Bestuurlijke boete of bestuurlijke strafbeschikking invoeren en/of bestaande werkwijzen toezicht/handhaving efficienter maken/uitbreiden.

Transcriptie

1 RIS.3217 Bestuurlijke boete of bestuurlijke strafbeschikking invoeren en/of bestaande werkwijzen toezicht/handhaving efficienter maken/uitbreiden. Overwegingen ten behoeve van een standpuntbepaling over handhavend optreden tegen overlast in de publieke ruimte. Vragen die in de overwegingen dienen te worden betrokken zijn: - Welke overlastproblemen in de openbare ruimte vragen dringend om een aanpak. - Welke capaciteit bij toezicht en handhaving is beschikbaar of wat hebben we daar voor over. - Kunnen we volstaan met bestaande middelen en die eventueel wat uitbreiden, of hebben we noodzakelijk nieuwe instrumenten nodig, en dan met name het instrument bestuurlijke boete. Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Aard en omvang van de problematiek (prioriteiten) in ons publieke domein a. onderzoek wonen en leefbaarheid 2007 b. notitie signaleren, toezicht en handhaving in het openbaar gebied c. gegevens Centraal Justitieel Incassobureau 3. Onze huidige praktijk bij toezicht en handhaving 4. Onze doelstelling ten aanzien van toezicht en handhaving 5. Het nieuwe instrument: Bestuurlijke boete 6. Het nieuwe instrument: Bestuurlijke strafbeschikking 7. De nieuwe instrumenten nader verkend ten opzichte van APV en Afvalstoffenverordening 8. Onze prioriteiten benaderen met de nieuwe instrumenten 9. Onze prioriteiten benaderen met de bestaande instrumenten 10. Inzet BOA s bij nieuwe instrumenten 11. Samenwerking met de partners politie en justitie 12. Financiële consequenties nieuwe instrumenten 13. Rekenmodellen bestaand en nieuw 1. Inleiding. Met het oog op de bestrijding van de overlast in de publieke ruimte komen er binnenkort voor de gemeenten twee nieuwe instrumenten beschikbaar, bestuursrechtelijk de bestuurlijke boete en strafrechtelijk de bestuurlijke strafbeschikking (als onderdeel van de Wet OM-afdoening). De bestuurlijke boete wordt naar verwachting met ingang van 2009 ingevoerd en de bestuurlijke strafbeschikking met ingang van 2010 (bij de vier grote gemeenten, G4, al in 2009). Een belangrijk gevolg van de Wet OM-afdoening is dat op termijn praktisch alle huidige transacties van openbaar ministerie en (buitengewoon) opsporingsambtenaren door strafbeschikkingen zullen worden vervangen. Deze notitie dient dan ook met name als basis voor het voeren van de discussie of het nieuwe instrument bestuurlijke boete voor de gemeente Emmen passend is bij de aanpak van de overlastfeiten in de publieke ruimte. De bestuurlijke boete komt tegemoet aan de wens van de gemeenten zelf in het kader van hun lokaal veiligheidsbeleid een handhavingsmiddel in handen te hebben, omdat politie en OM in hun optiek te weinig aandacht hebben voor de lokale handhavingsproblematiek. Gelet op de voorbereiding op het eventuele gebruik van de nieuwe instrumenten verdient het aanbeveling de discussie medio 2008 te voeren. 1

2 De gemeente wordt niet verplicht een keuze te maken. Zonder toepassing van de nieuwe instrumenten blijven politie, buitengewone opsporingsambtenaren en toezichthouders hun werk gewoon doen. De huidige transacties worden op termijn (voor Emmen dus in 2010) vervangen door strafbeschikkingen. De gemeente kan er derhalve voor kiezen om eerst de ervaringen van andere gemeenten met een nijpender problematiek in de openbare ruimte af te wachten. Bij de overwegingen voor de bestuurlijke boete zal, gelet op de organisatorische implicaties, nadrukkelijk aan de orde moeten komen welke problemen in de openbare buitenruimte opgelost moeten worden en of de bestuurlijke boete daarbij het meest geschikte/rendabele instrument is. De conclusie zou ook kunnen worden getrokken dat met een gerichtere of vergrote inzet van bestaande instrumenten (strafrechtelijk door politie en huidige BOA s en bestuursrechtelijk door toezicht en handhaving, communicatie/voorlichting, convenanten) veel van de bestaande problemen reeds kunnen worden verminderd/opgelost. Indien de problemen in de openbare ruimte beperkt zijn en/of hanteerbaar met bestaande instrumenten, ligt het minder voor de hand een nieuwe (grote) organisatie voor de bestuurlijke boete op te zetten. Tenslotte dient nog vermeld te worden dat het naast elkaar gebruiken van de instrumenten bestuurlijke boete en de huidige transactiepraktijk (straks de bestuurlijke strafbeschikking) is uitgesloten. 2. De aard en omvang van de problematiek in het publieke domein van onze gemeente. Hierboven is reeds gesteld dat aan het nadenken over de nieuwe instrumenten een inventarisatie van de problematiek in de openbare ruimte vooraf dient te gaan. Wij beschikken over de volgende informatie. A. Onderzoek wonen en leefbaarheid 2007 In het gemeentelijk Veiligheidsplan 2008 wordt gerefereerd aan het Onderzoek wonen en leefbaarheid In dat onderzoek komen de volgende belevingen naar voren. De bewoners van de gehele gemeente zijn eensgezind als het gaat om het aanpakken van vervelende voorvallen. Verloedering moet met voorrang worden aangepakt. Daarbij zijn aanpak van hondenpoep, vernieling en rommel op straat het belangrijkst. Daarnaast worden geluidsoverlast, overlast van hangjongeren en fietsendiefstal als aandachtspunten aangedragen. De bewoners geven in het onderzoek ook aan welke zaken met prioriteit door de politie moeten worden opgepakt. De top vijf voor Emmen is: De top vijf voor de overige kernen is: - jeugdcriminaliteit - verkeersoverlast - verkeersveiligheid - jeugdcriminaliteit - drugshandel en overlast - drugshandel en -overlast - fietsendiefstal - autocriminaliteit - verloedering - geweld op straat Uit het onderzoek komt naar voren dat het gevoel van veiligheid in de kern Emmen in de afgelopen jaren is toegenomen en in de overige kernen is gelijk gebleven. Het gevoel van onveiligheid ligt bij bewoners in de kern Emmen iets hoger dan bij bewoners in de andere kernen. B. Notitie Signaleren, toezicht en handhaving in het openbaar gebied In de notitie Signaleren, toezicht en handhaving in het openbaar gebied d.d. december 2007, jaarplan 2008, opgesteld in samenwerking tussen de dienst Gebied, dienst Ondersteuning (team JZ/Handhaving) en dienst Publiek (afdeling Toezicht), en vastgesteld door het college op 10 december 2007, worden de volgende prioriteiten gesignaleerd: - overlast jeugd - zwerfafval 2

3 - bouw- en sloopafval - hondenpoep - verboden consumentenvuurwerk (opslag eerder aan te pakken dan gebruik) - fietsen in de Weiert (let op: vanwege diverse belangen, bijv. winkeliers, dient de problematiek nog nader te worden geïnventariseerd) C. Gegevens Centraal Justitieel Incassobureau (aantallen en soorten p.v. s) Uit de gegevens van het Centraal Justitieel Incassobureau blijkt het volgende: In 2004 is door het CJIB een landelijke minimumnorm vastgesteld voor gemeenten om in aanmerking te komen voor een vergoeding voor het aantal opgemaakte processen-verbaal voor parkeer- en overlastfeiten. P.v.-vergoeding vindt plaats als beide normen worden gehaald. Norm 2004: 170 p.v. s overlast 4346 p.v. s parkeren Emmen haalde de volgende scores: 2005: 195 p.v. s overlast. 2006: 177 p.v. s overlast 3229 p.v. s parkeren 2007: 148 p.v. s overlast 2826 p.v. s parkeren Het CJIB heeft bevestigd dat Emmen op basis van deze scores in de afgelopen jaren niet voor een p.v.-vergoeding in aanmerking is gekomen. Belangrijk is dat de vergoedingensystematiek per 1 januari 2009 a.s. gaat veranderen. Vanaf dat moment zal ongeacht de gescoorde aantallen (dus zonder minimumnorm) een p.v.-vergoeding plaatsvinden van 25 per parkeerfeit en 40 per overlastfeit. De relatief hoge vergoeding voor overlastfeiten volgt uit het kabinetsbeleid om vooral de bestrijding van overlastfeiten te stimuleren. Op ons verzoek heeft het CJIB de in de afgelopen jaren opgemaakte p.v. s voor overlastfeiten op aard en aantal uitgesplitst. We maken hierbij onderscheid naar overlastfeiten APV en overlastfeiten Milieuwetgeving, als volgt. Overlastfeiten APV: artiest zonder vergunning reclameborden op openbare weg graffity illegale reclameposters losse hond op aangewezen plaats (APV kent geen aanlijngebod, behoudens na individuele aanwijzing) - wildplassen voertuig met handelsreclame venten zonder vergunning (vanaf 2008 niet meer strafbaar) standplaats zonder vergunning geluidhinder door particulier schade aan beplantingen crossen in parken/plantsoenen Overlastfeiten Milieuwetgeving: verkeerd aanbieden afvalstoffen bij percelen afval aanbieden tegen voorschriften het verkeerde afval in inzamelmiddel aanbieden afvalstoffen via andermans inzamelmiddel aanbieden afval aanbieden in verkeerd inzamelmiddel

4 - afval onjuist aanbieden via inzamelvoorziening afval onjuist aanbieden via brengdepot afvalstoffen aanbieden op verkeerde dagen/tijden onjuiste soorten afval aanbieden afval niet op voorgeschreven wijze aanbieden afval vervoeren met verontreiniging weg straatafval op straat achterlaten afvalstoffen illegaal storten of verbranden huishoudelijk afval op straat achterlaten voertuigwrak achterlaten Conclusie: het verdient aanbeveling de p.v.-praktijk af te stemmen op de in de samenleving geinventariseerde prioriteiten. Met name het probleem van de hondenpoep en het consumentenvuurwerk is niet zomaar met het uitdelen van een p.v. op te lossen. De ergernis is groot, maar de kans op het scoren van een heterdaadje is klein. De oplossing moet hier meer in een mentaliteitsverandering worden gezocht, wat naar verwachting bij de hondenpoep beter gaat lukken dan bij het vuurwerk. 3. De bestaande toezicht- en handhavingspraktijk in de gemeente Emmen. In de huidige praktijk heeft Emmen buitengewone opsporingsambtenaren in dienst die al naar gelang hun daartoe strekkende bevoegdheid proces-verbaal kunnen opmaken voor overlast- en parkeerfeiten in het openbaar gebied. Deze BOA s treffen we aan als: - milieucontroleurs (milieupolitie) bij de dienst Gebied; - parkeercontroleurs bij de dienst Gebied, samen met ingehuurde BOA s van Veiligheidszorg Drenthe. Daarnaast zijn er ook nog andere ambtenaren met buitengewone opsporingsbevoegdheid voor andere taakvelden, te weten: - sociaal rechercheurs bij de dienst Publiek; - leerplichtambtenaren bij de dienst Publiek. De afdeling Toezicht van de dienst Publiek richt zich op de milieuwetten en op de planologie, de bouwregels en het gebruik van gebouwen. Voor andere toezichtstaken, zoals op het gebied van het toezicht op de naleving van de APV-bepalingen en de drank- en horecawetgeving is geen formatiesterkte beschikbaar cq vrijgemaakt, ook niet naar aanleiding van de bovengenoemde notitie Signaleren, toezicht en handhaving in het openbaar gebied van december Het team Juridische Zaken van de afdeling CJZ van de dienst Ondersteuning sluit voor wat betreft haar taakveld handhaving aan op de onderzoekingen van de afdeling Toezicht en richt zich vervolgens op de toepassing van bestuursrechtelijke maatregelen (bestuursdwang). De huidige milieucontroleurs (volgens de letter: de milieu-opsporingsambtenaar en gemeentelijk opsporingsambtenaar) zijn in de APV in artikel 5:2, eerste lid, met het toezicht op de naleving van de bepalingen van de APV belast. In diezelfde bepaling is ook de mogelijkheid geboden (BOA-)medewerkers van de stichting Veiligheidszorg Drenthe daarvoor nader aan te wijzen. Door het opnemen in de APV van de milieucontroleurs als toezichthouder hebben zij, en dat is ook de redenering van het Openbaar Ministerie, ingevolge het wetboek van Strafvordering automatisch opsporingsbevoegdheid voor de APV gekregen, die overigens wel dient te worden beperkt tot de aan hun functie verbonden taken. Hetzelfde geldt voor de gemeentelijk opsporingsambtenaar. Niets staat laatstgenoemde dus in de weg om naast milieu-overtredingen ook de (andere) APV-overtredingen op te sporen en daarvoor p.v. op te maken. Dit doet hij dan naast de reguliere inzet van de politie. 4

5 De BOA s leveren hun processen-verbaal aan bij de politie die afhankelijk van de ernst van de geconstateerde feiten zorgdraagt voor de verdere afhandeling van het aangeleverde, ofwel richting het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) voor inning van de boetes, ofwel richting het openbaar ministerie (OM) voor verdere beoordeling en afhandeling. Gemeenten die geen BOA s in dienst hebben laten de signalering van strafbare feiten en de strafrechtelijke afhandeling en ook de prioritering ervan geheel over aan de politie. 4. Huidige doelstelling van Emmen ten aanzien van toezicht en handhaving. In het Veiligheidsplan 2008 is in hoofdstuk 13 Intensivering van toezicht en handhaving gerefereerd aan het besluit van de raad van 26 mei 2005 over het beleidskader fysieke veiligheid en daarmee voor een geleidelijke groei naar een ambitieniveau+. Het ambitieniveau+ komt voort uit de rapportage DHV Capaciteitsanalyse Fysieke Veiligheid, waarover het college besluitvorming pleegde op 21 december Dit DHV-rapport en het collegebesluit hebben alleen betrekking op vergunningverlening, handhaving en toezicht van de bouwvergunningen, gebruiksvergunningen, milieuvergunningen en evenementenvergunningen. De aanpak van zgn. kleine ergernissen en overlast in het openbaar gebied, waar met name de bestuurlijke boete voor is bedoeld, wordt hierin niet meegenomen. Dat is wel gebeurd in de eerder genoemde notitie Signaleren, toezicht en handhaving in het openbaar gebied. Hierin is de gemeentelijke ambitie neergelegd de veel voorkomende ergernissen van burgers actief en zichtbaar, vanuit een integrale werkwijze, aan te pakken en in dat kader: - de burger te laten zien dat de gemeente een actief beleid voert op de meest voorkomende ergernissen (de hierboven onder punt 5 aangehaalde top 6); - de burger bewust te maken van overlastveroorzakend gedrag; - uiteindelijk bewerkstelligen dat burgers minder overlastgevend gedrag gaan vertonen. Wij gaan ervan uit dat bij hiermee, met het oog op de toekomstige bijbehorende concrete uitvoering, ook de gemeentelijke visie op handhaven is verwoord (i.c. een handhavingsstijl in de vorm van overredingsstrategie), en dat ook rekening is gehouden met de aard van de bevolking, welke bevolkingsgroepen/leeftijdsgroepen met de concrete handhaving het meeste worden getroffen en welke cultuur er bestaat ten aanzien van machtsmiddelen. Indien er namelijk geen cultuur is tot bestuursdwang of dwangsom, bestaat er ook niet zomaar een cultuur van boetes opleggen. De hierna beschreven nieuwe instrumenten Bestuurlijke boete en Bestuurlijke strafbeschikking kennen een sterk lik op stuk-karakter. De bestuurlijke boete en de bestuurlijke strafbeschikking passen vooral binnen de handhavingstijlen afschrikken en principieel. Als overige informatie is nog relevant dat in de collegebrief Uit de startblokken, de uitwerking van het Bestuursakkoord Samen-Doen in vertrouwen, vertrouwen in Samen-Doen voor de bestuursperiode is gekozen voor de vier kernthema s wonen, werken, bereikbaarheid en jeugd en voor een aantal markeringspunten. Onder die markeringspunten wordt Veiligheid als een belangrijk speerpunt genoemd: aan de programma s voor sociale, fysieke en verkeersveiligheid zal stevig uitvoering worden gegeven. Op basis van deze afspraak wordt jaarlijks door het college het Veiligheidsplan voor de gemeente Emmen vastgesteld en met de raad besproken. 5. Het nieuwe instrument: Wet bestuurlijke boete overlast in openbare ruimte. Deze wet, aangenomen in de Eerste Kamer op 18 december 2007, biedt de gemeenten de mogelijkheid een bestuurlijke boete op te leggen voor overtredingen van een aantal voorschriften bepaald in de APV en de Afvalstoffenverordening. Een tweede wetsvoorstel bestuurlijke boete betreffende het fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen werd door de Eerste Kamer niet overgenomen, dit tot teleurstelling van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. 5

6 De Wet bestuurlijke boete overlast biedt gemeenten een nieuw bestuursrechtelijk instrument om zelfstandig op te treden tegen veel voorkomende en overlast veroorzakende overtredingen van de APV. Het is een bestuursrechtelijk instrument waarbij de gemeente alles in eigen beheer doet, dus naast de oplegging ook de inning van de boetes en de afhandeling van eventueel bezwaar en beroep. De bestuurlijke boete gaat gelden voor de gehele APV minus een beperkt aantal APVovertredingen die bij AMvB worden uitgezonderd, de zogeheten negatieve lijst. Uitgezonderd zijn zwaardere, gevaarzettende gedragingen en overtredingen die onderdeel uitmaken van de ordehandhavingbevoegdheden van de politie (samenscholingen, ongeregeldheden, betogingen en demonstraties). Hetzelfde geldt voor gedragingen die sterk aan het strafrecht zijn gerelateerd, zoals handel in drugs, heling en het meevoeren van inbrekerswerktuigen of steekwapens. De negatieve lijst moet nog definitief worden vastgesteld. De Afvalstoffenverordening valt ook onder de bestuurlijke boete, voor zover de desbetreffende voorschriften zijn opgenomen in de AMvB (dit keer dus een positieve lijst). Gemeenten die kiezen voor de bestuurlijke boete overlast in openbare ruimte zijn integraal verantwoordelijk voor zowel het opstellen van de normen betreffende overlast in de openbare ruimte, het toezicht houden op de naleving ervan als voor het sanctioneren van overtredingen ervan. De gemeente is 24 uur per dag verantwoordelijk voor de handhaving. APV-overtredingen die onder dit wetsvoorstel vallen kunnen met een bestuurlijke boete worden afgedaan door het college van burgemeester en wethouders of door de burgemeester, maar alleen bij gemeenten die daarvoor kiezen en dit bij verordening regelen. Voor het opleggen van een bestuurlijke boete moet de gemeente BOA s in dienst hebben (al dan niet bezoldigd). 6. Het nieuwe instrument: De bestuurlijke strafbeschikking (uit de Wet op de OM-afdoening). Deze wet is al in juli 2006 door de Eerste Kamer aangenomen. Ingevolgde deze wet kan het OM zelf strafbeschikkingen opleggen. Een eindoordeel van de rechter is daarbij dus niet aan de orde. In de wet is opgenomen dat bij AMvB ook andere bestuursorganen, zoals de gemeenten, waterschappen en provincies, de bevoegdheid kunnen krijgen om een strafbeschikking uit te vaardigen. Indien een gemeente hiervoor kiest, krijgt zij een strafrechtelijk instrument (de bestuurlijke strafbeschikking), waarbij de gemeente de oplegging doet en de inning en verzetszaken door het CJIB, respectievelijk door het OM worden gedaan. Deze bevoegdheid wordt door de bestuursorganen uitgeoefend binnen de richtlijnen vastgesteld door het College van Procureurs-generaal van het openbaar ministerie. Een belangrijk gevolg van de Wet OM-afdoening is dat op termijn praktisch alle huidige transacties van OM en (buitengewoon) opsporingsambtenaren door strafbeschikkingen zullen worden vervangen. De bevoegdheid tot strafbeschikking bestaat in beginsel in alle gevallen waarin de officier van justitie vaststelt dat een overtreding is begaan, dan wel een misdrijf waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf is gesteld van maximaal zes jaar. Voor de gemeenten wordt de bevoegdheid beperkt tot de APV en de Afvalstoffenverordening. De feiten worden opgenomen in een lijst in een AMvB bij de wet OM-afdoening, waarbij nauw wordt aangesloten bij het huidige Transactiebesluit Dit houdt in feite in dat waar een politie-agent mag bekeuren, een BOA dat ook mag. De nieuwe bevoegdheid zorgt voor het buitengerechtelijk afdoen van strafbare feiten. Belangrijk hierbij is dat, waar de transactiebevoegdheid nog instemming van de verdachte nodig had, de strafbeschikking eenzijdig kan worden opgelegd. De officier legt op en kan de strafbeschikking tegen de wil van de verdachte effectueren. Het procesinitiatief is daarmee bij de verdachte komen te liggen. Indien een verdachte het namelijk niet eens is met de opgelegde strafbeschikking, dient hij in verzet te komen bij het OM. Voor het opleggen van een bestuurlijke strafbeschikking moet de gemeente BOA s in dienst hebben (al dan niet bezoldigd). Voor Emmen geldt, omdat zij al BOA s in dienst heeft, een automatische overgang van het huidige transactiesysteem naar het systeem van de bestuurlijke 6

7 strafbeschikking met ingang van Deze overgang vindt niet plaats indien de gemeente voor de bestuurlijke boete kiest. 7. De nieuwe instrumenten ten opzichte van de APV en Afvalstoffenverordening nader verkend Bestuurlijke boete. De negatieve lijst APV-overtredingen, waarvoor geen bestuurlijke boete kan worden opgelegd, bestaat in concept en ziet er als volgt uit. Geen bestuurlijke boete kan worden opgelegd voor: - samenscholing en ongeregeldheden - betogingen op openbare plaatsen - vechten op straat - vervoer van inbrekerswerktuigen - meevoeren van steekwapens - hinderlijk drankgebruik - bedelen - heling van goederen - gebruik van verdovende middelen - drugshandel op straat Blijft over een aantal APV-feiten, waarvoor wel een bestuurlijke boete kan worden opgelegd. - evenementen - betaaldvoetbalwedstrijden - hinderlijk gedrag - hinder door urineren - gevaarlijke honden - loslopend vee - hinder door dieren - verontreiniging door honden - betreden gesloten drugswoning - vuren stoken - carbid schieten - exploiteren prostitutiebedrijf - opslag voer- en vaartuigen, mest en afvalstoffen - plaatsen inzamelmiddelen bedrijfval - APV-geluidhinder (collectieve en incidentele festiviteiten, overige geluidhinder) - beperken verkeer in natuurgebieden - plakken en kalken - beperken aanbieden gedrukte stukken - collecteren - venten - standplaatsen - snuffelmarkten - parkeerexcessen De positieve lijst Afvalstoffenverordening-overtredingen, waarvoor een bestuurlijke boete kan worden opgelegd, bestaat eveneens in concept en ziet er als volgt uit. Bestuurlijke boete is mogelijk voor overtredingen in het kader van: - inzamelen huishoudelijke afvalstoffen - ter inzameling aanbieden van huishoudelijke afvalstoffen 7

8 - ter inzameling aanbieden van bedrijfsafvalstoffen - wild storten van afvalstoffen - achterlaten straatafval in openbare ruimte - doorzoeken van (huishoudelijk) afval dat ter inzameling gereed staat - nalaten plaatsen van afvalbakken door eigenaar eetkraam - nalaten opruimen weggeworpen flyers door verspreider - achterlaten zwerfafval bij laden en lossen afvalstoffen - zichtbaar aanwezig hebben van afvalstoffen - achterlaten van autowrak door particulier 7.2. Bestuurlijke strafbeschikking. De lijst van overtredingen waarvoor een bestuurlijke strafbeschikking kan worden opgelegd (opgenomen in de AMvB bij de Wet op de OM-afdoening), zal zoals hiervoor gezegd nauw aansluiten bij het huidige Transactiebesluit Een BOA mag voor dezelfde overlastfeiten uit de APV en de Afvalstoffenverordening een strafbeschikking uitvaardigen als een politieagent dat mag. 8. De in Emmen aangegeven prioriteiten benaderen met de nieuwe instrumenten. De mogelijkheden van de bestuurlijke boete strekken zich maar voor een deel uit over de in onze gemeente aangegeven en hierboven vermelde overlastprioriteiten. We noemen: - jeugdcriminaliteit: bestuurlijke boete niet mogelijk - verkeersveiligheid: niet - drugshandel en drugsoverlast: niet - fietsendiefstal: niet - autocriminaliteit: niet - verboden consumentenvuurwerk: niet (carbid-overtredingen: wel) - verloederingsfeiten: wel bestuurlijke boete mogelijk De bij verloedering geprioriteerde problemen als hondenpoep, fietsen in De Weiert, rommel op straat, bouwafval en geluidsoverlast (dit laatste alleen voor zover vallend onder art. 3:6 APV, dus niet onder de Wet Milieubeheer) kunnen met de bestuurlijke boete worden aangepakt. De bestuurlijke strafbeschikking op basis van de Wet op de OM-afdoening biedt meer mogelijkheden, aangezien daar wordt aangesloten bij het huidige Transactiebesluit 1994 en een negatieve APV-lijst ontbreekt. 9. De in Emmen aangegeven prioriteiten benaderen met de bestaande instrumenten. De negatieve lijst APV-overtredingen, die in beeld is bij de bestuurlijke boete, is niet aanwezig indien de bestaande mogelijkheden van onze huidige BOA s inzake toezicht en opsporing van APV-feiten worden gebruikt. De huidige milieu- en gemeente-boa kunnen, zoals gezegd, voor de APV- en milieu-overtredingen binnen hun taakomschrijving proces-verbaal opmaken. Uit de CJIB-inventarisatie onder 2.C. blijkt dat deze mogelijkheden momenteel daadwerkelijk worden benut (een beleidsvraag is of de intensiteit of capaciteit of prioritering van de controle omhoog kan/moet). Ook kan het college c.q. de burgemeester (afhankelijk van de bevoegdheid in de wettelijke voorschriften) de BOA-gecertificeerde medewerkers van Veiligheidszorg Drenthe hiervoor aanwijzen. Suggesties in de bestaande situatie. - verbreed de bevoegdheid van de huidige parkeercontroleurs naar opsporingsbevoegdheid APV; 8

9 - intensiveer de controle op de naleving van de bestaande overlast-/ verloederingsbepalingen in de APV; - besteed speciale aandacht aan het opsporen van overtredingen van de bestaande APVbepaling hondenpoep (art. 2:34); - een hondenpoepzuiger kan zijn diensten bewijzen omdat de praktijk leert dat het opmaken van een p.v. op heterdaad bij overtredingen hondenpoep moeilijk is te realiseren. Niet mag hier onvermeld blijven dat de diverse APV- en milieubepalingen (evenals andere wettelijke voorschriften) ook bestuursrechtelijk kunnen worden gehandhaafd (bijvoorbeeld met last onder dwangsom of spoedeisende bestuursdwang). Hieraan wordt in Emmen weinig toepassing gegeven. 10. Inzet BOA s in de situatie van bestuurlijke boete of bestuurlijke strafbeschikking. Zoals gezegd moet de gemeente BOA s in dienst hebben om een bestuurlijke boete of een bestuurlijke strafbeschikking op straat aan te kondigen. Het begrip in dienst hebben zou ook in deze situatie zo kunnen worden uitgelegd dat een medewerker met BOA-bevoegheid van bijvoorbeeld de stichting Veiligheidszorg Drenthe als onbezoldigd ambtenaar wordt aangesteld, tegen stichtingstarief wordt ingehuurd en aldus met de werkzaamheden wordt belast. Hierbij moet evenwel eerst de vraag worden beantwoord of de gemeente haar bevoegdheid tot oplegging van een bestuurlijke boete of strafbeschikking en haar eigen verantwoordelijkheid voor een correcte uitvoering via zo n constructie op afstand wil zetten. De BOA zal met weerstand te maken krijgen en met mensen die zich niet willen identificeren of onze taal niet spreken. Indien de gemeente besluit om extra BOA s in te zetten, zal een aanvraag voor het verkrijgen van de gewenste opsporingsbevoegdheid bij het Ministerie van Justitie moeten worden ingediend. Onderdeel van de procedure om (extra) BOA s aan te stellen is een toets naar de noodzaak, betrouwbaarheid en bekwaamheid van de BOA. Bekwaamheid en betrouwbaarheid worden door een examen en justitiële documentatie getoetst, de noodzaak moet worden onderbouwd met een beeld van de gemeentelijke problematiek (zie hierboven), aangezien opsporingsbevoegdheid in het algemeen slechts wordt verleend indien wordt aangetoond dat de opsporingsbevoegdheid noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie van de desbetreffende persoon of de dienst en een beroep op de reguliere politie voor het uitoefenen van de opsporingsbevoegdheden bezwaarlijk, niet mogelijk of niet wenselijk is. Het Kabinet streeft ernaar per 1 januari 2009 een nieuwe circulaire functielijst buitengewoon opsporingsambtenaar te hebben. De bedoeling is dat Justitie ruimhartiger zal worden bij het toekennen van opsporingsbevoegdheid. Justitie streeft ernaar het aantal verschillende BOAfuncties te verminderen door functies met elkaar te integreren, waardoor een BOA een meeromvattend handhavingspakket zal kunnen krijgen. Indien de gemeente met extra BOA s wil gaan werken, dan zal de probleemanalyse helder moeten zijn. De aanvraagprocedure bij het ministerie en de werving nemen een half jaar in beslag. 11. Samenwerking met de partners Indien de gemeente kiest voor een van beide nieuwe instrumenten dan is zij, zoals gezegd, 24 uur per dag verantwoordelijk voor de handhaving van de desbetreffende feiten. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige aandacht meer schenken aan de overlastfeiten. De gemeente bepaalt de capaciteit en prioriteit in de handhaving door de gemeentelijke BOA s. Achtervang door de politie in geval van escalatie of buiten de tijdstippen dat de BOA s werkzaam zijn, is niet vanzelfsprekend. De invoering vergt daarom het maken van afspraken met de politie over onder meer: - de prioriteitstelling en de inzet van de politie bij heterdaad; - de achtervang van de politie bij escalaties; 9

10 - de inzet van politie naast de BOA s met het oog op de 24-uursverantwoordelijkheid; - de communicatie en informatie-uitwisseling tussen BOA en politie tijdens het werk. Daarnaast moeten met het oog op het directe toezichthouderschap van de korpschef op de BOA afspraken gemaakt worden over het leveren van de informatie noodzakelijk voor de uitvoering van dat toezichthouderschap, en het bespreken van de taakuitvoering van de BOA s. Het openbaar ministerie is verantwoordelijk voor het toezicht op de uitoefening van de opsporingsbevoegdheid door de gemeentelijke BOA s. De gemeente moet vooraf aangeven op welke manier de BOA s zullen worden ingezet en hoeveel processen-verbaal hier naar verwachting uit zullen voortkomen. Daarnaast moet duidelijk worden hoe de gemeente anticipeert op eventuele klachten over het optreden en het eventuele gebruik van geweld door BOA s. Aan het eind van elk jaar moet de gemeente inzicht geven in de mate waarin de verwachtingen zijn uitgekomen. 12. Financiële consequenties nieuwe instrumenten (misdaad loont niet, maar de opsporing ervan ook niet). De kosten die bij beide nieuwe instrumenten voor rekening van de gemeente komen, en ook bij een capaciteitsuitbreiding in de huidige omstandigheden, zijn de volgende: - salaris BOA (afhankelijk van functieprofiel, in Emmen schaal 7) - toeslagen voor BOA bij onregelmatige dienst (avond, nacht, weekend) - opleiding voor BOA - kosten uniformen - huisvesting en overhead - backoffice en aansturing - communicatiemiddelen - vervoermiddelen Extra kosten bij invoering bestuurlijke boete. - kosten wijziging APV - feitenboekjes (voor gebruik op straat bij het uitreiken van de kennisgeving dat een boete zal worden opgelegd) - opleggen/toezenden besluiten bestuurlijke boete (uitvoering in backoffice op gemeentehuis) - incassotraject (onder te brengen bij afdeling belastingen of AKT) - afhandeling bezwaar bij gemeente en beroep bij rechtbank (onder te brengen bij afdeling CJZ) - software voor goede registratie en managementinformatie - foldermateriaal over rechten overtreder en verloop procedure - kosten aanpassen website Opbrengsten bestuurlijke boete. Hiertegenover staat dat de opbrengsten van de bestuurlijke boetes in de kas van de gemeente vloeien. Maar let op: reken u niet rijk. Ervaringen in grotere steden leren dat een BOA, buiten parkeerfeiten om, in een goed georkestreerd verband voor APV-feiten maximaal 0,7 bekeuring (á 60,-) per dag uitschrijft. Meer opbrengsten zijn natuurlijk haalbaar bij het verbaliseren van te vroeg buiten gezette particuliere afvalcontainers, maar dat feit komt niet voor in de Emmense analyse van ergernissen in de openbare ruimte. Verbaliserend optreden tegen de eigenaren van de afvalcontainers zal heel andere ergernissen oproepen. Buitenlands incasso (naar aanleiding van overtredingen van bv. Duitse bezoekers) kan bij de bestuurlijke boete overigens niet plaats vinden. Kosten bij de bestuurlijke strafbeschikking. 10

11 - geen kosten voor verzetzaken (voor rekening Justitie) - geen kosten voor incasso (voor rekening Justitie) - geen kosten voor software (voor rekening Justitie; direct contact van gemeente met CJIB mogelijk voor gegevens en managementinformatie) - feitenboekjes BOA s van Justitie (leverbaar aan gemeente tegen kleine vergoeding) - communicatie via Postbus 51 Opbrengsten bestuurlijke strafbeschikking. Inkomsten strafbeschikkingen gaan naar Justitie, maar de pv-vergoeding (2009: pv-overlast 40; pv-fout parkeren 25) wordt teruggegeven aan de gemeente. Buitenlands incasso is hier wel mogelijk. (Voor de p.v.-vergoeding in de huidige situatie wordt verwezen naar 2.C. hierboven) 13. Tot slot: rekenmodellen Op de website van MB-ALL Handhaving, is een rekenmodel te vinden, waarin alle kosten en opbrengsten bij de nieuwe bestuurlijke boete, de nieuwe bestuurlijke strafbeschikking en bij handhaving van de bestaande situatie kunnen worden ingevoerd en voor de plaatselijke omstandigheden kunnen worden berekend. Zo kunnen naast de beleidsmatige afwegingen ook de financiële afwegingen worden gemaakt. Een voorbeeldberekening is als bijlage bij deze notitie gevoegd. Let op: hierin zijn geen Emmense omstandigheden verwerkt. * * * * * 11