langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012

Transcriptie

1 Sparen voor langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012

2 Agenda Stijgende zorgkosten en doelen zorgsparen Modelaannames Onhoudbare solidariteit? Lessen uit het buitenland Kern zorgsparen en varianten Denkmodellen via pensioen 2

3 Issues door stijgende zorgkosten Betaalbaarheid zorg Dreigende versobering zonder alternatief voor burger Druk op werkgelegenheid in Zorg & Welzijn Of verdringing andere uitgaven burger Druk op collectieve lasten Risico verdringing andere collectieve arrangementen Economische schade +20%, participatierem Intergenerationele solidariteit Door vergrijzing en (zorg)inflatie actieven moeten steeds grotere last opbrengen (AWBZ, AOW, ) 3

4 Doelen zorgsparen Kapitaal opbouwen ter dekking toekomstige (eigen) zorguitgaven Middelen voor zorg komen beschikbaar Gedragseffect op individuele gebruikers: Remt zorggebruik als met eigen geld wordt betaald Bijvoorbeeld verlenging periode eigen risico Lijkt meest van toepassing op Zvw-zorg Beperken intergenerationele solidariteit Generatie betaalt groter deel eigen lasten Beperkt gevoeligheid g demografie Hoe is beperken intergenerationele solidariteit mogelijk voor langdurige ouderenzorg? 4

5 Kosten in 2011 en 2040 AWBZ 2011: miljoen AWBZ 2040: miljoen 8% Intramurale ouderenzorg 15% 4% Intramurale ouderenzorg 27% 46% Thuiszorg 40% Thuiszorg Gehandicaptenzorg Gehandicaptenzorg 19% GGZ 41% GGZ 5 Bronnen : CBS, Statline, AWBZ-zorg met verblijf; leeftijd en geslacht, AWBZ/WMO-zorg zonder verblijf; leeftijd en geslacht, Rijksbegroting 2012, Bewerking: PGGM

6 0,7 0,6 Kosten in 2011 (en verder) Kans op zorg intra-/extramuraal Gemiddele bedrag Intramuraal: Extramuraal: ,5 0,4 Intramuraal mannen Extramuraal mannen 0,3 Intramuraal vrouwen Extramuraal vrouwen 0,2 0, Bron: CBS, Statline, AWBZ-zorg met verblijf; leeftijd en geslacht, AWBZ/WMO-zorg zonder verblijf; leeftijd en geslacht Bewerking: PGGM

7 Kosten in 2011 (en verder) Gemiddelde kosten zorg 2011 Aandachtspunt: Zorgzwaarte verschilt per leeftijd, met name voor vrouwen Intramurale zorg, mannen Extramurale zorg, mannen Intramurale zorg, vrouwen Extramurale zorg, vrouwen Bron: CBS, Statline, AWBZ-zorg met verblijf; leeftijd en geslacht, AWBZ/WMO-zorg zonder verblijf; leeftijd en geslacht Bewerking: PGGM; 3% zorginflatie per jaar

8 Op termijn verdubbeling AWBZ-premie sbron (miljarde en) AWB BZ-uitgaven na aar financiering Projectie AWBZ-uitgaven in miljarden en kostdekkende premie Inkomsten premies AWBZ Overheidsbijdrage Eigen bijdrage Neutrale premie 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Kostdekk kende AWBZ-pre emie 8 Bron: Jelle de Boer, Erwin Fransen en Arjen Hussem (2011), Premie ouderenzorg stijgt fors door vergrijzing > stelselwijziging nodig, De Actuaris september 2011

9 Ook bij CPB premie verdubbeling 22 AWBZ premie als % van bruto gezinsinkomen 20 AWBZ pre emie in % Best case scenario Worst case scenario Jaar 9 Bron: CPB, A. van der Horst, F. van Erp, J. de Jong, "Omgevingscenarios's voor de gezondheid en zorg: Deelrapport 1 van het onderzoeksprogramma 'Toekomst Zorg'", 2011 Bewerking: PGGM

10 Onhoudbare solidariteit? it it? CPB-onderzoek met conclusie AWBZ onhoudbaar en de vraag of solidariteit van rijk naar arm niet te veel oploopt Solidariteit in pensioen en zorg, deels tegengesteld, heft dit elkaar op? CBS gegevens per opleidingsniveau 25 Levensverwachting vanaf } Levensverwachting Levensverw. zonder lich. beperkingen Levensverw. zonder chronische ziektes 10 Bronnen : CBS, Statline

11 Onhoudbare solidariteit? it it? Pensioenpremiepercentage uniform; levensverwachting hoogste opleiding 23% hoger dan laagste solidariteit arm met rijk AWBZ-premie deels inkomensafhankelijk; jaren met beperking hoogste opleiding 11% lager dan laagste solidariteit rijk met arm Per saldo betaalt lage opleiding per jaar 300 euro meer Ontvangen solidariteitsbijdrage bruto jaarinkomen basisonderwijs - HBO Voor aanvullende pensioenen, iets vergelijkbaars geldt voor AOW en levenslang chronische ziekten 11 Bronnen : CBS, Statline, berekeningen PGGM

12 Eerste lessen uit het buitenland Bij individueel sparen voor basiszorg meer tweedeling en lagere toegankelijkheid Verzekeraars hebben harde voorwaarden nodig Puur zorgbehoefte is particulier niet te verzekeren Onzekerheid regelgeving g g remt de vraag, remt aanbod, remt de vraag, 12

13 Keuzes binnen zorgsparen Welke zorg, AWBZ-Zvw, basis- extra zorg Vrijwillig-verplicht Individueel-collectief Solidariteit mbt: arm-rijk, ziek-gezond, oud-jong Sparen-verzekeren Natura-in geld Via overheid, pensioenfonds, (zorg)verzekeraar, zelf, nieuw fonds Keuzevrijheid in sparen en gebruiken 13

14 Zorgsparen,varianten collectief verplicht Doel: beperken intergenerationele solidariteit en handhaven toegang tot t basis zorg Spaarfase: Bij 2e pijler pensioen inleg Inleg tot vast bedrag is gespaard afhankelijk van Inleg afhankelijk van inkomen en gewerkte jaren inkomen en Uitkeringsfase gewerkte jaren Gespaarde bedrag gebruiken: kan alleen voor kleine bedragen met grote kans, extra zorg, of bijvoorbeeld levenslang eigen risico Anders verzekeren nodig Grootste deel zorg Inkomensafhankelijke leeftijdsafhankelijke premies Inkomensafhankelijke eigen bijdragen afhankelijk van gebruik Alleen zorg bovenop basiszorg Vaste premies/eigen bijdragen Inkomensafhankelijke premies/eigen bijdragen Bijvoorbeeld via leeftijdsafhank- elijke AWBZpremies + deel eigen keus of verzekering op 65 14

15 Effect invoeren zorgsparen AWBZ miljarden 15 Bron: Jelle de Boer, Erwin Fransen en Arjen Hussem (2011), Zorgsparen vermindert druk op de generatiesolidariteit in het zorgstelsel, De Actuaris november 2011

16 Invoering zorgsparen voor hele AWBZ 16 Bron: Jelle de Boer, Erwin Fransen en Arjen Hussem (2011), Zorgsparen vermindert druk op de generatiesolidariteit in het zorgstelsel, De Actuaris november 2011

17 17 Wanneer kunnen we beginnen?

18 Uitruilil extra zorg en pensioen Uw zorgpensioen Uw zorgpensioen Koopsom Opties pakketten: Langer Thuis Pakket Extra Langdurige Zorg Uitwonend Mobiliteitspakket Complexe woningaanpassingen Extra Scootmobiel Traplift Pakket drempels weg Pakket gratis zorgvervoer Pakket boodschappen doen Pakket zorgbemiddeling ing ijkse pensioenuitkeri Extra jaarli Koopsom ing ijkse pensioenuitkeri Extra jaarli Opbouw zorgpensioen Jaarlijks extra OP Opbouw zorgpensioen Jaarlijks extra OP Zorg uit verplicht zorgsparen Uw gekozen zorgpakketten Zorg uit verplicht zorgsparen Uw gekozen zorgpakketten Basis overheid Jaarlijks extra OP/vrij besteedbaar Basis overheid Jaarlijks extra OP/vrij besteedbaar 18

19 Verder onderzoek Huidig stelsel Gebruik gedetailleerder in kaart Prognoses met meer scenario s Solidariteit nu en later breder in kaart brengen Wanneer, met welke solidariteit is stelsel nog houdbaar? Alternatief via zorgsparen? Buitenlandse lessen Macro-economische impact, rendement/risico Inrichting Uitvoering Transitie 19