Zorg in perspectief. Nieuwe Zorg Bijeenkomst Haga Ziekenhuis 26 september Albert van der Horst

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zorg in perspectief. Nieuwe Zorg Bijeenkomst Haga Ziekenhuis 26 september Albert van der Horst"

Transcriptie

1 Zorg in perspectief Nieuwe Zorg Bijeenkomst Haga Ziekenhuis Albert van der Horst

2 Zorguitgaven stijgen sneller dan ons inkomen... share gdp 14% 13% 12% 11% 10% 9% 8% 7% % 2 NieuweZorg - Uitdagende trends

3 ... terwijl andere collectieve uitgaven dalen NieuweZorg - Uitdagende trends

4 ... en beseffen we de baten wel genoeg? 82 years share gdp 14% 80 13% 12% 78 11% 10% 76 9% 74 8% 7% life expectancy health (share gdp) 6% 4 NieuweZorg - Uitdagende trends

5 Zorg uitgaven 5 NieuweZorg - Uitdagende trends

6 Uitgaven stijgen... 16% 14% 12% 10% 8% 6% Niveau 1972 Zorguitgave, %bbp 6 NieuweZorg - Uitdagende trends

7 ... door ontgroening en vergrijzing 16% 14% 12% 10% 8% 6% Niveau 1972 Bijdrage vergrijzing Zorguitgave, %bbp 7 NieuweZorg - Uitdagende trends

8 ... rekening houdend met gezonde levensverwachting 16% 14% 12% 10% 8% 6% Niveau 1972 Bijdrage vergrijzing II Zorguitgave, %bbp 8 NieuweZorg - Uitdagende trends

9 Ontwikkeling, in 3 perioden 16% 14% 12% 10% 8% 6% ** Niveau 1972 Bijdrage vergrijzing II Zorguitgave, %bbp Vergrijzing + 3 perioden 9 NieuweZorg - Uitdagende trends

10 Zorguitgaven in afgelopen decennia Gemiddelde groei: 4% per jaar Gelijk op met inkomen: 2% Door demografie: 1% Overige factoren: 1% (in drie perioden) Wat kunnen de overige factoren zijn: Zorgprijs groeit harder dan bbp-prijs Baumol Medische technologie (is eigenlijk meer / betere zorg) Rol van de overheid 0% groei in periode van budgettering 2% groei in jaren 70 en NieuweZorg - Uitdagende trends

11 In perspectief Het verhaal van het koekoeksjong De wet van de remmende voorsprong Pyramide van Austerlitz Gouden bergen 11 NieuweZorg - Uitdagende trends

12 Het verhaal van het koekoeksjong Overheidsuitgaven (%BBP) Zorg 6,1 3,7 9,8 0,9 10,7 Sociale zekerheid 15,8-3,8 12,5-0,4 12,1 Onderwijs 5,5 0,0 5,5-0,2 5,3 Openbaar bestuur 11,2 0,2 11,4-2,2 9,2 Overig a) 15,9-4,7 11,2-0,6 10,6 Bruto collectieve uitgaven 54,5-4,1 50,4-2,5 47,9 a) Veiligheid, defensie, infrastructuur, subsidies, internationale samenwerking en rente bron: Actualisatie Economische Verkenning , november NieuweZorg - Uitdagende trends

13 Zorguitgaven (Vergrijzing Verdeeld) 20% 18% 16% 14% Onhoudbaar? 12% 10% 8% basic scenario higher health care 13 NieuweZorg - Uitdagende trends

14 Onhoudbaar, Griekse toestanden? Nee tenzij we alle hervormingen uitstellen dan loopt staatsschuld op tot meer dan 200% in NieuweZorg - Uitdagende trends

15 Onhoudbaar, volgens CPB (EC, OESO)? Ja vasthouden aan huidige arrangementen is geen optie Het overheidssaldo moet verbeteren vroeger of later via hogere belastingen of lagere uitgaven 15 NieuweZorg - Uitdagende trends

16 En op individueel niveau? Totale zorguitgaven in 2009 > 70 mrd 15 mln volwassenen (kinderen = 1/2 volwassenequivalent) gemiddelde uitgaven: euro pp bruto minimum loon: euro modaal inkomen: euro Niet te betalen voor lage inkomens Herverdeling via werkgeversbijdrage ZVW (hoger, voor hoge inkomens) zorgtoeslag inkomenstoets AWBZ NieuweZorg - Uitdagende trends

17 Scenario: zorg groeit met 4% groei inkomen: 1.75% per jaar groei zorguitgaven 4,0% per jaar Zorguitgaven (% bruto inkomen): * minimum loon, 2 kinderen: 42% => 83% 2 * modaal inkomen, 2 kinderen: 23% => 46% 1. Minder inkomen beschikbaar voor overige consumptie 2. Meer herverdeling nodig 17 NieuweZorg - Uitdagende trends

18 Koekoeksjong Zorguitgaven blijven stijgen Niets doen is geen optie De keuze is: minder uitgeven aan andere collectieve voorzieningen meer belastingen en premies heffen dus meer herverdelen! zorguitgaven minder sterk laten groeien Maar is dat wel een reële optie? 18 NieuweZorg - Uitdagende trends

19 Nederland: hogere groei in afgelopen 10 jaar NL NieuweZorg - Uitdagende trends

20 ... in goed gezelschap Faster growth FI, SW, DK NL, BE, LU UK, IE OECD (faster growth) NL NieuweZorg - Uitdagende trends

21 ... maar het kan ook anders Faster growth FI, SW, DK NL, BE, LU UK, IE OECD (faster growth) OECD (slow down) OECD (15) NL Slow down ES, PT DE, AT, NO US, AU NieuweZorg - Uitdagende trends

22 De wet van de remmende voorsprong In Nederland: sterke groei van zorguitgaven Net als in aantal andere landen Nederland groeit sterker dan OECD gemiddeld Terwijl we jaren lang minder snel groeiden Wet van de remmende voorsprong? Les: sterke groei is geen wetmatigheid, het is een keuze! 22 NieuweZorg - Uitdagende trends

23 Pyramide van Austerlitz bodemloze put van 36 meter hoog Zorg bouwen aan iets moois hoge baten prima om daar een kwart van ons inkomen aan uit te geven of bodemloze put inefficiënte zorg oneindige vraag 23 NieuweZorg - Uitdagende trends

24 Baten (van zorg) jaren Levensverwachting op 65-ste verjaardag 2060: 88 jaar : 84 jaar : 79 jaar NieuweZorg - Uitdagende trends

25 Baten van zorg Infectie Hart & vaat Kanker Levensverwachting 1,4 2,0 0,6 Kwaliteit van leven 0,2 1,0 0,0 Kosteneffectiviteit ( / qaly) NieuweZorg - Uitdagende trends

26 Maatschappelijke baten Hogere levensverwachting, zonder beperkingen... basis voor goede scholing vergroot het arbeidspotentieel mede mogelijk door goede zorg voor kinderen én ouderen maakt het mogelijk om langer door te werken mantelzorg door 3e generatie 26 NieuweZorg - Uitdagende trends

27 Pyramide van Austerlitz Baten hoog! veel baten zijn privaat Kosten hoog! voor grootste deel collectief Kosten - baten? voor een jonge, gezonde, hoog-opgeleide man? of voor een chronisch zieke vrouw zonder baan? voor het terugdringen van infectieziektes? of voor de aanschaf van de nieuwste scan? 27 NieuweZorg - Uitdagende trends

28 Scenario s voor de toekomst... 25% 20% 15% 10% 5% 0% 28 NieuweZorg - Uitdagende trends

29 ... it just happens Door vergrijzing zullen zorgkosten blijven stijgen Ook in de toekomst is nieuwe medische technologie duur Ook in de toekomst kunnen we geen wonderen verwachten van arbeidsbesparende technologische vooruitgang doelmatigheid Zorguitgaven blijven stijgen 29 NieuweZorg - Uitdagende trends

30 ... - vol op de rem Strenge selectie Alleen zorg die kosteneffectief is gebleken Alleen voor patiënten die het echt nodig hebben Strakke budgetten zoals in de jaren 80/90 levert wel wachtlijsten op We kiezen voor minder, sobere zorg Belastingen en premies mogen niet stijgen Maar wat gaan patiënten doen die het wel kunnen betalen? tweedeling? 30 NieuweZorg - Uitdagende trends

31 ... - of gouden bergen? Ouderen verdienen goede zorg Nieuwe medische technologie is fantastisch veel belangrijker dan de nieuwste auto / ipad /... maar natuurlijk alleen als je het kunt betalen We kiezen voor meer zorg Kwart van ons inkomen - no problem! Maar niet alles meer collectief Dus, ook hier tweedeling? 31 NieuweZorg - Uitdagende trends

32 Toekomst zorg Het verhaal van het koekoeksjong Zorguitgaven groeien sterk... De wet van de remmende voorsprong... sterker dan in meeste OESO-landen Pyramide van Austerlitz... met prachtige baten... of in bodemloze put Gouden bergen... omdat we bereid zijn voor goede zorg te betalen 32 NieuweZorg - Uitdagende trends

Houdbaarheid. Albert van der Horst

Houdbaarheid. Albert van der Horst Houdbaarheid Albert van der Horst Vergrijzing => dalend EMU-saldo => houdbaarheidstekort 4 2 0-2 -4-6 % gdp Sustainability gap: 4½% gdp -8 2010 2020 2030 2040 2050 2060 sustainable primary balance primary

Nadere informatie

Toekomst voor de zorg in viervoud

Toekomst voor de zorg in viervoud Toekomst voor de zorg in viervoud Casper van Ewijk CPB & UvA RVZ 7 februari Diagnose 2 Uitgaven curatieve zorg % BBP, 2010 16,0 % bbp, 2010 14,0 14,1 12,0 10,0 9,0 8,8 8,0 7,9 7,7 7,7 7,7 7,5 6,0 4,0 2,0

Nadere informatie

Toekomst voor de zorg in viervoud

Toekomst voor de zorg in viervoud Toekomst voor de zorg in viervoud Casper van Ewijk CPB & UvA RVZ 7 februari Diagnose Outline zorgboek 9 maart 2012 Uitgaven curatieve zorg % BBP, 2010 16,0 % bbp, 2010 14,1 14,0 12,0 10,0 9,0 8,8 8,0 7,9

Nadere informatie

Waarom stijgen de uitgaven? Prijs- en volume. Vergrijzing als kostenbom. Kostenontwikkeling 1999-2003 Bron: Zorg voor euro s-2

Waarom stijgen de uitgaven? Prijs- en volume. Vergrijzing als kostenbom. Kostenontwikkeling 1999-2003 Bron: Zorg voor euro s-2 Zorguitgaven, 1972-2009 miljard euro (bron:cbs) Macro-economie, gezondheid en zorg Johan Polder 1 NVAG Jubileumcongres 19 november 2010 Zorguitgaven, 1972-2009 miljard euro Zorguitgaven, 1972-2009 miljard

Nadere informatie

Zorg: leiderschap tussen prikkel en budget

Zorg: leiderschap tussen prikkel en budget Zorg: leiderschap tussen prikkel en budget Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Presentatie Seneca congres Zorg 3.0; leiders gezocht Berlijn 8 september 2011 Seneca en de stand van de economie

Nadere informatie

Janus de Koekoekskip. Een nieuw sprookje voor de gezondheidszorg. Johan Polder. TRANZO / BMS Den Bosch, 15 december 2010

Janus de Koekoekskip. Een nieuw sprookje voor de gezondheidszorg. Johan Polder. TRANZO / BMS Den Bosch, 15 december 2010 Janus de Koekoekskip Een nieuw sprookje voor de gezondheidszorg Johan Polder TRANZO / BMS Den Bosch, 15 december 2010 NRC, 20 november 2010 Inhoud 1. Macro economie & Zorg 2. Dilemma s voor de toekomst

Nadere informatie

Internationaal onderzoek naar de relatie tussen medische technologie en zorguitgaven. FHI Symposium Medische technologie; gouden ei of kostenpost?

Internationaal onderzoek naar de relatie tussen medische technologie en zorguitgaven. FHI Symposium Medische technologie; gouden ei of kostenpost? Internationaal onderzoek naar de relatie tussen medische technologie en zorguitgaven FHI Symposium Medische technologie; gouden ei of kostenpost? 26 september 2013 Paul Besseling Programmaleider Zorg Inhoud

Nadere informatie

Gebrauchsanweisung Gebruiksaanwijzing Mode d emploi Instruzioni sull uso

Gebrauchsanweisung Gebruiksaanwijzing Mode d emploi Instruzioni sull uso DE NL FR IT Gebrauchsanweisung Gebruiksaanwijzing Mode d emploi Instruzioni sull uso 3 29 54 80 B DE

Nadere informatie

De zorgmiljarden in de Miljoenennota

De zorgmiljarden in de Miljoenennota De zorgmiljarden in de Miljoenennota HEAD CONGRES 2016 Houten, 9-10 Juni Richard Doornbosch Plv directeur Macro-Economische Vraagstukken en Arbeidsmarkt It is not a solution, if its not affordable Dr davis

Nadere informatie

Kabinetsbeleid Gezondheidszorg in het licht van de toekomst. Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg

Kabinetsbeleid Gezondheidszorg in het licht van de toekomst. Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg Kabinetsbeleid Gezondheidszorg in het licht van de toekomst Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg Inhoud 1.Gevolgen van stijgende zorguitgaven 2.Oplossingen nu en in de toekomst Blik op

Nadere informatie

Zorguitgaven in perspectief

Zorguitgaven in perspectief Zorguitgaven in perspectief NVZ Jubileumcongres 1 december 2016 Jan Derk Brilman Plv directeur Macro-Economische Vraagstukken en Arbeidsmarkt Inhoud 1. Waarom groeien de uitgaven in de zorg? 2. Hoe wordt

Nadere informatie

ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG. Santpoort

ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG. Santpoort ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG Santpoort 7.10.2016 15 MILJARD EURO MEER TOT 2015 Een dergelijke stijging van de uitgaven is op termijn echter onhoudbaar Troonrede 2011 NIEUWE RAMINGEN CPB Zorgkosten

Nadere informatie

Van goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014

Van goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014 1 Van goede zorg verzekerd Zorgverzekering Oegstgeest 27 september 2014 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Uitgangspunten zorgverzekeraars Zorgverzekeraars: Hanteren solidariteit en voor iedereen

Nadere informatie

Trends in gezondheid en zorg. CPB Policy Brief 2011/11. Albert van der Horst Frank van Erp Jasper de Jong. Dit is een uitgave van:

Trends in gezondheid en zorg. CPB Policy Brief 2011/11. Albert van der Horst Frank van Erp Jasper de Jong. Dit is een uitgave van: Zorg blijft Financiering groeien onder druk Dit is een uitgave van: Centraal Planbureau Postbus 80510 2508 GM Den Haag T (070) 3383 380 November 2011 ISBN 978-90-5833-533-3 CPB Policy Brief 2011/11 Trends

Nadere informatie

Trends in gezondheid en zorg. CPB Policy Brief 2011/11. Albert van der Horst Frank van Erp Jasper de Jong. Dit is een uitgave van:

Trends in gezondheid en zorg. CPB Policy Brief 2011/11. Albert van der Horst Frank van Erp Jasper de Jong. Dit is een uitgave van: Zorg blijft Financiering groeien onder druk Dit is een uitgave van: Centraal Planbureau Postbus 80510 2508 GM Den Haag t (070) 3383 380 November 2011 ISBN 978-90-5833-533-3 CPB Policy Brief 2011/11 Trends

Nadere informatie

RUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG. Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014

RUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG. Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014 RUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014 15 MILJARD EURO MEER TOT 2015 Een dergelijke stijging van de uitgaven is op termijn echter onhoudbaar Troonrede

Nadere informatie

Doelmatigheid als panacee, makkelijker gezegd dan gedaan

Doelmatigheid als panacee, makkelijker gezegd dan gedaan Doelmatigheid als panacee, makkelijker gezegd dan gedaan Laura van Geest Overzicht 1. Historische trends 2. Toekomstscenario s CPB overzicht is meer zorg een probleem? meer zorg en meer solidariteit? 3.

Nadere informatie

Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing

Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing Prof. dr Casper van Ewijk CPB & Universiteit van Amsterdam Seneca 7 september 2010 Agenda Financiele stand van zaken: update sinds Athene Welke

Nadere informatie

Stijgende zorg om stijgende kosten

Stijgende zorg om stijgende kosten Stijgende zorg om stijgende kosten Johan Polder Zorgvisiecongres ism VitaValley Vitale toekomst van de gezondheidszorg Utrecht, 22 mei 2012 1 Ook 16 mei: Algemene Rekenkamer 2 Zorguitgaven, 1972-2011 CBS,

Nadere informatie

Houdbaarheid overheidsfinanciën

Houdbaarheid overheidsfinanciën Houdbaarheid overheidsfinanciën Sterk verbeterd door maatregelen van afgelopen jaren Marcel Lever 12 februari 2016 Inhoud Definitie en veronderstellingen Houdbaarheid, stand 2014 Gevoeligheidsanalyse Actualisatie

Nadere informatie

Helder denken over de lange systemen

Helder denken over de lange systemen Helder denken over de lange systemen Pensioen, werk, huis, zorg Frank Kalshoven (frank@argumentenfabriek.nl) April 2013 Helder denken over lange systemen inhoud Observeren en ordenen Overdenken Oordelen

Nadere informatie

Toekomst voor de zorg

Toekomst voor de zorg Casper van Ewijk Albert van der Horst Paul Besseling redactie Aanbieding VWS Trend 1: Kritische consument zelfbewuste consument hogere opleiding toegankelijke informatie transparantie van kwaliteit en:

Nadere informatie

Domein E: Concept Ruilen over de tijd

Domein E: Concept Ruilen over de tijd 1. Het bruto binnenlands product is gestegen met 0,9%. Het inflatiepercentage bedraagt 2,1%. Bereken de reële groei van het BBP. 2. Waarmee wordt het inflatiepercentage gemeten? 3. Lees de onderstaande

Nadere informatie

De zorg: hoeveel extra is het ons waard?

De zorg: hoeveel extra is het ons waard? De zorg: hoeveel extra is het ons waard? Ieder jaar geven we meer geld uit aan zorg Waarom? Wat zijn de gevolgen? Is dat erg? Wat kunnen we hieraan doen? Een doorsnee gezin betaalt ruim 11.000 euro per

Nadere informatie

De prijs van gelijke zorg. CPB Policy Brief 2013/01. Albert van der Horst Harry ter Rele. Dit is een uitgave van:

De prijs van gelijke zorg. CPB Policy Brief 2013/01. Albert van der Horst Harry ter Rele. Dit is een uitgave van: Solidariteit Zorg op maat onder druk? heeft toekomst Dit is een uitgave van: Centraal Planbureau Postbus 80510 2508 GM Den Haag t (070) 3383 380 Januari 2013 ISBN 978-90-5833-577-7 CPB Policy Brief 2013/01

Nadere informatie

Een pensioenhervorming in het teken van defined ambition? Frank Vandenbroucke Jaarevent Alumni & Friends, Actuariaat Leuven 28 september 2015

Een pensioenhervorming in het teken van defined ambition? Frank Vandenbroucke Jaarevent Alumni & Friends, Actuariaat Leuven 28 september 2015 Een pensioenhervorming in het teken van defined ambition? Frank Vandenbroucke Jaarevent Alumni & Friends, Actuariaat Leuven 28 september 2015 Documentatie European Commission, The 2015 Ageing Report, European

Nadere informatie

Zorguitgaven een zorg?

Zorguitgaven een zorg? Prof. C.N. Teulings Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek) 2 0

Nadere informatie

Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen

Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Ruben Schoonackers Bruno Eugène INTERN Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van

Nadere informatie

Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn

Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Keynote bij het Colloquium Perspectieven in Brussel: anticiperen om beter te besturen Brussel,

Nadere informatie

De (on)betaalbaarheid van een verzorgde oude dag

De (on)betaalbaarheid van een verzorgde oude dag De (on)betaalbaarheid van een verzorgde oude dag Ruben Wenselaar, vice-voorzitter RvB Menzis werkgeversvoorzitter Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) Landelijk congres Pensioenforum,

Nadere informatie

Is onze zorg over De Zorg een terechte zorg?

Is onze zorg over De Zorg een terechte zorg? Is onze zorg over De Zorg een terechte zorg? 09-04-2013 Peter Spaans Achmea, partner van de Unie KBO 1 De zorg is feitelijk zeer succesvol.. 2 2 3 3 3 Nederlanders leven langer gezond Mede dankzij betere

Nadere informatie

langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012

langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012 Sparen voor langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012 Agenda Stijgende zorgkosten en doelen zorgsparen Modelaannames Onhoudbare solidariteit? Lessen uit het buitenland

Nadere informatie

Hoe houden we de zorg betaalbaar? Een macro-economisch perspectief.

Hoe houden we de zorg betaalbaar? Een macro-economisch perspectief. Hoe houden we de zorg betaalbaar? Een macro-economisch perspectief. Dames en heren, Tijdens de afgelopen verkiezingscampagne was de toekomst van onze gezondheidszorg één van de hoofdthema s in de debatten.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 400 Nota over de toestand van s Rijks Financiën Nr. 42 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN

Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN Zorguitgaven Bruto-BKZ uitgaven 72.900.000.000 Per dag: 200.000.000 Per uur: 8.300.000 Per minuut:

Nadere informatie

Koersvast in onzekere tijden Miljoenennota 2012

Koersvast in onzekere tijden Miljoenennota 2012 Koersvast in onzekere tijden Miljoenennota 2012 Staatsschuld in 2015: ruim 450 miljard euro. Dat is 60 miljard meer dan aan het begin van de kabinetsperiode Nederland is door de grenzen die het stabiliteitspact

Nadere informatie

Hervormingen in de langdurige zorg: uitzicht op houdbare financiering

Hervormingen in de langdurige zorg: uitzicht op houdbare financiering Hervormingen in de langdurige zorg: uitzicht op houdbare financiering NETSPAR project Optimal saving and insurance for old age Kick-off bijeenkomst, 11 november 2016 Netspar project team Eddy van Doorslaer

Nadere informatie

Zorg voor innovatie! Sneller Beter - Innovatie en ICT in de curatieve zorg

Zorg voor innovatie! Sneller Beter - Innovatie en ICT in de curatieve zorg Zorg voor innovatie! Bijlage Sneller Beter - Innovatie en ICT in de curatieve zorg Bijlage eindrapportage KPN juni 2006 Dit is een bijlage bij het rapport Zorg voor innovatie! Innovatie en ICT in de curatieve

Nadere informatie

Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam

Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Keynote bij het Colloquium Perspectieven in Brussel: anticiperen om beter te besturen Brussel,

Nadere informatie

Transitie Langdurige Zorg

Transitie Langdurige Zorg Transitie Langdurige Zorg Manager Inkoop Verpleging, Verzorging, Thuiszorg Manager Inkoop Verpleging, Verzorging, Thuiszorg AWBZ in historisch perspectief 1968 Ontstaan van de AWBZ voor langdurige onverzekerbare

Nadere informatie

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso,

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 22 mei 2013 Nieuwe omstandigheden op de wereldwijde energiemarkt

Nadere informatie

Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief

Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief LBC-NVK en ACV West-Vlaanderen, lezingen over de toekomst van onze sociale zekerheid Kortrijk, 9 november 2017 Jan Smets, Gouverneur

Nadere informatie

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Financieel Forum Gent - 26 februari 2015 Jan Smets A. De stand van zaken 1. De (lange)

Nadere informatie

Onafhankelijke denktank Fact-based Lange termijn

Onafhankelijke denktank Fact-based Lange termijn Leeftijd en arbeidsmarkt: naar een nieuw paradigma? Leeftijd en arbeidsmarkt Itinera Institute Onafhankelijke denktank Fact-based Lange termijn Aanreiken, verdedigen en bouwen van wegen voor beleidshervorming

Nadere informatie

De zorg: hoeveel extra is het ons waard?

De zorg: hoeveel extra is het ons waard? De zorg: hoeveel extra is het ons waard? Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Inleiding...4 2. Constatering 2.1 Stijgende zorguitgaven...7 2.2 Internationaal verschijnsel...9 2.3 Meer medewerkers in de zorg...11

Nadere informatie

perspectief zorgverzekeraar Jeroen Crasborn Senior adviseur zorgstrategie Rvb & Directie Zilverenkruis Achmea

perspectief zorgverzekeraar Jeroen Crasborn Senior adviseur zorgstrategie Rvb & Directie Zilverenkruis Achmea perspectief zorgverzekeraar Jeroen Crasborn Senior adviseur zorgstrategie Rvb & Directie Zilverenkruis Achmea 1 2 3 Zorgkostenstijging is van alle jaren maar extra waakzaamheid geboden Ontwikkeling zorguitgaven

Nadere informatie

Een gezonder Nederland VTV-2014. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014. Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker

Een gezonder Nederland VTV-2014. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014. Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker Een gezonder Nederland VTV-2014 Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker, en vele anderen De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 1 Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker 24 juni

Nadere informatie

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk - 24 februari 2015 Jan Smets A. De stand van

Nadere informatie

CPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid. economische groei

CPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid. economische groei CPB Notitie 22 december 2014 CPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid en economische groei Uitgevoerd op verzoek van de vaste commissie Financiën van de Tweede Kamer CPB Notitie

Nadere informatie

Werkcongres Transitie AWBZ West-Brabant. Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg Ministerie van VWS

Werkcongres Transitie AWBZ West-Brabant. Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg Ministerie van VWS Werkcongres Transitie AWBZ West-Brabant Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg Ministerie van VWS Bedankt! Dat u deze bijeenkomst organiseert Met elkaar deze handschoen oppakt! 2 Agenda

Nadere informatie

Open Data laten stromen Nederland in Europees perspectief

Open Data laten stromen Nederland in Europees perspectief Open Data laten stromen Nederland in Europees perspectief Sem Enzerink (Capgemini Consulting) Gebruikersbijeenkomst data.overheid.nl, 16 maart 2018, Den Haag Wij zijn de open data vindplaats van publieke

Nadere informatie

Mobiliteit: Egbert Jongen CPB*

Mobiliteit: Egbert Jongen CPB* Mobiliteit: Wat economen willen (en weten) Egbert Jongen CPB* *Deze presentatie is op persoonlijke titel Overzicht presentatie Wat economen weten Wat economen willen Het Oostenrijkse systeem Wat economen

Nadere informatie

Het Vlaams arbeidsmarkt- en doelgroepenbeleid in een Europees perspectief. Frank Vandenbroucke West4Work Kortrijk, 3 november 2015

Het Vlaams arbeidsmarkt- en doelgroepenbeleid in een Europees perspectief. Frank Vandenbroucke West4Work Kortrijk, 3 november 2015 Het Vlaams arbeidsmarkt- en doelgroepenbeleid in een Europees perspectief Frank Vandenbroucke West4Work Kortrijk, 3 november 2015 1950 1953 1956 1959 1962 1965 1968 1971 1974 1977 1980 1983 1986 1989 1992

Nadere informatie

Stuurzame zorg: tussen solidariteit en keuzevrijheid. Casper van Ewijk CPB, UvA, Netspar

Stuurzame zorg: tussen solidariteit en keuzevrijheid. Casper van Ewijk CPB, UvA, Netspar Stuurzame zorg: tussen solidariteit en keuzevrijheid Casper van Ewijk CPB, UvA, Netspar Seneca, 5 september 2013 Drie stellingen Uitgaven nog steeds onbeheersbaar omdat we geen grenzen durven te stellen

Nadere informatie

De lastige toekomst van de Belgische gezondheidszorg

De lastige toekomst van de Belgische gezondheidszorg De lastige toekomst van de Belgische gezondheidszorg 1 De Belg is heel tevreden over gezondheidszorg 2 Maar... - Gezonde bevolking? - Prijs/kwaliteit? - LT-houdbaarheid? 3 Uitdagingen 4 Tegen 2050: - 1

Nadere informatie

Gezond Gedrag Is (G)een Keuze. Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg

Gezond Gedrag Is (G)een Keuze. Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg Gezond Gedrag Is (G)een Keuze Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg Workshop Het zorgstelsel Conferentie Gezond gedrag is (g)een keuze WGV Zorg en Welzijn, Menzis, Zilveren Kruis, Colijn & Partners

Nadere informatie

Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief

Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Den Haag, 27 augustus 2018 Documentatie (1) Europese Commissie & SPC, Pension Adequacy

Nadere informatie

De gouden eieren van de gezondheidszorg. Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie

De gouden eieren van de gezondheidszorg. Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie De gouden eieren van de gezondheidszorg Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie GEEN WOORDEN MAAR DADEN Pharmapartners 14 11 2013 Hoe sexy is ICT in de zorg? Wat weten economen van de zorg? AMC-baas Marcel

Nadere informatie

Zorg voor geest kost nog steeds het meest

Zorg voor geest kost nog steeds het meest Zorg voor geest kost nog steeds het meest Publicatiedatum: 28-11-2013 In is 19,6 miljard euro uitgegeven voor de behandeling van psychische stoornissen, 22% van de totale uitgaven voor zorg en welzijn

Nadere informatie

Wat doet Den Haag met mijn geld?

Wat doet Den Haag met mijn geld? 65 jaar begroten PRINSJESDAG SPECIAL Wat doet Den Haag met mijn geld? Er lijkt jaar na jaar maar weinig te veranderen in de rijksbegroting. Tot je al die Miljoenennota s naast elkaar legt Tekst: Paul Scheer

Nadere informatie

CPB Achtergronddocument

CPB Achtergronddocument CPB Achtergronddocument Tekortreductie in internationaal perspectief Erik Floor 3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Tekortreducerende maatregelen 5 3 Tekortreducering 7 3.1 Overheidsuitgaven 8 3.2 Overheidsinkomsten

Nadere informatie

Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015. Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014

Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015. Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 Prinsjesdag 2014 Nibud,

Nadere informatie

Een internationale vergelijking van zorghervormingen

Een internationale vergelijking van zorghervormingen Een internationale vergelijking van zorghervormingen Raymond Gradus Hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam en Directeur Wetenschappelijk Instituut voor het CDA Gezien de verwachte stijging van de publieke

Nadere informatie

Hoeveel dragen onze bedrijven bij aan de schatkist en de sociale zekerheid?

Hoeveel dragen onze bedrijven bij aan de schatkist en de sociale zekerheid? vbo-analyse Hoeveel dragen onze bedrijven bij aan de schatkist en de sociale zekerheid? September 2014 I Raf Van Bulck 39,2% II Aandeel van de netto toegevoegde waarde gegenereerd door bedrijven dat naar

Nadere informatie

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,

Nadere informatie

Code Red Scenario voor zorgontwikkeling in de huidige crisis. Amsterdam, 20 april 2009

Code Red Scenario voor zorgontwikkeling in de huidige crisis. Amsterdam, 20 april 2009 Code Red Scenario voor zorgontwikkeling 2009-2014 in de huidige crisis Amsterdam, 20 april 2009 Vraag Antwoord 1 Zijn de nieuwe maatregelen voldoende om de financiële consequenties van de huidige economische

Nadere informatie

Samenvatting Miljoenennota Hoofdpunten beleid mln. 100 mln. 92 mln. 63 mln. 1,9 mld. 1,2 mld. 1,0 mld. 0,5 mld

Samenvatting Miljoenennota Hoofdpunten beleid mln. 100 mln. 92 mln. 63 mln. 1,9 mld. 1,2 mld. 1,0 mld. 0,5 mld Samenvatting Miljoenennota 219 Hoofdpunten beleid 219 Prioriteiten en actualiteiten Lager volume gaswinning 3 mln Ondersteuning regio Groningen 1 mln Voorbereiding brexit bij Douane en NVWA 92 mln Oprichting

Nadere informatie

DETERMINANTEN VAN LAGE WERKINTENSITEIT IN HUISHOUDENS MET ARBEIDSONGESCHIKTE GEZINSLEDEN Empirische analyses voor de EU-15

DETERMINANTEN VAN LAGE WERKINTENSITEIT IN HUISHOUDENS MET ARBEIDSONGESCHIKTE GEZINSLEDEN Empirische analyses voor de EU-15 DETERMINANTEN VAN LAGE WERKINTENSITEIT IN HUISHOUDENS MET ARBEIDSONGESCHIKTE GEZINSLEDEN Empirische analyses voor de EU-15 Leen Meeusen, Annemie Nys en Vincent Corluy 17 juni 2014 Opbouw presentatie Inleiding

Nadere informatie

Zorgvastgoed. Verwachte groei op de korte en lange termijn. Matthieu Zuidema, Programmaleider Vastgoed EIB. Zorgvastgoed Delft, 8 juli 2015 1

Zorgvastgoed. Verwachte groei op de korte en lange termijn. Matthieu Zuidema, Programmaleider Vastgoed EIB. Zorgvastgoed Delft, 8 juli 2015 1 Zorgvastgoed Verwachte groei op de korte en lange termijn Matthieu Zuidema, Programmaleider Vastgoed EIB Zorgvastgoed Delft, 8 juli 2015 1 Zorgvastgoed Agenda Wat is het perspectief? Wat is de positie

Nadere informatie

Ex-ante budgettaire effecten tegenbegroting VVD

Ex-ante budgettaire effecten tegenbegroting VVD CPB Notitie Nummer : 2009/35 Datum : 16 september 2009 Aan : Tweede Kamerfractie VVD Ex-ante budgettaire effecten tegenbegroting VVD 1 Inleiding Het CPB heeft op verzoek van de VVD de ex-ante budgettaire

Nadere informatie

April 26, 2016 Bernard van den Berg

April 26, 2016 Bernard van den Berg 15-Jul-16 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel? April 26, 2016 Bernard van den Berg Email:

Nadere informatie

We kunnen de vergrijzing betalen. Dick Scherjon, bestuursadviseur

We kunnen de vergrijzing betalen. Dick Scherjon, bestuursadviseur We kunnen de vergrijzing betalen Dick Scherjon, bestuursadviseur Duurzaamheidsscore Oost-Groningen Zeeuws-Vlaanderen Groot-Rijnmond Zuidoost-Drenthe Zuid-Limburg Delfzijl en omgeving Overig Groningen Midden-Limburg

Nadere informatie

Het GLB Gezamenlijke Staten Noord-Nederland 15 februari Monique Remmers Directie Europees Landbouwbeleid en voedselzekerheid

Het GLB Gezamenlijke Staten Noord-Nederland 15 februari Monique Remmers Directie Europees Landbouwbeleid en voedselzekerheid Het GLB 2014-2020 Gezamenlijke Staten Noord-Nederland 15 februari 2012 Monique Remmers Directie Europees Landbouwbeleid en voedselzekerheid GLB-uitgaven in constante prijzen 2007 70 miljard euro % van

Nadere informatie

CPB Notitie 16 augustus Houdbaarheidsberekeningen. Uitgevoerd op verzoek van Flip de Kam

CPB Notitie 16 augustus Houdbaarheidsberekeningen. Uitgevoerd op verzoek van Flip de Kam CPB Notitie 16 augustus 2013 Houdbaarheidsberekeningen Uitgevoerd op verzoek van Flip de Kam. CPB Notitie Aan: Flip de Kam Centraal Planbureau Van Stolkweg 14 Postbus 80510 2508 GM Den Haag T (070)3383

Nadere informatie

No show in de zorg. Voorstel om verspilling in de gezondheidszorg aan te pakken. Pia Dijkstra Tweede Kamerlid D66.

No show in de zorg. Voorstel om verspilling in de gezondheidszorg aan te pakken. Pia Dijkstra Tweede Kamerlid D66. No show in de zorg Voorstel om verspilling in de gezondheidszorg aan te pakken. Notitie Juli 2012 Pia Dijkstra Tweede Kamerlid D66 Inleiding De kosten van de gezondheidzorg stijgen hard. Dat komt voornamelijk

Nadere informatie

Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid

Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid Representatieve resultaten in de 2 lidstaten van de Europese Unie Pakket bevat de resultaten van de EU2 én van België Ontwerp Opiniepeiling

Nadere informatie

De zorgverzekeringsmarkt

De zorgverzekeringsmarkt De zorgverzekeringsmarkt Masterclass NieuweZorg 7 april 2017 Wim Groot Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Onderwerpen

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 havo 2008-I

Eindexamen economie 1 havo 2008-I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 bij (1) primair bij (2) directe

Nadere informatie

Oorzaken en gevolgen van stijgende zorguitgaven. Bataafsch Genootschap 8 januari 2018

Oorzaken en gevolgen van stijgende zorguitgaven. Bataafsch Genootschap 8 januari 2018 Oorzaken en gevolgen van stijgende zorguitgaven Bataafsch Genootschap 8 januari 2018 Zorgen over zorguitgaven: niets nieuws onder de zon Staatssecretaris Jo Hendriks, Structuurnota Gezondheidszorg 1973-1974

Nadere informatie

STAND VAN ZAKEN EURO PLUS-PACT

STAND VAN ZAKEN EURO PLUS-PACT STAND VAN ZAKEN EURO PLUS-PACT Presentatie door J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 9 December 2011 De context van het Euro Plus-pact 1 Europa 2020 Procedure macro-onevenwichtigheden

Nadere informatie

Meer werk door meer mobiliteit

Meer werk door meer mobiliteit Meer werk door meer mobiliteit Jan Vanthuyne 1 Actuele situatie arbeidsmarkt Over alle leeftijden heen relatief weinig professionele mobiliteit Nog sterker het geval bij oudere werknemers Gemiddeld hoge

Nadere informatie

Boek 4 Hoofdstuk 7: De overheid en ons inkomen

Boek 4 Hoofdstuk 7: De overheid en ons inkomen Boek 4 Hoofdstuk 7: De overheid en ons inkomen Valt het mee of tegen? a Als Yara een appartement koopt moet ze een hypotheek afsluiten. Hiervoor betaalt ze iedere maand een bepaald bedrag. Dit zijn haar

Nadere informatie

Van Micro naar Macro management

Van Micro naar Macro management Van Micro naar Macro management 15 december 2010 Jurriaan Pröpper 1 VAN MICRO NAAR MACRO MANAGEMENT GELDT VOOR HEEL NL verschillende prestaties Van Naar Gelijke uitkomsten regelbrij heldere grenzen Gelijke

Nadere informatie

Toekomstscenario gezondheidszorg

Toekomstscenario gezondheidszorg Toekomstscenario gezondheidszorg Qraad buigt zich over de vraag hoe de gezondheidszorg toekomstbestendig te houden is, zodat ook volgende generaties een beroep kunnen doen op gezondheidszorg. Gezondheidszorg

Nadere informatie

Stand van zaken Participatiewet. Sjoerd Potters

Stand van zaken Participatiewet. Sjoerd Potters Stand van zaken Participatiewet Sjoerd Potters Allereerst: de overheidsuitgaven (1/2) De uitdaging is om de uitgaven te beheersen. Grootste uitgaven zijn zorg (77,8 miljard) en sociale zekerheid (78,6

Nadere informatie

EU fiscale controle en investeringen. Thomas BERNHEIM

EU fiscale controle en investeringen. Thomas BERNHEIM EU fiscale controle en investeringen Thomas BERNHEIM Overzicht Het EU kader voor economische hervormingen De investeringsuitdagingen voor België Flexibiliteit in de fiscale regels van het SGP Bemerkingen

Nadere informatie

10 jaar Zvw. Operatie Cure geslaagd? Centraal Planbureau

10 jaar Zvw. Operatie Cure geslaagd? Centraal Planbureau 10 jaar Zvw Operatie Cure geslaagd? 10 jaar Zvw: Resultaten in grote lijnen Werkt het zoals beoogd? Hoe nu verder? Ontwikkeling uitgaven in de curatieve zorg 9 Volumegroei curatieve zorg in % (rechteras)

Nadere informatie

10 jaar Zvw: een evaluatie

10 jaar Zvw: een evaluatie 10 jaar Zvw: een evaluatie Masterclass NieuweZorg 3.0, 11 februari 2016 Wim Groot Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing

Nadere informatie

Stand van zaken Participatiewet / Quotumwet. Sjoerd Potters

Stand van zaken Participatiewet / Quotumwet. Sjoerd Potters Stand van zaken Participatiewet / Quotumwet Sjoerd Potters Allereerst: de overheidsuitgaven De uitdaging is om de uitgaven te beheersen. Grootste uitgaven zijn de sociale zekerheid (77,6 miljard) en de

Nadere informatie

Zorg, ziel en zaken. Johan Polder. Expertmeeting Ziel en zakelijkheid in de zorg, 29 november 2012 Zeist, PGGM

Zorg, ziel en zaken. Johan Polder. Expertmeeting Ziel en zakelijkheid in de zorg, 29 november 2012 Zeist, PGGM Zorg, ziel en zaken Johan Polder Expertmeeting Ziel en zakelijkheid in de zorg, 29 november 2012 Zeist, PGGM 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Zorguitgaven, 1972-2011 CBS, Zorgrekeningen Miljard euro 0 1970

Nadere informatie

Groep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115

Groep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115 Samenvatting door M. 1480 woorden 6 januari 2014 7,2 17 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Tijd is geld De ECB leent geld uit aan de banken. Ze rekenen daar reporente voor. Banken

Nadere informatie

Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances

Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances Ed Westerhout CPB Opzet studie Drie vragen staan centraal in de studie: Is er sprake van een vergrijzings- of, beter, houdbaarheidsprobleem? Zo, wat

Nadere informatie

De herziening van de langdurige zorg vraagt om een levensloop perspectief op de financiering van zorg thuis

De herziening van de langdurige zorg vraagt om een levensloop perspectief op de financiering van zorg thuis De herziening van de langdurige zorg vraagt om een levensloop perspectief op de financiering van zorg thuis de huidige AV en collectieve zorgverzekering sluit daar niet op aan en daarom zijn er kansen

Nadere informatie

Ex ante budgettaire effecten tegenbegroting VVD 2009

Ex ante budgettaire effecten tegenbegroting VVD 2009 CPB Notitie Datum : 17 september 2008 Aan : Tweede Kamerfractie VVD Ex ante budgettaire effecten tegenbegroting VVD 2009 1 Inleiding Het CPB heeft op verzoek van de VVD de ex ante budgettaire effecten

Nadere informatie

loont en solidariteit

loont en solidariteit Toekomst voor de zorg Ons hele leven lang is onze gezondheid belangrijk, genietend van goede jaren, of kampend met een zwakke gezondheid. Ons leven lang is de gezondheidszorg belangrijk, we maken er gebruik

Nadere informatie

Pan-Europese. opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid. Representatieve resultaten in de 27 lidstaten van de Europese Unie

Pan-Europese. opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid. Representatieve resultaten in de 27 lidstaten van de Europese Unie Pan-Europese opiniepeiling over beroepsveiligheid en - gezondheid Representatieve resultaten in de 2 lidstaten van de Europese Unie Pakket bevat de resultaten van de EU2 én van Nederland Ontwerp Opiniepeiling

Nadere informatie

Prof.dr. Lans Bovenberg

Prof.dr. Lans Bovenberg Lezersavond o.l.v.anita de Haas WAAR GAAT HET HEEN MET ONS PENSIOEN? OPENBAAR COLLEGE door Prof.dr. Lans Bovenberg 1 Het Nederlandse pensioensysteem in internationaal perspectief Nederland Duitsland Frankrijk

Nadere informatie

Sturen op kosten Patiënt, professional of politiek? Erik Buskens Hoogleraar Medical Technology Assessment Universitair Medisch Centrum Groningen

Sturen op kosten Patiënt, professional of politiek? Erik Buskens Hoogleraar Medical Technology Assessment Universitair Medisch Centrum Groningen Sturen op kosten Patiënt, professional of politiek? Erik Buskens Hoogleraar Medical Technology Assessment Universitair Medisch Centrum Groningen Open deuren? Primum non nocere In dubio abstine Open deuren?

Nadere informatie

1 Inleiding en samenvatting

1 Inleiding en samenvatting 1 Inleiding en samenvatting 1.1 Inleiding Ruim voor de Grote Recessie was de positie van de Nederlandse overheidsfinanciën niet houdbaar op lange termijn (Ter Rele, 1998). Door de vergrijzing lopen de

Nadere informatie

De Vergrijzing Voorbij Personele gevolgen zorgakkoord 2013 voor de ouderenzorg

De Vergrijzing Voorbij Personele gevolgen zorgakkoord 2013 voor de ouderenzorg De Vergrijzing Voorbij Personele gevolgen zorgakkoord 2013 voor de ouderenzorg Utrecht 25 april 2013 Wine te Meerman Annick van Kollenburg Eveline Castelijns 1 Inhoud 1. Stelselherziening ouderenzorg 2.

Nadere informatie