Onderbescherming & Lokaal Sociaal Beleid Themasessie Detectie & Toeleiding Inspiratiedag Zorgzame Buurten Brussel Maandag 25 maart 2019

Transcriptie

1 Onderbescherming & Lokaal Sociaal Beleid Themasessie Detectie & Toeleiding Inspiratiedag Zorgzame Buurten Brussel Maandag 25 maart 2019 Didier Boost UAntwerpen Master Sociaal Werk Centre for Research on Environmental and Social Change

2 Onderbescherming Onderbescherming = een situatie waarbij burgers hun rechten niet gerealiseerd zien Minimale definitie: recht op financiële bijstand of een leefloon Maximale definitie: sociale grondrechten Arbeid Creëert ongelijkheid tussen rechthebbende burgers Zet druk op de doelstellingen van sociaal beleid: Menswaardig bestaan voor iedereen Vroeg ingrijpen Bescherming van een gezond leefmilieu Culturele en maatschappelijke ontplooiing Behoorlijke huisvesting Grondrechten Sociale, geneeskundige en juridische bijstand Sociale zekerheid Onderwijs Bescherming van gezondheid 2

3 Onderbescherming verklaren? Systemische factoren (macro) Individuele factoren (micro) Organisatorische factoren (meso) 3

4 Individuele factoren Kenmerken aan de vraagzijde van sociale rechten en voordelen: Geldelijke factoren: de hoogte en duur van het voordeel in vergelijking tot de ervaren nood Informatieve drempels: kennis over de eigen rechten en toekenningsvoorwaarden Proces drempels: de tijd en energie die geïnvesteerd moet worden in het claimen van een recht Sociale drempels: de negatieve gevoelens die gepaard gaan met het zoeken en verkrijgen van hulp MAAR individueel schuldmodel 4

5 De waarborg functie van het sociaal werk Elke persoon heeft recht op maatschappelijke dienstverlening. Deze heeft tot doel eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid (OCMW Wet, Art. 1) De toegang tot maatschappelijke dienstverlening moet waarborgen dat burgers toegang hebben tot hun rechten: Een toegankelijke hulpverlening wordt daarom gezien als de schakel tussen het recht en rechtvaardigheid (Hubeau, 1997) MAAR: Het recht op maatschappelijke dienstverlening is in de praktijk een recht met beperkingen? 5

6 Organisatorische factoren De (on)toegankelijkheid van de hulp, dienst en zorgverlening, oftewel: de 7 B s (Hubeau & Parmentier, 1991) Bekendheid Bereikbaarheid Beschikbaarheid Begrijpbaarheid Betrouwbaarheid Betaalbaarheid Bruikbaarheid Maar ook relationele factoren of kenmerken op het niveau van de relatie en samenwerking tussen de hulpvrager en hulpgever 6

7 Internationale tendensen Vertical division of labour: het lokale niveau steeds centraler in de strijd tegen armoede (Kazepov, 2010; Martinielli e.a. 2017) Gemotiveerd door de veronderstelling dat een neerwaartse overdracht van bevoegdheden zorgt dat (Jütting, Corsi, & Stockmayer, 2005).: De stem van mensen in armoede beter wordt gehoord De toegang tot de publieke dienst en hulpverlening wordt verhoogd De effectiviteit van het armoedebeleid wordt verbeterd Horizontal division of labour: meer samenwerking op het lokale niveau tussen verschillende actoren = welfare mix Gemotiveerd door de veronderstelling dat hiermee een meer hollistisch antwoord op complexe noden geboden kan worden 7

8 Decreet Lokaal Sociaal Beleid Decreet LSB 04: Het lokaal sociaal beleid is gericht op een maximale toegankelijkheid van de dienstverlening voor elke burger en een optimaal bereik van de beoogde doelgroep Door het installeren van een Sociaal Huis met minimaal een informatie, loket en doorverwijsfunctie Decreet LSB 17 De opdracht van de lokale besturen in het kader van dit decreet is er voor zorgen dat mensen een menswaardig bestaan kunnen leiden, door als lokaal bestuur een maximale toegang tot de sociale grondrechten te verzekeren Door vanuit het sociaal huis een samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal te realiseren Door het aanbod aan lokale sociale hulp en dienstverlening maximaal af te stemmen op de lokale behoeften 8

9 Het Geïntegreerd Breed Onthaal? ACTOREN DOELSTELLINGEN ORGANISATIE PRAKTIJK 9

10 Generalistisch Sociaal Werk Microniveau: integrale en hollistische benadering Niet beperkt tot bepaalde doelgroepen of hulpvragen, maar vertrekkende vanuit de cliëntsituatie in zijn totaliteit Focus op verkennen en beantwoorden van noden en behoeften op meerdere levensdomeinen Mesoniveau: verbinden met andere (gespecialiseerde) diensten Het contextualiseren van de cliëntsituatie Het actief en zorgzaam toeleiden van cliënten Het bemiddelen tussen cliënten en specialisten Macroniveau: structureel werken Condities creëren die onderbescherming en onrechtvaardigheid tegengaan Door expertise over en ervaring met complexe cliëntsituaties te benutten om mee vorm te geven aan beleid op verschillende niveaus 10

11 Proactief Sociaal Werk Het initiatief en de verantwoordelijkheid verschuiven van de rechthebbende burger naar de aanbiedende overheid 11

12 Outreachend Sociaal Werk Microniveau: bereiken van burgers in eigen leefomgeving Om de noden van onderbeschermde burgers te verkennen Om het hulp en dienstverleningsaanbod proactief naar hen te brengen Mesoniveau: verhogen van toegankelijkheid reguliere aanbod Aanwenden van het opgebouwde vertrouwen tussen outreachers en burgers Toeleiden naar het reguliere aanbod vanuit de geïdentificeerde noden Opvolgen of bijstaan van cliënten bij contact met het reguliere aanbod Macroniveau: structureel werken Condities creëren die onderbescherming en onrechtvaardigheid tegengaan Door expertise over en ervaring met complexe cliëntsituaties te benutten om mee vorm te geven aan beleid op verschillende niveaus 12

13 Krachtgericht Sociaal Werk Empowerment als theoretisch kader: proces van versterking Individuen Organisaties Gemeenschappen Empowerment als normatief kader: volwaardig burgerschap Recht op uniciteit en autonome keuzevrijheid Recht op zorg en zorgplicht van anderen Realisatie van sociale grondrechten Empowerment als interventiekader: Versterking van individuen, groepen en gemeenschappen op basis van zes werkingsprincipes: krachtgericht, positief, integraal, relatiegericht, participatief en inclusief 13

14 Participatief Sociaal Werk Zelfbestuur Meebeslissen Coproduceren Inspraak in eigen hulp en dienstverlening binnen het Geïntegreerd Breed Onthaal Maar ook inspraak in wat het Geïntegreerd Breed Onthaal is of moet zijn Adviseren Raadplegen Informeren 14

15 Lessen uit de pilootprojecten? Proactief en aanbodsgericht werken: Rechten verkennen en realiseren >< vraaggericht winkelmodel Drempels overbruggen en sociaal welbevinden verhogen Outreachend werken: Onderbescherming bij niet gekende, maar hulpbehoevende burgers te detecteren belang van samenwerking Generalistisch werken: Antwoorden formuleren op alle levensdomeinen Verbinding maken tussen burgers en relevante organisaties Een positieve hulpverleningsrelaties: Niet enkel wat, maar ook hoe 15

16 Lessen uit de pilootprojecten? Samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid Expertise delen met elkaar (Kwetsbare) burgers bereiken Bieden van integrale antwoorden Vlotter toeleiden Structureel werken Ervaringen en expertise colletiviseren: signaleringsopdracht Experimentele praktijken als spiegel Werkzame principes als totaalpakket! Integratie van verschillende strategieën van toeleiding & detectie 16

17 Ontwikkelen van praktijken? Belang van een omgevingsanalyse: Aan welke relevante uitdagingen wil lokaal GBO tegemoetkomen? Belang van een realistische focus: Op welke haalbare strategieën prioritair inzetten om tegemoet te komen aan uitdagingen? Belang coördinatie en regie: Heldere afspraken over ontwikkeling, implementatie en evaluatie Belang van multi stakeholder perspectief: Designers, implementers, target group met eigen expertise 17

18 18 Vragen?