1 : De Tabel
Hoofdstuk 1 : De Tabel 1.1 Een tabel maken De GR heeft 3 belangrijke knoppen om een tabel te maken : (1) Y= knop : Daar tik je de formule in (2) Tblset (2nd Window) : Daar stel je de tabel in. Er geldt
Nadere informatieFormules, grafieken en tabellen
Formules, grafieken en tabellen Formules invoeren Met Q* kom je op het formule-invoerscherm. Reeds ingevoerde formules wis je met» *!:. Ploti W1BX2-4X+2 Krijg je niet een scherm waarop Yl, Y2,... te zien
Nadere informatieHoofdstuk 7 - veranderingen. getal & ruimte HAVO wiskunde A deel 2
Hoofdstuk 7 - veranderingen getal & ruimte HAVO wiskunde A deel 2 0. voorkennis Plotten, schetsen en tekenen Een grafiek plotten Een grafiek schetsen Een grafiek tekenen Na het invoeren van de formule
Nadere informatieH. 8 Kwadratische vergelijking / kwadratische functie
H. 8 Kwadratische vergelijking / kwadratische functie 8. Kwadratische vergelijking Een kwadratische vergelijking (of e graadsvergelijking) is een vergelijking van de vorm: a b c + + = Ook wordt een kwadratische
Nadere informatieGrafieken, functies en verzamelingen. Eerst enkele begrippen. Grafiek. Assenstelsel. Oorsprong. Coördinaten. Stapgrootte.
Grafieken, functies en verzamelingen Eerst enkele begrippen Grafiek In een assenstelsel teken je een grafiek. Assenstelsel Een assenstelsel bestaat uit twee assen die elkaar snijden: een horizontale en
Nadere informatie1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op: 6x + 28 = 30 10x.
1.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Los op: 6x + 28 = 30 10x. 6x + 28 = 30 10x +10x +10x 16x + 28 = 30-28 -28 16x = 2 :16 :16 x = 2 1 16 8 Stappenplan: 1) Zorg dat alles met x links van het = teken komt te staan;
Nadere informatieHoofdstuk 2 - Kwadratische functies
Hoofdstuk - Kwadratische functies Hoofdstuk - Kwadratische functies Voorkennis V-1a y = 3(x ) 3 x 3 6x 1 y = 6x 1 b y = 9( 4x 4) 3 4x 4 9 36x 36 y = 36x 36 c y = x( x 7) 3 x 7 x x 7x y = x 7x V-a y = (
Nadere informatieStatistiek voor A.I. College 2. Donderdag 13 September 2012
Statistiek voor A.I. College 2 Donderdag 13 September 2012 1 / 42 1 Beschrijvende statistiek 2 / 42 Extrapolatie 3 / 42 Verkiezingen 2012 4 / 42 Verkiezingen 2012 5 / 42 1 Beschrijvende statistiek Vandaag:
Nadere informatie3.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Los op: 6x + 28 = 30 10x.
3.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Los op: 6x + 28 = 30 10x. 6x + 28 = 30 10x +10x +10x 16x + 28 = 30-28 -28 16x = 2 :16 :16 x = 2 1 16 8 Stappenplan: 1) Zorg dat alles met x links van het = teken komt te staan;
Nadere informatie. noemer noemer Voorbeelden: 1 Breuken vereenvoudigen Schrijf de volgende breuken als één breuk en zo eenvoudig mogelijk: 4 1 x e.
Tips: Maak de volgende opgaven het liefst voorin in één van de A4-schriften die je gaat gebruiken tijdens de cursus. Als een som niet lukt, werk hem dan uit tot waar je kunt en ga verder met de volgende
Nadere informatieHet installatiepakket haal je af van de website http://www.gedesasoft.be/.
Softmaths 1 Softmaths Het installatiepakket haal je af van de website http://www.gedesasoft.be/. De code kan je bekomen op de school. Goniometrie en driehoeken Oplossen van driehoeken - Start van het programma:
Nadere informatie3.1 Kwadratische functies[1]
3.1 Kwadratische functies[1] Voorbeeld 1: y = x 2-6 Invullen van x = 2 geeft y = 2 2-6 = -2 In dit voorbeeld is: 2 het origineel; -2 het beeld (of de functiewaarde) y = x 2-6 de formule. Een functie voegt
Nadere informatieSmall Basic Console Uitwerking opdrachten
Opdracht 1 3 getallen => inlezen Gemiddelde uitrekenen Resultaat afdrukken TextWindow.WriteLine("Dit programma berekend het gemiddelde van drie door U in te voeren getallen.") TextWindow.Write("Voer getal
Nadere informatieF3 Formules: Formule rechte lijn opstellen 1/3
F3 Formules: Formule rechte lijn opstellen 1/3 Inleiding Bij Module F1 heb je geleerd dat Formule, Verhaal, Tabel, Grafiek en Vergelijking altijd bij elkaar horen. Bij Module F2 heb je geleerd wat een
Nadere informatieb) Het spreidingsdiagram ziet er als volgt uit (de getrokken lijn is de later uit te rekenen lineaire regressie-lijn): hoogte
Classroom Exercises GEO2-4208 Opgave 7.1 a) Regressie-analyse dicteert hier geen stricte regels voor. Wanneer we echter naar causaliteit kijken (wat wordt door wat bepaald), dan is het duidelijk dat hoogte
Nadere informatieSmall Basic Programmeren Text Console 2
Oefening 1: Hoogste getal Je leest een reeks positieve gehele getallen in totdat je het getal 0 (nul) invoert. Daarna stopt de invoer en druk je een regel af met het hoogste getal uit de reeks. Voorbeeld:
Nadere informatieHoofdstuk 2: Grafieken en formules
Hoofdstuk 2: Grafieken en formules Wiskunde VMBO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 2: Grafieken en formules Wiskunde 1. Basisvaardigheden 2. Grafieken en formules 3. Algebraïsche verbanden 4. Meetkunde
Nadere informatie5. Functies. In deze module leert u:
5. Functies In deze module leert u: - Wat functies zijn; - Functies uitvoeren; - De verschillende functies van Calc kennen. - Naar een ander werkblad verwijzen. U kunt eenvoudige berekeningen, zoals aftrekken,
Nadere informatieEen database gebruiken
Een database gebruiken In een vorige handleiding heb ik laten zien hoe je met Scratch soortgelijke gegevens kunt opslaan in een lijst om deze op een later moment weer op te halen. Als voorbeeld las ik
Nadere informatieLijsten op uw TI grafische rekenmachine.
Lijsten op uw TI grafische rekenmachine. Een van de sterke punten van een grafische rekenmachine is de mogelijkheid berekeningen uit te voeren op een lijst met getallen, in plaats van op een enkel getal.
Nadere informatieBasisvaardigheden Microsoft Excel
Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee
Nadere informatieBijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar
! Bijlage inlezen nieuwe tarieven (vanaf 3.2) Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar Scipio 3.303 biedt ondersteuning om gebruikers alle tarieven van de verschillende verzekeraars in één keer
Nadere informatie6. Absolute en relatieve celadressering
6. Absolute en relatieve celadressering In deze module leert u: - Wat absolute en relatieve celadressering is; - De relatieve celadressering toepassen; - De absolute celadressering toepassen; - De absolute
Nadere informatieUitleg: In de bovenstaande oefening zie je in het eerste blokje een LEES en een SCHRIJF opdracht. Dit is nog lesstof uit het tweede trimester.
In onderstaande oefeningen zijn kleuren gebruikt. Deze dienen aleen om de structuren makkelijker terug te kunnen herkennen. Ze worden niet standaard zo gebruikt. De dunne rood/roze balken zijn ook geen
Nadere informatieInlezen bankbestanden (bankafschriften)
Inleiding. Wanneer u werkt met Internetbankieren, dan kunnen de mutaties van uw bank elektronisch worden ingelezen. U kunt deze direct automatisch laten inboeken. Dat gaat snel en de herkenning door CASH
Nadere informatieEen korte samenvatting van enkele FORTRAN opdrachten
Een korte samenvatting van enkele FORTRAN opdrachten Inhoud 1 Introductie 3 2 De structuur van een FORTRAN programma 3 3 Datatypen, variabelen en declaraties 3 4 Expressies-volgorde van uitwerking 4 5
Nadere informatieDe grafische rekenmachine en de afgeleide
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jan de Geus 11 January 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/27841 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatie7,5. Samenvatting door een scholier 1439 woorden 13 mei keer beoordeeld. Inhoudsopgave
Samenvatting door een scholier 1439 woorden 13 mei 2004 7,5 91 keer beoordeeld Vak Wiskunde Inhoudsopgave Lineair Interpoleren Pagina 02 Breuken en Decimalen Pagina 02 Werken met percentages Pagina 03
Nadere informatieÏFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAALDWIJK
óo Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 2 M 62 ÏFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAALDWIJK Correlatie tusschen humusgehalte eenerzijds en droogrest,ph,n-, P- en K-gehalte anderzijds.
Nadere informatieFuncties. Huub de Beer. Eindhoven, 4 juni 2011
Functies Huub de Beer Eindhoven, 4 juni 2011 Functies: je kent ze al Je hebt al verschillende PHP functies gebruikt: pi() om het getal π uit te rekenen. sin( 0.453 ) om het de sinus van het getal 0.453
Nadere informatieBasisvaardigheden Microsoft Excel
Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee
Nadere informatie(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a
Samenvatting wiskunde h4 hoofdstuk 3 en 6, h5 hoofdstuk 4 en 6 Hoofdstuk 3 Voorkennis Bij het rekenen met machten gelden de volgende rekenregels: - Bij een vermenigvuldiging van twee machten met hetzelfde
Nadere informatieexponentiële standaardfunctie
9.0 Voorkennis In de grafiek is de eponentiële standaardfunctie f() = getekend; D f = R, B f = (0, ) met de -as als asymptoot (Dit volgt uit: lim 0 ); Elke functie g met g > heeft deze vorm; Voor g > is
Nadere informatieWiskunde 20 maart 2014 versie 1-1 -
Wiskunde 0 maart 04 versie - -. a 3 a =. a.. 6.,AppB./ a 4 3. a 3. Rekenregels voor machten: als je twee machten op elkaar deelt, trek je de exponenten van elkaar af. De exponent van a wordt dan =. 3 6
Nadere informatieKansrekening en Statistiek
Kansrekening en Statistiek College 9 Dinsdag 18 Oktober 1 / 1 2 Statistiek Vandaag: Centrale Limietstelling Correlatie Regressie 2 / 1 Centrale Limietstelling 3 / 1 Centrale Limietstelling St. (Centrale
Nadere informatieDe grafiek van een lineair verband is altijd een rechte lijn.
2. Verbanden Verbanden Als er tussen twee variabelen x en y een verband bestaat kunnen we dat op meerdere manieren vastleggen: door een vergelijking, door een grafiek of door een tabel. Stel dat het verband
Nadere informatieOPPERVLAKTEBEREKENING MET DE TI83
WERKBLAD OPPERVLAKTEBEREKENING MET DE TI83 Gevraagd de oppervlakte van het vlakdeel begrensd door de X as 3 grafiek f : x x 4x + x + x = en x = Oplossing Vermits we hier te doen hebben met een willekeurige
Nadere informatieMatlab-Introductie (les 1)
Matlab-Introductie (les 1) Wat is Matlab? MATLAB staat voor MATrix LABoratory. Opstarten van Matlab Dit hangt af van het onderligge systeem (Windows, Linux,...), Maar kortweg geldt bijna altijd: ga met
Nadere informatie6.0 Differentiëren Met het differentiequotiënt bereken je de gemiddelde verandering per tijdseenheid.
6.0 Differentiëren Met het differentiequotiënt bereken je de gemiddelde verandering per tijdseenheid. f(x) = x x Differentiequotiënt van f(x) op [0, 3] = y f (3) f (0) 60 x 30 30 y x 1 Algemeen: Het differentiequotiënt
Nadere informatieTrillingen en geluid wiskundig. 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude
Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Eenheidscirkel In de figuur hiernaast
Nadere informatieQuick Start FX-92B Collège 2D+
Quick Start FX-92B Collège 2D+ www.casio-education.be Mode w 1 algemene berekeningen 2 statistische berekeningen en lineaire regressie oplossen van reguliere 2x2 of x stelsels 4 weergeven van de waardentabel
Nadere informatieFunctie beschrijving: inlezen WESP data
Modelit Rotterdamse Rijweg 126 3042 AS Rotterdam Telefoon +31 10 4623621 info@modelit.nl www.modelit.nl Functie beschrijving: inlezen data Datum 4 Mei 2004 aangepaste versie: 8 Mei 2004 Modelit KvK Rotterdam
Nadere informatie1. Het werken met een rekenblad: een inleiding
1. Het werken met een rekenblad: een inleiding In onderstaand figuur is een rekenblad weergegeven Celinhoud CEL A4 Actieve Cel RIJEN RIJEN, KOLOMMEN EN CELLEN Figuur 1 CEL B6 Zoals je ziet bestaat een
Nadere informatieP2 Exponentiële groei
P2 Exponentiële groei Opgave 1 a. Zet in Excel in A1: Aantal jaar en in B1: Spaarbedrag. b. Zet in A2-A11 de getallen 1 t/m 10. Handig doen. Zie hulp bij Excel blad 6. c. Zorg met een formule dat er in
Nadere informatieWISNET-HBO NHL update jan. 2009
Tweedegraadsfuncties Parabolen maken WISNET-HBO NHL update jan. 2009 Inleiding In deze les leer je wat systeem brengen in het snel herkennen van tweedegraadsfuncties. Een paar handige trucjes voor het
Nadere informatieb. Bepaal b1 en b0 en geef de vergelijking van de kleinste-kwadratenlijn.
Opdracht 12a ------------ enkelvoudige lineaire regressie Kan de leeftijd waarop een kind begint te spreken voorspellen hoe zijn score zal zijn bij een latere test op verstandelijke vermogens? Een studie
Nadere informatieBasistechnieken TI-84 Plus C Silver Edition
Basistechnieken TI-84 Plus C Silver Edition Als je dit practicum doorwerkt, weet je de eerste beginselen van het werken met de grafische rekenmachine TI-84 Plus C Silver Edition. In de tekst van het practicum
Nadere informatieWerkwijzers. 1 Wetenschappelijke methode 2 Practicumverslag 3 Formules 4 Tabellen en grafieken 5 Rechtevenredigheid 6 Op zijn kop optellen
Werkwijzers 1 Wetenschappelijke methode 2 Practicumverslag 3 ormules 4 Tabellen en grafieken 5 Rechtevenredigheid 6 Op zijn kop optellen Werkwijzer 1 Wetenschappelijke methode Als je de natuur onderzoekt
Nadere informatieEindexamen wiskunde A1-2 compex vwo 2008-I
Tijdens dit examen werk je in Excel. Door in het openingsscherm op Excel werkbladen te klikken start Excel automatisch op. Je komt dan meteen in het eerste werkblad dat hoort bij het eerste deel van de
Nadere informatieHandleiding Excel. bij. hoofdstuk 18 Cijfers in Orde Wageningse Methode
Handleiding Excel bij hoofdstuk 18 Cijfers in Orde Wageningse Methode oktober 2008 1 Excel (Nederlandtalig) Excel is een programma dat snel allerlei berekeningen kan uitvoeren. Ook kan het programma gemakkelijk
Nadere informatieGrafieken van veeltermfuncties
(HOOFDSTUK 43, uit College Mathematics, door Frank Ayres, Jr. and Philip A. Schmidt, Schaum s Series, McGraw-Hill, New York; dit is de voorbereiding voor een uit te geven Nederlandse vertaling). Grafieken
Nadere informatie8. Differentiaal- en integraalrekening
Computeralgebra met Maxima 8. Differentiaal- en integraalrekening 8.1. Sommeren Voor de berekening van sommen kent Maxima de opdracht: sum (expr, index, laag, hoog) Hierbij is expr een Maxima-expressie,
Nadere informatieHandleiding. Getal en Ruimte HAVO wiskunde B
Afronden, geheel deel, breukdeel, Kleinste gemeen veelvoud, Grootste gemene deler, vind je via. Alles betreffende complexe getallen vind je via. Handleiding Bij de TI-84 is het een heel werk om functies
Nadere informatieTrillingen en geluid wiskundig
Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Radialen 3 Uitwijking van een harmonische trilling 4 Macht en logaritme 5 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Sinus van een hoek
Nadere informatieDe onderstaande waarden in de tabel zet je dan netjes uit in een xy-assenstelsel: naar boven, een negatief getal schuift de parabool naar beneden.
Samenvatting H29: Parabolen en Hyperbolen De standaard parabool heeft als formule y = x 2 Deze vorm moet je vlot en netjes kunnen tekenen. De onderstaande waarden in de tabel zet je dan netjes uit in een
Nadere informatieHAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen....
HAVO 4 wiskunde A Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen.... 1. rekenregels en verhoudingen Ik kan breuken vermenigvuldigen en delen. Ik ken de rekenregel breuk Ik kan
Nadere informatieklas 3 havo Checklist HAVO klas 3.pdf
Checklist 3 HAVO wiskunde klas 3 havo Checklist HAVO klas 3.pdf 1. Hoofdstuk 1 - lineaire problemen Ik weet dat de formule y = a x + b hoort bij de grafiek hiernaast. Ik kan bij een lineaire formule de
Nadere informatieParagraaf 1.1 : Lineaire verbanden
Hoofdstuk 1 Formules, grafieken en vergelijkingen (H4 Wis B) Pagina 1 van 11 Paragraaf 1.1 : Lineaire verbanden Les 1 Lineaire verbanden Definitie lijn Algemene formule van een lijn : y = ax + b a = richtingscoëfficiënt
Nadere informatieNumerieke aspecten van de vergelijking van Cantor. Opgedragen aan Th. J. Dekker. H. W. Lenstra, Jr.
Numerieke aspecten van de vergelijking van Cantor Opgedragen aan Th. J. Dekker H. W. Lenstra, Jr. Uit de lineaire algebra is bekend dat het aantal oplossingen van een systeem lineaire vergelijkingen gelijk
Nadere informatieDe bisectie methode uitgelegd met een makkelijk voorbeeld
De Bisectie methode De bisectie methode uitgelegd met een makkelijk voorbeeld De bisectie methode is een recursieve methode om punten van een functie te gaan afschatten. Hierbij gaat men de functiewaarde
Nadere informatieTweede Programmeeropgave Numerieke Wiskunde 1 De golfplaat Uiterste inleverdatum : vrijdag 16 mei 2003
Tweede Programmeeropgave Numerieke Wiskunde 1 De golfplaat Uiterste inleverdatum : vrijdag 16 mei 2003 I Doelstelling en testcase In deze programmeeropgave zullen we een drietal numerieke integratiemethoden
Nadere informatiePROS1E1 Gestructureerd programmeren in C Dd/Kf/Bd
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Toekenning- en herhalingsopdrachten (for loop)... 2 2.1 De wet van Ohm... 3 2.2 De spaarrekening... 3 2.3 De transformator... 3 3 Keuze- en herhalingsopdrachten (if, switch,
Nadere informatieDe eerste stappen met de TI-Nspire 2.1 voor de derde graad
De eerste stappen met TI-Nspire 2.1 voor de derde graad. Technisch Instituut Heilig Hart, Hasselt Inleiding Ik gebruik al twee jaar de TI-Nspire CAS in de derde graad TSO in de klassen 6TIW( 8 uur wiskunde)
Nadere informatieMatlab introductie. Kees Vuik
Matlab introductie Kees Vuik 2014 Delft University of Technology Faculty of Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science Delft Institute of Applied Mathematics Copyright 2014 by Delft Institute
Nadere informatieHandleiding OSIRIS Self Service. Schermen en procedures in OSIRIS voor docenten en studenten
Schermen en procedures in OSIRIS voor docenten en studenten Onderhoud en versiebeheer Dit document is eigendom van de projectleider Implementatie Osiris Volg. Wijzigingen aan het document worden geïnitieerd
Nadere informatieCCV CARD ONLINE. Gebruikershandleiding v3.0. Computer Centrum C. van de Velden B.V.
CCV CARD ONLINE Gebruikershandleiding v3.0 Computer Centrum C. van de Velden B.V. Inleiding CCV Card online stelt u in staat om m.b.v. uw PC mutaties te verzorgen op debiteuren, kaarthouders en/of kaarten.
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde A1,2 Compex. Vragen 11 tot en met 17. In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer wel wordt gebruikt.
Examen VWO 2008 tijdvak 1 maandag 19 mei totale examentijd 3 uur wiskunde A1,2 Compex Vragen 11 tot en met 17 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer wel wordt gebruikt. Bij dit
Nadere informatieR5.0 Deel IV F Werken met Uitgebreide enquete
R5.0 Deel IV F Werken met Uitgebreide enquete Gebruikershandleidingen Clixmaster Studio Handleiding 1/19 Deel IV F - Werken met Uitgebreide Enquête 2010 Clixmaster BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit
Nadere informatie10.0 Voorkennis. Herhaling van rekenregels voor machten: a als a a 1 0[5] [6] Voorbeeld 1: Schrijf als macht van a:
10.0 Voorkennis Herhaling van rekenregels voor machten: p p q pq a pq a a a [1] a [2] q a q p pq p p p a a [3] ( ab) a b [4] Voorbeeld 1: Schrijf als macht van a: 1 8 : a a : a a a a 3 8 3 83 5 Voorbeeld
Nadere informatie2.1 Lineaire formules [1]
2.1 Lineaire formules [1] De lijn heeft een helling (richtingscoëfficiënt) van 1; De lijn gaat in het punt (0,2) door de y-as; In het plaatje is de lijn y = x + 2 getekend. Omdat de grafiek een rechte
Nadere informatie1.1 Tweedegraadsvergelijkingen [1]
1.1 Tweedegraadsvergelijkingen [1] Er zijn vier soorten tweedegraadsvergelijkingen: 1. ax 2 + bx = 0 (Haal de x buiten de haakjes) Voorbeeld 1: 3x 2 + 6x = 0 3x(x + 2) = 0 3x = 0 x + 2 = 0 x = 0 x = -2
Nadere informatieTelling aanwezigheden niet leerplichtige kleuters
Telling aanwezigheden niet leerplichtige kleuters 5 maart 2012 WISA helpdesk Inhoudsopgave 1 Telling aanwezigheden niet leerplichtige kleuters 2 1.1 Inleiding...................................... 2 1.2
Nadere informatieFuncties. Verdieping. 6N-3p 2013-2014 gghm
Functies Verdieping 6N-p 01-014 gghm Standaardfuncties Hieronder is telkens een standaard functie gegeven. Maak steeds een schets van de bijbehorende grafiek. Je mag de GRM hierbij gebruiken. Y f ( x)
Nadere informatie2.1 Lineaire functies [1]
2.1 Lineaire functies [1] De lijn heeft een helling (richtingscoëfficiënt) van 1; De lijn gaat in het punt (0,2) door de y-as; In het plaatje is de lijn y = x + 2 getekend. Omdat de grafiek een rechte
Nadere informatieWerk het Practicum Functies en de [GR] door tot aan Families van functies. Onthoud alvast de uitdrukking karakteristieken van een functie.
2 Domein en bereik Verkennen grafieken Domein en bereik Inleiding Verkennen Werk het Practicum Functies en de [GR] door tot aan Families van functies. Onthoud alvast de uitdrukking karakteristieken van
Nadere informatieDe Wetenschappelijke notatie
De Wetenschappelijke notatie Grote getallen zijn vaak lastig te lezen. Hoeveel is bijvoorbeeld 23000000000000? Eén manier om het lezen te vergemakkelijken is het zetten van puntjes of spaties: 23.000.000.000.000
Nadere informatie1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 tijd in jaren
Beoordelingsmodel VWO 004-I wiskunde A (oude stijl) Antwoorden Kentekens Het aantal mogelijkheden met de letters is 6 Het aantal mogelijkheden met de cijfers is 0 4 Het totaal aantal mogelijkheden is 6
Nadere informatieProtocol Controleren van longfunctieapparatuur door middel van biologische controle
Protocol Controleren van longfunctieapparatuur door middel van biologische controle Document ID NVLA 091228 prt CvL BC Document titel Controleren longfunctieapparatuur door biologische controle Publicatiedatum
Nadere informatie2.0 Voorkennis. Herhaling merkwaardige producten: (A + B) 2 = A 2 + 2AB + B 2 (A B) 2 = A 2 2AB + B 2 (A + B)(A B) = A 2 B 2
.0 Voorkennis Herhaling merkwaardige producten: (A + B) = A + AB + B (A B) = A AB + B (A + B)(A B) = A B Voorbeeld 1: (5a) (a -3b) = 5a (4a 1ab + 9b ) = 5a 4a + 1ab 9b = 1a + 1ab 9b Voorbeeld : 4(x 7)
Nadere informatieMachten, exponenten en logaritmen
Machten, eponenten en logaritmen Machten, eponenten en logaritmen Macht, eponent en grondtal Eponenten en logaritmen hebben alles met machtsverheffen te maken. Een macht als 4 is niets anders dan de herhaalde
Nadere informatie1. De wereld van de kansmodellen.
STATISTIEK 3 DE GRAAD.. De wereld van de kansmodellen... Kansmodellen X kansmodel Discreet model Continu model Kansverdeling Vaas Staafdiagram Dichtheidsfunctie f(x) GraJiek van f Definitie: Een kansmodel
Nadere informatieExperiment: massadichtheid
Inleiding In deze workshop willen we aan de hand van een praktijkvoorbeeld voor de lessen fysica in het derde jaar aangeven hoe de TI-83 plus een handig hulpmiddel kan zijn bij het verwerken van meetresultaten.
Nadere informatieWelke NAW-gegevens kunt u via de data export in de uitstroommonitor plaatsen?
Handleiding data-export uit magister naar de uitstroommonitor Met behulp van deze handleiding informeren we u over de wijze waarop u gebruik kunt maken van een zogenaamde data-export uit Magister naar
Nadere informatieVermogen snelheid van de NXT
Vermogen snelheid van de NXT Inleiding In deze meting gaan we op zoek naar een duidelijk verband tussen de vermogens die je kunt instellen op de LEGO NXT en de snelheid van het standaardwagentje uit het
Nadere informatieExcel Van rookie tot wizard. Willem De Meyer Hans Vanlanduyt. Acco Leuven / Den Haag
Excel 2016 Van rookie tot wizard Willem De Meyer Hans Vanlanduyt Acco Leuven / Den Haag Inleiding Excel is een elektronisch rekenblad. Het programma laat toe om tabellen op te bouwen. Dit kunnen eenvoudige
Nadere informatieUw gebruiksaanwijzing. TEXAS INSTRUMENTS TI-30 ECO RS http://nl.yourpdfguides.com/dref/2995675
U kunt de aanbevelingen in de handleiding, de technische gids of de installatie gids voor. U vindt de antwoorden op al uw vragen over de in de gebruikershandleiding (informatie, specificaties, veiligheidsaanbevelingen,
Nadere informatieParagraaf 8.1 : Recursieve en directe formule
Hoofdstuk 8 Rijen en veranderingen (V5 Wis A) Pagina 1 van 11 Paragraaf 8.1 : Recursieve en directe formule Les 1 Rijen en recursievergelijking Definities : Wat is een rij Gegeven is de rij u = { 5,10,20,40
Nadere informatieDe grafiek van een lineair verband is altijd een rechte lijn.
Verbanden Als er tussen twee variabelen x en y een verband bestaat kunnen we dat op meerdere manieren vastleggen: door een vergelijking, door een grafiek of door een tabel. Stel dat het verband tussen
Nadere informatieGrafieken in Excel2007
Grafieken in Excel2007 1 Enkelvoudige grafiek Met een enkelvoudige grafiek wordt het uitzetten van één dataset op een assenkruis bedoeld. Meestal zullen de gegevens in kolommen staan maar in rijen is ook
Nadere informatieKorte handleiding Maple, bestemd voor gebruik bij de cursus Wiskunde
Korte handleiding Maple, bestemd voor gebruik bij de cursus Wiskunde voor B. 1 Eenvoudige operaties en functies. 1. De bewerkingen optellen aftrekken, vermenigvuldigen, delen en machtsverheffen worden
Nadere informatieHandleiding interactieve website 1. G3nt 1n cijfer5
Handleiding interactieve website 1 G3nt 1n cijfer5 1. Inleiding De Stad Gent verspreidt cijfers en indicatoren via een interactieve website: Gent in cijfers (http://www.gent.be/gentincijfers). Deze handleiding
Nadere informatieHoe kun je de weerstand van voorwerpen vergelijken en bepalen?
werkblad experiment 4.5 en 5.4 (aangepast) naam:. klas: samen met: Hoe kun je de weerstand van voorwerpen vergelijken en bepalen? De weerstand R van een voorwerp is te bepalen als men de stroomsterkte
Nadere informatieHP Prime: Functie App
HP Prime Graphing Calculator HP Prime: Functie App Meer over de HP Prime te weten komen: http://www.hp-prime.nl De Functie-App op de HP Prime Gebruik! om het keuzescherm voor de applicaties te openen en
Nadere informatie