Ieders stem telt! Joke Dekoninck. Samenlevingsopbouw

Transcriptie

1 Ieders stem telt! Joke Dekoninck 1 Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw

2 De sec tor Samenlevingsopbouw Inhoudstafel In de sector werken zo n 300 mensen aan sociale grondrechten en de leefbaarheid in aandachtsgebieden. De acht regionale instituten begeleiden de buurt- en opbouwwerkers in ruim 150 lokale projecten in Vlaanderen en Brussel. Samenlevingsopbouw Vlaanderen ondersteunt op zijn beurt de werking en de medewerkers van de regionale instituten met vorming, onderzoek en methodiekontwikkeling, thematische werkingen, beleidswerk, informatie. De regionale instituten en het ondersteuningsinstituut bundelen de krachten in samenwerkingsverbanden over wonen en maatschappelijke dienstverlening. Ze overleggen over onderwijs, vorming en communicatie. De belangenbehartiging van de sector is een opdracht van de Beleidsgroep sector Samenlevingsopbouw, waarvan alle regionale instituten lid zijn. Samenlevingsopbouw Vlaanderen is waarnemend lid. Ieders stem telt 4 Maatschappelijk kwetsbare groepen mengen 6 zich in het verkiezingsdebat Waar liggen kwetsbare groepen van wakker? 8 Politiek werk 11 Het publieke forum: 12 debatten en sociale stemtest De gezondheidskloof: 13 een maatschappelijk onrecht Wonen, energie en armoede 14 Recht op maatschappelijke dienstverlening 16 Gelijke onderwijskansen: 18 een zaak van iedereen De portaalsite geeft een overzicht van de activiteiten en de samenwerking in de sector. Je vindt er de sectorstandpunten en (beleid)visieteksten. Op de homepagina staat de link met de eigen website van de acht regionale instituten en van het ondersteuningsinstituut. 2 3 Samenlevingsopbouw Vlaanderen

3 Ieders stem telt Onze ambitie De stem van maatschappelijk kwetsbare groepen weegt tijdens verkiezingscampagnes en later, bij de onderhandelingen van bestuursakkoorden, zelden door in de geesten van lokale beleidsmakers. Kwetsbare groepen beschikken niet over een uitgebreid netwerk dat directe toegang geeft tot de lokale bewindsvoerders. Ze doen er maar weinig toe wanneer de echte beleidsknopen worden doorgehakt. Daarom willen we met dit project dat: de stem van maatschappelijk kwetsbare groepen luid en duidelijk weerklinkt in de lokale stembusslag; de beleidsprioriteiten die maatschappelijk kwetsbare groepen zelf naar voor schuiven, hoog op de lokale politieke agenda s komen. we van onderuit signalen naar het lokale, gewestelijke, federale en Europese beleid en formuleren we beleidsvoorstellen. Onze buurt- en opbouwwerkers stoten voortdurend op structurele tekortkomingen die soms bewust, dan weer onbewust verhinderen dat maatschappelijk kwetsbare groepen hun grondrechten kunnen realiseren. Om hier het hoofd aan te bieden, werken we als sector samen aan thema s als wonen, maatschappelijke dienstverlening, energiearmoede en onderwijs. We vertellen er alles over in deze publicatie. Veel leesplezier! Chris Truyens, directeur Samenlevingsopbouw Vlaanderen Participatie en samenwerking Michel Demol Samenlevingsopbouw grijpt de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 aan om de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen op het politieke en publieke forum te brengen. Het sectorproject Ieders stem telt plaatst sociale thema s voor het voetlicht. En het doet een appèl op lokale besturen om vorm te geven aan een participatief en sociaal beleid. Gemeenten en OCMW s kunnen reële verbeteringen tot stand brengen in het leven van kwetsbare mensen en gezinnen. Lokale besturen hebben een sterke impact op de fysieke en sociale leefbaarheid van buurten en wijken. Zij drukken hun stempel op de toegang tot sociale grondrechten zoals wonen, werk, cultuur en andere. Dé hoekstenen van het recht op een menswaardig leven. Het project Ieders stem telt is een bij uitstek participatief project. Het versterkt mensen in maatschappelijk kwetsbare posities en formuleert voorstellen voor een structureel sociaal beleid. In het project staat samenwerking centraal. Slagkracht ontwikkelen doe je door de handen in elkaar te slaan en krachten te bundelen. Partnerorganisaties als de centra voor algemeen welzijnswerk, armenverenigingen, sociaal-culturele verenigingen, werkingen met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren, welzijnsschakels, VormingPlus zijn onmisbaar gebleken om van Ieders stem telt een succes te maken. Samenlevingsopbouw ondersteunt maatschappelijk kwetsbare groepen in hun strijd tegen achterstelling en uitsluiting zodat ze sterker worden en kunnen deelnemen aan de samenleving en het beleid. We zoeken samen met hen naar structurele veranderingen voor noden en problemen. We doen aan politiek om een beleid te realiseren dat naar mensen luistert en voor sociale maatregelen kiest. De voorbereiding op de gemeenteraadsverkiezingen is in dan ook een prioriteit in de werking van de negen instituten in de sector. Samen zorgen we ervoor dat ook maatschappelijk kwetsbare groepen zich mengen in het lokale verkiezingsdebat. Nog 150 andere projecten Dat Ieders stem telt heel wat aandacht en energie opslorpt behoeft geen betoog. Maar het is uiteraard niet het enige project waaraan vandaag hard gewerkt wordt. In de ongeveer 150 participatieve projecten met maatschappelijk kwetsbare groepen die onze sector jaar na jaar in Vlaanderen en Brussel realiseert, geven Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen 4 5

4 Najaar 2011 Ruim mensen uit Vlaanderen en Brussel geven hun mening over wat nodig is om menswaardig te leven. Ze denken na over hoe lokale besturen hier aan kunnen bijdragen. Het resultaat: een 30-tal prioriteitennota s op maat van specifieke steden en gemeenten. Wat vind jij belangrijke thema s bij de komende gemeenteraadsverkiezingen? Zo n mensen in Vlaanderen en Brussel beantwoordden deze vraag. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Voorjaar 2012 In verkiezingscampagnes verdwijnen sociale thema s makkelijk naar de achtergrond. Politieke partijen investeren schijnbaar liever in prestigeprojecten dan in mensen. De thema s waar mensen die het moeilijk(er) hebben echt van wakker liggen, zijn ver te zoeken in de verkiezingsprogramma s. De prioriteitennota s worden overgemaakt aan de lokale politieke partijen en besproken met lokale politici. Onze ambitie: concrete engagementen die aan de noden van kwetsbare groepen tegemoetkomen. Walter Busschots Joke Aerts Het project Ieders stem telt brengt daar verandering in. Kansarmen, sociale huurders en andere doelgroepen van Samenlevingsopbouw en van vele partnerorganisaties mengen zich in actief in het lokale verkiezingsdebat. Zij plaatsen sociale thema s en de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen (hoger) op de politieke agenda. September 2012 Vanaf september openen we het politieke en het publieke debat. Op verschillende plaatsen in Vlaanderen en Brussel gaan mensen uit de projecten van Samenlevingsopbouw en doelgroepen van partnerorganisaties in debat met lokale politici en lijsttrekkers. Zij willen de standpunten kennen van de politieke partijen over de sociale beleidsprioriteiten die kwetsbare groepen naar voor schuiven. Joke Aerts Riso Vlaams-Brabant Maatschappelijk kwetsbare groepen mengen zich in het verkiezingsdebat Volg alles op Je vindt er de prioriteitennota s, de kalender van de politieke debatten (september/oktober), foto s en filmpjes. Vanaf september leidt de site je naar de sociale stemtest. De sociale stemtest is een ander instrument om daar achter te komen. De stemtest nodigt iedereen uit het eigen standpunt over sociale thema s af te toetsen aan dat van de verschillende politieke partijen. De stemtest is online vanaf september Vanaf 15 oktober Na 14 oktober 2012 begint het echte politieke werk: lokale beleidsmakers aanporren tot kordaat sociaal beleid. Want lokale besturen kunnen écht wel het dagelijks leven verbeteren voor mensen en gezinnen die het moeilijk hebben in hun stad of gemeente. Samenlevingsopbouw Antwerpen stad Samenlevingsopbouw Antwerpen stad Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen 6 7

5 Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen Waar liggen kwetsbare groepen van wakker? In de aanloop naar de lokale verkiezingen van oktober 2012 biedt Ieders stem telt een megafoon aan mensen die aan de onderkant van de samenleving leven. De campagne wil de noden van kwetsbare groepen eerst in de partijprogramma s en later in de beleidsplannen van gemeenten en OCMW s krijgen. Om dat doel te bereiken, zocht en vond Samenlevingsopbouw lokaal vele partners. Armenverenigingen, CAW s, Welzijnsschakels, Regionale Welzijnsraden, jeugdorganisaties, Straathoekwerk, VormingPlus, Basiseducatie, mutualiteiten, sociaal-artistieke organisaties, allochtone verenigingen stapten enthousiast mee in de boot. De Koning Boudewijnstichting zorgde voor de financiële steun van het participatief traject. Tijdens groepsgesprekken en op allerlei andere creatieve manieren werd in het najaar 2011 gepolst naar maatregelen die lokale beleidsverantwoordelijken moeten nemen in de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting. Een greep uit de honderden voorstellen. Recht op wonen kwaliteitsvolle en betaalbare woningen, ook op de private huurmarkt meer sociale huurwoningen integrale woonbegeleiding door een woondienst neen aan leegstand, verkrotting en discriminatie op de huurmarkt geen afsluitingen van water, gas en elektriciteit ruimte voor woonwagenbewoners Recht op werk een sociaal rechtvaardig activeringsbeleid op maat van alle werkzoekenden extra jobs in de sociale economie flexibele kinderopvang Recht op maatschappelijke dienstverlening meer en betere informatie over sociale diensten en premies eenvoudige en begrijpelijke taal OCMW s sporen zelf (pro)actief rechthebbenden op maatschappelijke dienstverlening op minder dossiers per maatschappelijk werker zodat er meer tijd is voor de cliënt Recht op vrije tijd, cultuur en sport ook de meest kwetsbare gezinnen betrekken bij het lokale aanbod wegwerken van financiële drempels bij vrijetijdsparticipatie vrijetijdspas voor kansengroepen fysieke en mentale ruimte voor kinderen en jongeren Recht op een toereikend minimuminkomen aanvullende OCMW-steun om het leefloon op te trekken tot aan de armoedegrens Recht op onderwijs betaalbare schoolfacturen die geen barrière vormen voor ieders recht op vrije schoolkeuze toegang tot Nederlandse les voor mensen zonder papieren laagdrempelig studieaanbod na de schooluren Recht op een leefbare woonomgeving tegengaan van de verloedering van achtergestelde wijken, zonder verdringing van de meest kwetsbare bewoners een propere en groene leefomgeving ontmoetingsplekken voor bewoners van alle leeftijden een toegankelijk aanbod van buurtwerk Vormingsdagen bereidden zo n 200 werkers van Samenlevingsopbouw en de partnerorganisaties voor om met hun groepen aan de slag te gaan. Voor de vorming werd samengewerkt met Toemeka vzw en communicatiespecialist Luc Vande Walle. Praten over politiek Dag 1 stond in het teken van de groepsgesprekken over beleidsprioriteiten. De deelnemers leerden op een laagdrempelige manier uitleggen wat democratie is, hoe een gemeente functioneert, wat er bij lokale verkiezingen op het spel staat, en hoe men zijn stem in het stemhokje geldig kan uitbrengen. Zij kregen nuttige tips en praktische technieken over omgaan met frustraties, vooroordelen, extreme standpunten en concurrentie tussen groepen. Werken met de sociale stemtest Dag 2 ging over de sociale stemtest. De stemtest is een hulpmiddel om met de doelgroep van gedachten te wisselen over sociale thema s, hen een eigen mening te laten vormen en die te toetsen aan de verschillende partijprogramma s. Op die manier bereidt de stemtest de doelgroep ook voor op de politieke debatten in september/oktober. 8 9

6 De persacties in februari 2012 presenteerden de eerste resultaten van de gesprekken met kwetsbare groepen. De acties in Oostende, Leuven, Halle, Genk, Sint-Niklaas, Aalst, Gent, Antwerpen, Brussel en Turnhout kregen veel weerklank in de media. Politiek werk De 12 werken voor gemeenten en OCMW s Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen Om lokale besturen aan te moedigen het voortouw te nemen in de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting, schuiven Samenlevingsopbouw en acht partnerorganisaties in januari 2012 gezamenlijk 12 werken naar voor. Walter Busschots Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen Joke Aerts Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen Walter Busschots Joke Aerts Samenlevingsopbouw Vlaanderen Lokale besturen beschikken over hefbomen om een (meer) sociaal beleid te voeren. Gemeente en OCMW kunnen reële verbeteringen tot stand brengen in het leven van kwetsbare mensen en gezinnen. Zij moeten dan ook hun verantwoordelijkheid opnemen als overheden die het dichtst bij de burgers staan. De verwachtingen zijn hoog gespannen. Lokale besturen moeten het vangnet voor mensen sluiten. Zeker in tijden van crisis mogen ze hun inwoners niet in de kou laten staan. De maatregelen die maatschappelijk kwetsbare groepen naar voor schuiven zijn neergeschreven in een 30-tal lokale en regionale prioriteitennota s. In het voorjaar 2012 volgde een intensieve lobbyronde bij de lokale politieke partijen. 1. Een toereikend minimuminkomen: basis van een menswaardig bestaan 2. Recht op zowel een gegarandeerde en toereikende minimumlevering van energie en water als op betaalbare energie- en waterfacturen 3. Nood aan een ambitieus sociaal woonbeleid 4. Geen menswaardig leven mogelijk zonder aangepaste woonvorm 5. School als hefboom tegen sociale uitsluiting 6. Een vrijetijdsaanbod voor maatschappelijk kwetsbare groepen 7. Goed uitgebouwde eerstelijns welzijns- en gezondheidszorg: noodzakelijke fundamenten van een proactief lokaal sociaal beleid 8. Sociale activering op ieders maat 9. Recht op een leefbare woonomgeving 10. Ruimte voor kinderen en jongeren 11. Mensen zonder papieren: neen aan een rechteloze en verpauperde onderklasse in onze samenleving 12. Participatie: noodzakelijk cement van onze 21ste eeuwse lokale democratie Mede-ondertekenaars zijn: CAW Federatie, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk/Vlaams Straathoekwerkoverleg, Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakels, Welzijnszorg, Socialistische Mutualiteiten en socioculturele verenigingen, Uit de Marge. De integrale teksten van het Vlaams memorandum en van de prioriteitennota s vind je op

7 Het publieke forum De gezondheidskloof: een maatschappelijk onrecht Joke Dekoninck Joke Dekoninck Ook tijdens de eigenlijke verkiezingscampagne, zes weken voor 14 oktober, zullen maatschappelijk kwetsbare groepen uitdrukkelijk aanwezig zijn in het politieke en publieke debat. Istockphoto Politieke debatten In september en oktober 2012 debatteren verkiezingskandidaten op verschillende plaatsen in Vlaanderen en Brussel met maatschappelijk kwetsbare groepen. Onderwerp van gesprek zijn de standpunten over sociale thema s en de gewenste beleidsprioriteiten. De plaatsen en data van de debatten vind je op Sociale stemtest Extra troef wordt de sociale stemtest die begin september 2012 online staat. De sociale stemtest richt zich tot het grote publiek. Met dit instrument kan iedereen aan de hand van stellingen over sociale thema s zijn politieke voorkeur bepalen. De prioriteiten die maatschappelijk kwetsbare groepen naar voor schuiven, vormen de basis voor de stemtest. Naast een stemtest op Vlaams niveau beschikken de 13 centrumsteden en stad Brussel over een eigen versie. De sociale stemtest wordt wetenschappelijk en technisch ondersteund door politicoloog Dave Sinardet en Michiel Nuytemans. Carl Devos (UG), Peter Van Aelst (UA), Kris Deschouwer (VUB), Johan Ackaert (UH), Marc Hooghe (KUL) vormen de klankbordgroep die instaat voor de wetenschappelijke begeleiding. Wat na 14 oktober? Na de stembusslag worden coalities gevormd, bestuursakkoorden uitgewerkt en beleidsplannen gesmeed. Wij willen dat de beleidsprioriteiten van maatschappelijk kwetsbare groepen opgenomen worden in de beleidsplannen en engagementen van de lokale besturen. Na 14 oktober begint dan ook het echte politieke werk: we porren lokale beleidsmakers aan tot kordaat sociaal beleid. Want lokale besturen kunnen het dagelijks leven van mensen en gezinnen die het moeilijk hebben echt verbeteren. Belgen onderaan de sociale ladder zijn vaker ziek. Ze hebben geringere overlevingskansen bij ernstige aandoeningen en sterven jonger. Overgewicht komt dubbel zoveel voor bij lager geschoolde vrouwen dan bij hoogopgeleide. Zelfmoordneigingen komen vier maal meer voor bij laaggeschoolde mannen dan bij hooggeschoolde. De ongelijkheden in de gezondheid tussen arm en rijk, en tussen hoog- en laaggeschoolden nemen toe. Ze zijn vooral te wijten aan processen van armoede en sociale uitsluiting, eerder dan aan de natuurlijke aanleg van een persoon. In maakte Samenlevingsopbouw Vlaanderen een inventaris van de praktijk van opbouwwerk en buurtwerk op het vlak van gezondheid. De sector pleit onder meer voor een laagdrempelige (geestelijke) gezondheidszorg, maakt samen met bewoners een gezondheidsportret van hun buurt, is gangmaker van het project Bewegen op Voorschrift en partner in projecten voor gezonde voeding. In Leuven en Tienen ligt de sector mee aan de basis van de oprichting van een wijkgezondheidscentrum. Samenlevingsopbouw Vlaanderen beluisterde ook experts en bevoorrechte getuigen over de toegang tot de gezondheidszorg en de maatregelen voor gezondheidspromotie en ziektepreventie. De verkenning levert concrete aanknopingspunten op voor de sector om ook in de toekomst werk te maken van het recht op gezondheid. Een TerZake Cahier en een seminarie Het TerZake Cahier van november 2011 gaat over de gezondheidskloof. Hoe wordt de gezondheidszorg meer toegankelijk voor maatschappelijk kwetsbare groepen? Bereiken campagnes voor gezondheidspromotie en ziektepreventie ook deze doelgroepen? TerZake vroeg het aan academici, veldwerkers en aan Vlaams minister voor Gezondheid, Jo Vandeurzen. Het seminarie van 13 november 2012 bekijkt de gezondheidskloof door de bril van kwetsbare groepen zelf, en staat stil bij hefbomen om de gezondheidsachterstand aan te pakken. Het integrale rapport van de verkenning wordt voorgesteld

8 Wonen, energie en armoede We wezen de Vlaamse overheid op de nood aan een selectiever beleid inzake energie en wonen. Een beleid dat meer afgestemd is op de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen. We drongen met succes aan op het behoud van gratis energiescans en renteloze leningen voor energiebesparende investeringen door gezinnen met lage inkomens. We ontwikkelden een breed gedragen visie op (inter)gemeentelijke woon-, water en energiewinkels als noodzakelijke motor voor de strijd tegen energiearmoede. Maximumfactuur voor wonen Samenlevingsopbouw bepleit een maximumfactuur voor wonen, waarvan de energiekost één aspect is. Hiervoor is een gecoördineerde aanpak van federale, gewestelijke, provinciale en lokale overheden nodig. De recentste (zesde) staatshervorming biedt zeker kansen op dat vlak. Binnen enkele jaren worden de gewestelijke overheden zelf bevoegd om de woonfiscaliteit vorm te geven. Dat is zonder meer een unieke kans om het beleid meer te richten op de woonnoden van maatschappelijk kwetsbare groepen. Community Land Trust Wonen wordt voor steeds meer mensen onbetaalbaar. Samenlevingsopbouw ijvert daarom voor de oprichting van solidaire en coöperatieve woonvormen, geïnspireerd door de Community Land Trust (CLT). Een CLT beperkt zich niet tot vastgoedactiviteiten. De bewoners nemen een deel van het gezamenlijke beheer op zich. Ze krijgen begeleiding om premies aan te vragen, renovatiewerken uit te voeren of een spaarplan op te stellen. Samenlevingsopbouw Brussel is al langer op zoek naar alternatieve oplossingen voor de hoge woonkosten. Naast solidariteitsformules zoals een collectief spaarfonds voor eigendomsverwerving, groepsaankopen en woonprojecten zetten ze in op CLT. Samen met andere organisaties maakt Samenlevingsopbouw Brussel deel uit van het CLT-platform dat voor de oprichting van een CLT in de hoofdstad ijvert. Geïnspireerd door dit samenwerkingsverband, stelde Samenlevingsopbouw Gent eind maart 2012 een CLT-charter op, dat door een dertigtal organisaties en overheden is ondertekend. Een scala van kenniscentra, sociale organisaties, overheidsinstanties, politici en financiële spelers maken hiermee kenbaar dat ze samen willen ijveren om het concept in Gent gestalte te geven. Bedoeling is om op korte termijn een experiment op te starten in de wijk Dampoort (Sint-Amandsberg). Ook Riso Vlaams-Brabant verkent actief de CLT-piste om gestalte te geven aan een nieuwe woonvorm voor camping- en woonwagenbewoners. Energiearmoede op de politieke agenda De strijd tegen energiearmoede blijft een prangend en actueel thema. Mee onder impuls van Samenlevingsopbouw is het thema prominent aanwezig op diverse beleidstafels en in het maatschappelijk debat. In een lijvig rapport (zie kader) formuleert het project Energie en Armoede 150 concrete beleidsvoorstellen om energiearmoede te bestrijden. Samen met andere partners trok de sector ten strijde tegen de algemene invoering van de zogenaamde slimme meter. Een systeem dat gezinnen met een laag elektriciteitsverbruik vooral dreigt op te zadelen met torenhoge kosten terwijl de baten erg twijfelachtig zijn. We bepleitten ook het behoud van de gratis KWh en plaatsten kritische vraagtekens bij de groenestroomcertificaten die ook de lagere inkomenscategorieën fors doen bijdragen aan de productie van hernieuwbare energie. Community Land Trust maakt het voor gezinnen met een laag inkomen mogelijk om een eigen woning te verwerven. Deze vernieuwende woonvorm maakt een onderscheid tussen het bezit van de grond en het bezit van de eigenlijke woning. De woning wordt eigendom van de koper. De grond blijft in het bezit van de coöperatie. In geval van herverkoop ontvangt de eigenaar slechts een deel van de meerwaarde van zijn eigendom. Het andere deel van de meerwaarde wordt opnieuw geïnvesteerd in de CLT. Zo kan er aan andere gezinnen met een laag inkomen terug een betaalbare woning aangeboden worden. Daarnaast kunnen mensen die eigenaar zijn van een woning van slechte kwaliteit, hun grond aan de CLT verkopen. De opbrengst van die verkoop kunnen ze gebruiken om de nodige renovatiewerken aan hun woonst uit te voeren. Al ijsberend de winter door Of warmlopen door sociale energiemaatregelen? In 2011 onderzochten de VREG en VEA de effectiviteit en de efficiëntie van de bestaande sociale maatregelen in de strijd tegen energiearmoede. Het project Energie en Armoede deed zijn duit in het zakje. Het bracht een rapport uit met een grondige evaluatie van de maatregelen én 150 beleidsvoorstellen, gestoeld op de ervaringen van de gebruikers

9 Recht op maatschappelijke dienstverlening Proactieve dienstverlening in de strijd tegen onderbescherming Al vele jaren ontwikkelt de sector goede praktijk op het vlak van maatschappelijke dienstverlening. En dat zowel in stedelijke als meer landelijke gebieden. Voorbeelden zijn: zorgnetwerken, dorpsrestaurants, ModeM, ontmoetingshuizen, geïntegreerde wijkcentra. Die goede praktijk vormt de onderbouw van de beleidsvisietekst Proactieve dienstverlening in de strijd tegen onderbescherming (november 2011). Daarin geven we onder meer aan: hoe maatschappelijke dienstverlening van OCMW s en andere actoren meer kwalitatief kan gebeuren, hoe outreachend handelen bruggen kan slaan tussen OCMW s en onderbeschermden, hoe geïntegreerde basisvoorzieningen kunnen uitgroeien tot lokale ankerplaatsen in de strijd tegen onderbescherming en hoe doorgedreven vormen van doelgroepparticipatie noodzakelijk zijn om voorgaande doelstellingen te realiseren. Vlaams minister van Welzijn, Jo Vandeurzen, reageerde enthousiast op deze beleidsvisietekst en vroeg de sector om de kar te trekken van een Vlaams project Lokaal proactief kader. Het project ( ) speelt in op het probleem van onderbescherming. Dat betekent dat personen recht hebben op maatschappelijke dienstverlening maar deze om diverse redenen niet ontvangen. Als oplossing schuiven we een model van proactief handelen naar voor waarbij de gemeenschap zelf initiatieven neemt om de rechthebbende te bereiken. Een toereikend minimuminkomen Een ander fundament voor de volgende jaren werd gelegd met de visietekst over een toereikend minimuminkomen (januari 2012). Iedereen moet kunnen beschikken over een toereikend minimuminkomen. Ongeacht of het gaat over een vervangingsinkomen, leefloon of loon uit arbeid. Het stelt mensen in staat een menswaardig leven te leiden en te participeren aan de samenleving. We onderzoeken hoe we in de sector de volgende jaren tot gemeenschappelijke praktijkontwikkeling kunnen komen en zo de nood aan een toereikend minimuminkomen hoog op de politieke agenda kunnen plaatsen. Samenlevingsopbouw wil dat de federale regering alle uitkeringen boven de toereikende minimumnorm tilt. In tijden van crisis en besparingen is dat geen evidente eis. Een eerste stap kan zijn de uitkeringen tot boven de Europese armoedegrens tillen. Die bedraagt 60 procent van het mediaan inkomen in een land. De integrale visieteksten vind je op Joke Aerts Het project moet, voortbouwend op lokale pilootprojecten, de volgende jaren de bouwstenen van kwalitatieve maatschappelijke dienstverlening aanreiken aan OCMW s en andere hulpverleningsinstanties. TerZake Cahier, februari 2012 Een toereikend minimuminkomen Het samenwerkingsverband wil het recht op maatschappelijke dienstverlening voor kwetsbare groepen verbeteren. Samenlevingsopbouw werkt aan een toegankelijk en kwalitatief dienstverleningsaanbod waarin de participatie van deze groepen gegarandeerd is. Hoeveel geld heeft een gezin minimaal nodig om op een menswaardige manier aan de samenleving deel te nemen? Brengen initiatieven als de budgetstandaard, alternatieve munten of de sociale kruidenier soelaas? En wat betekent het voor de mensen zelf om met weinig geld te moeten rondkomen? 16 17

10 Gelijke onderwijskansen: Een zaak van iedereen Recht op onderwijs voor mensen zonder papieren In 2011 zette Vlaams Onderwijsminister Pascal Smet dit recht volledig op de helling. Sinds september 2011 worden mensen zonder papieren geweigerd voor elke vorm van opleiding binnen het volwassenenonderwijs. Een maatregel waartegen Samenlevingsopbouw zich, samen met vele partners, fel verzet. Samenlevingsopbouw Brussel en de Liga voor de Mensenrechten spanden een procedure aan bij het Grondwettelijk Hof. Met hoge heren kersen eten Beleidsbeïnvloeding in de praktijk Brussel, Politeia, 2012 Beleidsbeïnvloeding is cruciaal om tot maatschappelijke verandering te komen. Maar hoe begin je er aan? Dit nieuwe handboek van Samenlevingsopbouw Vlaanderen biedt werkers een houvast om aan de slag te gaan. De theorie wordt afgewisseld met veel oefeningen en praktisch materiaal. Intermezzo s en citaten geven extra duiding. Interviews brengen praktijkverhalen. Samenlevingsopbouw in beeld De praktijk van de kust tot Limburg Een box met twee Dvd s stelt de sector Samenlevingsopbouw in Vlaanderen en Brussel voor. DVD 1 biedt een algemene kennismaking met de sector (ook beschikbaar met Franse ondertiteling) DVD 2 zoomt in op negen werkingen. Zij illustreren elk op hun manier hoe Samenlevingsopbouw concreet vorm krijgt op het terrein. Maatschappelijk kwetsbare leerlingen doen het opmerkelijk minder goed op school dan leerlingen van betere komaf. De kansenongelijkheid in ons onderwijs is een realiteit. De mechanismen die erachter schuil gaan, zijn het gevolg van maatschappelijke keuzes. Samenlevingsopbouw Vlaanderen pleit voor een betere inbedding van de school in de lokale samenleving. In haar visie plaats ze de school in een driehoekverband: school gezin, gezin (lokale) samenleving, en (lokale) samenleving- school. De visie is neergeschreven in de discussietekst Gelijke onderwijskansen: een zaak van iedereen. Prijs: 19,50 Bestellen: Een voorsmaakje? De trailer is te bekijken op (Tekst & Beeld) Prijs: 15 Bestellen: info.vlaanderen@samenlevingsopbouw.be Colofon Op 21 oktober 2011 presenteerde Samenlevingsopbouw Vlaanderen de discussietekst voor het eerst en gaf daarmee de aftrap voor een tweejarig discussietraject over gelijke onderwijskansen. Ondertussen werd de tekst al aan ruim 500 mensen bezorgd. Tot eind 2013 willen we zoveel mogelijk leerkrachten, ouders, jongeren, CLB, welzijnsorganisaties en andere geïnteresseerden betrekken bij de discussie. Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw Vooruitgangstraat 323/bus Brussel Tel. 02/ info.vlaanderen@samenlevingsopbouw.be Een discussieformat helpt groepen concreet meedenken over de plaats van de school in onze samenleving en zelf in actie te komen. Samenlevingsopbouw Vlaanderen verzamelt alle reacties, bedenkingen en suggesties uit de lokale sessies. Uit goede praktijken halen we voorstellen voor het Vlaamse en het lokale beleid. Dit materiaal stoffeert mee de landelijke discussiedag op 14 december 2012 in Antwerpen. Doe ook mee! Word GOK-activist en volg de discussie op Samenstelling: Geert Schuermans & Bernadette Verreth Vormgeving: MadeByhanna.com mei

11 Kansen creëren, grondrechten garanderen België is een welvarende democratie waar in principe ieders recht op een menswaardig bestaan gegarandeerd is. Maar de realiteit is anders. Door sociale uitsluiting en maatschappelijke achterstelling blijven nog veel mensen verstoken van hun grondrechten. Hun stem wordt niet gehoord. De sector Samenlevingsopbouw organiseert die maatschappelijk kwetsbare groepen. Samen met hen pakken buurtwerkers en opbouwwerkers gemeenschappelijke problemen aan die te maken hebben met grondrechten of met de leefbaarheid in hun buurt, stad, dorp of streek. Voorbeelden van grondrechten waaraan gewerkt wordt, zijn het recht op een behoorlijke huisvesting en het recht op maatschappelijke dienstverlening. De focus ligt op de verbetering van de kwaliteit van het leven en het samenleven. Samenlevingsopbouw werkt aan een beleid dat afgestemd is op de noden en behoeften van maatschappelijk kwetsbare groepen. 20 v.u. Chris Truyens, Vooruitgangstraat 323 bus 2; 1030 Brussel