EEN GEZONDE DOSIS VERONTWAARDIGING Samenlevingsopbouw

Transcriptie

1 EEN GEZONDE DOSIS VERONTWAARDIGING Samenlevingsopbouw

2 De sector Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw komt op voor het recht op een menswaardig bestaan in de eerste plaats voor mensen in maatschappelijk kwetsbare posities: mensen in armoede, sociale huurders, thuislozen, alleenstaanden, mensen zonder wettig verblijf, laaggeschoolde langdurig werklozen Samenlevingsopbouw ondersteunt en versterkt Inhoud 4 6 Er is wel een alternatief voorwoord Wonen op maat deze mensen in hun strijd tegen uitsluiting en achterstelling streeft samen met hen naar structurele beleidsveranderingen Samenlevingsopbouw zet in op het realiseren van de toegang tot sociale grondrechten: behoorlijke huisvesting, onderwijs, sociale zekerheid, gezondheid, arbeid, gezond leefmilieu, culturele en maatschappelijke ontplooiing grondrechten bieden de beste bescherming tegen maatschappelijke achterstelling en sociale uitsluiting Geïntegreerde basisvoorziening Sociaal activeringsbeleid Samenlevingsopbouw draagt bij aan een rechtvaardige en duurzame samenleving met een evenwicht tussen de waarden van vrijheid, gelijkheid, solidariteit 18 Gelijke onderwijskansen De sector Samenlevingsopbouw acht regionale instituten begeleiden de buurt- en opbouwwerkers in een 150-tal lokale projecten in Vlaanderen en Brussel 20 Toegang tot gezondheidszorg het landelijk instituut ondersteunt de 250 medewerkers met vorming, onderzoek en methodiekontwikkeling, thematische werkingen, beleidswerk, informatie en communicatie de instituten werken samen over de thema s wonen/energie, maatschappelijke dienstverlening/gezondheid, arbeid en onderwijs. Ze maken gezamenlijke afspraken over vorming en communicatie 22 Ieders stem telt de Beleidsgroep Samenlevingsopbouw behartigt de belangen van de sector en heeft een beleidsmedewerker de sector werkt lokaal en bovenlokaal samen met partners die gelijkaardige doelen nastreven Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

3 Er is wel een alternatief Voorwoord Herstructureren, responsabiliseren, besparen het zijn de ordewoorden van de dag. Wie opmerkt dat het vooral mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie zijn die moeten inleveren, krijgt te horen dat het niet anders kan. Er is geen alternatief. There is no alternatief. TINA dus. In de vuurlinie Met ons nieuw meerjarenplan willen we deze pensée unique doorbreken. Een solidaire en rechtvaardige samenleving is mogelijk. Maar dan moet er wel voor gekozen worden door het beleid en door de samenleving. Dat betekent dat we de spelregels van onze samenleving moeten veranderen en werk maken van alternatieven. Samenlevingsopbouw neemt de handschoen op. Onze projecten tonen hoe een betere samenleving eruit kan zien. Onze buurt- en opbouwwerkers staan daarbij in de vuurlinie. Zij maken samen met mensen in maatschappelijk kwetsbare posities de praktijk en tonen hoe het anders kan. Ze werken dagelijks met zij die het moeilijk hebben. Ze voelen de dagelijkse strijd om te overleven, om een betaalbare kwaliteitsvolle woning te vinden, om op de arbeidsmarkt verder te komen dan weekcontracten, om de weg te vinden in het bos van hulp- en dienstverleningsinstellingen. Samenlevingsopbouw wendt al die ervaringen aan als motor van maatschappelijke verandering. Daarmee onderscheiden we ons van andere welzijnssectoren. Nieuwe oplossingen Wij kaarten maatschappelijke kwesties aan, stofferen het debat samen met de betrokken groepen, werken aan concrete oplossingen en streven naar blijvende maatschappelijke veranderingen. Mensen moeten hun leven zelf in handen kunnen nemen en mee vorm kunnen geven aan een beleid dat een menswaardig bestaan voor iedereen garandeert. Lokaal werken we nieuwe oplossingen uit, tonen hun maatschappelijke relevantie en verspreiden ze over Vlaanderen en Brussel. Bovendien voeden we de democratie. We bieden constructieve en werkbare antwoorden, maar organiseren ook tegenspraak. Als het moet gaan we tot actie over. We weten ook dat verandering traag gaat en dat de problemen van mensen in een kwetsbare positie vandaag urgent zijn. Dringende noden kunnen niet wachten. Daarom werken we ook oplossingen uit die onmiddellijk een antwoord bieden. Ook intern organiseren we ons. We rekenen er op dat de doorgedreven samenwerking binnen de sector ons werk meer zichtbaar maakt en we meer impact realiseren. Voor de periode kozen we zes thema s waar we samen intensief op inzetten: wonen op maat, de kloof arbeidsmarkt-laaggeschoolden, de strijd tegen onderbescherming vanuit basisvoorzieningen, betere toegang tot gezondheidszorg, gelijke onderwijskansen voor alle kinderen en de campagne Ieders stem Telt bij de komende verkiezingen. Door samen in heel Vlaanderen en Brussel aan projecten te werken over deze thema s realiseren we een schaalgrootte die er echt toe doet. Zo maken we het verschil. Met een gezonde dosis verontwaardiging De gevolgen van de crisis laten zich nog steeds voelen. Het licht aan het einde van de tunnel lijkt nog niet in zicht. Steeds meer mensen hebben het moeilijk om rond te komen. Nieuwe vormen van achterstelling en uitsluiting steken de kop op waardoor nieuwe groepen mensen in de problemen komen. Samenlevingsopbouw is daarom meer dan ooit nodig. Gedreven door een gezonde dosis verontwaardiging brengen we ook de komende jaren de noden en behoeftes van mensen in kwetsbare posities in het maatschappelijke en politieke debat. Met z n allen vrijwilligers, bestuurders en professionele medewerkers staan we klaar om te knokken voor een rechtvaardige en duurzame samenleving. Want een rechtvaardige samenleving is een gelukkige samenleving. Samenwerking Chris Truyens Directeur Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw istockphoto Samenlevingsopbouw werkt lokaal en bovenlokaal samen met partners die gelijkaardige doelen nastreven. We gaan allianties aan met bijvoorbeeld de wetenschappelijke wereld, met middenveldorganisaties, met bestuurders van huisvestingsmaatschappijen, schooldirecties of OCMW-mandatarissen. We spreken hen aan op hun verantwoordelijkheid en maken hen mee ambassadeurs van ons werk. Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

4 Wonen op maat Groepsfoto CLT Gent 100% Alle instituten zetten projecten op over dit thema De situatie Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities vinden moeilijk een betaalbare en kwaliteitsvolle woning op de private huurmarkt. De vraag naar geschikte woningen voor de laagste inkomenscategorieën is veel groter dan het aanbod. Dit zorgt voor discriminatie, hoge huurprijzen in vergelijking met het inkomen, en een groot aanbod van slechte panden. De sociale huurmarkt zou soelaas kunnen brengen. Helaas is er al jaren een tekort aan sociale woningen. Ook andere factoren hebben een impact op het woonbeleid. De vergrijzing zorgt voor een nood aan aangepaste woningen waar zorg binnen handbereik is. De recente instroom van vluchtelingen zal de druk op de woonmarkt nog verhogen. Ons plan We zoeken samen met mensen in maatschappelijk kwetsbare posities naar creatieve oplossingen voor een breder en divers aanbod van woonvormen. We realiseren kleinschalige projecten die het aanbod aan betaalbare, kwaliteitsvolle en aangepaste woningen verruimt. Bijvoorbeeld voor ouderen, woonwagenbewoners, daken thuislozen. Met onze vertegenwoordiger in de Vlaamse Woonraad volgen we het woonbeleid van nabij op. We vergroten de kansen van mensen in armoede op energiezuinig wonen. Verhuurders manen we aan de kwaliteit en energieprestatie van hun huurwoning te verbeteren. De knelpunten en drempels die we vaststellen, vertalen we naar beleidsaanbevelingen. Wij zijn tevreden als er een substantiële uitbreiding komt van het aanbod aan betaalbare, kwaliteitsvolle woningen op de private en de sociale woonmarkt we erin slagen innovatieve, kleinschalige en/of collectieve woonvormen op maat van specifieke doelgroepen te ontwikkelen er een sociaal energiebeleid gevoerd wordt en het Recht op energie voor iedereen geldt ook voor mensen in armoede de kansen op energiezuinig wonen vergroten Prijzen voor Samenlevingsopbouw Het Antwerps woonproject Collectief Goed was 1 van de 10 Radicale Vernieuwers van Een initiatief van De Standaard en de Sociale Innovatiefabriek. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen en Antwerpen provincie vielen meermaals in de prijzen met hun innovatieve financieringsmodellen die de aanschaf van energiezuinige toestellen haalbaar maken voor mensen in armoede (Koning Boudewijnstichting en ASHOKA). Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Samenlevingsopbouw Brussel Samenlevingsopbouw Gent De Brusselse collega s ontvingen de Federale Prijs voor Armoedebestrijding 2015 voor hun innovatieve woonprojecten. Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

5 Praktijkvoorbeelden Community Land Trust In een CLT-project kopen eigenaars enkel het huis en niet de grond waarop de woning staat. De grond blijft eigendom van de CLT, bestuurd door de eigenaars van de woningen, de buurt en de overheid samen. Na Brussel, wordt het eerste Vlaams CLTnieuwbouwproject in Gent gerealiseerd. De Stad stelt de grond ter beschikking en een sociale huisvestingsmaatschappij bouwt de woningen. Er komen 34 wooneenheden, een collectieve tuin en een collectieve ruimte. In 2017 gaat de eerste spadesteek in de grond. Twee jaar later hopen we de eerste bewoners te kunnen verwelkomen. Leeggoed In Brussel staan heel wat woningen leeg. Samenlevingsopbouw wil deze woningen tijdelijk gebruiken om dakloze gezinnen in onder te brengen. Leeggoed is een solidair woonproject met mensen die op de reguliere woningmarkt uit de boot vallen. Zij bezetten en renoveren tijdelijk leegstaande sociale woningen. Hierover wordt een overeenkomst onderhandeld met de sociale huisvestingsmaatschappij. Kleinschalig en solidair wonen In Vlaams-Brabant wonen zo n gezinnen op een camping, in een weekendverblijfpark of op een woonwagenterrein. Ze kiezen hiervoor omwille van de solidaire woonstructuur, de mobiele woonvorm en de betaalbaarheid. Deze kleinschalige woonvormen krijgen stilaan een plaats in het ruimtelijk- en stedenbouwkundig beleid, en in het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP). Samenlevingsopbouw ondersteunt de bewoners, toetst de wetgeving aan de realiteit en legt de link tussen bewoners en bevoegde overheden. project Energie en Armoede De vrije energiemarkt is meedogenloos voor mensen in armoede. Wanneer zij hun rekeningen niet kunnen betalen, worden ze afgesloten van gas en elektriciteit, soms ook van water. Energie en Armoede volgt het sociaal energiebeleid nauwgezet op en streeft naar een Recht op energie. De huidige sociale maatregelen in Vlaanderen (bv. schuldafbouw in de budgetmeter, minimale levering bij de aardgasbudgetmeter) bieden onvoldoende waarborg tegen energiearmoede. De projectmedewerkers zijn mensen in armoede over heel Vlaanderen. Zij worden nauw betrokken bij alle stappen die gezet worden om te komen tot structurele oplossingen. Hun ervaringen zijn de basis voor de beleidsadviezen, o.a. over de werking van de Lokale Adviescommissie (LAC), collectieve verwarmingssystemen of de verlenging van de winterperiode. Inspiratiemap met projectvoorbeelden, beleidsadviezen en unieke experimenten. Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw Stijn Beeckman

6 Geïntegreerde basisvoorziening 100% Alle instituten zetten projecten op over dit thema De situatie Het recht op maatschappelijke dienstverlening garandeert iedereen een menswaardig bestaan. Helaas is dit recht voor heel wat mensen een ontoereikend vangnet. Zij weten niet op welke maatregelen ze een beroep kunnen doen of wat hun sociale grondrechten zijn. Zij missen informatie, struikelen over administratieve drempels en allerlei procedures, zijn beschaamd om hulp te vragen, of kunnen de diensten gewoonweg niet bereiken. Zij zijn onderbeschermd. In opdracht van Welzijnsminister Jo Vandeurzen ontwikkelde Samenlevingsopbouw samen met vele partners het kader lokaal proactief handelen ( ). Proactief handelen betekent dat hulp- en dienstverleningsorganisaties, zoals het OCMW of de mutualiteiten, zelf het initiatief nemen om mensen te bereiken, te informeren of hulp te bieden. Dienstverleners zetten zelf de nodige stappen om ervoor te zorgen dat elke rechthebbende zijn rechten ook realiseert. Eén element uit dit kader is de geïntegreerde basisvoorziening. Een schakel naar toegankelijke eerstelijnshulp- en dienstverlening in de strijd tegen onderbescherming. Ons plan Een basisvoorziening is een veilige, vertrouwde plek voor mensen in maatschappelijk kwetsbare posities waar ze op een informele manier andere mensen ontmoeten en samen dingen doen. Een warm onthaalpunt, met een gevarieerd aanbod aan ontmoeting, vrije tijdsbesteding, vorming en belangenbehartiging. Het is ook een plek waar mensen makkelijk de weg naar de formele hulp- en dienstverlening vinden en uitgenodigd worden om mee na te denken over een kwaliteitsvol en voldoende aanbod. Voorbeelden zijn onder meer: een buurt- of dorpshuis, een sociaal restaurant, een inloopcentrum, een ruilwinkel of een sociale moestuin. We volgen de werking van een tiental basisvoorzieningen in Vlaanderen en Brussel en brengen onze bevindingen in kaart. Op die manier werken we een model geïntegreerde basisvoorziening uit als schakel naar toegankelijke eerstelijnshulp- en dienstverlening. We maken het model ruim bekend en zetten stappen om het te verankeren. Wij zijn tevreden als de automatische toekenning van rechten het uitgangspunt is in het beleid en de werking van hulp- en dienstverleningsinstanties het model geïntegreerde basisvoorziening ruim verspreid en verankerd is als schakel in de strijd tegen onderbescherming gebruikers en aanbieders van hulp- en dienstverlening in dialoog gaan over een kwaliteitsvol, toegankelijk en voldoende aanbod Iedereen beschermd De publicatie (2014) legt het kader Lokaal Proactief Handelen uit, bevat een draaiboek en legt links naar praktijkvoorbeelden en handige instrumenten. Online beschikbaar op Downloads Dorpsrestaurants op het menu Samenlevingsopbouw ontwikkelde het model in West-Vlaanderen en in Limburg en bundelde de ervaringen in een draaiboek (2014, 12). Ook online beschikbaar op Aanbod/Downloads Moazoart Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

7 Praktijkvoorbeelden Dorpsrestaurant Dorpsrestaurants brengen mensen samen, in een ontspannen sfeer, onder het motto: eten, ontmoeten en activeren. Een dorpsrestaurant komt tegemoet aan vele noden. Het biedt gezonde en goedkope maaltijden aan, zorgt voor sociale tewerkstelling en/of zinvol vrijwilligerswerk, is een springplank voor nieuwe dorpsvoorzieningen, moedigt onderlinge hulp aan, brengt informatie en dienstverlening dicht bij de mensen, en is een antenne om noden op te sporen. Het model is eenvoudig, de impact groot. Ontmoetingshuis Ontmoetingshuis De Moazoart biedt huisvesting aan organisaties die werken met mensen in maatschappelijk kwetsbare posities. Het huis biedt ook ruimte voor ontmoeting en ontspanning voor deze groepen zelf. Op die manier bevordert de voorziening samenwerking tussen de organisaties en de doelgroepen. Het initiatief is een samenwerkingsverband van CAW, Samenlevingsopbouw en de plaatselijke vereniging waar armen het woord nemen. Elke week organiseren we een ontbijt en stellen we ons aanbod voor. Dat aanbod is afgestemd op de vragen van onze bezoekers. De kern van ons werk is oren en ogen open houden. Luisteren naar mensen, naar hun problemen, naar wat zij willen. De Moazoart is een spinnenweb van mensen die de handen in elkaar slaan zonder onderscheid van afkomst of professionele situatie. Ik mag zeggen dat wij ondertussen een merknaam zijn. We hebben T-shirts, logo s, stickers... en we werken ook samen met organisaties buiten de welzijnssector. Bij evenementen in de stad bijvoorbeeld, zoals de Lokerse Feesten. Wij zijn geen armoedeproject dat verdoken in een hoekje zit. Onze bezoekers zijn fier dat ze bij De Moazoart horen. Bert Reyniers, Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen Dorpsrestaurant: het model is eenvoudig, de impact groot. Samenlevingsopbouw RIMO Limburg Moazoart Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

8 Sociaal activeringsbeleid 75% De situatie Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities krijgen moeilijk toegang tot de arbeidsmarkt. Oorzaken zijn onder meer de hoge eisen en de gevraagde kwalificaties, ook in de sociale economie. Bovendien is het activeringsbeleid de voorbije jaren erg verstrengd. Mensen die afhankelijk zijn van een vervangingsinkomen of een leefloon moeten aan steeds meer voorwaarden voldoen om hun rechten te vrijwaren. Wie geschorst wordt, valt zonder inkomen. De mazen van het sociaal vangnet worden groter. Ons plan Iedereen heeft recht op duurzaam en kwaliteitsvol werk. Een job op de sociale of reguliere arbeidsmarkt, waarbij men zich goed voelt en die voorziet in voldoende inkomen voor een menswaardig bestaan. Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities verdienen een kwaliteitsvolle begeleiding bij hun zoektocht naar werk. We stimuleren de overheden om een inclusief en emanciperend activeringsbeleid te voeren op maat van kort- en laaggeschoolden tussen 16 en 65 jaar. Samen met werkgevers en interimkantoren willen we de kansen op de reguliere arbeidsmarkt voor deze groep verhogen. OverBruggen. Samenwerken voor werk in Brugge 6 instituten zetten projecten op over dit thema We brengen kort- en laaggeschoolden tussen 16 en 65 jaar lokaal samen in belangengroepen. Zij brengen de drempels die de toegang tot de arbeidsmarkt bemoeilijken en de effecten van het strenge activeringsbeleid in kaart. De groepen werken ook alternatieven en verbetervoorstellen uit en leggen die bij het beleid op tafel. In 2018 organiseren we op Vlaams niveau een grote bijeenkomst met alle belangengroepen. We leggen de ervaringen samen en brengen onze good practices over activering onder de aandacht. We organiseren een breed netwerk van partners die ons kunnen helpen bij onze plannen: academici, VVSG, OCMW, vakbonden, Netwerk tegen Armoede enzovoort. Deelnemers en kernpartners van Droomjob vertellen welk traject zij aflegden in de periode en wat dit voor hen betekent. Online beschikbaar op Dra aiboek Jobatelier Wij zijn tevreden als Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen mensen in maatschappelijk kwetsbare posities goed begeleid worden in hun zoektocht naar werk deze mensen toegang hebben tot passend, duurzaam werk en zinvolle activiteiten zodat zij waardig kunnen deelnemen aan de samenleving overheden een sociaal activeringsbeleid voeren, gericht op maatschappelijke integratie iedereen een toereikend inkomen heeft uitkering of loon als basis voor een menswaardig leven Brugge juni 2015, Droomjob zet samen met De Lijn een sensibiliseringscampagne op die werklozen uit het zwartwit-denken wil halen De VDAB Mechelen en Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie werkten samen een methodiek uit die mensen helpt bij het solliciteren. Online beschikbaar op Aanbod/Downloads Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

9 Praktijkvoorbeelden Droomjob: een project als proeftuin Droomjob wil kwetsbare mensen opnieuw een kans op een baan geven. Het project zet in op een integrale aanpak en een doorgedreven samenwerking met lokale dienstverleners die actief zijn op het snijpunt van werk en welzijn. Sommige mensen kampen met zoveel problemen dat het geen zin heeft om hen zo snel mogelijk naar werk te begeleiden. Vaak moeten eerst problemen op andere levensdomeinen opgelost worden, zoals huisvesting of gezondheid. De aanpak van Droomjob is een combinatie van individuele ondersteuning en groepswerk. In groep wordt vorming aangeboden over bijvoorbeeld communicatie en uitstraling. Deelnemers ontmoeten lotgenoten, horen elkaars verhaal en weten dat ze niet alleen staan met hun problemen. Belangengroepen Zelfs als je straatveger of schoonmaakster wilt worden, moet je via de computer solliciteren, en dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend. We zijn gestart met het organiseren van een permanentie. Drie keer per week kunnen mensen hier zonder afspraak binnenstappen om vacatures te bekijken, te mailen, een sollicitatiegesprek voor te bereiden. Uit die groep bezoekers is een belangengroep gegroeid. Een 20-tal mensen komt maandelijks samen en bespreekt wat goed gaat en wat moeilijk is in de zoektocht naar werk. Een vaak gehoorde klacht zijn de drempels bij de VDAB. Hierover hebben we met de groep een dossier opgesteld en besproken met de VDAB. Samen met de VDAB Mechelen werkten we een draaiboek uit over een methodiek die mensen helpt bij het solliciteren. Op 1 december 2015 werd het draaiboek gelanceerd. Nu verspreiden we de methodiek bij VDAB-afdelingen overal in Vlaanderen. 912 dagen geleden waren wij deelnemers niet meer dan individuen die elk hun eigen weg aan het uitstippelen waren. Het was een zoektocht, en heel vaak had ieder van ons het gevoel te verzuipen. Zoeken naar werk is niet gemakkelijk en de druk werd groter en groter. Eerlijkheidshalve moeten we toegeven dat we de hoop soms opgaven... soms ook de handdoek al half in de ring gooiden. Ieder van ons had ook nog tal van andere problemen: op vlak van wonen, van gezondheid, op vlak van relaties en familie, op vlak van mobiliteit... En op zo n momenten heb je niet veel keuzes, ofwel verdrink je ofwel probeer je je vast te klampen aan iets. Dit vastklampen aan iets werd voor ons het project Droomjob! Uit de open brief van de deelnemers aan het Brugse beleid, 23 juni De gezamenlijke website van de 9 instituten Samenlevingsopbouw. Grondrechten Wat pakken we aan? Hoe doen we dat? Zo zien wij sociaal beleid e-dossiers Spelen kort op de bal. Bieden analyses, duiding en opinies bij maatschappelijke thema s. en verder Informatie over de sector en onze projecten, publicaties, films, bibliotheek, vormingsaanbod Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

10 Gelijke onderwijskansen 75% 6 instituten zetten projecten op over dit thema De situatie Hoe kunnen we elk kind gelijke onderwijskansen geven? Het discussietraject Zaak van iedereen ( ) van Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw bracht mensen uit het onderwijs, uit welzijnsorganisaties en vele geïnteresseerden bijeen om over deze vraag na te denken. Als oplossing om kinderen maximale kansen te geven, kwam samenwerking tussen school, ouders en (lokale) samenleving uit de bus. Die samenwerking heeft een positief effect op de slaagkansen van leerlingen, verhoogt de betrokkenheid van gezinnen en versterkt leerkrachten in hun kerntaak. Ons plan We willen er mee voor zorgen dat leerlingen hun onderwijsloopbaan succesvol afsluiten. Zo hebben jongeren troeven in handen om later op een volwaardige manier deel te nemen aan de samenleving. Met onze expertise en projecten op het terrein slagen we erin voor kwetsbare kinderen en hun ouders het verschil te maken. We ondersteunen hen met projecten zoals taalstimulering, huiswerkbegeleiding of opvoedingssteun. We sensibiliseren leerkrachten en directies over de leefwereld en de moeilijkheden van gezinnen in maatschappelijk kwetsbare posities en maken werk van goede communicatie tussen ouders en school. We overtuigen schoolbesturen van het belang van een interactief en participatief schoolbeleid, bijvoorbeeld over inschrijving en onthaal. We stimuleren lokale netwerken, bijvoorbeeld met het jeugdwerk of de bibliotheek over buitenschoolse activiteiten. Praktijkvoorbeelden Een goede schoolstart maakt het verschil In Mechelen gaan we op huisbezoek bij gezinnen met kinderen die mogen ingeschreven worden in de kleuterschool. We leggen uit wat het inschrijvingsbeleid inhoudt, geven info over het scholenaanbod in de stad en stellen het aanbod van ons project voor. Bijvoorbeeld Speeltijd, een clubje in het wijkcentrum voor mama s en hun kleuters. Mama s kunnen er terecht met hun vragen, ontmoeten er andere mama s en de kleuters oefenen spelenderwijs voorschoolse vaardigheden. Of de Ouderbabbels voor jonge ouders waar we praten over de start in de kleuterschool. De signalen van ouders geven we door aan scholen en de Stad. Zo kunnen zij hun beleid ten goede aanpassen. School in de buurt Samenlevingsopbouw RIMO Limburg Vanaf 2016 trekken we het Netwerk Zaak Van Iedereen (ZVI) op gang; een netwerk van geëngageerde burgers, uit het onderwijs en daarbuiten, die zich actief inzetten voor gelijke onderwijskansen. Zij zetten lokaal experimenten op die de samenwerking tussen school, ouders en (lokale) samenleving concreet maken, wisselen goede praktijken uit en signaleren problemen aan beleidsmakers. Wij zijn tevreden als er een burgernetwerk ZVI uitgebouwd is dat de samenwerking school, ouders en (lokale) samenleving toepast, uitwerkt en het beleid beïnvloedt er in meer scholen en meer buurten samenwerkingsprojecten worden gerealiseerd er stappen vooruit gezet zijn in de bijsturing van beleidskeuzes over gelijke onderwijskansen De ligging van onze school in een groene omgeving is een troef. Voor de school en voor de buurt. We bekijken hoe de tuin gepimpt kan worden met een gevarieerd activiteitenaanbod voor de kinderen. De turnleraar kwam al met het idee van een klauterparcours. Dat komt van pas tijdens de turnlessen en als speeltuig tijdens de pauzes of na de schooluren. Er zit ook muziek in het idee van de schooltuin en de voorstellen van VELT om een moestuin aan te leggen met ouders. Danny Demuynck, directeur wijkschool De Vlam, Menen Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

11 Toegang tot gezondheidszorg 37,5% 3 instituten zetten projecten op over dit thema De situatie Gezondheid is in België nog steeds ongelijk verdeeld. De gezondheidskloof tussen arm en rijk en vooral tussen hoog- en laaggeschoolden neemt toe. Wie hoger op de maatschappelijke ladder staat, leeft langer, gezonder en langer in goede gezondheid. Bijvoorbeeld een hoger opgeleide man leeft gemiddeld vier jaar langer dan een man met een diploma lager onderwijs. Die ongelijkheid is vooral te wijten aan processen van armoede en sociale uitsluiting, eerder dan aan de natuurlijke aanleg van een persoon. Ook sociaaleconomische factoren zoals opleiding, inkomen, werk, leefomgeving en toegang tot zorg zijn bepalend voor iemands gezondheid. Het verbeteren van de gezondheid van mensen vraagt daarom een integrale aanpak. Ons plan We maken werk van een toegankelijke gezondheidszorg voor mensen in maatschappelijk kwetsbare posities. We stimuleren samenwerking op de eerste lijn met specifieke aandacht voor geestelijke gezondheidszorg. In de strijd tegen de gezondheidskloof zien we een belangrijke rol weggelegd voor de wijkgezondheidscentra. Daarom zetten we onze schouders onder dit model dat inspraak en participatie van patiënten hoog in het vaandel draagt. Onze projecten over gezonde voeding en bewegen ondersteunen mee de inspanningen van de Vlaamse overheid op het vlak van gezondheidspromotie en ziektepreventie. Praktijkvoorbeelden Wijkgezondheidscentrum Op verschillende plaatsen in Vlaanderen ligt Samenlevingsopbouw mee aan de basis van de oprichting van een wijkgezondheidscentrum. Onder meer in Leuven, Tienen, Lier, Hasselt en de Rupelstreek. In een wijkgezondheidscentrum werken artsen, verpleegkundigen, kinesisten, maatschappelijk werkers, psychologen samen onder één dak. Patiënten hoeven niet te betalen voor een consultatie. Het centrum krijgt van het RIZIV een maandelijks forfaitair bedrag per patiënt. Preventie en gezondheidspromotie krijgen bijzondere aandacht. In een wijkgezondheidscentrum is er samenwerking tussen partners van welzijn en gezondheid. Het centrum detecteert en signaleert gemeenschappelijke gezondheidsbehoeften en zoekt naar oplossingen. Wij zijn tevreden als Bewegen op voorschrift Samenlevingsopbouw Riso Vlaams-Brabant mensen in maatschappelijk kwetsbare posities vlot toegang hebben tot betaalbare eerstelijns (geestelijke) gezondheidszorg van goede kwaliteit er effectieve preventiestrategieën zijn met impact op de directe gezondheidsbeleving van kwetsbare groepen We stelden vast dat kansarmen achterop bleven hinken als het erop aankwam gezondheidswinst te boeken. Daarom wilden we de drempels voor hen verlagen. Met de gratis beweegcoach bleek dat te lukken. Mensen die zich anders nooit bij een zwem- of sportclub zouden aansluiten, raakten in beweging. En bleven dat ook doen. Bijkomende pluspunten zijn dat mensen weer de deur uitkomen, andere mensen ontmoeten en hun sociaal netwerk uitbreiden. Bewegen: je wordt er niet alleen fysiek sterker van, maar ook sociaal en mentaal. Dirk Masquillier, directeur Samenlevingsopbouw Riso Vlaams-Brabant Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

12 Ieders stem telt verkiezingen 2018 en 2019 De situatie In het najaar 2018 trekken we opnieuw naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zes maanden later, in het voorjaar 2019, vinden de regionale, federale en Europese verkiezingen plaats. In verkiezingscampagnes verdwijnen sociale thema s makkelijk naar de achtergrond. De thema s waar mensen die het moeilijk(er) hebben in onze samenleving echt van wakker liggen, zijn vaak ver te zoeken in de verkiezingsprogramma s. De campagne Ieders stem telt doet daar iets aan. Sinds 2012 grijpen we de verkiezingen aan om de noden van mensen in maatschappelijk kwetsbare posities op de voorgrond te plaatsen. Dat doen we ook in 2018 en Ons plan Samen met vele partners willen we de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen hoger op de politieke agenda krijgen. We dagen politici uit om te kiezen voor sociaal beleid want overheden hebben hefbomen in handen om achterstelling en uitsluiting aan te pakken. We overtuigen de publieke opinie ervan dat de keuze voor sociaal beleid goed is voor iedereen. Duizenden mensen in Vlaanderen en Brussel geven hun mening over wat nodig is om menswaardig te leven: mensen uit de projecten van Samenlevingsopbouw en doelgroepen van partnerorganisaties. Ze denken na over hoe overheden hieraan kunnen bijdragen, kaarten hun beleidsprioriteiten aan bij de politieke partijen en vragen politici om een engagement uit te spreken. Ook na de verkiezingen houden we de aandacht voor sociale beleidskeuzes en de dialoog met besturen levendig. De bijdrage van Ieders Stem Telt is voor mij van groot belang. Samenlevingsopbouw blijft ons een geweten schoppen en zorgt ervoor dat de aandacht en zorg voor maatschappelijk kwetsbare groepen hoog op de politieke agenda blijft staan. In crisistijden is er het risico dat iedereen op zichzelf en eigen bekommernissen terugplooit. De manier waarop jullie de politici en de goegemeente met allerlei spraakmakende initiatieven voor en ook na de verkiezingen geappelleerd hebben op die verantwoordelijkheid dwingt bij mij respect en bewondering af. Geert Depondt, OCMW-voorzitter Roeselare - Uit Surplus, 2015/2 Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Samenlevingsopbouw Vlaanderen Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Wij zijn tevreden als de stem van mensen in maatschappelijk kwetsbare posities luid en duidelijk weerklinkt in de stembusslag de noden en beleidsprioriteiten die kwetsbare groepen naar voor schuiven, hoog op de politieke agenda staan politici uitdrukkelijk kiezen voor sociaal beleid de publieke opinie overtuigd is dat sociaal beleid heel de samenleving ten goede komt Elk jaar op 10 december, de Internationale Dag van de Mensenrechten, reikt het Gentse partnerschap Ieders Stem Telt een rapport uit aan het college van burgemeester en schepenen. Daarin beoordelen kansengroepen en middenveld de inspanningen van Stad en OCMW Gent voor de 15 prioriteiten die in 2012 in het bestuursakkoord werden opgenomen. Op 10 december 2015 werd het derde rapport uitgereikt met daarin positieve elementen en per prioriteit een werkpunt en een verbetervoorstel. Ann-Sophie Hofman, Samenlevingsopbouw Gent

13 Samenlevingsopbouw draagt bij aan een rechtvaardige en duurzame samenleving door situaties van maatschappelijke achterstelling en sociale uitsluiting weg te werken. We focussen op maatschappelijke mechanismen en structuren die dergelijke situaties veroorzaken en in stand houden. Het realiseren van de toegang tot grondrechten voor mensen in maatschappelijk kwetsbare posities staat hierbij centraal. Samenlevingsopbouw streeft naar structurele beleidsveranderingen met participatie van de doelgroep. De doelgroep wordt ondersteund en versterkt om zelf een rol op te nemen in het oplossen van de problemen waarmee ze geconfronteerd wordt. twitter.com/samenlevopbouw Colofon Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw Vooruitgangstraat 323 bus Brussel Tel info.vlaanderen@samenlevingsopbouw.be Samenstelling: Geert Schuermans & Bernadette Verreth Vormgeving: MadebyHanna.com Druk: Gazelle februari 2016 v.u. Chris Truyens, Vooruitgangstraat 323 bus Brussel Samenlevingsopbouw