De rol van het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) Wetgeving

Transcriptie

1 De rol van het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) Wetgeving najaar

2 Algemeen overzicht 1. Welzijn op het werk? 2. Belgische welzijnswetgeving 3. Rol van het comité PB 4. Praktische toepassingen najaar

3 1. Welzijn op het werk? najaar

4 Veiligheid Elementen die impact hebben op de fysische integriteit van de werknemers zoals machines, werktuigen, transportmiddelen, werken op hoogte najaar

5 Onveiligheid arbeidsongevallen najaar

6 Gezondheid Elementen die impact hebben op het lichamelijke welzijn van de werknemers zoals chemische agentia, biologische agentia, nachtwerk, contact met zieke kinderen najaar

7 Ongezonde omgeving beroepsziekten najaar

8 Psychosociale aspecten Elementen die impact hebben op de psychische integriteit van de werknemers zoals arbeidsorganisatie, werkdruk, najaar

9 Psychosociale belasting stress agressie pesten najaar

10 Arbeidshygiëne Alles wat impact heeft op de arbeidsomgeving zoals temperatuur, geluid, trillingen najaar

11 Componenten om een arbeidsomgeving gezond en veilig te maken najaar

12 Ergonomie Technieken die helpen om het werk lichamelijk en geestelijk minder belastend te maken zoals tiltechnieken, opstelling beeldschermen najaar

13 Helpt om de arbeidsomstandigheden aan de werknemer aan te passen najaar

14 Verfraaiing van de arbeidsplaatsen Het gaat niet enkel over een mooie omgeving, maar ook over indeling van lokalen, aangepaste burelen, orde, netheid najaar

15 Heeft impact op arbeidsrelaties, psychosociale belasting en veiligheid najaar

16 Leefmilieu wat betreft de invloed op vorige elementen Verontreiniging, geluidsoverlast e.d. beginnen of eindigen niet op de grens van het bedrijf en deze milieuaspecten moeten bijgevolg ook steeds in overweging genomen worden voor de eigen werknemers: de milieuaspecten van het eigen bedrijf, maar ook van naastliggende bedrijven najaar

17 Welzijn op het werk resultaat van het samengaan van alle factoren met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden en - omstandigheden waarin het werk moet worden uitgevoerd najaar

18 2. Belgische welzijnswetgeving najaar

19 Economische richtlijnen Voorschriften op vlak van fabricage en op de markt brengen van producten Sociale richtlijnen Voorschriften betreffende het veilig en gezond gebruik van producten Ter bescherming van de veiligheid en gezondheid van de consumenten Ter bescherming van de veiligheid en gezondheid van de werknemers najaar

20 Economische richtlijn Richtlijn 2001/95/EG van het Europees Parlement en de Raad van 3 december 2001 betreffende de algemene productveiligheid Opgenomen in boek IX van het Wetboek van economisch recht van 28 februari 2013 Sociale richtlijn Kaderrichtlijn 89/391/EEG van de Raad van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk najaar

21 3. Rol van het comité voor preventie en bescherming op het werk bij de implementatie van de welzijnswetgeving in het bedrijf najaar

22 Wettelijke basis voor het CPBW Algemene wettelijke basis (oprichting, samenstelling, bevoegdheden, werking) de Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (welzijnswet); Algemene bevoegdheid - het koninklijk besluit van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (KB CPBW) ; - Specifieke bevoegdheid in andere besluiten die in de Codex zijn opgenomen, zoals : - het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (KB beleid); - het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (KB IDPB); - het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk (KB EDPB); - het koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers (KB Gezondheidstoezicht) Specifieke bevoegdheid sporadisch in andere regelgevingen zoals deze die betrekking hebben op de sociale verkiezingen, evenals deze die verband houden met gewestelijke materies (vooral leefmilieu). najaar

23 Basisprincipe De inspraak van de werknemers over vraagstukken in verband met het welzijn van de werknemers (veiligheid, gezondheid, ergonomie, hygiëne en psychosociale belasting) wordt geregeld via het CPBW. Opmerking: bij afwezigheid van een CPBW, welke ook de reden daarvoor is, worden de taken en bevoegdheden automatisch doorgeschoven naar de vakbondsafvaardiging. In ondernemingen waar er noch een CPBW, noch een vakbondsafvaardiging bestaat, moet een beroep worden gedaan op de werknemers zelf. najaar

24 Opdracht In toepassing van artikel 65 van de welzijnswet heeft het CPBW hoofdzakelijk als opdracht alle middelen op te sporen en voor te stellen en actief bij te dragen tot alles wat wordt ondernomen om het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen. Dit omvat het uitbrengen van voorafgaand advies, het geven van een voorafgaand akkoord, het uitwerken van voorstellen, het recht op informatie, het aanduiden van een afvaardiging en enkele specifieke bevoegdheden. najaar

25 Akkoord of advies? Een advies veronderstelt niet noodzakelijk een gemeenschappelijk standpunt. Een akkoord is strikter en veronderstelt minstens een meerderheid. Hoe een akkoord wordt bereikt, kan worden geregeld in het huishoudelijk reglement van het comité. Als niets is vastgelegd, wordt aangenomen dat er unanimiteit nodig is. Soms bepaalt de wet zelf wanneer er een akkoord is. najaar

26 Indien de werkgever niet overeenkomstig de adviezen heeft gehandeld, er geen gevolg aan heeft gegeven of gekozen heeft onder de uiteenlopende adviezen, deelt hij de redenen hiervan mee aan het comité. Hij verklaart tevens de maatregelen die in gewettigd dringend geval werden genomen zonder het comité vooraf te raadplegen of te informeren. najaar

27 Voorafgaand advies ALGEMENE ADVIESBEVOEGDHEID > KB CPBW Maatregelen inzake het beleid van de onderneming alle voorstellen, maatregelen en toe te passen middelen, die rechtstreeks of onrechtstreeks, meteen of na afloop van tijd gevolgen kunnen hebben voor het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk; de planning en invoering van nieuwe technologieën, wat betreft de gevolgen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers, verbonden aan de keuze inzake uitrusting, de arbeidsomstandigheden en de invloed op de omgevingsfactoren op het werk, met uitzondering van die gevolgen, waarop een collectieve arbeidsovereenkomst van toepassing is, die in gelijkaardige waarborgen voorziet; najaar

28 Preventiemaatregelen elke maatregel die overwogen wordt om de technieken en de arbeidsvoorwaarden aan de mens aan te passen en om de beroepsvermoeidheid te voorkomen; de specifieke maatregelen voor de inrichting van de arbeidsplaats teneinde, in voorkomend geval, rekening te houden met de tewerkgestelde minder-valide werknemers; de keuze, de aankoop, het onderhoud en het gebruik van arbeidsmiddelen en persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen. De diensten waarop een beroep wordt gedaan de keuze of de vervanging van een EDTC en andere instellingen en deskundigen; de keuze of de verandering van de diensten waarop een beroep wordt gedaan in toepassing van de arbeidsongevallenwetten. najaar

29 Specifieke adviesbevoegdheid > andere KB s Bv. interne/externe diensten : de wijze van samenstelling van de IDPB; bepalen welke vaardigheden intern moeten zijn en waarvoor beroep op de EDPB wordt gedaan; keuze/verandering/beroep op meerdere EDPB Bv. de technische en wetenschappelijke middelen, de lokalen en de financiële middelen, het administratief personeel van de IDPB; Bv. onderzoek EAO en preventiemaatregelen Bv. gezondheidstoezicht (bv. lijst risicofuncties, uitbreiding gezondheidstoezicht) Bv. preventiemaatregelen inzake psychosociale aspecten najaar

30 Voorafgaand akkoord de minimumduur van de prestaties van de preventieadviseur dermate dat de aan de IDPB toegewezen opdrachten te allen tijde volledig en doeltreffend worden vervuld; de aanduiding en vervanging van de preventieadviseurs deskundig inzake arbeidsveiligheid en arbeidsgeneeskunde van de IDPB; de interne procedure in het kader van de preventie van psychosociale risico s wijzigingen naamlijst gezondheidstoezicht afwijking verplichting werkkledij te dragen na risicoanalyse andere gevallen bepaald door specifieke besluiten (bv. het afwijken van de door de reglementering voorgeschreven afmetingen van arbeidsplaatsen, temperaturen, de vermindering van bepaalde sanitaire installaties, de toegang tot sociale voorzieningen: refter, kleedkamers, ) najaar

31 Speciale gevallen Bij de aanduiding van de preventieadviseur van de interne dienst gespecialiseerd in de psychosociale aspecten van het werk, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, moeten alle leden-vertegenwoordigers van de personeelsleden binnen het comité hun voorafgaand akkoord geven. Indien geen akkoord bereikt wordt, moet de werkgever beroep doen op een preventieadviseur van een EDPB Bij het beëindigen van de overeenkomst met een preventieadviseur van een IDPB of bij de verwijdering uit zijn functie, vraagt de werkgever voorafgaand en per aangetekende brief het akkoord van de leden van het comité. Wanneer het gaat om de preventieadviseur gespecialiseerd in psychosociale aspecten van het werk, moeten alle leden-vertegenwoordigers van de personeelsleden binnen het comité hun akkoord geven. najaar

32 Voorstellen Het voorstel onderscheidt zich van het advies door het feit dat het advies gewoonlijk wordt gevraagd door een andere persoon terwijl het voorstel gedaan wordt op eigen initiatief van het CPBW zonder dat hier uitdrukkelijk om gevraagd werd. Het CPBW formuleert voorstellen omtrent het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, omtrent het globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan opgesteld door de werkgever, de wijzigingen, de uitvoering en de resultaten ervan en werkt voorstellen uit om de arbeidsplaats en de omgeving ervan te verfraaien. najaar

33 Recht op documentatie en informatie De werkgever stelt documentatie samen betreffende de vraagstukken inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, het intern en extern milieu en houdt deze ter beschikking van het CPBW. alle documenten intern en extern de onderneming die betrekking hebben op het welzijn van de werknemers (wetgeving, jaarverslagen, verslagen EDPB; keuringsverslagen ) De werkgever verstrekt aan de CPBW s alle nodige informatie betreffende de elementen die van invloed kunnen zijn op het welzijn van de werknemers. Informatie gaat veel verder dan documentatie. Het gaat bv. over de wijzigingen (gepland of aangebracht) aan de fabricageprocedés, de werkmethodes of de installaties als ze de bestaande risico s voor het welzijn van de werknemers, het intern of extern milieu kunnen verzwaren of er nieuwe kunnen vormen, de aanwending of fabricage van nieuwe producten najaar

34 Aanduiding afvaardiging Het CPBW draagt bij tot de toepassing van het dynamisch risicobeheersingsysteem door sommige van zijn leden werkgevers en werknemers af te vaardigen om samen met de bevoegde preventieadviseur en het bevoegde lid van de hiërarchische lijn, periodiek en ten minste één maal per jaar een grondig onderzoek in te stellen op al de arbeidsplaatsen waarvoor het CPBW bevoegd is. Het CPBW wijst een afvaardiging aan die zich onmiddellijk ter plaatse begeeft, wanneer er ernstige risico s zijn, waarbij de schade dreigend is en telkens er een ernstig ongeval of incident gebeurd is, of wanneer ten minste een derde van de werknemersafvaardiging in het CPBW erom verzoekt. Het CPBW wijst tevens een afvaardiging aan om de met toezicht belast ambtenaren te woord te staan bij hun toezichtsbezoeken. najaar

35 Initiatiefrecht Wanneer een preventieadviseur van een EDPB die bij een werkgever opdrachten uitvoert niet langer het vertrouwen geniet van de werknemers of zijn onafhankelijkheid of bekwaamheid in het gedrang is, doet de werkgever deze preventieadviseur vervangen, indien het geheel van de leden die de werknemers vertegenwoordigen in het CPBW, hierom verzoekt. Wanneer vaststaat dat een arbeidsgeneesheer niet al zijn opdrachten volbrengt of niet langer het vertrouwen geniet van de afgevaardigden van de werknemers in het CPBW, kunnen de afgevaardigden van de werknemers in het CPBW of, bij ontstentenis van een CPBW, de leden van de vakbondsafvaardiging van het personeel, een arbeidsgeneesheer doen vervangen. najaar

36 Specifieke opdrachten de betrokkenheid van het CPBW bij het beheer en de werkzaamheden van het departement belast met het medisch toezicht van de IDPB het stimuleren van de activiteiten en het opvolgen van de werking van de IDPB; het uitwerken en toepassen van propagandamiddelen en maatregelen in verband met onthaal, informatie en opleiding van werknemers het onderzoeken van de door de werknemers geuite klachten betreffende welzijn op het werk en over de manier waarop de diensten, waarop in toepassing van de arbeidsongevallenwetten een beroep wordt gedaan, hun opdracht vervullen; de relaties met de EDPB, onder meer betreffende de wijze waarop het CPBW wordt betrokken bij de opdrachten die de EDPB in de onderneming uitoefent en worden bepaald in de overeenkomst tussen de werkgever en de EDPB. najaar

37 Draagwijdte van de adviezen Aan de met algemene stemmen uitgebrachte adviezen (indien ernstige risico s voor het welzijn van de werknemers waarbij de schade dreigend is) : de werkgever geeft zo vlug mogelijk een conform gevolg. In geval van uiteenlopende adviezen : de werkgever geeft een passend gevolg binnen de door het CPBW gestelde termijn of, indien geen termijn is bepaald, uiterlijk binnen de zes maanden. De werkgever die niet overeenkomstig de adviezen heeft gehandeld, er geen gevolg aan heeft gegeven of gekozen heeft onder de uiteenlopende adviezen, deelt de redenen hiervan mee aan het CPBW. De werkgever verklaart tevens de maatregelen die in gewettigd dringend geval werden genomen zonder het CPBW vooraf te raadplegen of te informeren. De werkgever deelt zijn standpunt of, in voorkomend geval, dat van de IDPB, EDPB, EDTC of andere betrokken instellingen en deskundigen mee aan het CPBW omtrent de adviezen van het CPBW inzake de door de werknemers geuite klachten. najaar

38 4. Praktische toepassingen Globaal preventieplan en jaarlijks actieplan Werkplaatsonderzoek Arbeidsongevallenonderzoek najaar

39 Belang bij GPP en JAP Bouwstenen van het beleid: De uitwerking van het beleid, dat vooral de doelstellingen en de beoogde middelen bepaalt De programmatie van het beleid, dat vooral de toe te passen methodes, de opdrachten, de verplichtingen en de middelen van de betrokkenen bepaalt De uitvoering van het beleid De evaluatie van het beleid, dat vooral betrekking heeft op de vaststelling van de evaluatiecriteria najaar

40 Hoe Het systeem houdt rekening met: De aard van de activiteiten De specifieke risico s verbonden aan deze activiteiten De speciale risico s eigen aan bepaalde groepen werknemers najaar

41 Doel Het opstellen van de preventiemaatregelen Maatregelen die tot doel hebben de risico s te voorkomen Maatregelen die tot doel hebben de schade te voorkomen Maatregelen die tot doel hebben de schade te beperken De volgorde van de maatregelen is belangrijk! najaar

42 Globaal preventieplan Resultaat Jaarlijks actieplan najaar

43 Globaal preventieplan bevat de concrete omschrijving van de resultaten van de risicoanalyse, van de prioritaire doelstellingen en de activiteiten die moeten worden verricht om deze doelstellingen te bereiken; beschrijft welke middelen er worden gebruikt en wat de opdrachten en verplichtingen zijn van alle betrokken personen; wordt regelmatig geëvalueerd (bv. jaarlijks) en ten minste om de vijf jaar volledig herbekeken. najaar

44 Jaarlijks actieplan Dit plan bevat : de prioritaire doelstellingen van het dienstjaar; de middelen en methodes om die doestellingen te bereiken; de opdrachten, verplichtingen en middelen van de betrokken personen; de aanpassingen aan te brengen aan het globaal preventieplan ingevolge gewijzigde omstandigheden, incidenten en ongevallen. najaar

45 KB Beleid - 27 maart 1998 Art. 12. De werkgever betrekt de leden van de hiërarchische lijn en de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk bij de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het dynamisch risicobeheersingsysteem, het schriftelijk globaal preventieplan en het schriftelijk jaarlijks actieplan. Hij raadpleegt tevens het comité. De werkgever legt het schriftelijk vastgelegde globaal preventieplan bij elke wijziging of aanpassing vooraf ter advies voor aan het comité. najaar

46 De werkgever legt het ontwerp van jaarlijks actieplan voor advies voor aan het comité uiterlijk de eerste dag van de tweede maand voorafgaand aan het begin van het dienstjaar waarop het betrekking heeft. Het jaarlijks actieplan mag niet in uitvoering worden gebracht voordat het comité zijn advies heeft verstrekt of, zo niet, vóór het begin van het dienstjaar waarop het slaat. najaar

47 Opdrachten en werking van het comité (KB 3 mei 1999) Art. 2.- In toepassing van artikel 65 van de wet heeft het comité inzonderheid als opdracht adviezen uit te brengen en voorstellen te formuleren omtrent het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, omtrent het globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan opgesteld door de werkgever, de wijzigingen, de uitvoering en de resultaten ervan. najaar

48 Art Het comité draagt bij tot de toepassing van het dynamisch risicobeheersingsysteem door sommige van zijn leden werkgevers en werknemers af te vaardigen om samen met de bevoegde preventieadviseur en het bevoegde lid van de hiërarchische lijn, periodiek en ten minste één maal per jaar een grondig onderzoek in te stellen op al de arbeidsplaatsen waarvoor het comité bevoegd is. najaar

49 Art De werkgever is er toe gehouden het comité alle nodige informatie te verstrekken opdat het met volkomen kennis van zaken advies zou kunnen uitbrengen. najaar

50 Belang van werkplaatsonderzoek Bij het ontwerp van een nieuwe werkplaats of de bestelling van een nieuw arbeidsmiddel is het maken van een risicoanalyse noodzakelijk. Deze is op dat moment nogal theoretisch en houdt vaak onvoldoende rekening met de concrete arbeidsomstandigheden. Een werkplaatsonderzoek bij de effectieve indienstneming geeft de mogelijkheid om de werkplaats/arbeidsmiddel in situ te analyseren en is dan ook aanvullend op de theoretische risicoanalyse. najaar

51 Arbeidsmiddelen zijn onderhevig aan slijtage en er kunnen dan ook na verloop van tijd nieuwe risico s ontstaan. Ook hiervoor is een werkplaatsonderzoek een belangrijk middel om deze vast te stellen en te evalueren. Ook worden heel wat arbeidsmiddelen in functie van gewijzigde productieprocessen aangepast of verplaatst. Ook dit kan weer nieuwe risico s met zich meebrengen waarbij opnieuw het werkplaatsonderzoek een belangrijk preventiemiddel is. najaar

52 De meerwaarde van de betrokkenheid van het CPBW (werknemers- en werkgeversvertegenwoordiging) bij elk werkplaatsonderzoek is dat het: beschikt over een grote praktijkervaring via de directe contacten met de werknemers informatie krijgt/kan geven over de concrete problemen in de betrokken werkplaats of over het arbeidsmiddel het best geplaatst is om na te gaan of de binnen dit CPBW genomen beslissingen effectief werden geïmplementeerd. najaar

53 Naast algemene werkplaatsonderzoeken is het aangewezen om gestructureerde onderzoeken te doen gericht naar meer specifieke risico s. Een goed voorbeeld hiervan is de jaarlijkse evacuatieoefening. Dit kan echter ook gedaan worden voor zeer uiteenlopende actiepunten: bv machineveiligheid en goede werking en bereikbaarheid van noodstoppen, orde en netheid, intern verkeersplan najaar

54 Belang van arbeidsongevallenonderzoeken Een arbeidsongeval, hoe klein ook, is een signaal dat er iets misloopt in het bedrijf. Elk ongeval verdient dus de nodige aandacht. Elk ongeval heeft meerdere oorzaken. Het is belangrijk al de oorzaken op te sporen en de relaties te onderzoeken. Het kan gaan om : primaire oorzaken (machines, producten, omgevingsfactoren ) secundaire oorzaken (organisatie, opleiding, arbeidsrelaties ) tertiaire oorzaken (oorzaken die liggen bij derden) andere oorzaken (o.a. deze van psychosociale aard) najaar

55 Het is belangrijk het CPBW direct te betrekken bij ongevallenonderzoeken wegens : het inbrengen van praktische ervaring van op de werkvloer het als collega geven van ondersteuning aan slachtoffers en bij het ongeval betrokken personen Het waken over de wettelijke procedure van het onderzoek najaar

56 De preventiecirkel Werksituatie aanpassen Arbeidssituatie trigger voor dynamisch risicobeersingssysteem Beleidsbeslissingen Werkgever HL, IDPB en EDPB Risicoanalyse Inbreng van Comité PB Vaststellen van prioriteiten Vaststellen van knelpunten Multidisciplinaire evaluatie najaar

57 Het belang van een goede comitéwerking kan samengevat worden als de: B rug tussen theorie en praktijk A anvulling vanuit de werksituatie S timulering van de dialoog met de werknemers I mplementatie van beslissingen op de werkvloer S tructurele aanpak van preventiebeleid van een geïntegreerd preventiebeleid najaar

58 Toezicht op het Welzijn op het Werk najaar