Generatie W. Wisseling van de wacht in de watersector

Transcriptie

1 9 de jaargang / nummer 1 / januari 2013 Magazine Online Live Generatie W Wisseling van de wacht in de watersector Opkomst van de jonge wateringenieurs Gouden generatie zwaait af Nederland leidt waterprofessionals op voor hele wereld Hoogleraar Bas Jonkman TU Delft: Meer waterbouwen, minder waterpraten

2 interview

3 Inhoud Pagina Actueel 4 nieuws 6 Overheid talmt met normen voor medicijnresten 8 Mens in Beeld: Peter van Tilburg over nieuw deltacentrum in Zeeland interview 12 Bas Jonkman: Meer waardering voor waterbouwers Met zijn 35 jaar is Bas Jonkman de jongste hoogleraar aan de TU Delft. Hij wil de komende jaren de rol van de constructieve waterbouw weer versterken. Minder waterpraten, meer waterbouwen is zijn streven. WISSELING VAN DE WACHT 16 Generatie W staat op het is een vreemde paradox. Door de crisis laten bedrijven en overheden in de watersector personeel gaan, terwijl over een paar jaar een schrijnend gebrek aan waterprofessionals wordt verwacht. De Generatie W staat op de drempel van de arbeidsmarkt. 22 Holland-promotie nederlandse waterresearch wordt steeds vaker gedaan door Chinezen, Spanjaarden of Argentijnen. Ongeveer de helft van de promovendi in de Nederlandse water- en deltatechnologie komt uit het buitenland. Een blik achter de schermen bij het internationale promotieproject Multiple Flood Defences. 26 Kennis van gouden generatie mag niet verloren gaan Komende jaren zwaait de generatie waterbouwers en -technologen af, die voor een belangrijk deel de huidige watersector heeft vormgegeven. Nu is het tijd om kennis, kunde en zeggenschap over te dragen. Opvolgers gezocht voor een 'gouden generatie'. 29 Column Jac van Tuijn 30 Colofon en Service 3

4 actueel [industriewater] Veolia WS bouwt semi-permanente zuivering op Chemelot Op het chemisch-industriële complex Chemelot in Geleen heeft EdeA een nieuwe waterzuivering in gebruik genomen, die als extra schakel kan worden ingezet bij de productie van demiwater. EdeA is het utilitybedrijf dat onder meer industriewater levert op Chemelot. De omgekeerde-osmosezuivering (RO) moet de problemen oplossen die ontstaan als het voedingswater uit het Julianakanaal te veel zwevende bestanddelen bevat. Veolia Water Solutions & Technologies (VWS) heeft de installatie met een capaciteit van 300 m 3 /u gebouwd. EdeA, dat twee demiwaterfabrieken heeft op het Chemelot-complex, heeft te kampen met een sterk wisselend aanbod van zwevende bestanddelen in het inkomende water. Met name tijdens hoogwaterperiodes is dit gehalte en daarmee de troebelheid hoog. De bestaande flocculator kon zulke pieken onvoldoende aan en een van de achterliggende demiwaterfabrieken haalde daardoor in sommige gevallen niet de vereiste kwaliteit. EdeA loste acute problemen met de inhuur van mobiele zuiveringen op, maar heeft nu gekozen voor een semi-permanente RO-installatie. De omgekeerde osmose zuivert niet het voedingswater, maar is een nabehandeling van het water dat Luchtopname van chemisch complex Chemelot. (foto: M.M. Minderhout/Wikipedia) uit de demiwaterfabriek komt. De installatie zal voornamelijk in het hoogwaterseizoen in gebruik zijn, ongeveer van november tot mei, omdat dan de troebelheid in het voedingswater hoger is. VWS neemt het onderhoud van de installatie op zich voor de komende vier jaar. EdeA is eigenaar van de installatie, maar kan die na de contractperiode van vier jaar weer tegen een gegarandeerd bedrag aan het watertechnologiebedrijf terugverkopen. VWS zegt dat deze semi-permanente installatie 30% goedkoper is dan reguliere huur van mobiele zuiveringen. 4 [industriewater] Industrie pleit voor bescherming grondwater De grondwaterwinning door de industrie moet net zo goed worden beschermd als de drinkwaterwinning. Dat bepleiten de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) en de Vereniging Industriewater Brabant (VIB) in een brief aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het ministerie werkt aan de zogeheten structuurvisie voor de ondergrond (SVO) en de twee belangenverenigingen willen dat daarin ook industriële winning van grondwater wordt veiliggesteld. Nieuwe bodemtoepassingen zoals de opslag van warmte en koude en schaliegaswinning zijn volgens de verenigingen niet zonder risico s voor de grondwaterkwaliteit. Volgens de industrie moet toepassing hiervan alleen mogelijk zijn als de risico s in kaart zijn gebracht door onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek. Verder willen de belangenorganisaties dat nieuwe activiteiten alleen mogen plaatsvinden als de monitoring afdoende is geregeld. VEMW en VIB willen samen met andere belanghebbenden betrokken zijn bij de totstandkoming van de structuurvisie. [opleidingen] Leeuwarden krijgt topsector -centrum voor MBO MBO Life Sciences in Leeuwarden gaat een centrum voor innovatief vakmanschap (CIV) vormen op het gebied van water. CIV s zijn bedoeld om in de toekomst te kunnen voldoen aan de vraag naar technisch geschoolde mbo ers. Per economische sector wordt één centrum toegekend. Minister Jet Bussemaker van Onderwijs heeft in december het CIV-predicaat toegekend aan MBO Life Sciences, een samenwerkingsverband van het Friesland College en het Nordwin College in Leeuwarden. De mbo-instelling krijgt 1,9 miljoen euro voor het topsectorcentrum. Het CIV Water richt zich onder meer op de opleiding van mbo ers die werkzaam zullen zijn in procestechniek en laboratoria, maar ook in wateren natuurbeheer. De mbo ers kunnen emplooi vinden bij drinkwaterbedrijven en waterschappen, de watertechnologische industrie en bedrijven die watertechnologie gebruiken, zoals de voedingsindustrie en de agri-sector. Aan het CIV Water zullen ruim twintig bedrijven Studenten in een lab. en instellingen verbonden zijn als partner, zoals verschillende drinkwaterbedrijven. De zogenaamde watercampus in Leeuwarden heeft nu op drie opleidingsniveaus een expertisecentrum voor water: het CIV (mbo), het Centre of Expertise Watertechnology (hbo) en het technologisch topinstituut Wetsus (wo/post-academisch).

5 commentaar Nieuwe website WaterForum WaterForum Online is geheel vernieuwd: nieuwe vormgeving, mobiele applicaties, dossiers en een makkelijk doorzoekbaar archief. En natuurlijk het laatste nieuws uit de watersector. Generatie W Als journalist moet je de lezer vooral niet vermoeien met het werk achter de schermen, maar dit keer zondig ik tegen die ongeschreven regel. Bij ons coververhaal kunnen we twee volledig verschillende intro s schrijven, en allebei zouden ze even treffend zijn om het artikel in te leiden. In het ene geval leggen we de nadruk op de moeizame wisseling van de wacht: wie kan nog het gat vullen, nu de lichting die de watersector de laatste decennia vorm heeft gegeven zo langzamerhand afscheid neemt? Alle studies wijzen op een toekomstig tekort aan technici op alle niveau s, van vaardige pijpfitter tot technologisch onderlegd strateeg. Naar verwachting blijft binnen enkele jaren een op de zes watervacatures onvervuld. [beursnieuws] Veel blauw op InfraTech Trots is de titel van de tiende editie van de vakbeurs InfraTech, die van 15 tot en met 19 januari in Rotterdan wordt gehouden. De organisatoren willen de GWW-sector hiermee een hart onder de riem steken. Twee van de zes secties op de beursvloer van Ahoy zijn aan water gewijd. InfraTech is een tweejaarlijkse vakbeurs voor mensen en bedrijven die zich met alle vormen van infrastructuur bezighouden. De watergerelateerde infrastructuur, zoals waterleidingen en rioleringen maar ook drainage en grondwatersystemen, krijgt veel aandacht. Op de twee blauwe themagedeelten van de beursvloer komen waterschappen, drinkwaterbedrijven, toeleveranciers, (water)technologiebedrijven en aannemers samen. Interessant is bijvoorbeeld de techniek van Echologics die met geluidsgolven lekken detecteert in waterleidingen. Het systeem is al toegepast bij drinkwaterbedrijf Dunea. Op dinsdag 15 januari wordt de InfraTech Innovatieprijs uitgereikt, waarvoor zowel geheel nieuwe ideeën als systemen die nu in uitvoering zijn, in aanmerking komen. Tot de genomineerden behoren onder meer Arcadis en IV-Infra (toegepaste innovatie), Tauw en Drainvast (geplande innovatie) en DuraVermeer en Heijmans (Halftime Award). InfraTech, januari, Ahoy, Rotterdam. In het andere geval belichten we juist de opkomst van een groep getalenteerde jongeren die hun plek in de watersector opeisen. Netwerkers, opgegroeid met alle digitale en mobiele hulpmiddelen, die net zo makkelijk communiceren, samenwerken en kennis uitwisselen met iemand uit Appelscha als uit Abu Dhabi of Adelaide. Voor de eclectische generatie tellen grenzen niet meer, niet tussen de vakgebieden, niet tussen bedrijven, overheden en organisaties, niet tussen landen. We scharen ze hier onder de Generatie W: van web (al is dat alweer hopeloos gedateerd, nu hebben we het over de cloud ), van wereld, en natuurlijk van water. Het tekent de paradox in de waterwereld. De sector is doordrongen van de krapte op de arbeidsmarkt, beseft dat er moet worden geïnvesteerd in scholing en vernieuwing, maar kampt met de realiteit van de demografie en de actualiteit van de crisis, waarin bedrijven en overheden juist mensen moeten laten gaan in plaats van aantrekken. De eerste uitgave van WaterForum Magazine in 2013 staat in het teken van de arbeidsmarkt en de ambitieuze generatie die klaarstaat om in de woorden van hoogleraar Bas Jonkman, bij uitstek een exponent van die opkomende lichting een nieuw hoofdstuk toe te voegen aan de geschiedenis van de Nederlandse waterbouw en -technologie. Tegelijk zien we hoe de gouden generatie die afzwaait, wel zijn kennis overdraagt aan die jongeren. Dat veel ouderen langer bij het vak betrokken blijven, kan ook als een blessing in disguise van de crisis worden gezien. En er komt een internationale beweging op gang, waarbij Nederland experts uitstuurt over de wereld en tegelijkertijd onderzoekers en technici aantrekt uit tal van landen. De watersector is daadwerkelijk een waterwereld geworden. Arjan Veering Hoofdredacteur WaterForum Magazine 5

6 interview Water Well Screen & Casing Systems Proven quality worldwide BOODE b.v. Nijverheidscentrum 3 NL 2761 JP Zevenhuizen The Netherlands T F E. info@boode.com Ook leverancier van:

7 Actueel Financiering struikelblok in overleg tussen overheid, ziekenhuizen en farmacie Normen voor geneesmiddelen in oppervlaktewater nog ver weg Door Adriaan van Hooijdonk Ondanks druk van de drinkwatersector en milieugroepen zijn er nog geen normen voor medicijnresten en hormonale stoffen in het oppervlaktewater. Het dreigende stopzetten van het SLIK-project bij de Isalaklinieken in Zwolle roept de vraag op of Nederland niet met normen verregaande zuivering moet afdwingen. Verschillende organisaties, waaronder de RIWA, pleiten al jarenlang voor normen voor geneesmiddelen in het oppervlaktewater. Toch is het daar nog niet van gekomen. Wel lopen er twee trajecten waaruit toekomstige normen kunnen voortvloeien. Maar wie voor de eventuele maatregelen moet betalen, blijft een struikelblok in de discussie tussen de verschillende belanghebbenden, zoals het Rijk, de waterschappen, de farmaceutische industrie en de zorgsector. In de jaren negentig werd met bewondering en soms ook jaloezie gekeken naar de vooruitstrevende aanpak van de Nederlandse overheid op milieugebied", zegt RIWA-Rijndirecteur Peter Stoks. Deze tijden zijn voorbij. Nationale koppen op Europese wet- en regelgeving kunnen in het huidige politieke klimaat niet meer. En dat geldt ook voor de besluitvorming in het dossier over normen voor medicijnresten in oppervlaktewater dat zich inmiddels al een jaar of vijftien voortsleept. Best beschikbare techniek Wel zijn er de afgelopen jaren verschillende proeven van start gegaan om de emissie bij de bron aan te pakken. Zo maakten het Waterschap Groot Salland en de Isala-klinieken in Zwolle onlangs de resultaten van een succesvol experiment bekend. Het afvalwater van het ziekenhuis werd daarbij apart gezuiverd om medicijnresten weg te halen. Alleen een membraanbioreactor in combinatie met een actiefkoolfilter wist alle medicijnresten tot beneden detectieniveau uit het afvalwater te verwijderen. De overheid zou dus kunnen overwegen deze technologie als best beschikbare techniek voor andere ziekenhuizen verplicht te stellen. Daar lijkt het vooralsnog niet van te komen, blijkt uit een reactie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Ziekenhuizen en eventueel andere zorginstellingen verplichten om hun afvalwater met best beschikbare technieken te zuiveren, voor ze het lozen op het riool, is een potentiële maatregel. Maar of dit nu de techniek die bij de Isala-klinieken is toegepast moet zijn, is een andere vraag. We willen in gesprek gaan met deze instelling om te onderzoeken wat mogelijk is, aldus een woordvoerster van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Afwachtende houding De reactie is volgens directeur Peter Stoks van RIWA-Rijn tekenend voor de afwachtende houding die de overheid in het dossier aanneemt. Wij zijn al vanaf het begin van de jaren negentig bezig om het onderwerp hoger op de agenda te krijgen. Toen waren er nog geen betrouwbare meetgegevens, maar die zijn er inmiddels wel. En daaruit blijkt dat de concentraties toenemen. Daarnaast hebben we in 2008 tijdens de totstandkoming van > 7 SLIK-installatie in Zwolle. (Foto: WGS)

8 Vernieuwde website WaterForum Online interview Sinds begin januari is de vernieuwde website van WaterForum online: Het ontwerp is fris, eigentijds en biedt extra mogelijkheden voor adverteerders. Archief Vanaf nu kunt u gemakkelijk zoeken in het archief waarin alle artikelen sinds het jaar 2000 zijn opgeslagen. Dossiers WaterForum biedt nu ook uitgebreide dossiers aan over specifieke onderwerpen. In de dossiers vindt u een overzicht van alle ins en outs van een bepaald onderwerp. Voor abonnees zijn deze dossiers gratis toegankelijk. Ter introductie zijn de dossiers meerlaagsveiligheid en medicijnresten en water tot 15 februari 2013 voor iedereen beschikbaar. Mobiele applicaties De vernieuwde website van WaterForum is ook geschikt voor mobiele telefoons en tablets. Zo kunt u overal en altijd op de hoogte blijven van het nieuws uit de watersector Magazine online Voortaan is het magazine ook online gemakkelijk te lezen. Via de flipping pages is digitaal bladeren door het magazine voortaan een fluitje van een cent.

9 Actueel Zuiveringsgebouw SLIK-installatie bij de Isala-klinieken in Zwolle (Foto: WGS) Proefinstallatie toch behouden De Isala-klinieken in Zwolle en het Waterschap Groot Salland hebben in december afgesproken samen op zoek te gaan naar financiering voor de instandhouding van de waterzuiveringsinstallatie SLIK. Ruim een jaar geleden startte bij de Isala-klinieken in Zwolle een proef waarbij het afvalwater van het ziekenhuis apart werd gezuiverd om medicijnresten te verwijderen. De installatie kostte 1,8 miljoen euro en is onder meer betaald door een Europese subsidie. Het geld is voor de proef gebruikt en voor het vervolg wil het waterschap Groot Salland dat het ziekenhuis de komende jaren een extra bijdrage gaat leveren. Het ziekenhuis was in eerste instantie van mening dat het deze financiële bijdrage al leverde via heffingen, die met het in gebruik nemen van het nieuwe ziekenhuis fors zullen stijgen. Het nieuwe gebouw heeft immers een hogere WOZ-waarde, waardoor de waterschapslasten toenemen. Beide organisaties delen na overleg inmiddels de visie dat het van belang is om de waterzuiveringsinstallatie operationeel te houden. Daarom gaan ze samen op zoek naar financiering voor de instandhouding van de waterzuiveringsinstallatie SLIK. het Besluit kwaliteitseisen en monitoring oppervlaktewater (BKMW) gepleit voor een generieke drempelwaarde voor geneesmiddelen in het oppervlaktewater, zoals die ook voor bestrijdingsmiddelen bestaat. Maar in het nieuwe BKMW, dat in 2009 van kracht is geworden, heeft een meerderheid van de Tweede Kamer onze voorstellen niet overgenomen. Integendeel, in feite is gewoon de oude wet- en regelgeving uit de jaren zeventig gekopieerd. Makkelijke boodschap Michaël Bentvelsen van de Unie van Waterschappen wijst erop dat een groot deel van de geneesmiddelen die in het oppervlaktewater terechtkomen niet uit ziekenhuizen afkomstig zijn, maar via toiletten in woningen in het water terechtkomen. Ook via de Maas en de Rijn komt, naast medicijnresten, een groot scala aan ongewenste stoffen ons land binnen. Dat neemt echter niet weg dat ziekenhuizen voor een deel van de oplossing kunnen zorgen. Maar of de overheid nu de technologie van het Isalaziekenhuis als best beschikbare techniek voor moet schrijven, weet ik niet. Er zijn immers meerdere technologieën beschikbaar. Daar moeten we met alle betrokken partijen goed naar kijken. Hij wijst erop dat het voor de drinkwaterbedrijven een makkelijke boodschap is om te stellen dat er geen medicijnresten in het oppervlaktewater mogen voorkomen. Maar als de waterschappen de rwzi s zouden aanpassen, gaat dat wel geld kosten. Waterschappen willen best investeren, wanneer er ook in de landelijke politiek draagvlak voor dergelijke maatregelen is. De aanwezigheid van medicijnresten is nog geen acuut probleem voor de volksgezondheid, de politiek zal moeten oordelen of op basis van het voorzorgsprincipe maatregelen wenselijk zijn. Daarbij beseffen we dat er ook effecten voor de ecologie kunnen optreden. De Unie van Waterschappen praat mee over mogelijke oplossingen. We vinden dat daarbij wel in de hele keten, van producent tot rwzi-effluent, goed bekeken moet worden welke maatregelen mogelijk zijn. " Twee trajecten Er lopen momenteel twee trajecten waaruit eventueel normen voor geneesmiddelen kunnen voortvloeien. Zo is de lijst met prioritaire stoffen van de Kaderrichtlijn Water eind 2012 uitgebreid met drie geneesmiddelen, waaronder diclofenac. En in Nederland loopt een traject voor de herziening van de lijst van stoffen waarvoor normen gelden. Dit traject is gericht op het vaststellen van de tweede stroomgebiedbeheerplannen in Bij deze herziening wordt volgens het ministerie van I&M overwogen om voor vier geneesmiddelen normen op te nemen. De woordvoerster benadrukt dat het ministerie niet echter zomaar een norm kan vaststellen in regelgeving. Wanneer je een norm vaststelt, moet het ook duidelijk zijn wat de consequenties zijn als je er niet aan kunt voldoen. Daarom steken wij onze energie vooral in onderzoek naar maatregelen die de emissie van geneesmiddelen in het milieu kunnen voorkomen. Dat wil niet zeggen dat wij geen normen willen. Maar het is niet ons hoofddoel. 9

10 A ct u ee l 10 CV Peter van Tilburg leraar scheikunde in Oegstgeest universitair docent op lerarenopleiding Universiteit Leiden opleidingsmanager op Hogeschool Zeeland (HZ), Vlissingen directeur van Academie voor Technologie en Milieu aan HZ oprichter en directeur Delta Academy aan HZ directeur externe betrekkingen Delta Academy HZ initiatiefnemer Centre of Expertise Deltatechnologie Vlissingen Mens in Beeld 'We hebben hier een uniek deltagebied, waarmee onze studenten aan de slag kunnen'

11 Actueel Peter van Tilburg (60) is directeur externe betrekkingen van de Delta Academy, onderdeel van de HZ University of Applied Sciences (vroeger Hogeschool Zeeland) in Vlissingen. Hij nam het voortouw in het opzetten van een centre of expertise op het gebied van deltatechnologie. In juni 2013 moet het nieuwe expertisecentrum zijn deuren openen. Nieuw kenniscentrum De HZ in Vlissingen richt een centrum voor deltatechnologie op. Het ministerie van Onderwijs levert een bijdrage van 1 miljoen euro, de HZ verwacht bij het bedrijfsleven eveneens 1 miljoen op te halen. Het centrum moet studenten afleveren die snel en praktisch toegepast onderzoek op deltagebied kunnen doen. De HZ heeft al een Delta Academy met drie hbo-opleidingen en vier onderzoeksgroepen op het gebied van water. Met het nieuwe centrum hoopt HZ ook extra buitenlandse studenten aan te trekken. De Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Van Hall Larenstein werken ook mee aan het project. Peter van Tilburg bouwt in Vlissingen aan expertisecentrum voor deltatechnologie Deltagebied is onze proeftuin Door Olav Lammers Nog een expertisecentrum voor water? Hoezo? De Topsector Water is ongelooflijk breed. We hebben er een expertisecentrum in Leeuwarden, Wetsus. Dat gaat over al het water dat in feite opgesloten zit, de watertechnologie. Onze expertise betreft simpel gezegd al het grote oppervlaktewater: zeeën, rivieren, deltagebieden, de overgang tussen rivieren en zeeën. Maar waarom helemaal in Vlissingen, of all places? Die opmerking hoor ik vaker. Maar iedereen vergeet dat die stad heel dicht ligt bij Antwerpen, Parijs en Londen. We hebben hier aan de Delta Academy meer opleidingen en onderzoeksgroepen die aan water gelieerd zijn. Iedereen weet ons te vinden. We beschikken nu al over 25 nationaliteiten en let op, binnenkort komen ze zelfs ook uit andere delen van ons land. Deze plek ligt toch voor de hand. Onze studenten hoeven hier maar de deur te openen en kijken uit op een uniek deltagebied waarmee ze aan de slag kunnen. Het is hier een en al water, maar altijd van de verkeerde kwaliteit: te zout om te kunnen drinken, te zilt voor de landbouw en te corrosief om als koelwater te gebruiken. We hebben hier de deltawerken liggen, world famous! En de provincie wil dit deltagebied gebruiken als proeftuin voor allerlei nieuwe ontwikkelingen. Wat wil je nog meer? Heeft u zelf het water tussen de oren? Ha, ik besta zelfs voor 70% uit water. Ik ben geruime tijd leraar scheikunde geweest, maar ben van beroep oceanograaf. Milieuverontreiniging en voedingstoffen in zeewater is mijn specialisme. Dit beroep in combinatie met mijn ervaring in lesgeven komt mij hier goed van pas. Een Nederlandse Jacques Cousteau. Als jongetje van negen was ik al onder de indruk van zijn onderwaterfilms. Maar het is uiteindelijk niet zover gekomen. Als oceanograaf ben je altijd weken of maanden op zee en verstoken van sociale contacten. Dat is niet te doen, zeker niet als je net verliefd bent geworden. U moet voor het nieuwe centrum zelf 1 miljoen euro zien op te halen bij het bedrijfsleven. Lukt dat? Absoluut! Ik ben nu bezig met een ronde langs allerlei werkgevers die mogelijk zouden kunnen participeren. Dat hoeft niet per se in geld, maar kan ook in uren. De belangstelling is zeer groot. Wat gaat u hierna doen? Nou, ik heb nog wat te dromen. Het bestel van hoger onderwijs in Nederland kan wel verbeterd worden. Na het hbo is er niets meer. Ik ga mij hier inzetten om, vergelijkbaar met het prachtige stelsel van universitair onderwijs in Nederland, een professionele Master en, nog voor mijn pensioen, ook een professionele Doctor in het leven te roepen. Dat is wettelijk mogelijk en ik weet zeker dat werkgevers dat heel plezierig zullen vinden. 11

12 Interview Door Annemarie Geleijnse Hoogleraar Bas Jonkman werkt aan herwaardering van waterbouw en techniek We moeten terug naar de inhoud 12 Door Arjan Veering Met zijn 35 jaar is Bas Jonkman de jongste hoogleraar op de TU Delft. Sinds oktober bekleedt hij de invloedrijke leerstoel voor waterbouw. Hij wil met zijn generatie een nieuw hoofdstuk schrijven in de waterbouwgeschiedenis van Nederland, maar beseft maar al te goed dat daarvoor zowel over vakals over landsgrenzen gekeken moet worden. Bas Jonkman in het waterlab aan de TU Delft: "Je moet een overstroming hebben gezien om te weten wat zoiets teweegbrengt." (Foto: TU Delft)

13 Interview Meer waterbouwen en wat minder waterpraten. Al in de eerste minuten van het gesprek komt Bas Jonkman, de nieuwe hoogleraar integrale waterbouw aan de TU Delft, met een pleidooi voor de herwaardering van de harde, technische kant van waterbouw. Hij lijkt er zelf van te schrikken, want hij kent het stereotype: Daar heb je weer een van die Delftenaren. Die willen alleen maar dijken bouwen. Dat is niet mijn bedoeling, mijn zorg is vooral dat de laatste jaren de waardering voor techniek is afgenomen in het debat over onze delta. Er is te weinig aandacht voor concreet uitgewerkte waterbouwkundige oplossingen. Sinds oktober 2012 vervult Jonkman een van de voornaamste leerstoelen in de waterwetenschap. Hij volgde zijn leermeester Han Vrijling op, die bijna een kwart eeuw het gezicht was van waterbouwkunde aan de TU Delft. Een opvallende benoeming, want met zijn 35 jaar is Jonkman een van de jongste hoogleraren in Nederland. Hij is ook een typische exponent van een nieuwe generatie in de watersector: jong, ambitieus, breed georiënteerd, maar ook met een hernieuwde belangstelling voor de technische basis. Ondanks zijn leeftijd heeft hij een cv opgebouwd, waarop de wetenschappelijke instituten, beleidsinstanties en het bedrijfsleven bijna naadloos in elkaar over lopen: TU Delft en de Amerikaanse topuniversiteit van Berkeley, Rijkswaterstaat, het ministerie voor Infrastructuur en Milieu en ingenieursbureau Royal Haskoning. Ontwrichting Als onderzoeker stond hij letterlijk met zijn voeten in het water. Hij deed bij Vrijling promotieonderzoek naar overstromingsrisico s en schattingen van het aantal slachtoffers, toen in 2005 de orkaan Katrina de Amerikaanse stad New Orleans onder water zette. Hij trok direct naar het zuiden van de VS om te zien wat zich daar had afgespeeld. Het ging niet alleen om de data, vooral de indrukken verscherpten zijn wetenschappelijke visie. Eigenlijk moet je een overstroming hebben gezien om te weten wat zoiets teweegbrengt. De ontwrichting is enorm en werkt ook veel langer na. Dat heb ik later ook gezien in Japan na de tsunami en vorig jaar ook weer bij de overstromingen in Bangkok. Wij rekenen in Nederland nog vooral met directe schade: verlies van levens, schade aan de gebouwen. Maar hele industrieën liggen maandenlang plat, de stroomvoorziening werkt niet, buitenlandse investeerders blijven weg of vertrekken. En een deel van bevolking keert ook niet meer terug naar het getroffen gebied. Met deze beelden in het achterhoofd plaatst hij kanttekeningen bij de brede toepassing van het concept van meerlaagse veiligheid in Nederland. Als probleem ziet hij dat gevolgbeperkende maatregelen meestal maar een deel van de schade voorkomen: een deel in het aantal slachtoffers door rampenbeheersing, en een klein deel van de schade door aangepast bouwen bij nieuwbouw. Jonkman benadrukt het belang van veiligheid. Eerst kies je voor basiszekerheid. Denk aan de behoeftenpiramide van Maslow: na fysiologische behoeften als eten en drinken, komt minimale veiligheid. Preventieve maatregelen zijn voor laaggelegen en dichtbevolkte gebieden vaak het meest efficiënt. Geen dogma s Jonkman schreef mee aan het advies van het Expertisenetwerk Waterveiligheid (ENW) van eind 2012, dat een nuchtere kijk op meerlaagse veiligheid propageert. Het mag geen dogma zijn, zo betoogt hij. Voor sommigen is meerlaagse veiligheid eigenlijk vooral laag 2, het nemen van gevolgbeperkende maatregelen. Maar waterbouwkundige oplossingen zijn vaak goedkoop en effectief, of het nu om een dijk gaat, een retentiegebied of sturing van de waterstroom door onze rivieren. Hij neemt de uitbreidingsplannen van Almere als voorbeeld. Natuurlijk kunnen we daar de , woningen op een verhoging bouwen, een soort terpen. Maar dat kost wel honderden miljoenen euro s, terwijl je voor een fractie van dat bedrag een stevige waterkering kunt aanleggen die het gebied beschermt. Hij denkt meteen verder. Het zou een bijvoorbeeld een mooie plek om ervaring op te doen met een deltadijk, een multifunctionele, overslagbestendige superdijk. Terrein verloren Hij noemt het een eer en een uitdaging om in de voetsporen van Vrijling te treden, die de verpersoonlijking is van de Deltawerken-generatie. Het vak waterbouw is veranderd, zeker in het laatste decennium. Civieltechnici moesten in de sector steeds meer plaatsmaken voor bestuurskundigen en managers, de markt deed zijn intrede. De Delftse school verloor terrein. Het was de beurt aan fysisch-geografen, aan bestuurskundigen. Het werd ook multidisciplinair, dat is op zich goed. Maar de balans is wat doorgeslagen, zegt Jonkman. Kijk maar naar het Deltaprogramma. Er is veel aandacht voor allerlei andere zaken in het proces, maar het wordt nu ook tijd om inmiddels vier jaar na het advies van de Deltacommissie met concrete plannen te komen die ook technisch en ruimtelijk zijn uitgewerkt. Jonkman wil juist verder gaan met de kennis en kunde van die nu afzwaaiende lichting waterbouwers. Er zit een gat tussen de generaties. De tussengeneratie, de veertigers en vijftigers, is veel minder nadrukkelijk aanwezig in de waterbouw. Zij gingen naar de ict, het projectmanagement, Bas Jonkman (1977) 2001 Afgestudeerd civiele techniek, TU Delft 2001 Adviseur waterkeringen bij Rijkswaterstaat 2007 Gepromoveerd in civiele techniek, TU Delft 2007 Adviseur waterbouw en waterveiligheid bij Royal Haskoning 2011 Visiting researcher op University of California, Berkeley 2012 Hoogleraar integrale waterbouw, TU Delft > 13

14 interview Dé vakbeurs voor waterbehandeling, watermanagement & watertechnologie Naast Aqua Nederland Vakbeurs vindt ook Rioleringsvakdagen plaats in Evenementenhal Gorinchem. Rioleringsvakdagen is de vakbeurs die zich richt op de rioleringssector en een welkome aanvulling tijdens Aqua Nederland Vakbeurs. Een bezoek aan Rioleringsvakdagen mag daarom ook niet ontbreken. Bezoekers kunnen met één entreebewijs een bezoek brengen aan beide beurzen. Gorinchem 19, 20 en 21 maart 2013 Openingstijden: uur Dé vakbeurs voor de totale rioleringsbranche Evenementen HAL HARDENBERG GORINCHEM VENRAY Evenementenhal Gorinchem T I E gorinchem@evenementenhal.nl Ons evenement. UW MOMENT.

15 Interview de banken. Daar viel ook veel meer te verdienen. En nog steeds kunnen ingenieurs in de techniek minder verdienen dan elders in het bedrijfsleven." Volgens hem is het nu aan de komende generatie om een nieuw hoofdstuk te schrijven in de waterbouw, maar die heeft daarbij een belangrijk nadeel. De grote werken zijn af, het systeem ligt er. We hoeven geen Deltawerken meer te bouwen. De uitdaging zit nu in de grote onderhouds- en vervangingsopgave, zegt Jonkman. En dan met de nodige zelfspot: Lang niet zo sexy natuurlijk. Het is spannender om een nieuwe stormvloedkering te ontwerpen dan je te buigen over het vervangen van onderdelen uit de Oosterscheldekering. Die nadruk op de vervangingsopgave geldt overigens voor bijna de hele westerse wereld. In opkomende landen zoals Thailand of Vietnam kunnen we nog wel heel grote werken helpen uitdenken en realiseren, daar ligt een uitdaging. Jonkman: Nieuwe concepten als Building with Nature en ruimte voor de rivier bieden interessante aanknopingspunten. Maar we zullen in deze crisistijden wel heel goed moeten aantonen hoeveel veiligheid en meerwaarde die natuurlijke oplossingen bieden en tegen welke kosten. Juist internationaal ziet hij kansen voor de Nederlandse watersector. De Thaise regering schrijft een tender uit van miljarden dollars en consortia van Nederlandse bedrijven dingen daarnaar mee. Vanuit de TU Delft werken we samen met de universiteit van Bangkok aan een training voor flood risk management. Specialistisch adviseur De meeste van zijn studenten willen bij een ingenieursbureau gaan werken of bij een baggeraar, dat is aantrekkelijk en avontuurlijk. Zoveel palmeilanden komen er natuurlijk ook niet meer bij. Maar de baggeraars hebben mondiaal veel werk liggen, lacht hij. Hij wijst studenten vaak op het werk bij Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en Milieu, zoals hij zelf ook heeft gedaan. Rijkswaterstaat wordt weer inhoudelijker en wil weer terug naar de inhoud van het vak. Want we staan in ons land wel degelijk voor een zware opgave. Een derde van onze dijken voldoet bijvoorbeeld niet aan de normen. En denk ook aan de problemen met piping bij onze rivierdijken. Voor civiel ingenieurs is dat een mooi probleem om op te pakken. Zelf zal hij de komende jaren twee dagen in de maand als specialistisch adviseur voor Rijkswaterstaat gaan werken. Een beetje terug op het oude nest dus. Het doel is om een verbinding te leggen tussen de kenniswereld en het beleid en de praktijk Dat de dijken weer aan de norm gaan voldoen is nu de eerste prioriteit, benadrukt Jonkman. Dat moet ook het uitgangspunt zijn bij het Deltaprogramma: nu het systeem op orde brengen en nadenken over de lange termijn. Hij geeft toe dat ook de normen zelf eindelijk gemoderniseerd moeten worden, zoals in het ENW-advies is opgenomen. Daar wordt allang over gesproken, maar het wordt nu echt tijd dat die nieuwe normen er komen. We moeten kijken naar de overstromingskansen in plaats van de huidige overschrijdingsnormen en in sommige gebieden ook de hoogte van de norm aanpassen. De nieuwe normen zijn belangrijk voor het maken van je keuzes in hoogwaterbescherming en ze vormen de basis voor het maken van plannen in het deltaprogramma. Als ingenieurs willen wij daar graag een bijdrage aan leveren. OMSLAG IN MENTALITEIT Schandelijk, maar Bas heeft een jaar te lang over zijn promotie gedaan, plaagt prof. Han Vrijling zijn opvolger tijdens de Waterbouwdag 2012 in Rotterdam. Tijdens zijn promotie-onderzoek liep New Orleans onder, Bas wilde daar per se gaan kijken, voor één extra puntje in een van zijn grafieken. In zijn presentatie schetst Vrijling ook haarscherp de omslag in mentaliteit in de civiele techniek en de opleidingen in de laatste tien jaar. Rijkswaterstaat, van oudsher een bolwerk van de Delftse civiele techniek, ging voor zijn technische expertise meer op de markt vertrouwen. Het aantal ingenieurs bij Rijkswaterstaat nam af ten faveure van bestuurskundigen, managers en experts uit andere disciplines. Een tweede verandering was dat de TU Delft een andere koers ging varen: minder onderwijs, meer onderzoek. "Wij waren gewend jaarlijks 200 civiel ingenieurs af te leveren. Nu werden promoties en wetenschappelijke publicaties belangrijker",zegt Vrijling, die waarschuwt dat de TU niet moet versmallen, maar juist moet verbreden. 15

16 WISSELING VAN DE WACHT Krimp van de crisis maakt arbeidsvraagstuk watersector alleen maar nijpender Generatie W komt eraan 16 Door Annemarie Geleijnse De watersector vergrijst en zoekt naarstig naar opvolgers voor de vertrekkende technici, ingenieurs en wetenschappers. Maar een nieuwe lichting waterprofessionals dient zich aan: jong, ambitieus en internationaal. De Generatie W. Rapportage na rapportage wijst erop. Nog even en er zijn onvoldoende mensen beschikbaar in de watersector. Dat is simpelweg het gevolg van demografie: vergrijzing en ontgroening. Dat betekent dat de babyboomers de komende jaren in groten getale vertrekken. En dat er te weinig jonge talenten staan te trappelen om hun plek in te nemen. Stagnatie op de arbeidsmarkt is het gevolg; niet in de verre toekomst, maar nu al. De beroepsbevolking zal tussen 2013 en 2015 nauwelijks toenemen. Het is aan de economische dip en het uitgestelde vertrek van de oudere generatie te danken dat het grote getouwtrek om goed personeel nog niet in volle omvang is losgebarsten. De krapte in de arbeidsmarkt laat zich in het water extra laat voelen door de sterke afhankelijkheid van techniek: een nog altijd te weinig populaire studierichting. En dat terwijl er een bovengemiddelde behoefte is aan technici, ook in andere sectoren. De arbeidsmarktvoorspellers van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) in Maastricht verwachten dat er in 2016 ruim 115 duizend technici tekort zijn. Daar komt nog bij dat de watersector tegen de conjunctuur in de komende jaren sterk denkt te groeien (mede dankzij

17 Bij het Rijk en de waterschappen neemt de vergrijzing sneller toe dan in het bedrijfsleven. Er is een groeiende behoefte aan jonge hydrologen en milieukundigen, onder meer voor de monitoring van de kwaliteit van het oppervlaktewater. WISSELING VAN DE WACHT van een voorzichtig groeiscenario. Trekt het werk meer aan, dan kunnen de openblijvende vacatures oplopen tot een op de drie. Monteur aan het werk in een boilerruimte. De verwachting is dat binnen enkele jaren in de watersector ook een tekort aan technici op mbo-niveau zal ontstaan. grote infrastructurele werken zoals de rivierverruimingen en het Hoogwaterbeschermingsprogramma) en er dus naast de zogeheten vervangingsvraag voor arbeidskrachten ook een uitbreidingsvraag is. Op dit moment werken er in de watersector zo n mensen, ongeveer de helft bij de circa 1500 watertechnologiebedrijven en -organisaties, de andere helft bij de ongeveer 450 organisaties en bedrijven in de deltatechnologiesector. De verwachting is dat er tot 2020 zo n nieuwe mensen nodig zijn om de gaten op te vullen. Dat is fors, beaamt Huiberdien Sweeris, programmamanager Human Capital Water & Delta bij het NWP. Op alle niveaus, laag en hoog opgeleid, dreigen tekorten in de watertechnologie, deltatechnologie en maritieme techniek. De harde techniek gaat de bottleneck worden. Werktuigbouwers zijn nu al lastig te krijgen. En vindt maar eens een technicus die weet hoe een waterkering in elkaar zit. Of een goede hydroloog. Of meer algemeen: een commerciële techneut met een netwerk. Zo staat het ook in de arbeidsmarktrapporten die het NWP liet opstellen: naar verwachting wordt afhankelijk van de sector zo n beetje een op de zes technische vacatures in de watersector over een paar jaar niet opgevuld. En dat is dan nog uitgaand Paradox De sector is doordrongen van de dreigende krapte, maar kampt ook met de actualiteit. Sweeris ziet en hoort het om haar heen. De huidige conjunctuur doet het bewustzijn dat je nu actief iets moet doen voor de toekomst geen goed. Je ziet dat organisaties reorganiseren en minder mensen aan durven nemen. Maar de bevolkingsopbouw past zich niet aan de economische ontwikkeling aan, de vergrijzing gaat door. De uitstroom van al die mensen die met pensioen gaan, zullen we toch op moeten vangen. Sven Asijee, business-unitmanager water bij Tauw herkent de paradox als geen ander. Alle bureaus hebben het moeilijk, wij ook. Op korte termijn hebben we een kleine overcapaciteit. Als management moeten we er goed over nadenken hoe je op een verstandige manier teruggaat in je capaciteit, zonder dat collega s die er net bij zijn de dupe worden. Je wilt een gezonde leeftijdsopbouw hebben in je organisatie. Ook in de waterbouw is de paradox voelbaar. Onze achterban is er van doordrongen dat er knelpunten gaan ontstaan, zegt Henry Bleker, adviseur sociale zaken en opleidingen van de Vereniging van Waterbouwers. Maar een bedrijf moet ook mee kunnen fluctueren met de huidige economische omstandigheden. Die staan er haaks op. Je kunt geen hypotheek nemen op de toekomst wat betreft de arbeidsmarkt. Internationaal werven De krapte op de arbeidsmarkt zal niet overal tot even grote knelpunten leiden. Niet alleen verschilt de uitgangspositie waterschappen en drinkwaterbedrijven zijn wbijvoorbeeld over het algemeen wat sterker vergrijsd dan de adviesbureaus ook verschillen de mogelijkheden om te werven. Voor sommige spelers biedt het internationale karakter uitkomst. Bleker: Niet alleen de grotere bedrijven, maar ook het mkb krijgt een internationaler personeelsbestand. Stel dat je een surveyer nodig hebt voor een klus in Australië, dan kun je die ook gaan werven in Frankrijk, waar in Brest een belangrijk opleidingsinstituut zit. Het maakt niet uit of iemand het vliegtuig pakt uit Frankrijk of uit Nederland. Het vergroot de mogelijkheden om tekorten hier op te vullen met overschotten van elders. Jaap Feil, directeur van vacature- en arbeidsmarktbureau H2O-job, schat in dat dat een realistisch scenario kan worden. In Zuid-Europa is de jeugdwerkeloosheid bizar hoog. Het is goed mogelijk dat er daar heel veel technici klaar staan om hier aan de slag te gaan. Als je een goed opgeleide chemisch technoloog kunt krijgen, is het makkelijker om die Nederlands te leren dan om een Nederlander chemische technologie te leren. Samen optrekken De alarmerende cijfers over dreigende krapte op de arbeidsmarkt zijn niet van vandaag of gisteren. Al langer wordt hier binnen de topsectoren over nagedacht. Het leidde in 2007 > 17

18 interview The world s leading trade event for process, drinking and waste water EXHIBITION 5-8 NOVEMBER AMSTERDAM NL 2013 Ontmoet in 4 dagen tijd meer dan water professionals Boek nu uw stand voor Aquatech Amsterdam 2013 Organised by Supported by Part of

19 WISSELING VAN DE WACHT Technici steeds schaarser Een medewerker van een farmeutische fabriek controleert het proceswater. In verschillende industriële sectoren, zoals chemie, farmacie en voedingsmiddelenindustrie, is er een sterke vraag naar goed opgeleide water- en zuiveringstechnologen. tot de start van het NWP-arbeidsmarktprogramma Human Capital Water & Delta. De sector sloeg de handen ineen en kreeg tal van campagnes en programma s van de grond, allemaal gericht op één doel: het vergroten van de instroom door de opleidingen en het werkveld bekender en aantrekkelijker maken. We hebben een inhaalslag te maken, zegt Huiberdien Sweeris. Als we nu techniek meer de lagere scholen in krijgen, pluk je daar pas over lange tijd de vruchten van. Sweeris is blij dat de sector er het belang van inziet samen op te trekken. Zo werd de financiering van de jongerencampagne Waterwonderen door de sector gezamenlijk opgebracht. Ook Asijee juicht het toe dat de sector hierin samenwerkt. Het is veel sterker wanneer je iets kunt vertellen namens de watersector dan alleen namens Tauw. Met elkaar kunnen we laten zien dat er voor iedereen wel werk is dat bij hem past. Feil noemt die zichtbaarheid voor jongeren het grote winstpunt van het Nationaal Watertraineeship dat hij samen met Sweeris opzette. Startende hbo ers en wo ers doen in dit programma gedurende twee jaar ervaring op binnen waterschappen, gemeentes, aannemers en ingenieursbureaus. De eerste groep heeft het programma inmiddels afgerond, vier groepen van acht trainees zijn aan de slag. Je kunt zeggen dat deze aantallen qua instroom een druppel op de gloeiende plaat vormen, zegt Feil. Maar de grote winst is dat het werkveld zichtbaar wordt. Het traineeship spreekt de jongeren enorm aan, voor de eerste ronde kregen we 160 aanmeldingen. Nu zijn ze nog makkelijk te vinden, maar straks ik schat dat het binnen twee jaar losgaat wordt er aan ze getrokken. Dan moet je als sector zichtbaar zijn. Ik merk dat die jongeren in een klein wereldje rondlopen De watertak van ingenieursbureau Tauw heeft een eigen netwerk van twintigers. Zij spreken onder meer watervraagstukken en offertes door en proberen alternatieven te bedenken. Het NWP liet twee arbeidsmarktonderzoeken uitvoeren, voor de watertechnologie en de deltatechnologie. BBO/Grontmij berekende dat voor de watertechnologiesector in 2016 ruim 20 procent van de arbeidsvraag op hbo/wo-niveau niet is in te vullen vanuit de instroom van de opleidingen, op mbo-niveau is dat ongeveer 15 procent. Het invullen van vacatures voor economische of managementfuncties belooft minder lastig te worden. Daarmee komt het geschatte totale aantal niet in te vullen vacatures voor de watertechnologiesector in 2016 op ongeveer 9 procent, het gaat dan concreet om ongeveer vierduizend arbeidskrachten. Hoe de deltatechnologie ervoor staat, onderzocht Panteia. In totaal komt de deltatechnologie in de periode ongeveer 1200 mensen tekort, dat is 4 procent van de totale werkgelegenheid in de sector (± FTE). De tekorten aan technici op lager niveau zijn beperkt. Aan hoger opgeleiden ontstaat wel een sterk tekort. Naar schatting zal het tekort aan hbo-technisch personeel 16 procent bedragen, op wo-niveau 17 procent. Dat betekent dat ongeveer een op de zes vacatures niet kan worden ingevuld door een gebrek aan geschikt personeel. Groeit de sector zoals velen voorspellen komende jaren sterk dan kan het tekort zelfs richting de een op de drie gaan. en dat zich steeds meer studiegenoten aanmelden. Het praat zich rond. Nieuw elan Makkelijk zal het vervangen van de babyboomgeneratie niet altijd worden, maar linksom of rechtsom zullen organisaties van ingenieursbureau tot waterschap, van waterbouwer tot drinkwaterbedrijf er straks minder grijs uitzien. Een nieuwe generatie jonge, ambitieuze waterprofessionals doet zijn intrede: de zogenoemde netwerkgeneratie, volop actief op sociale netwerken en voortdurend op zoek naar goede samenwerkingen binnen of buiten de eigen club. De Generatie W. Gaan we dat merken? Brengen zij nieuw elan, een nieuwe aanpak mee? Feil denkt het wel. Uiteindelijk gaat dat tot een andere manier van samenwerking leiden. Wel ieder met zijn eigen belang, maar niet zo gescheiden Dat zie je nu bij de trainees. Als die samen een project oppakken, komt er zoveel energie los en komen ze tot ontzettend goede oplossingen. Dat vergeten ze niet meer en die manier van werken laat ze niet meer los. Vanuit het Bestuursakkoord Water is er ook nog eens bestuurlijke druk om tot meer samenwerking te komen. Daar kan de nieuwe generatie volgens Feil een mooie rol in spelen. Als je al twintig jaar in een bepaalde modus werkt, is het moeilijk dat te doorbreken. Jongeren weten niet beter dan dat je samen dingen aanpakt. Ik geloof er heilig in dat ze op die manier een positieve bijdrage kunnen leveren. Asijee barst uit in enthousiaste toekomstbespiegelingen wanneer het gesprek op nieuw elan in de sector komt. Hij ziet het aan de jongeren binnen Tauw waarvan er een aantal deelnemen aan het watertraineeship, maar ook binnen de > 19

20 interview Pompen Afsluiters Service Uw succes is ons doel U heeft doelstellingen en wij helpen u bij het bereiken daarvan. Uw succes staat voor ons centraal dat bewijzen we met onze pompen, afsluiters, automatisering en aandrijvingen die zich eenvoudig laten selecteren en direct beschikbaar zijn. Of u nu actief bent in de gebouwentechniek, industrie, water- of afvalwatersector: onze producten sluiten naadloos aan op uw eisen en toepassingen. Als u succes heeft, hebben wij dat ook. Lees hoe we dat doen op volg ons via volg ons via linkedin WaterJobForum Water and Sanitation Specialist As a water and sanitation specialist, your activities range from ensuring minimum watsan standards at the health facilities we support, to constructing water supply systems to refugee camps. Your job involves maintaining a reliable water supply, constructing or upgrading sanitary facilities as well as organising appropriate medical waste disposal. Zoek in de vacaturebank op trefwoord/nummer: Projectleider waterbouw U vervult regelmatig de rol van senior ontwerper waterbouw. Eveneens stelt u plannen van aanpak, begrotingen en aanbiedingen op, controleert advies- en ontwerprapporten en geeft leiding aan professionele projectteams. U fungeert als gesprekspartner voor onze relaties / opdrachtgevers (op technisch en commercieel vlak) en bent verantwoordelijk voor de voortgang, kostenbeheersing en kwaliteit van de projecten. Junior Project Manager Als Junior Project Manager ben je verantwoordelijk voor het realiseren van projecten met vooraf vastgestelde doelstellingen (contract, scope, tijd, geld, kwaliteit en veiligheid) en tot tevredenheid van de klant. Je coördineert alle activiteiten, intern of van derden, benodigd voor de uitvoering en voortgang van het project. Je ontwikkelt je in deze functie van Junior Project Manager naar Project Manager. Een mooie kans als je uitdaging zoekt en jezelf wilt ontwikkelen in een inspirerende omgeving. Zoek in de vacaturebank op trefwoord/nummer: Trainee Tijdens dit traineeship werk je vier dagen per week bij een adviesbureau, drinkwater- of technologiebedrijf, waterschap, gemeente of aannemer. De vijfde dag werk je samen met andere trainees aan het ontwikkelen van je kennis en vaardigheden door middel van trainingen en coaching. Ook ga je aan de slag met een aantal projecten die door de verschillende deelnemende werkgevers zijn opgesteld. Zoek in de vacaturebank op trefwoord/nummer: Zoek in de vacaturebank op trefwoord/nummer: Voor vacature plaatsingen, informatie en/of reserveringen bel of mail ons info@waterjobforum.nl

21 WISSELING VAN DE WACHT Arbeidsmarktprogramma s Human Capital Water & Delta (HCWD) Arbeidsmarktprogramma van het Netherlands Water Partnership (NWP) wil jongeren warm maken voor een opleiding en baan in de sector. Georganiseerd in regionale clusters. Nationaal watertraineeship Tweejarig sectorbreed traineeship van waterschappen, gemeentes, aannemers en advies- en ingenieursbureaus. Gestart eind 2010, ontwikkeld door HCWD en H2O-job. Doel is de instroom van afgestudeerde hbo ers en wo ers in de watersectorarbeidsmarkt te vergroten. Werken aan waterwonderen Jongerencampagne uit de koker van HCWD. Verschillende organisaties uit de watersector richten zich gezamenlijk op de bovenbouw van vmbo, havo en vwo. De campagne moet jongeren interesseren voor een vervolgstudie die aansluit op werken in de watersector. Waterwonderen heeft ook twaalf ambassadeurs, waaronder student Rogier Burger aan de TU Delft. Vorig jaar won hij de nationale wedstrijd Knappe Waterhoofden. Young Expert Programma (YEP) Water Eind november 2012 keurde minister Ploumen (buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking) het al langer aangekondigde Young Expert Programma voor Water goed. De uitvoering ligt bij het NWP en Buitenlandse Zaken. Jonge professionals (maximaal vijf jaar werkervaring) uit Nederland en de partnerlanden kunnen via een uitzending internationale ervaring opdoen. TU-student Rogier Burger is een van de ambassadeurs van Waterwonderen. eigen jongerenclub. Binnen Tauw Water vormen jongeren onder de dertig een eigen netwerk. Ze komen bij elkaar, en kijken bijvoorbeeld mee in onze offertes om daarvan te leren en om met ideeën te komen om offertes eens anders aan te pakken. Met leeftijdsgenoten bouwen ze actief aan eigen netwerken (Jong Waternetwerk, bijvoorbeeld) en denken ze na over vraagstukken. Het maakt het voor hen aantrekkelijk om in dat water bezig te zijn. Hij verwacht dat in de toekomst de hele manier van werken gaat veranderen. Twee dagen bij Tauw werken en drie bij de concurrent, ziet hij bijvoorbeeld als iets wat voor de netwerkgeneratie prima kan. Jongeren willen kennis en kunde met elkaar delen. Ze willen leuke projecten en leuke collega s. Waar die zitten maakt niet uit. Het gaat erom dat je met elkaar iets goeds wilt neerzetten. Juist wanneer de arbeidsmarkt krap is geworden, kan die manier van werken een uitkomst zijn, denkt hij. Je kunt samen met concullega s mooie projecten oppakken die je door je eigen openstaande vacatures misschien had moeten laten lopen. Waarom zou je het niet doen? Dat past prima bij de netwerkgeneratie. Bleker denkt dat de jongeren vooral ook een nieuwe manier van communiceren meebrengen. Jongeren die nu instromen weten precies hoe je met sociale media moet omgaan. Beeldvorming wordt steeds belangrijker en de jongeren weten hoe je daarmee om kan gaan. Hij verwacht ook dat de creativiteit van jongeren in de uitvoering van pas kan komen nu publieke opdrachtgevers binnen de deltatechnologie steeds meer delen van het ontwerp en de uitvoering bij de aannemer neerleggen. Dat betekent dat technische knowhow in de breedte aanwezig moet zijn. Met voldoende jonge instroom zijn organisaties klaar voor de terugtrekkende opdrachtgevers, denkt Asijee. Juist met open vragen is het ontzettend leuk om jongere collega s in te kunnen zetten. Laat die creativiteit maar los. Je krijgt goede ideeën en meer betrokkenheid. Feil verwacht tot slot dat de circulaire economie waarin meer in stromen gedacht wordt, veel kansen gaat bieden aan de netwerkgeneratie. Hij ziet dat al in de energiesector en verwacht dat er ook in het water veel gaat gebeuren. Dat je moet zorgen dat de cirkel rond is, betekent dat je minder moet focussen op de eigen organisatie maar sterk in contact moet zijn met leveranciers en afnemers. 21