Toekomst Laag Holland

Transcriptie

1 Toekomst Laag Holland Innovatie in het veen(weide)gebied en visie op vier deelgebieden 27 november 2014

2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Innovatie 4 3 De gebiedenbenadering 7 4 Oostzanerveld 7 5 Waterland-Oost 11 6 Zeevang 14 7 Westzaan 16 8 Samenvatting 17 Bijlage 1 Advies van de gebiedscommissie over het Oostzanerveld 21 Bijlage 2 Advies van de gebiedscommissie over Waterland-Oost 24 Bijlage 3 Advies van de gebiedscommissie over Zeevang 27 Bijlage 4 Uitvoeringsprogramma 29 Bijlage 4 Referenties 31

3 Toekomst Laag Holland Inleiding Laag Holland is een landschappelijk fraai gebied door de afwisseling van veenweiden en droogmakerijen, de openheid, de rijkdom aan weidevogels en moerasvogels, de fraaie dorpen en dorpslinten en de oude kavelstructuren met al zijn sloten en slootjes. De overheden investeren veel geld in het behoud van het groen in Laag Holland in de vorm van landbouwsubsidies, de aankoop, het beheer en het onderhoud van natuurgebieden en het onderhoud van recreatieterreinen. Zo n 25 miljoen per jaar, in de periode tot Geld, dat er nu niet meer in die mate is. Dit vraagt om keuzes. Oorspronkelijk lagen de veengebieden boven de zeespiegel, maar door ontginning en ontwatering ten behoeve van de landbouw is dat nu niet meer het geval. Lokaal zijn vier tot zes meter veen verdwenen. Langzaam verdwijnt het veenpakket en daarmee het huidige veenweidelandschap. Behoud van het veen in delen van Laag Holland vraagt eveneens keuzes. Vanwege deze keuzeproblematiek zijn Gedeputeerde Staten in 2010 gestart met een proces om te komen tot een visie op de toekomst van de veenweiden in Laag Holland. Voor de veenweiden zijn vier scenario s uitgebracht, gevolgd door een Maatschappelijke Kosten- en Batenanalyse (MKBA) van deze scenario s in Daarop volgend is in 2013 in de Agenda Groen een tabel opgenomen met de ontwikkelingsrichting per deelgebied. Van vier deelgebieden bleek de toekomstrichting echter onzeker (Oostzanerveld, Waterland-Oost, Zeevang en Westzaan). De provincie heeft de gebiedscommissie Laag Holland gevraagd om voor deze vier gebieden een advies uit te brengen en daarbij met name aan te geven of in deze gebieden vormen van verwevenheid (bijv. tussen de natuur- en landbouwfunctie) langjarig en duurzaam in stand kunnen worden gehouden en welke instrumenten daarbij nodig zijn. En zo nee, welke functie dan gaat prevaleren en welke instrumenten nodig zijn om een transitie in te gaan. In deze nota worden op basis van de vier adviezen van de gebiedscommissie- voorstellen gedaan aan GS. Behalve voor de vier deelgebieden, is aan de gebiedscommissie Laag Holland ook gevraagd om voorstellen te doen voor het instrumentarium om de doelen en functies van gebieden te kunnen realiseren. De gebiedscommissie Laag Holland heeft in 2014 adviezen afgegeven voor diverse instrumenten, zoals de kerngebiedenbenadering voor weidevogels, de vaartoeslag en natuurcompensatieregeling. Deze zijn verwerkt in diverse provinciale beleidsnota s en maken daarom geen onderdeel meer uit van deze nota. Voor het instrument innovatie is dit nog niet gebeurd, waardoor aan dit instrument een apart hoofdstuk is gewijd.

4 Toekomst Laag Holland Innovatie Landschap Noord-Holland heeft in opdracht van de provincie een onderzoek uitgevoerd naar nieuwe verdienmodellen voor de veengebieden in Laag Holland. In het eindrapport Vernatting voor veenbehoud worden enkele nieuwe verdienmodellen beschreven, die een hoger netto resultaat opleveren dan de huidige landbouw en bovendien geen beroep doen op subsidies. De verdienmodellen zijn gebaseerd op geslaagde experimenten in veengebieden in Duitsland. Het is zinvol ook onder Nederlandse omstandigheden met dergelijke innovaties te starten en te bezien of deze een sluitend businessmodel bieden, zodat ondernemers er vervolgens mee aan de slag kunnen. Het gaat hierbij onder andere om: natte landbouw (paludicultuur), als mogelijk alternatief voor de melkveehouderij (inclusief opzet van de afzetketen) en ter versterking van de natuur; veenaangroei in natuurgebieden en afzet als bio-potgrond; introductie van een systeem van carbon credits m.b.t. het voorkomen van CO2-uitstoot in veenweiden. Bij het opstellen van een innovatieprogramma is voor het bedrijfsleven een belangrijke rol weggelegd. Heineken, Afvalzorg en Havenbedrijf Amsterdam zijn bereid om eigen expertise in te zetten in een innovatieprogramma. Het advies van de gebiedscommissie Laag Holland De gebiedscommissie Laag Holland heeft van het rapport Vernatting voor Veenbehoud kennis genomen en pleit voor het opstellen van een Plan van Aanpak voor een Innovatieprogramma Veen. Daarbij wordt aangetekend dat de alternatieven niet een oplossing voor alle problemen en gebieden in Laag Holland zullen betekenen en dat de stijging van de kosten van het waterbeheer ten gevolge van de bodemdaling relatief beperkt zijn. Aandachtpunten voor het plan zijn: het voorkomen van dierziektes (bijv. Leverbot) bij verdere vernatting van het veen; de wegzijging van water naar lager gelegen polders; een realistische berekening van de verwachte opbrengsten van alternatieve teelten, waarbij het van belang is om na te gaan of het ook nog uit kan zonder de opbrengst van carbon credits; een zorgvuldige keuze van het proefgebied. De gebiedscommissie pleit ervoor behoedzaam om te gaan met weerstanden onder de bevolking. De gebiedscommissie acht het niet gewenst om een pilot aan te leggen in een goed florerend landbouwgebied, maar pleit voor pilots in gebieden met een marginale landbouwfunctie. de effecten op de weidevogels; samenwerking met initiatieven die elders ontstaan.

5 Toekomst Laag Holland 5 32 Landschap Noord-Holland zal het plan in samenwerking met de agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken, LTO Noord en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier opstellen. Landschap Noord-Holland heeft daarvoor een provinciale subsidie ontvangen van ,- (100 % subsidie). Het plan van aanpak zal naar verwachting in februari 2015 gereed zijn. De gebiedscommissie zal het Plan van Aanpak bespreken en hierover een advies uitbrengen aan Gedeputeerde Staten. Voorstel aan GS Gedeputeerde Staten ontvangen in februari 2015 het Plan van Aanpak voor het Innovatieprogramma Veen met locatie(s), begroting en een communicatieplan voor omwonenden, alsook het bijbehorende advies van de gebiedscommissie. Voorgesteld wordt dat dan nadere besluitvorming in GS plaats vindt over de uitvoering ervan.

6 Toekomst Laag Holland 6 32 Innovaties voor veengebieden: Elzenhoutproductie voor de meubelindustrie; biomassaproductie voor pellets als biobrandstof; waterbuffels kunnen ook in gematigde streken- worden gehouden voor melk en vlees; cranberry s worden geteeld voor biologische producten. Lisdodde kent verschillende toepassingen voor geluids- en warmte-isolatie. Teelt van lisdodde, droge biomassa, isolatieplaat en toepassing als dakisolatie. Bron: Rapport Vernatting voor Veenbehoud

7 Toekomst Laag Holland De gebiedenbenadering In de meeste gebieden in Laag Holland ligt de ontwikkelingsrichting vast. Het primaat ligt op landbouw of natuur (Natura en NNN-gebieden). In vier deelgebieden is die ontwikkelingsrichting minder duidelijk of onzeker. Dit zijn het Oostzanerveld, Waterland-Oost, Zeevang en Westzaan. Voor deze vier gebieden is aan de gebiedscommissie Laag Holland gevraagd om adviezen te verstrekken. Vervolgens is door de provincie met gebruikmaking van de afgegeven adviezen- deze nota opgesteld. 4 Oostzanerveld Het Oostzanerveld is een veen(weide)gebied dat het noordwesten en noorden van de gemeente Oostzaan omvat. Het grenst aan de gemeenten Zaanstad en Wormerland. Het is een Natura 2000 en tevens NNN-gebied. Deze doelen staan niet ter discussie. Door het Oostzanerveld loopt een spoorlijn, waardoor het gebied wordt verdeeld in een gedeelte boven de spoorlijn en onder de spoorlijn. Het gebied is in eigendom van Staatsbosbeheer, het Noord-Hollands Landschap, verschillende agrariërs en een aantal particulieren. Staatsbosbeheer, de gemeente Oostzaan en de betrokken partijen in het gebied houden het gebied open en zetten zich in voor het behoud en de ontwikkeling van de aanwezige natuurwaarden en weidevogels. Echter, de beperkingen van het gebied voor de huidige agrarische bedrijfsvoering zijn zodanig groot, dat de natuurdoelen en de openheid onder druk staan. Staatsbosbeheer experimenteert in het Oostzanerveld met verschillende beheerstrategieën om te bezien of de natuurdoelen en openheid op de lange termijn in stand kunnen blijven. Het Oostzanerveld boven de spoorlijn Het Oostzanerveld boven de spoorlijn is in het kader van Natura-2000 een Vogelrichtlijngebied en Habitatrichtlijngebied. Staatsbosbeheer is via de pilot natuurboeren 1 met de agrariërs in dit deel van het Oostzanerveld aan het experimenteren om de gestelde (weidevogel)doelen te realiseren. De pilot wordt in 2016 geëvalueerd. 1 In de pilot werkt Staatsbosbeheer samen met agrariërs die zijn aangesloten bij de Beroepsvereniging Natuurboeren. Deze agrariërs dienen het natuurbeheer professioneel te ondersteunen en ontvangen als tegenprestatie het natuurterrein in erfpacht. Hierdoor zijn de agrariërs in staat natuursubsidies aan te vragen en hebben zij zeggenschap over de grond.

8 Toekomst Laag Holland 8 32 Het Oostzanerveld boven de spoorlijn is agrarisch voldoende vitaal en het landschap is er open. Omdat dit deel van het Oostzanerveld geen specifieke knelpunten kent is het verder in de nota buiten beschouwing gelaten. Het Oostzanerveld onder de spoorlijn Het Oostzanerveld onder de spoorlijn is Habitatrichtlijngebied. In dit gebied bevinden zich zones met moeras, veenmosrietland, boomopslag en weidegronden. Het landschap is er minder open. Het gebied bestaat grotendeels uit vaarland. Het eigendom van de grond is versnipperd. Er zijn nog drie agrariërs in dit gebied actief. Samen met Staatsbosbeheer en zo n 30 vrijwilligers wordt inzet gepleegd om de openheid in dit deel van het Oostzanerveld niet verder te laten verslechteren. Van de drie agrarische bedrijven is er slechts één vitaal, met een goede outillage en een erfpachtcontract. Een tweede bedrijf bevindt zich in de lintbebouwing van Oostzaan. Het bedrijf voldoet niet aan de mestwetgeving en kan alleen door bedrijfsverplaatsing moderniseren en continuïteitsperspectief houden. Een derde bedrijf zal naar verwachting binnen enkele jaren stoppen. Ontwikkelingen op de korte termijn Het beheer van het (half)natuurlijk grasland is niet rendabel. Dit komt doordat de meeste percelen uitsluitend over water zijn te bereiken (vaarland) en de percelen klein zijn (gemiddelde grootte 0,25 ha). Deze beperkingen zijn voor de agrarische bedrijfsvoering dusdanig groot, dat in het Oostzanerveld onder de spoorlijn drie beheertypen gaan ontstaan op de percelen. 1. Percelen, die open blijven met agrarisch natuurbeheer, door één of wellicht twee agrarische bedrijven; 2. Percelen, die open blijven met een minimum aan beweiding; 3. Percelen met overjarig riet, struiken en bomen, vrijwel zonder beheer. Het areaal aan beheertype 2 en 3 zal door de beperkte agrarische vitaliteit van het gebied toenemen. Het wegvallen van subsidiestromen van overheidszijde versnelt dit autonome proces. Staatsbosbeheer poogt de openheid van het gebied te behouden. Prioriteit hebben daarbij de Natura-2000 doelstellingen. Het gebied onder de spoorlijn is in het kader van Natura 2000 een Habitatrichtlijngebied. Er gelden instandhoudingsdoelstellingen voor een aantal specifieke percelen met vochtig laagveen, zoomvormige ruigten en veenmosrietland. Voorts zijn er opgaven voor vissen (bittervoorn, kleine modderkruiper, rivierdonderpad), de meervleermuis en de Noordse woelmuis. Naar verwachting ondervinden de genoemde soorten geen nadelige gevolgen van tendensen naar beheerarme natuur met een minimum aan

9 Toekomst Laag Holland 9 32 beweiding, verrieting en lichte verbossing. Ingeval van dichte verbossing is de situatie voor de Noordse woelmuis een aandachtspunt. Een toename van de percelen met overjarig riet, struiken en bomen zal een negatief effect hebben op het weidevogelbiotoop. Staatsbosbeheer wil met een verdere zonering van het gebied voorkomen, dat dit verschijnsel zich in het hele veld gaat voordoen. Staatsbosbeheer wil de inzet van pachters/boeren gaan concentreren aan de zuidkant van het gebied, zodat de weidevogeldoelstelling daar zo lang mogelijk kan worden behouden. Aan de noordoostzijde onder de spoorlijn wordt ingezet op beheer van kruidenrijk grasland. Dit gebied is nu al minder geschikt als weidevogelbiotoop. Staatsbosbeheer experimenteert in het gebied onder de spoorlijn met twee beheerstrategieën. Op een beperkt areaal (12 ha) wordt samen met de agrarische natuurvereniging Water, Land en Dijken de pilot beheerarme natuur opgestart; het beheer is gericht op behoud van openheid en landschap. Aan de noordwestzijde van het gebied onder de spoorlijn wordt ingezet op moerasontwikkeling zonder bomen, zodat het open karakter van het gebied in stand blijft. De openheid van dit deel van het gebied is de afgelopen jaren grotendeels hersteld. Er zijn echter nog een beperkt aantal percelen van particulieren waar bomen staan. De toekomst van het Oostzanerveld op de langere termijn Staatsbosbeheer heeft naast de pilots in het Oostzanerveld ook in enkele andere veen(weide)gebieden beheerstrategieën in uitvoering die van betekenis kunnen zijn voor het toekomstig beheer van het Oostzanerveld. In het Guisveld (Westzaan) vindt een pilot eigen beheer plaats, waarbij alle werkzaamheden ten aanzien van begrazing en onderhoud door Staatsbosbeheer zelf worden uitgevoerd. In Varkensland is gekozen voor een pilot samenwerking met de agrarische natuurvereniging Water, Land en Dijken. Deze beheervorm wordt binnenkort extern geëvalueerd. In de Kalverpolder wordt het natuurgebied hoofdzakelijk beheerd door vrijwilligers. De evaluatie van alle beheerstrategieën moet leiden tot een toolkit van beheervormen die op de lange termijn de natuurdoelen (Natura 2000 en NNN) haalbaar en betaalbaar houden, dan wel andere gebiedskeuzes vragen. Naast de ecologische aspecten gaat het nadrukkelijk ook om de lange termijn bedrijfsvoering aspecten van het natuurbeheer in Laag Holland.

10 Toekomst Laag Holland Een aantal vragen over de beheerstrategieën (en alternatieven) zou in een studie nader moeten worden verkend: Voldoen beheerstrategieën om de huidige Natura-2000 doelstellingen duurzaam in stand te houden; welke risico s zijn er? Wat zijn de kosten van het water- en natuurbeheer op de middellange en lange termijn? En hoe verhoudt zich dit met de huidige kosten van beheer? Welke biodiversiteit levert de beheerstrategie op eindbeelden? Hoe verhoudt zich dit met de huidige biodiversiteit? Is het natuurdoel moeras zonder boomopslag in combinatie met veenmosriet een alternatief voor de huidige natuurdoelen? Welke biodiversiteit levert dit op? Het advies van de gebiedscommissie Laag Holland De gebiedscommissie Laag Holland heeft zich over een duurzaam beheer van het Oostzanerveld uitgesproken, zoals gevraagd door GS. Het advies van de gebiedscommissie is als bijlage bijgevoegd (bijlage 1). De commissie onderkent in haar advies dat het beheer niet altijd even daadkrachtig is opgepakt in het Oostzanerveld, maar ziet wel een kentering in de samenwerking en in de activiteiten ontstaan. In de werkgroep Oostzanerveld wordt samengewerkt door alle betrokken partijen 2, waardoor er concrete stappen worden gezet om het beheer te verbeteren. Staatsbosbeheer verwijdert de boomopslag in de nabijheid van het Valkenven, waarna Staatsbosbeheer de openheid met regulier beheer in stand zal houden. De gemeente Oostzaan gaat de landeigenaren aanschrijven, om verdere struik- en bosvorming te voorkomen. De gemeente initieert een opruimactie om rommel en zwerfvuil uit het gebied te verwijderen. Belangrijk in dit verband is te melden dat veel werk wordt verzet door een groep van actieve vrijwilligers. De gebiedscommissie onderkent dat de agrarische vitaliteit in het Oostzanerveld, in het gebied onder de spoorlijn, afneemt. Mogelijk kunnen percelen nog open blijven met een minimum aan beweiding. De gebiedscommissie is om die reden voorstander van het uitvoeren van een pilot beheerarme natuur in het Oostzanerveld. Een driejarig experiment met minimale beweiding, zonder gebruik 2 In de werkgroep Oostzanerveld zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd: de gemeente Oostzaan, Staatsbosbeheer, de Stichting Vrienden van het Oostzanerveld, de Vogelbeschermingswacht Zaanstreek, de Agrarische Natuurvereniging Water, Land & Dijken en de provincie Noord-Holland.

11 Toekomst Laag Holland van mest en zonder mechanische handelingen, moet aantonen of tegen lagere kosten de openheid van het gebied in stand kan worden gehouden en welke effecten dit heeft op de weidevogelpopulatie. De gebiedscommissie is van mening, dat de samenwerking binnen de werkgroep Oostzanerveld, de pilot beheerarme natuur en een mogelijke bedrijfsverplaatsing van een agrarische bedrijf kansen biedt om het Oostzanerveld, in het gebied onder de spoorlijn, open te houden. Monitoring moet uitwijzen welke effecten de maatregelen hebben op de weidevogelpopulatie. De gebiedscommissie constateert dat er draagvlak is in de streek voor de maatregelen, die nu worden getroffen. Voorstel aan GS Op de korte termijn zal het Oostzanerveld onder de spoorlijn zijn open karakter behouden, door de maatregelen die vanuit de werkgroep Oostzanerveld worden gecoördineerd. Op termijn is de toekomst onzeker, door de autonome achteruitgang van de agrarische vitaliteit. Aan Gedeputeerde Staten wordt voorgesteld om een studie uit te voeren naar de kansrijkdom van de beheerstrategieën en alternatieve doelen door de vier eerdergenoemde vragen in een breed perspectief te verkennen. De kosten hiervan zijn ,-. Er wordt een provinciale bijdrage gevraagd van ,- (75 % cofinanciering). De werkgroep Oostzanerveld zal worden gevraagd om als klankbordgroep voor de studie te willen fungeren. 5 Waterland-Oost Waterland-Oost kenmerkt zich door haar kleinschalige landschap met landbouw, natuurgebieden en kleinschalige recreatie. Het gebied vormt een belangrijke groene long in het Metropolitane Landschap. Het gebied is in trek bij fietsers, wandelaars en bij de kleinschalige watersport (sloepvaart en fluisterboten). De recreatieve functie groeit. De landbouw in het gebied is gemiddeld vitaal, met zowel grote als kleine veehouderijbedrijven. In het gebied ligt een fors areaal NNN-gebied, met primair weidevogeldoelstellingen. In Waterland-Oost liggen meerdere kleine droogmakerijen. Het afwisselende karakter van kleine droogmakerijen en veengebieden komt nergens anders in Laag Holland voor en is uniek voor (de ontstaansgeschiedenis van) Nederland. De fraaie dorpen met hun karakteristieke bebouwing en bebouwingslinten completeren dit geheel. De wens van bewoners en veel partijen in het gebied is om de verwevenheid van functies te behouden. Afsprakenkader In 2010 is een proces in gang gezet om te komen tot een gemeenschappelijk afsprakenkader voor Waterland-Oost. Het stadsdeel Amsterdam-Noord, de

12 Toekomst Laag Holland gemeente Waterland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier hebben dit afsprakenkader ontwikkeld, samen met LTO-Noord, de agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken en de Centrale Dorpenraad. Het afsprakenkader is vastgesteld in de besturen van het stadsdeel Amsterdam-Noord en de gemeente Waterland. Dit Afsprakenkader Landbouwontwikkeling en Landschap Waterland Oost is nog altijd actueel. Het bevat een aantal ruimtelijke kaders voor de agrarische sector ten aanzien van schaalvergroting, bedrijfsverplaatsing, nieuwvestiging en landbouwverbredingsactiviteiten. Tevens is in het afsprakenkader een bepaalde zonering voorgesteld, waarbij aan de westzijde van het Goudriaankanaal ruimte blijft voor de genoemde ontwikkelingen in de landbouw met een hoog aandeel agrarisch natuurbeheer en ingepast in het landschap, zoals ook nu het geval is. Ten oosten van het Goudriaankanaal kan de bestaande agrarische bedrijvigheid worden voortgezet, maar zijn nieuwe ontwikkelingen in de landbouw niet gewenst. Het accent in dit gebied komt meer op de natuurfunctie te liggen. Een zekere zonering van landbouw en natuur hoewel niet absoluut- heeft een aantal voordelen: Het waterbeheer Door te zoneren ontstaat minder versnippering in waterpeilen. In het westelijke deel van Waterland-Oost ligt het accent van het peilbeheer meer op de landbouw en in het oostelijke deel meer op de natuurdoelen. De zonering biedt meer mogelijkheden om schoon water langer vast te houden in de natuurgebieden. De natuurgebieden hebben ook minder last van inlaat van het meststofrijkere water uit het landbouwgebied. Het verkeerssysteem Het verkeerssysteem in Waterland-Oost moet nu drie functies dienen, die op een aantal smalle wegen en wegen met een slappe veenondergrond lastig te verenigen zijn. Er zijn fricties: Het landbouwverkeer wordt steeds zwaarder en breder. De aantallen fietsers, skeelers en ander recreatief verkeer neemt jaarlijks toe. En tot slot is er het normale autoverkeer in het gebied. Door de zonering wordt de functie van de infrastructuur eenduidiger. Biodiversiteit Grotere natuurgebieden bieden meer kans op biodiversiteit. Continuïteit voor de landbouw Ten westen van het Goudriaankanaal worden de landbouwfunctie en het agrarisch natuurbeheer gefaciliteerd en houden bedrijven ontwikkelingsperspectief. Het gaat om een geleidelijke ontwikkeling, op basis van vrijwilligheid.

13 Toekomst Laag Holland Aanpassen van de NNN In het gebied ten oosten van het Goudriaankanaal zijn circa 8 boeren actief. Een deel van het gebied is begrensd als NNN, een deel niet. De gedeelten die niet onder de NNN zijn gebracht, hebben een landinrichting ondergaan, waaraan de boeren nog circa 16 jaar geld afdragen. Voorgesteld wordt om ter versterking van het Afsprakenkader- het hele gebied ten oosten van het Goudriaankanaal onder de NNN te brengen, waarbij uiteraard verwerving op vrijwillige basis geschiedt en waarbij in het aankoopbedrag rekening moet worden gehouden met de resterende landinrichtingsrente. Op deze wijze kan de natuurfunctie van het gebied ten oosten van het Goudriaankanaal worden versterkt. Om de weidevogelfunctie van het gebied te versterken, is het wenselijk om de nog te verwerven gebieden in te richten als vochtig kruidenrijk gras- en hooiland. De afwisseling van deze kruidenrijke vegetaties, met de al aanwezige moerasnatuur en braken versterkt tevens de recreatieve beleving van de Waterlandse Zeedijk. Het gaat om 250 ha die alsnog onder de NNN wordt gebracht. Tegelijkertijd dient de provincie andere gebieden met weinig natuurwaarden te ontgrenzen. Het gaat om versnipperde gebieden in Laag Holland en elders in de provincie, die geen duidelijke weidevogeldoelstelling meer dragen en nog niet zijn verworven. De begrensde percelen zullen worden aangekocht, ingericht en beheerd om aan de NNN-doelstelling te voldoen. Financiering vindt plaats vanuit het budget, dat daarvoor is gereserveerd in de reserve Groen en het budget voor Natuur- en Landschapsbeheer. Doordat het aantal begrensde en ontgrensde hectares met elkaar in evenwicht dient te zijn, is er geen sprake van een additionele financieringsbehoefte, het geheel blijft binnen de totale provinciale doelstelling voor de NNN. Het advies van de gebiedscommissie Laag Holland De gebiedscommissie onderschrijft het standpunt dat de verwevenheid van landbouw, natuur en recreatie in Waterland-Oost met een lichte vorm van zonering langjarig en duurzaam in stand kan blijven (bijlage 2). De inzet van het NNN-instrumentarium kan bijdragen aan de realisatie van deze zonering. De gebiedscommissie stelt voor dat de provincie het initiatief neemt om het hele gebied ten oosten van het Goudriaankanaal te begrenzen als NNN-gebied. De verwerving van de gronden dient te geschieden op vrijwillige basis. De gebiedscommissie hecht daarbij aan een zorgvuldig gebiedsproces met inwoners en agrariërs. Deze dienen van meet af aan bij het gebiedsproces te worden betrokken. De agrarische bedrijven kunnen een rol vervullen in een duurzaam beheer van de natuurgebieden ten oosten van het Goudriaankanaal. De gebiedscommissie

14 Toekomst Laag Holland adviseert om de natuurdoelen en de wijze waarop het (agrarisch) natuurbeheer daaraan kan bijdragen helder te definiëren voordat een proces met het gebied in gang wordt gezet. Een afweging van natuurdoelen dient primair te worden gebaseerd op de kerngebiedenbenadering voor weidevogels. Het beheer dient daarbij zo doelmatig mogelijk te worden uitgevoerd. Voorstel aan GS Aan Gedeputeerde Staten wordt voorgesteld om de verwevenheid van landbouw, natuur en recreatie in Waterland-Oost langjarig in stand te houden en het NNNinstrumentarium in te zetten om de natuurfunctie in het gebied ten oosten van het Goudriaankanaal te versterken. Daarbij is een zorgvuldig gebiedsproces van belang, als ook meer duidelijkheid of het areaal te be- en ontgrenzen gebied redelijk met elkaar in evenwicht zijn. Voorgesteld wordt dat een gebiedsproces wordt doorlopen, waarbij aan de individuele grondeigenaren ten oosten van het Goudriaankanaal wordt gevraagd of zij bereid zijn om binnen een afzienbare termijn hun grond te willen aanbieden. Het areaal dat daarmee onder de NNN wordt gebracht, dient grotendeels elders in Noord-Holland te worden ontsnipperd. De ontsnippering betreft percelen, die niet meer tot een weidevogelkerngebied behoren en nog niet zijn verworven. Voorgesteld wordt om de begrenzingswijziging uit te werken in het Natuurbeheerplan 2017, en in dat kader ter visie te leggen voor inspraak. 6 Zeevang Zeevang kent een zekere ruimtelijke scheiding van landbouw- en natuurgebieden, waarbij het landbouw met een hoog percentage agrarisch natuurbeheer betreft. Zeevang is een goed weidevogelgebied. Er zijn geen aanleidingen om in Zeevang een nieuwe koers in te slaan: a. De huidige landbouw is vitaal; b. Er worden enkele maatregelen getroffen om bodemdaling tegen te gaan; c. De natuurgebieden in Zeevang bestaan uit geconcentreerde blokken en enkele kleinere gebieden ( braken ) langs de Markermeerdijk. Er is geen reden om in deze robuuste structuur wijzigingen aan te brengen. d. Zeevang is een Natura-2000 gebied waar uitsluitend de Vogelrichtlijn op van toepassing is. Het is dus geen Habitatrichtlijngebied en er zijn geen PAS-maatregelen op Zeevang van toepassing. De huidige ligging van landbouw- en natuurgebieden hoeft geen wijzigingen te ondergaan. De huidige scheiding van landbouw en natuur, die Zeevang nu kenmerkt, is voldoende duurzaam.

15 Toekomst Laag Holland FES-project Zeevang Zeevang is onderdeel van het FES-Programma Westelijke Veenweiden. Met het project in Zeevang worden verschillende doelen nagestreefd: het remmen van de bodemdaling het verbeteren van de waterkwaliteit het robuuster maken van het watersysteem behoud van perspectief voor de veehouderij de ontwikkeling van robuuste natuur het leveren van een bijdrage aan het vestigingsklimaat van de Randstad, door de aanleg van recreatieve voorzieningen Belangrijk element is het HHNK-besluit om een voorgenomen peilaanpassing niet door te laten gaan om bodemdaling te voorkomen. Het natte middengebied (Zeevang Oost A) wordt hydrologisch geïsoleerd en krijgt een flexibel peil, dat de natuurkwaliteit van het NNN-gebied ten goede komt. Het FES-project is inmiddels in uitvoering, na vaststelling van de businesscase en ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst door alle betrokken partijen 3. Het advies van de gebiedscommissie Laag Holland De gebiedscommissie onderkent dat de huidige scheiding van landbouw en natuur in Zeevang duurzaam is (bijlage 3). Het FES-project draagt hier mede aan bij, maar de gebiedscommissie kan nog onvoldoende de effecten van alle maatregelen beoordelen. De commissie pleit daarom voor monitoring van de genomen maatregelen in het FES-project, zoals de effecten van onderwaterdrainage en de effecten van het flexibele peil op de weidevogelpopulatie en de bodemdaling. De gebiedscommissie ziet voor Zeevang ook een recreatieve functie weggelegd. Er is kleinschalig aanbod van onder andere Bed- en Breakfast, kanoverhuur, bezoekerscentrum De Breek en het Schooltje van Dik Trom. De commissie acht het wenselijk om de recreatieve voorzieningen te promoten via Bureau Toerisme Laag Holland. Voorstel aan GS Aan Gedeputeerde Staten wordt voorgesteld om de huidige ruimtelijke scheiding van landbouw- en natuurgebieden in Zeevang in stand te houden. Het FES-project Zeevang draagt bij aan een verdere optimalisatie van de landbouw- en natuurfunctie, verbeteringen aan het watersysteem en een vermindering van de veenafbraak. 3 Aan het FES-project Zeevang nemen deel: Staatsbosbeheer, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, LTO-Noord, de gemeente Zeevang en de provincie Noord-Holland

16 Toekomst Laag Holland Voorgesteld wordt om de adviezen van de gebiedscommissie: 1. over monitoring voor te leggen aan de stuurgroep Zeevang; 2. over promotie voor te leggen aan Bureau Toerisme Laag Holland. De kosten van de monitoring maken onderdeel uit van het FES-budget voor Zeevang. De kosten voor de promotie zijn onderdeel van de verstrekte provinciale subsidie van ,- aan Bureau Toerisme Laag Holland voor promotionele activiteiten in Westzaan De polder Westzaan wordt begrensd door de plaatsen Zaandam, Koog aan de Zaan en Zaandijk in het oosten, Wormerveer in het noorden, de Nauernasche Vaart en de N246 in het westen en het Noordzeekanaal in het zuiden. Een groot deel van de polder is onderdeel van de NNN en Natura-2000 gebied. Het gebied bevat nog internationaal zeldzame brakke natuur, omdat er na de afsluiting van de Zuiderzee nog altijd via lekkende sluizen die in verbinding stonden met het Noordzeekanaal licht brak water werd ingelaten in de polder. Door vertrek van de houtindustrie in het zogenaamde Houtveld ten westen van station Zaandam naar de Achtersluispolder is het aantal schuttingen, waardoor brak water uit het Noordzeekanaal de polder Westzaan binnenkomt, geminimaliseerd. Daardoor neemt het zoutgehalte in de polder sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw steeds verder af. De verzoeting van het water stimuleert de veenafbraak, waardoor de bodem (sneller) daalt en de waterkwaliteit verslechtert. De brakke veenweidenatuur staat onder druk. Bijzondere brakke planten zoals heemst en echt lepelblad komen steeds minder voor. Project Brak is Bijzonder Plannen voor de verbrakking van delen van de polder Westzaan bestaan al sinds de jaren negentig van de twintigste eeuw. De afgelopen jaren is hierin versnelling gekomen, door: aanwijzing van polder Westzaan als Natura-2000 gebied, met een instandhoudings- en uitbreidingsdoelstelling voor brakke zomen en ruigten; het beschikbaar stellen van FES-geldmiddelen door het Rijk Het project Brak is Bijzonder heeft tot doel om een brakwaterecosysteem in de polder Westzaan te realiseren, door middel van aanvoer van brak water. Een belangrijke randvoorwaarde van het project is dat de (agrarische) bedrijven in de polder geen nadeel van de verbrakking mogen ondervinden.

17 Toekomst Laag Holland Na verschillende scenariostudies bleek de aanvoer van brak water vanuit het Noordzeekanaal via de Nauernasche Vaart met een inlaat naar het Guisveld de meest robuuste aanvoerroute. Het Guisveld en het Euverenweggebied worden licht verbrakt. De rest van de polder blijft zoet. De provincie Noord-Holland voert het herstelproject uit in samenwerking met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Staatsbosbeheer en de gemeente Zaanstad en LTO. De voorbereidingen van onder andere de aanbesteding en het aanvragen van vergunningen gaan van start. Er worden afspraken gemaakt over het waterbeheer. De bewoners en gebruikers van de naastgelegen polder Assendelft worden geïnformeerd over de maatregelen die garanderen dat het water daar zoet blijft. De partijen hebben ook besloten de natuurfunctie van drie kleine delen van het Reefgebied en het Westzijderveld te versterken door deze gebieden alsnog daarop in te richten. De inlaat van brak water start naar verwachting in Bewoners en gebruikers van het gebied, zoals omwonenden, boeren, vissers, natuurliefhebbers en recreanten worden geïnformeerd en betrokken. Het Guisveld en het Euverenweggebied hebben een natuurfunctie, maar zijn nog niet geheel begrensd als NNN-gebied. Om de natuurfunctie geheel tot haar recht te laten komen, worden nog enkele tientallen hectares aan de NNN toegevoegd in het Natuurbeheerplan Dit draagt bij aan de realisatie van de totale NNN. De financiering van de aankoop, inrichting en het beheer vindt plaats uit de reserve Groen en het budget voor Natuur- en Landschapsbeheer. Het advies van de gebiedscommissie Laag Holland De gebiedscommissie ziet geen aanleiding tot het afgeven van een advies over het gebied, mede vanwege het primaat van de stuurgroep Westzaan inzake het verbrakkingsproject. De gebiedscommissie zal in 2015 een advies geven op het Natura 2000-beheerplan, conform de afspraak die daarover is gemaakt bij de beëindiging van de werkzaamheden van de Stuurgroep Natuurplannen. Voorstel aan GS GS voeren het verbrakkingsproject Brak is Bijzonder uit. Om de natuurfunctie geheel tot haar recht te laten komen, worden nog enkele tientallen hectares aan de NNN toegevoegd in het Natuurbeheerplan Samenvatting De gebiedscommissie Laag Holland heeft adviezen uitgebracht over het innovatieinstrument en over de ontwikkelingsrichting van vier deelgebieden. In deze nota worden op basis van deze adviezen- voorstellen gedaan aan GS.

18 Toekomst Laag Holland Innovatieprogramma Veen Het agrarische veenweidesysteem loopt tegen zijn grenzen aan, in sommige gebieden is de landbouw nagenoeg verdwenen. Er is behoefte aan innovatie in het beheer van de veengebieden en aan nieuwe economische dragers. Landschap Noord-Holland zal in samenwerking met de agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken, LTO Noord en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier een plan van aanpak voor een Innovatieprogramma Veen opstellen. Het plan van aanpak zal naar verwachting in februari 2015 gereed zijn. Voorgesteld wordt dat dan nadere besluitvorming in GS plaats vindt over de uitvoering ervan. Vier deelgebieden In de meeste veenweidegebieden in Laag Holland ligt de ontwikkelingsrichting vast. Het primaat ligt op landbouw of natuur (Natura en NNN-gebieden). In vier deelgebieden is die ontwikkelingsrichting minder duidelijk of onzeker. Dit zijn het Oostzanerveld, Waterland-Oost, Zeevang en Westzaan. Voor deze vier gebieden zijn in deze nota na advies te hebben ontvangen van de gebiedscommissie Laag Holland- keuzes gemaakt. Oostzanerveld, het gebied onder de spoorlijn natuurfunctie landbouwfunctie veenbehoud verwevenheid eindbeeld Natura-2000 en grotendeels NNN Nu nog drie actieve boerenbedrijven. Agrarische vitaliteit neemt af. Veenpakket > 2,5 meter. Waterpeil hoog houden. Nagaan of onderbemalingen kunnen worden uitgezet. N.v.t. Zonering in gang zetten. Agrarisch natuurbeheer voor weidevogels concentreren aan zuidzijde. Noordwestzijde: moeras. Noordoostzijde: kruidenrijk grasland. actie Eindbeeld verkennen met studie naar beheerstrategieën en alternatieven. Studie en zonering in gang zetten.

19 Toekomst Laag Holland Waterland-Oost natuurfunctie landbouwfunctie veenbehoud Gedeeltelijk NNN, versnipperd Vitaal landbouwgebied Veenpakket > 2,5 meter onder kleidek. Aanleg onderwaterdrainages promoten om bodemdaling in agrarische gebieden tegen te gaan. verwevenheid eindbeeld Ja, verwevenheid landbouw, natuur en recreatie. Kleinschalig landschap. Verwevenheid behouden. Wel zoneren: Natuurfunctie ten oosten van Goudriaankanaal versterken door de delen waar kans is op verwerving onder de NNN te brengen. actie Ontgrenzen versnipperde gebieden ten westen van het Goudriaankanaal en elders in Laag Holland, voor zover nog niet aangekocht en geen weidevogelkerngebied NNN begrenzen en ontgrenzen in Natuurbeheerplan 2017 In Innovatieprogramma Veen nader onderzoek doen naar meer geperfectioneerde vormen van onderwaterdrainage.

20 Toekomst Laag Holland Zeevang natuurfunctie landbouwfunctie veenbehoud verwevenheid eindbeeld actie Gedeeltelijk NNN, grote blokken in middengebied en braken langs Markermeerdijk Vitaal landbouwgebied Veenpakket 1-2,5 meter. FES-project Zeevang uitvoeren. Geen aanvullende maatregelen. Ruimtelijke scheiding landbouw en natuur is nu al aanwezig. Beide functies nog verder optimaliseren door uitvoering FES-project Ruimtelijke scheiding landbouw en natuur FES-project Zeevang uitvoeren. Resultaten monitoren. Westzaan natuurfunctie landbouwfunctie veenbehoud verwevenheid eindbeeld actie Natura-2000 en grotendeels NNN Guisveld en Euverenweggebied hebben geen landbouwfunctie meer. Zuidelijke deel Polder Westzaan landbouwkundig matig vitaal. Veenpakket > 2,5 meter. Door inundatie van de laagst gelegen percelen in het Guisveld en Euverenweggebied met brak water, wordt de veenafbraak lokaal afgeremd. Ruimtelijke scheiding landbouw en natuur. Landbouwfunctie verdwijnt op de lange termijn. Dan op basis van ervaringen besluiten om al dan niet gehele polder Westzaan te verbrakken. FES-project Westzaan - Brak is Bijzonder ten uitvoer brengen in Guisveld en Euverenweggebied. Enkele tientallen ha in Guisveld en Euverenweggebied begrenzen als NNN in Natuurbeheerplan 2016.

21 Toekomst Laag Holland Bijlage 1 Advies van de gebiedscommissie Laag Holland over het Oostzanerveld Gedeputeerde Staten van Noord-Holland t.a.v. de heer J. Bond, gedeputeerde Postbus DA Haarlem Haarlem, 11 april 2014 Betreft: Oostzanerveld Kenmerk NLLH Geachte heer Bond, In uw brief van 19 december 2013 (uw kenmerk /283328) vraagt u ons om in 2014 adviezen uit te brengen over een aantal deelgebieden en instrumenten om te komen tot een visie op de veenweiden van Laag Holland, als vervolg op de scenario s en het MKBA-traject. Eén van die deelgebieden is het Oostzanerveld. Het primaat ligt in dit gebied op natuurontwikkeling (Natura-2000 en grotendeels EHS-gebied). U vraagt de commissie zich te buigen over de afnemende agrarische vitaliteit in het gedeelte van het Oostzanerveld onder de spoorlijn en de consequenties daarvan op de openheid en de weidevogeldoelstellingen. U vraagt ons om een advies over een duurzaam beheer van het gebied. De gebiedscommissie heeft zich in haar vergadering van 17 januari 2014 over het beheer van het Oostzanerveld gebogen, samen met wethouder Monen van de gemeente Oostzaan. De commissie heeft zich daarbij gefocust op het Oostzanerveld onder de spoorlijn. Boven de spoorlijn acht de gebiedscommissie geen specifieke knelpunten aanwezig, die advisering door haar behoeven. Meer samenwerking en vrijwilligersinzet De gebiedscommissie onderschrijft de natuurdoelen van het Oostzanerveld en onderkent dat het beheer niet altijd even daadkrachtig is opgepakt. Maar zij ziet wel een kentering. In de werkgroep Oostzanerveld worden door de gemeente Oostzaan, Staatsbosbeheer, de Stichting Vrienden van het Oostzanerveld, de Vogelbeschermingswacht Zaanstreek, de Agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken en de provincie een aantal concrete stappen gezet om het beheer van het gebied te verbeteren, waaronder: het verwijderen van boomopslag in de nabijheid van het Valkenven, waarna Staatsbosbeheer met regulier beheer de openheid ter plaatse in stand zal houden; het aanschrijven van de andere landeigenaren door de gemeente Oostzaan, om verdere struik- en bosvorming te voorkomen;

22 Toekomst Laag Holland een opruimactie om rommel en zwerfvuil uit het gebied te verwijderen. Belangrijk in dit verband is te melden dat veel werk wordt verzet door een groep van actieve vrijwilligers. Agrarische vitaliteit Een vorm van agrarisch natuurbeheer is wenselijk om de openheid en de weidevogeldoelstelling van het gebied overeind te houden. Vanwege de arbeidsintensiviteit van het vaarland is dit in het Oostzanerveld onder de spoorlijn een moeilijke opgave. De agrarische vitaliteit neemt af. Er is nog één agrarisch bedrijf vitaal, een tweede bedrijf kan alleen door bedrijfsverplaatsing uit het dorpslint moderniseren en voldoen aan de mestwetgeving. Onderzocht wordt of deze bedrijfsverplaatsing een haalbare optie is. Een eventuele verplaatsing moet uiteraard passen binnen de randvoorwaarden van Natura-2000, waaronder die van de Programmatische Aanpak Stikstof. De afnemende agrarische vitaliteit heeft gevolgen voor het beheer van het gebied. De gebiedscommissie ziet in het Oostzanerveld onder de spoorlijn de volgende beheertypen ontstaan. 1. Percelen, die open blijven met agrarisch natuurbeheer, rekening houden met Natura-2000 doelstellingen, door één of twee agrarische bedrijven; 2. Percelen, die open blijven met een minimum aan beweiding; 3. Percelen met overjarig riet, struiken en bomen, vrijwel zonder beheer. Pilot beheerarme natuur Om ervaring op te doen met het tweede type, wordt aanbevolen om een driejarig experiment te starten met minimale beweiding, zonder gebruik van mest en zonder mechanische handelingen, zoals het rollen en slepen van de grasmat. Onderzoek moet aantonen of met deze arbeidsextensieve en goedkope vorm van beweiding de openheid van het gebied in stand kan worden gehouden en welke effecten dit heeft op de weidevogelpopulatie. Mogelijk zijn de omstandigheden minder geschikt voor de grutto, maar kan het een gunstig biotoop vormen voor andere weidevogels, zoals de graspieper en de veldleeuwerik. Monitoring moet dit uitwijzen. De gebiedscommissie adviseert om dit driejarig experiment, als pilot beheerarme natuur, in het Oostzanerveld in het gebied onder de spoorlijn van start te laten gaan. Natura 2000 Het gebied onder de spoorlijn is in het kader van Natura 2000 een Habitatrichtlijngebied. Er gelden instandhoudingsdoelstellingen voor een aantal specifieke percelen met vochtig laagveen, zoomvormige ruigten en veenmosrietland. Voorts zijn er opgaven voor vissen (bittervoorn, kleine modderkruiper, rivierdonderpad), de meervleermuis en de Noordse woelmuis. Naar verwachting ondervinden de genoemde soorten geen nadelige gevolgen van tendensen naar

23 Toekomst Laag Holland beheerarme natuur met een minimum aan beweiding, verrieting en lichte verbossing. Ingeval van dichte verbossing is de situatie voor de Noordse woelmuis een aandachtspunt. In zijn algemeenheid levert de ontwikkeling van het Oostzanerveld onder de spoorlijn geen spanningen op met de Natura-2000 doelstellingen. Op perceelsniveau mogen zich geen fricties aandienen. Daarom is het verstandig om de pilot beheerarme natuur op het moment dat de definitieve percelen van de pilot bekend zijn, daarop te laten toetsen in het kader van de Nb-wetgeving. Baggeren Ten behoeve van de waterkwaliteit en extensieve waterrecreatie, zal er periodiek moet worden gebaggerd. Om de kosten hiervan beheersbaar te houden, is er behoefte aan opslag van niet verontreinigde specie op land, in de vorm van een permanent baggerdepot. Gevraagd wordt om medewerking van provincie en gemeente om dit procedureel mogelijk te maken. Tot slot De gebiedscommissie is van mening, dat de samenwerking binnen de werkgroep Oostzanerveld, de pilot beheerarme natuur en een mogelijke bedrijfsverplaatsing van een agrarisch bedrijf kansen biedt om het Oostzanerveld, in het gebied onder de spoorlijn, open te houden. Monitoring moet uitwijzen welke effecten de maatregelen hebben op de weidevogelpopulatie. De gebiedscommissie constateert dat er draagvlak is in de streek voor de maatregelen, die nu worden getroffen. Met vriendelijke groet, J.J. de Graeff voorzitter

24 Toekomst Laag Holland Bijlage 2 Advies van de gebiedscommissie Laag Holland over Waterland- Oost Gedeputeerde Staten van Noord-Holland t.a.v. de heer J. Bond, gedeputeerde Postbus DA Haarlem Haarlem, 23 september 2014 Betreft: advies Waterland-Oost Kenmerk NLLH Geachte heer Bond, U heeft onze commissie gevraagd (uw brief met kenmerk / dd. 19 december 2013) om in 2014 adviezen uit te brengen over vier deelgebieden en over een aantal instrumenten, als vervolg op de scenariostudies en het MKBA Laag Holland. Eén van de deelgebieden, waarover u van onze commissie een advies vraagt, is Waterland-Oost. In uw brief geeft u aan, dat Waterland-Oost een deelgebied is met een grote verwevenheid van landbouw én natuur én recreatie in een kleinschalig landschap. U legt ons de volgende vraag voor: a. of deze vorm van verwevenheid langjarig en duurzaam in stand kan blijven en zo ja, welke instrumenten daarvoor moeten worden ingezet; b. indien deze vorm van verwevenheid niet langjarig en duurzaam in stand kan blijven, welke hoofdrichting dit gebied dan in gaat en welke instrumenten nodig zijn om die verandering te faciliteren. In onze vergadering van 11 april en 17 september jl. hebben wij het deelgebied Waterland-Oost besproken en geven u het volgende advies. Gebiedsproces Waterland-Oost Op initiatief van de stuurgroep Nationaal Landschap Laag Holland is in 2010 een proces gestart om te komen tot een gemeenschappelijk afsprakenkader voor Waterland-Oost. Het stadsdeel Amsterdam-Noord, de gemeente Waterland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier hebben dit afsprakenkader ontwikkeld, samen met LTO-Noord, de agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken en de Centrale Dorpenraad. Het afsprakenkader is tevens vastgesteld in de besturen van het stadsdeel Amsterdam-Noord en de gemeente Waterland. Dit Afsprakenkader Landbouwontwikkeling en Landschap Waterland Oost is nog altijd actueel. Het bevat een aantal ruimtelijke kaders voor de agrarische sector ten aanzien van schaalvergroting, bedrijfsverplaatsing/nieuwvestiging en landbouwverbredingsactiviteiten. Tevens is in het afsprakenkader een bepaalde zonering voorgesteld, waarbij aan de westzijde van het Goudriaankanaal ruimte blijft voor de genoemde ontwikkelingen in de landbouw met een hoog aandeel agrarisch

25 Toekomst Laag Holland natuurbeheer en ingepast in het landschap, zoals ook nu het geval is. Ten oosten van het Goudriaankanaal kan de bestaande bedrijvigheid worden voortgezet, maar zijn nieuwe ontwikkelingen in de landbouw niet gewenst. Het accent in dit gebied komt meer op de natuurfunctie te liggen. Deze zonering hoewel niet absoluut- biedt voordelen ten aanzien van: 1. het waterbeheer (ontsnippering van waterpeilen, mogelijkheden om water langer vast te houden in de natuurdelen); 2. het verkeerssysteem (door zonering zijn de verkeersstromen van bewoners, landbouw en recreanten gemakkelijker te bedienen); 3. biodiversiteit (groter aaneengesloten natuurgebied); 4. continuïteit voor de landbouw, ten westen van het Goudriaankanaal (agrarische bedrijven houden ontwikkelingsperspectief); 5. agrarisch beheer van het gebied ten oosten van het Goudriaankanaal, maar met een hoofdaccent op vergroting van de natuurwaarden. Opvatting Gebiedscommissie Laag Holland Wij staan als commissie in het algemeen gesproken op het standpunt dat de hiervoor geschetste verwevenheid van landbouw, natuur en recreatie, met een lichte vorm van zonering, in Waterland-Oost langdurig in stand kan blijven. De inzet van uw provinciaal EHS-instrumentarium kan bijdragen aan de realisatie van deze zonering. Onderstaand voegen wij daaraan nog enkele inhoudelijke punten toe. Daarbij merken wij overigens allereerst op, dat definitieve besluitvorming door uw college wat ons betreft pas plaats kan vinden nadat een zorgvuldig gebiedsproces is doorlopen. Goede communicatie vanuit de provincie met de inwoners en agrariërs, zodat zij van meet af aan bij dat proces betrokken zijn, achten wij essentieel. EHS-instrumentarium Een gedeelte van het gebied ten oosten van het Goudriaankanaal is begrensd als EHS, een gedeelte (nog) niet. U zou het initiatief kunnen nemen om het hele gebied ten oosten van het Goudriaankanaal te begrenzen als EHS-gebied, waarbij de verwerving van gronden uiteraard op vrijwillige basis geschiedt. De gedeelten die in het verleden niet onder de EHS zijn gebracht, hebben een landinrichting ondergaan, waaraan de boeren nog circa 16 jaar geld afdragen. Wij adviseren u dat in het aankoopbedrag rekening wordt gehouden met de verevening van deze resterende landinrichtingsrente. Alleen dan is er een basis voor een gesprek met de boeren in het gebied. Het gaat om 250 ha die alsnog onder de EHS wordt gebracht. Tegelijkertijd zou u ten westen van het Goudriaankanaal een aantal versnipperde EHS-terreinen die nog niet zijn aangekocht én die geen duidelijke weidevogeldoelstelling meer dragen in uw kerngebiedenbenadering, kunnen ontgrenzen. Ook elders in Laag Holland/Noord-Holland zou u naar verwachting areaal moeten ontgrenzen om tot een totaal van 250 ha te komen, waardoor de

26 Toekomst Laag Holland begrenzing en ontgrenzing ha-neutraal kan worden uitgevoerd. Pas nadat uit een studie is gebleken dat een dergelijke begrenzing/ontgrenzing potentieel uitvoerbaar is, zou u het door ons bepleite gebiedsproces in Waterland-Oost in samenspraak met de betreffende agrariërs en bewoners in gang kunnen zetten. De gebiedscommissie wordt gaarne op de hoogte gebracht van de uitkomsten van de studie, zodat zij in de gelegenheid is om op basis daarvan opnieuw advies uit te brengen en zo mogelijk draagvlak voor de begrenzingen en ontgrenzingen te creëren in Laag Holland. Natuurdoelen De agrarische bedrijven kunnen een rol vervullen in een duurzaam beheer van de natuurgebieden ten oosten van het Goudriaankanaal. Wij adviseren u om uw natuurdoelen en de wijze waarop het (agrarisch) natuurbeheer daaraan kan bijdragen helder te definiëren voordat u een proces met het gebied in gang zet. Wij vragen u om uw afweging van natuurdoelen primair te baseren op de kerngebiedenbenadering voor de weidevogels. Het beheer dient daarbij zo doelmatig mogelijk te worden uitgevoerd. Planning Een deel van de bewoners in het gebied is op de hoogte van de discussies over het deelgebied Waterland-Oost, door de actieve rol van de Centrale Dorpenraad van Amsterdam-Noord bij het opstellen van het Afsprakenkader, door deelname van de kernenraden van Waterland in de Klankbordgroep van het Afsprakenkader en dankzij een goed geslaagde voorlichtingsavond van de Milieufederatie Noord- Holland, samen met de Stichting Behoud Waterland en inbreng vanuit de provincie in december Onder verwijzing naar hetgeen wij hierboven reeds opmerkten vragen wij u om deze zorgvuldige aanpak met de boeren en inwoners uit het gebied voort te blijven zetten. Wij adviseren u om de gebiedscommissie schriftelijk te rapporteren of u ons advies voor Waterland-Oost wilt overnemen en zo ja, daarbij een concrete planning te voegen wanneer u een gebiedsproces met het gebied in gang wilt zetten. De gemeente Waterland en het stadsdeel Amsterdam-Noord willen hier graag in een vroeg stadium bij worden betrokken vanwege de nodige zorgvuldigheid waarmee dit type processen met de regio behoort te worden opgestart. Met vriendelijke groet, J.J. de Graeff voorzitter