Aantallen en typen zorgleerlingen in schooljaar 2007/08

Transcriptie

1 Aantallen en typen zorgleerlingen in schooljaar 2007/08 Resultaten van de aanvullende dataverzameling COOL 5-18 ten behoeve van het monitoren van zorgleerlingen ITS/Kohnstamm Instituut L. Mulder A. van der Hoeven-Van Doornum J. Roeleveld November 2009

2

3 Projectnummer: ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen. No part of this book/publication may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. 1

4 1. Inleiding In de laatste twee decennia zijn door het beleid diverse pogingen ondernomen om meer kinderen die zorg en extra ondersteuning nodig hebben, op een reguliere basisschool of school voor voortgezet onderwijs te plaatsen. Dat gebeurde in eerste instantie onder de noemer van Weer-Samen-Naar-School (WSNS), Leerlinggebonden Financiering (LGF, ook wel rugzak genoemd) en het Leerwegondersteunend onderwijs / Praktijkonderwijs (LWOO/PRO). De vele regels en vaak erg ingewikkelde en langdurige processen die met die projecten gepaard gingen, hebben het succes nogal eens in de weg gestaan. Dat leidde ertoe dat de overheid enkele jaren geleden heeft besloten om de organisatie van het onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften te herzien, en de ontwikkeling van Passend Onderwijs in gang te zetten. Het uitgangspunt daarvan is dat het primair onderwijs (basisonderwijs en speciaal basisonderwijs), het speciaal onderwijs (de regionale expertisecentra) en het voortgezet onderwijs regionale netwerken vormen, en dat schoolbesturen in de regio s afspraken maken over een sluitend onderwijsaanbod voor alle leerlingen die extra zorg nodig hebben. Staatssecretaris Dijksma heeft dit beleid verder uitgewerkt, maar inmiddels na heroverweging weer bijgesteld. Ook bij Passend onderwijs bleek het geheel aan regelgeving en indicatiestelling namelijk nog te bureaucratisch en gedetailleerd te zijn, en bleken leraren en leerlingen in de klas te weinig van het beleid te merken. Om die reden heeft de staatssecretaris onlangs een aantal voorstellen voor een koerswijzing gedaan, die de komende tijd zijn beslag moeten krijgen (zie brief aan Tweede Kamer Heroverweging Passend Onderwijs, november 2009). De uiteindelijke effecten van de eerdere beleidsmaatregelen, en nu ook van Passend Onderwijs moeten onder andere blijken uit een vermindering van het percentage leerlingen dat fulltime in aparte voorzieningen voor speciaal onderwijs verblijft, verbetering van de leerprestaties van zwakke leerlingen, verbetering van het schoolwelbevinden van zorgleerlingen, verbetering van de zogenaamde eindkwalificaties van zorgleerlingen en een verbetering van de positie van zorgleerlingen op de arbeidsmarkt. Of die effecten ook daadwerkelijk worden bereikt, kan worden vastgesteld door de cognitieve en nietcognitieve vaardigheden en schoolloopbanen van zorgleerlingen te monitoren. Voor zover het gaat om de zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs gebeurt dat in het landelijke COOL onderzoek. In COOL 5-18, waarvan de eerste meting in 2007/08 is uitgevoerd, worden van alle deelnemende leerlingen prestatiegegevens, schoolloopbaangegevens en gegevens over schoolwelbevinden opgevraagd. Via het zogenaamde leerlingprofiel, een formulier waarop leerkrachten hun kinderen beoordelen op een aantal gedrags- en houdingsaspecten en onderwijskundige bijzonderheden, is ook gevraagd welke leerlingen zorgleerlingen zijn. Daarmee is het aantal leerlingen in het reguliere COOL-onderzoek bekend. In een aanvullend onderzoek is vervolgens informatie opgevraagd over het type problematiek van deze zorgleerlingen. Daarbij is gebruik gemaakt van een zogenaamd zorgpro- 2

5 fiel dat is ontwikkeld in het kader van het aan het PRIMA-cohort gekoppelde onderzoek naar zorgleerlingen. Op dat profiel vullen leerkrachten voor elke zorgleerling in hun klas in met wat voor problematiek de betreffende leerling te kampen heeft. Het gaat daarbij om problemen als gevolg van/met betrekking tot beperkingen/handicaps, ontwikkeling en leren, werkhouding en taakgedrag, sociaal-emotionele ontwikkeling en gedrag in de groep. Bovendien is gevraagd naar de (extra) hulp die zorgleerlingen krijgen, de wijze waarop ouders met het probleem van hun kind omgaan en het oordeel van de leerkracht over hun eigen zorgcapaciteit. Het zorgprofiel is voor het eerst gebruikt in het PRIMA-onderzoek van 2004/05. Nu zijn ze ook ingevuld voor de zorgleerlingen die in schooljaar 2007/08 in groep 2, 5 of 8 zaten van de scholen die hebben deelgenomen aan het COOL onderzoek. Circa leerkrachten bij wie die kinderen dat jaar in de klas zaten, zijn door ons benaderd met uitleg over het doel van deze aanvullende dataverzameling en het verzoek om de zorgprofielen alsnog in te vullen. Voor het invullen van het zorgprofiel is een internetapplicatie ontwikkeld. Na inloggen met een unieke gebruikersnaam en wachtwoord kreeg de leerkracht de namen van de leerlingen te zien die in 2007/08 in zijn/haar klas aan het COOL-onderzoek hebben meegedaan. De vraag was vervolgens om aan te geven welke van deze leerlingen als zorgleerling konden worden aangemerkt volgens de door ons gehanteerde definitie: een leerling voor wie een individueel handelingsplan bestaat, en/of voor wie specifieke aanpak of extra hulp nodig is, en/of die een specifiek probleem of beperking heeft. In deze notitie geven we een eerste beschrijving van het aantal en typen zorgleerlingen in het COOL-onderzoek in schooljaar 2007/08. Voordat we de cijfers daarover presenteren, gaan we eerst kort in op de respons. In het schooljaar 2007/2008 is, als voortzetting van de vroegere PRIMA- en VOCLcohorten, een nieuw cohortonderzoek gestart. Dit onderzoek, COOL 5-18 genoemd, volgt leerlingen van 5 tot 18 jaar in hun schoolloopbaan door het primair en voortgezet onderwijs en het mbo. Om de leerlingen te volgen worden op diverse momenten toetsen en vragenlijsten afgenomen. Daarnaast wordt de gehele schoolloopbaan van de leerlingen in kaart gebracht. In het basisschoolgedeelte van COOL 5-18 worden bij circa leerlingen op 550 scholen toetsen afgenomen (of toetsscores opgevraagd) om de cognitieve ontwikkeling in kaart te brengen (rekenen, lezen en taal, met toetsen uit het Cito-Leerlingvolgsysteem) en er worden gegevens verzameld om de (psycho)sociale ontwikkeling van leerlingen te volgen. Ook worden er korte vragenlijsten afgenomen bij leerlingen en ouders. In de eerste ronde ( ) hebben leerlingen meegedaan uit groep 2, 5 en 8 van het primair onderwijs en klas 3 van het voortgezet onderwijs. In de tweede en derde ronde ( en ) worden deze groepen opnieuw onderzocht, maar daarnaast ook de leerlingen in de bovenbouw van het HAVO en VWO en in het MBO. 3

6 2. Respons Van de 550 COOL-scholen zijn er 503 benaderd voor het aanvullende onderzoek naar zorgleerlingen. De overige scholen zijn om een aantal redenen niet benaderd. Een enkele school was inmiddels opgeheven, sommige scholen hadden doorgegeven (in elk geval voorlopig) niet meer mee te willen doen met COOL- en aanverwant onderzoek, en een laatste groep scholen is niet benaderd in verband met belasting door ander lopend onderzoek. Op de 503 scholen zijn leerkrachten benaderd van in totaal leerlingen. Van deze leerkrachten hebben er 949 geen gegevens aangeleverd; nog eens 14 leerkrachten hebben wel aangegeven dat zij zorgleerlingen in de klas hebben, maar hebben geen verdere informatie over de leerlingen gegeven. De resterende leerkrachten (59.9%) hebben wel alle informatie verstrekt. Op schoolniveau is de verdeling als volgt: op 127 scholen heeft geen enkele leerkracht gegevens aangeleverd (27,2% van 503 scholen), op 226 scholen (44,9%) hebben alle benaderde leerkrachten gerespondeerd en op de overige 140 scholen (27,8%) heeft een deel van de leerkrachten dat gedaan. De leerkrachten die hebben gerespondeerd, hebben informatie gegeven over de in totaal leerlingen die zij in schooljaar 2007/08 in de klas hebben gehad. Dat is 56.8% van het oorspronkelijke aantal van leerlingen. Wat respons betreft was er nauwelijks verschil tussen groep 2-, groep 5- en groep 8-leerlingen (resp. 57.5%, 57.2% en 55.6%). Vooral de respons in groep 8 valt mee, omdat deze leerlingen immers al van school af waren toen deze aanvullende gegevens werden opgevraagd. Om de representativiteit te bepalen is de responsgroep van scholen op een aantal kenmerken vergeleken met de non-responsgroep. Daaruit bleek dat er alleen een significant verschil bij het kenmerk urbanisatiegraad : de respons in de niet-stedelijke gebieden was significant hoger dan in de sterk en matig stedelijke gebieden. Denominatie en leerlingsamenstelling (wat betreft opleidingsniveau van de ouders) waren echter geen factor van betekenis. Van de leerlingen voor wie gegevens zijn ingevuld zijn er als zorgleerling aangemerkt (27.1%) en (72.8%) als niet-zorgleerling. Van 255 zorgleerlingen zijn geen nadere gegevens aangeleverd; zij blijven verder buiten beschouwing. Er resteren dus zorgleerlingen waarover alle informatie bekend is. Verder zijn er 40 vragenlijsten ingevuld voor leerlingen die niet als zorgleerling zijn aangemerkt. Deze vragenlijsten zijn ook niet in het onderzoek meegenomen. Tabel 1 geeft het responsoverzicht. 4

7 Tabel 1 Responsoverzicht aanvullende dataverzameling zorgleerlingen Aantal scholen Aantal leerkrachten Aantal leerlingen Aantal zorgleerlingen Aangeschreven Non-respons Geen/inconsistente gegevens Bruikbare gegevens In de volgende paragraaf gaan we nader in op de omvang en samenstelling van de groep leerlingen die volgens de leerkracht als zorgleerlingen aangemerkt kunnen worden. Van niet alle leerlingen zijn alle achtergrondgegevens bekend, dus de aantallen in de hierna volgende tabellen kunnen variëren. 3. Achtergrondkenmerken van de zorgleerlingen Aan de leerkrachten die aan het COOL-onderzoek deelnemen is gevraagd voor elke zorgleerling in hun groep een korte vragenlijst in te vullen met vragen over de aard van de problematiek. Zoals in de inleiding aangegeven is een zorgleerling gedefinieerd als een leerling: voor wie een individueel handelingsplan bestaat, en/of voor wie specifieke aanpak of extra hulp nodig is, en/of die een specifiek probleem of beperking heeft. Hoeveel leerlingen worden er als zorgleerling aangemerkt en wat zijn de kenmerken van deze leerlingen? We besteden achtereenvolgens aandacht aan de achtergrondkenmerken sekse, groep, opleidingsniveau van de ouders, etnische herkomst, samenstelling van de schoolbevolking en mate van stedelijkheid van de gemeente. Zorgleerlingen in de groepen 2, 5 en 8 Het COOL-onderzoek vindt plaats bij de groepen 2, 5 en 8. Gemiddeld is iets meer dan één op de vier leerlingen in de klas een zorgleerling. Gemiddeld genomen zitten in groep 5 de meeste en in groep 8 de minste zorgleerlingen. In groep 5 gaat het om ongeveer één op de drie leerlingen, in groep 8 om één op de vijf, en groep 2 zit daar met één op de vier tussenin. 5

8 Figuur 1 Percentage zorgleerlingen per groep ,4 29,8 22,2 % Groep 2 Groep 5 Groep 8 Zorgleerlingen en sekse Leerkrachten vinden jongens vaker een zorgleerling dan meisjes. Bij de jongens wordt bijna één op de drie leerlingen als zorgleerling aangemerkt, bij de meisjes gaat het om iets meer dan één op de vijf. Figuur 2 Percentage zorgleerlingen naar sekse , ,4 20 % Jongens Meisjes 6

9 Zorgleerlingen en opleidingsniveau ouders De opleiding van de ouders is ingedeeld in vier categorieën, gebaseerd op de hoogst genoten opleiding van beide ouders. De categorieën zijn: 1. maximaal lager onderwijs/basisonderwijs, 2. maximaal lager beroepsonderwijs/vbo, 3. maximaal middelbaar beroepsonderwijs en 4. hbo of universiteit. Als de opleiding van één van beide ouders niet bekend was, is de opleiding van de andere ouder genomen. De samenhang tussen opleidingsniveau en aantal zorgleerlingen is statistisch significant: hoe lager het opleidingsniveau van de ouders, hoe groter het aandeel zorgleerlingen. Het effect is klein (0.11) maar het patroon is duidelijk. Het percentage zorgleerlingen bij laagst opgeleide ouders is bijna twee maal zo hoog als bij de hoogst opgeleide ouders. Figuur 3 Percentage zorgleerlingen naar opleiding ouders ,3 32,8 % ,5 19,2 0 Max. lager onderwijs Max. LBO Max. MBO Hbo/wo Zorgleerlingen en etnische herkomst Voor het bepalen van de etnische herkomst is gekeken naar het herkomstland van de ouders. Van de gemengde gezinnen (een ouder uit Nederland en een uit het buitenland) is een aparte categorie gemaakt. De minste zorgleerlingen zijn te vinden bij de leerlingen van Nederlandse ouders en bij de gemengde categorie. De verschillen tussen de overige categorieën zijn klein. 7

10 Figuur 4 Percentage zorgleerlingen naar etnische herkomst , ,5 29,2 29, ,5 20 % Nederlands Gemengd nlall Sur/Antilliaans Turks Marokkaans Overig Zorgleerlingen en sociaal-etnische achtergrond Op basis van het opleidingsniveau en het herkomstland van de ouders wordt in COOL een gecombineerde maat voor de sociaal-etnische achtergrond gebruikt. Daarbij is in principe uitgegaan van de gegevens van beide ouders. In het geval het een eenoudergezin betreft, zijn de gegevens van die ene, wel aanwezige ouder genomen. De combinatie opleidingsniveau-herkomstland heeft geleid tot de volgende indeling: 1. kinderen van niet-westerse allochtone ouders die beiden ten hoogste een opleiding op LBO-niveau hebben gevolgd; 2. kinderen van autochtone ouders die beiden ten hoogste een opleiding op LBO-niveau hebben gevolgd; 3. kinderen van niet-westerse allochtone ouders van wie de hoogst opgeleide ouder een opleiding op MBO-niveau heeft gevolgd (meer dan LBO, maar minder dan HBO/WO); 4. kinderen van autochtone ouders van wie de hoogst opgeleide ouder een opleiding op MBO-niveau heeft gevolgd (meer dan LBO, maar minder dan HBO/WO); 5. kinderen van niet-westerse allochtone ouders van wie de hoogst opgeleide ouder een opleiding op HBO/WO-niveau heeft gevolgd; 6. kinderen van autochtone ouders van wie de hoogst opgeleide ouder een opleiding op HBO/WO-niveau heeft gevolgd. In figuur 5 staan de percentages zorgleerlingen per categorie. Daarbij vallen twee dingen op: in de categorieën laag opgeleide allochtone én autochtone ouders is het percentage 8

11 zorgleerlingen het hoogst. En het percentage zorgleerlingen bij de hoogst opgeleide allochtone ouders is beduidend hoger dan bij de hoogst opgeleide autochtone ouders. Figuur 5 Percentage zorgleerlingen naar SES-categorie ,9 33, , ,1 23,6 % 20 18, Max. LBO allochtoon Max. LBO autochtoon Max. MBO allochtoon Max. MBO autochtoon Max. HBO/wo allochtoon Max. HBO/wo autochtoon Zorgleerlingen en samenstelling van de leerlingpopulatie van de school Voor de indeling van scholen naar sociaal-etnische herkomst van de leerlingpopulatie zijn zeven elkaar niet overlappende categorieën onderscheiden, te weten: Cl: op deze scholen heeft tenminste 50% van de leerlingen laag opgeleide ouders (maximaal een LBO-opleiding) én heeft tenminste 50% van de leerlingen allochtone ouders; C2: op deze scholen heeft tenminste 50% van de leerlingen laag opgeleide ouders (maximaal een LBO-opleiding) én heeft tenminste 50% van de leerlingen autochtone ouders; C3: op deze scholen heeft meer dan 75% van de leerlingen laag of middelbaar opgeleide ouders (LBO- of MBO-opleiding; maar geen van beide meer dan 50%); C4: op deze scholen heeft tenminste 50% van de leerlingen middelbaar opgeleide ouders (MBO-opleiding); C5: op deze scholen heeft meer dan 75% van de leerlingen middelbaar of hoog opgeleide ouders (MBO- of HBO/WO-opleiding; maar geen van beide meer dan 50%); C6: op deze scholen heeft tenminste 50% van de leerlingen hoog opgeleide ouders (HBO/WO-opleiding); 9

12 C7: op deze scholen is sprake van een heterogene schoolbevolking waar de opleidingsverdeling laag-midden-hoog dicht bij de % zit. De percentages zorgleerlingen op deze typen scholen staan in figuur 6. Het hoogste percentage zorgleerlingen is te zien bij de categorie C2 en C3-scholen, het laagste percentage bij de C6-categorie (veel hoog opgeleide ouders). Wat opvalt is het relatief lage percentage zorgleerlingen op de C1-scholen, waar kinderen van laag opgeleide allochtone ouders zijn oververtegenwoordigd. Figuur 6 Percentage zorgleerlingen naar leerlingpopulatie 35 31,6 31, ,2 25,7 23,4 22,4 27,5 20 % C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 Zorgleerlingen en type gemeente Voor de indeling in type gemeente is de volgende indeling gehanteerd: 1. zeer sterk stedelijk; 2. sterk stedelijk; 3. matig stedelijk; 4. weinig stedelijk; 5. niet stedelijk. In de niet tot weinig stedelijke gemeenten is het percentage zorgleerlingen wat lager dan in de matig tot (zeer) sterk stedelijke gemeenten, maar de verschillen zijn niet erg groot. 10

13 Figuur 7 Percentage zorgleerlingen per type gemeente ,9 27,7 27,2 24,7 24,5 % Zeer sterk stedelijk Sterk stedelijk Matig stedelijk Weinig stedelijk Niet stedelijk 4. Type problemen In de vragenlijst kregen de leerkrachten voor elke zorgleerling 30 problemen (leer- en gedragsproblemen en lichamelijke beperkingen) voorgelegd met de vraag aan te geven welk probleem of welke problemen van toepassing was/waren op de betreffende leerling. In tabel 2 staat vermeld welk percentage van de zorgleerlingen het betreffende probleem volgens de leerkracht in lichte mate, en welk percentage het in behoorlijke of sterke mate had. Daaruit blijkt dat de meest voorkomende problemen betrekking hebben op achterstand in taal/lezen, gebrek aan concentratie en laag werktempo. Áls er verschillen zijn tussen jongens en meisjes in de mate waarin een probleem vóórkomt, zijn het vrijwel altijd de jongens die vaker met het probleem te kampen hebben. Alleen dyscalculie, achterstand in rekenen en faalangst komt bij meisjes vaker of in sterkere mate voor dan bij jongens. 11

14 Tabel 2 Type problemen van leerlingen, het percentage zorgleerlingen dat het probleem volgens de leerkracht heeft, en de relatie met sekse In lichte mate In behoorlijke of sterke mate % % Meer bij jongens of meisjes? Beperkingen/handicaps 1. Visuele handicap (blind of slechtziend) 2,6 0,9 2. Auditieve handicap (doof of slechthorend) 2,5 0,8 3. Spraak- of taalstoornis (vertraagde/verstoorde taalontwikkeling) 8,1 10,0 4. Motorische handicap (belemmering van beweging) 4,9 3,4 Jongens 5. Overige fysieke beperking (bijv. chronische ziekte) 2,2 1,4 6. Down-syndroom 1,4 0,1 7. (Zeer) moeilijk lerend (verstandelijke beperking, zwakbegaafd, vertraagde cognitieve ontwikkeling) 7,4 7,0 8. Dyslexie (specifieke stoornis bij lezen en schrijven) 4,3 9,7 9. Dyscalculie (specifieke stoornis bij rekenen) 2,6 1,8 Meisjes 10. ADHD (stoornis in de aandacht; overactief gedrag) 4,0 6,9 Jongens 11. Autisme en verwante stoornissen (zoals PDD-NOS) 3,8 4,9 Jongens Ontwikkeling en leren 12. Vertraagde ontwikkeling zelfstandigheid/zelfredzaamheid 12,1 14,1 Jongens 13. Achterstand in taal/lezen (in groep 2 voorbereidend taal/lezen) 22,0 35,3 14. Achterstand in rekenen (in groep 2 voorbereidend rekenen) 17,1 15,5 Meisjes 15. Hoogbegaafdheid 3,0 2,5 Werkhouding en taakgedrag 16. Gebrek aan motivatie, inzet 13,9 19,6 Jongens 17. Gebrek aan concentratie 17,8 32,4 Jongens 18. Laag werktempo 18,6 27,1 19. Overactief, impulsief gedrag 7,7 16,8 Jongens 20. Faalangstig 14,7 13,4 Meisjes Sociaal-emotionele ontwikkeling 21. Angstig of neerslachtig 8,0 6,2 22. Teruggetrokken, komt niet in contact met anderen 8,6 7,1 23. Gebrek aan zelfvertrouwen, negatief beeld van zichzelf 17,7 15,6 24. Gebrek aan weerbaarheid 12,1 10,3 25. Gebrek aan sociale vaardigheden 14,3 19,3 Jongens Gedrag in de groep 26. Agressief tegenover klasgenoten 7,4 8,6 Jongens 27. Bizar gedrag, of gedrag dat niet past bij de leeftijd 6,2 8,5 Jongens 28. Sterk storend voor anderen 9,8 14,4 Jongens 29. Wordt afgewezen en/of gepest door anderen 8,7 6,7 30. Is zelf een pester 8,1 7,5 Jongens 12

15 Aantal problemen De meeste zorgleerlingen hebben volgens de leerkracht meer dan één probleem; bij het grootste deel (45%) zijn twee of drie problemen genoemd. Er zijn zelfs leerlingen die volgens de leerkracht met meer dan vijf problemen kampen, maar dat geldt voor slechts één op de twintig leerlingen. Een aantal leerlingen (2,6%) heeft geen enkele van de genoemde problemen. Aangezien ze wel als zorgleerling zijn aangemerkt, is er bij hen blijkbaar iets anders aan de hand. Tabel 3 Zorgleerlingen naar enkelvoudige of meervoudige problematiek Aantal problemen % zorgleerlingen 0 2,6 1 16,0 2 21,4 3 24,2 4 19,5 5 10,6 6 3,6 7 0,9 8 0,2 9 1,3 5. Ondersteuning en ouders Aan de leerkrachten is de vraag voorgelegd of het betreffende kind extra hulp en ondersteuning krijgt, en zo ja in welke vorm. De antwoorden die zijn gegeven staan in tabel 4. Een kwart van de zorgleerlingen wordt door een externe deskundige begeleid, voor een op de drie zorgleerlingen is extra hulp in de klas beschikbaar, en ruim de helft krijgt remedial teaching. Voor nog geen tien procent loopt een procedure in het speciaal (basis)onderwijs. 13

16 Tabel 4 Zorgleerlingen en type extra ondersteuning, percentages ja nee weet niet - Wordt dit kind begeleid door externe deskundigen, bijv. psycholoog, RIAGG, jeugdzorg? 26,6 68,8 4,6 - Is voor dit kind extra hulp in de klas beschikbaar, bijvoorbeeld klassenassistent, extra leerkracht, hulpouders? 33,3 64,9 1,7 - Loopt voor dit kind een procedure tot plaatsing in het speciaal (basis)onderwijs, of is dat in het verleden geprobeerd? 8,4 90,2 1,4 - Krijgt het kind remedial teaching? 58,0 39,1 2,9 Achten leerkrachten zichzelf in staat om de zorgleerlingen in hun klas de benodigde hulp te bieden? Uit de antwoorden in tabel 5 blijkt dat leerkrachten bij ongeveer driekwart van de zorgleerlingen aangeven dat hij/zij in staat is de betreffende leerling goed op te vangen en te begeleiden. Bij ongeveer één op de tien zorgleerlingen vindt de leerkracht zichzelf daar niet goed toe in staat is. Waarschijnlijk zijn dat de leerlingen waarvan de leerkracht zegt dat hij/zij in de klas niet goed op zijn plek is en beter af zou zijn in het speciaal onderwijs. Tabel 5 Eigen inschatting zorgcapaciteit van leerkrachten (beslist) onwaar Neutraal (beslist) waar - Ik denk dat dit kind beter af is in het speciaal onderwijs 77,1 12,7 10,3 - Ik kan deze leerling in mijn klas voldoende bieden 11,2 17,4 71,5 - Ik vind deze leerling een zware belasting voor mijn groep 61,7 20,6 17,7 - Ik voel me voor deze leerling voldoende deskundig 9,5 20,2 70,4 - Het lukt me om de zorg voor deze leerling in te passen in mijn onderwijs 8,5 19,3 73,2 - Deze leerling is in mijn klas goed op zijn/haar plek 10,4 18,3 71,4 Tot slot is aan de leerkrachten gevraagd hoe ouders tegen het probleem van hun kind aankijken en hoe zij er mee om gaan. 14

17 Tabel 6 De manier waarop ouders omgaan met het probleem van hun kind (beslist) onwaar Neutraal (beslist) waar - Met ouders is goed overleg mogelijk 11,3 15,2 73,4 - Ouders hebben dezelfde kijk op het probleem van het kind 16,1 19,4 64,4 - Communicatie met de ouders over dit kind is goed 11,2 17,1 71,7 - Ouders bieden het kind thuis een goede begeleiding 21,6 29,8 48,7 - Ouders helpen waar nodig 26,3 28,9 44,8 - Ouders hebben de hulp goed georganiseerd 22,1 34,4 43,5 Met bijna driekwart van de ouders is goed overleg mogelijk en is de communicatie goed. Iets minder ouders (bijna tweederde) hebben dezelfde kijk op het probleem. Over de begeleiding en hulp aan hun kind zijn de leerkrachten iets minder positief: minder de helft van de ouders doet dit volgens de leerkracht goed (genoeg). 6. Tot slot In deze notitie is een eerste beschrijving gegeven van de aantallen en typen zorgleerlingen in groep 2, 5 en 8 van het basisonderwijs in schooljaar 2007/08. Ten opzichte van het onderzoek dat in 2004/05 op basis van het PRIMA-onderzoek is gedaan, is er niet zo heel veel veranderd. Nog steeds wordt gemiddeld genomen een kwart van de leerlingen als zorgleerlingen aangemerkt, hebben jongens en kinderen van laag opgeleide ouders volgens de leerkracht vaker en meer problemen, en hebben de meest voorkomende problemen betrekking op achterstand in taal/lezen, gebrek aan concentratie en laag werktempo. Maar het betreft hier alleen de subjectieve inschatting van de leerkracht. Hoe die zich verhoudt tot objectieve maten als schoolprestaties en loopbanen is hier niet aan de orde geweest. De extra gegevens over de zorgleerlingen worden nu gekoppeld aan het basisbestand van COOL Dan bevat het bestand alle informatie om ook de prestaties en loopbanen van deze leerlingen te onderzoeken. 15