Connect2U. Stad Groningen Hoogkerk. retouradres: Voermanstraat 1/ VA Groningen

Transcriptie

1 Connect2U Stad Groningen Hoogkerk Allie Caulfield Nummer 3, voorjaar 2010, jaargang 8 ChristenUnie stad Groningen / Hoogkerk retouradres: Voermanstraat 1/ VA Groningen

2

3 Colofon Infobulletin ChristenUnie stad Groningen / Hoogkerk Verschijning: 1 keer per kwartaal Jaargang 8, nr. 3 voorjaar 2010 oplage 450 Uitgave: ChristenUnie stad Groningen/Hoogkerk, Postbus 20001, 9700 PB Groningen, telefoon: (050) Rekeningnummer: o.v.v. ChristenUnie Groningen Lid worden? De contributie bedraagt 45,- per jaar. Gezinsleden betalen de helft van dit bedrag te weten 22,50 per jaar. Leden van de ChristenUnie ontvangen 7x per jaar HandSchrift, het politiek magazine van de ChristenUnie. Rekeningnummer: t.n.v. ChristenUnie te Amersfoort. Voor verdere info zie elders in dit blad. PerspectieF: De contributie bedraagt 12,50 per jaar voor alle leeftijden. Een combi-lidmaatschap (PerspectieF en ChristenUnie) bedraagt 35,- per jaar. Leden van PerspectieF ontvangen 5x per jaar het politieke jongerenmagazine Perspex. Rekeningnummer: t.n.v. PerspectieF, Christen- Uniejongeren te Amersfoort. Redactie-adres: Voermanstraat 1/16, 9742 VA Groningen Redactie: - Jan Jaap Bulthuis, Voermanstraat 1/ VA Groningen, Tel.: (050) janjaap@bulthuisonline.nl - Jonathan van Tongeren, Kleine Overstraat 49, 7411 JJ Deventer, Tel.: jonathantvt@hotmail.com (Adres)wijzigingen en opzeggingen kunnen worden doorgegeven aan de ledenadministratie van het partijbureau van de ChristenUnie. Postbus 439, 3800 AK Amersfoort. Tel.: ledenadministratie@christenunie.nl Advertenties: Jan Jaap Bulthuis Prijzen (voor een heel jaar): 1 A5 150,- 1/2 A5 100,- 1/4 A5 65,- Vormgeving/opmaak: Functionele Communicatie, Anselmusstraat BP Groningen, Inhoudsopgave Voorwoord 5 Van het bestuur 6 Uit de fractie 7 Kiezers, bedankt! 10 CU verklaart Folkingestraat de liefde 10 Ontvangt u de Digitale Nieuwsbrief al? 10 De waardenloze Nederlandse Grondwet 12 Impressie campagneavond 25 februari 19 Trots en dankbaar 20 Staphorster variant 22 ChristenUnie Groningen in de pers 23 Inlichtingenrecht 24 NAW-gegevens 25 Eindredactie: Jan Jaap Bulthuis Copyright: Niets uit dit magazine mag worden gekopieerd of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De kopij voor het volgende CU-Bulletin dient binnen te zijn vóór zaterdag 29 mei

4

5 Voorwoord Geachte lezers, Het kan verkeren; op het ene moment vier je 10 jaar ChristenUnie, op het andere moment valt het kabinet; op het ene moment is iedereen in touw voor de gemeenteraadsverkiezingen, op het andere moment werpen Haagse verwikkelingen een fikse schaduw over de lokale campagne. Het is een oud gezegde, maar nog steeds van toepassing, ook in het Haagse: hoogmoed komt voor de val. Wanneer een partij gemaakte afspraken zomaar aan de kant denkt te kunnen schuiven, wanneer partijbelangen belangrijker geacht worden dan de eenheid van het kabinet... dan komt er een val. Sommige partijen die toch al wat ouder zijn dan de onze zijn kennelijk nog niet zo volwassen dat ze zich aan gemaakte afspraken te houden ook wanneer dat tegenstaat. Een jonge partij als de ChristenUnie laat zich om zijn jeugdige leeftijd niet gering schatten (1 Tim. 4:12) en kiest duidelijk een andere stijl van politiek bedrijven. Als het gaat om het nakomen van afspraken en in het algemeen. In de politiek - in Den Haag maar ook in Groningen - kom je immers alles tegen. En verkiezingscampagnes lijken wel eens het slechtste in de mens naar boven te halen: leugen, lasterpraat, benadeling, spot, verachting, verraad et cetera. In het politieke spel wil de ChristenUnie echter, in alle bescheidenheid, trachten de norm hoog te houden waartoe Psalm 15 oproept, we dragen immers niet voor niets de naam ChristenUnie: HEER, wie mag gast zijn in uw tent, wie mag wonen op uw heilige berg? Wie de volmaakte weg gaat en doet wat goed is, wie oprecht de waarheid spreekt. Hij doet aan lasterpraat niet mee, hij benadeelt een ander niet en drijft niet de spot met zijn naaste. Hij veracht wie geen achting waard is, maar eert wie ontzag heeft voor de HEER. Zijn eed breekt hij niet, al brengt het hem nadeel, voor een lening vraagt hij geen rente, hij verraadt geen onschuldigen voor geld. Wie zo doet komt nooit ten val. Laten we allen die namens de ChristenUnie verantwoordelijkheid dragen in de politiek opdragen in ons gebed, dat ze de roeping om deze weg te volgen mogen beantwoorden. In Christus verbonden, Namens de redactie, Jonathan van Tongeren 5

6 Van het bestuur Wachten Ik weet niet hoe het u vergaat maar als ik voor een stoplicht sta en ik heb haast dan lijkt het wel uren te duren voordat hij op groen springt. Sinds enkele maanden is er op mijn fietsroute naar het werk een zogenaamde zandloper stoplicht geplaatst. Ik kan u zeggen: het geeft mij rust. Niet dat het wachten korter duurt maar ik weet waar ik aan toe ben. Nu was het ook even wachten op de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen. Zeker gezien het feit dat alle stemmen met de hand geteld moesten worden. Of een zandloper hier rust had gegeven weet ik niet maar met wederom 2 zetels zijn we zeer dankbaar. Inge Jongman en Martin Verhoef mogen het ChristenUnie geluid samen met fractie- en steunfractie medewerkers gaan uitdragen de komende 4 jaar. We wensen hen daarbij alle wijsheid en Gods zegen toe. Met de installatie van Martin Verhoef in de raad hebben we afscheid moeten nemen van Sander Huisman. Via deze weg willen we hem bedanken voor zijn jarenlange inzet en enthousiasme. In het bijzonder tijdens zijn laatste half jaar als raadslid. Sander het ga je goed! Graag wil ik u alvast attenderen op de ledenvergadering van donderdag 10 juni. Zet het alvast in uw agenda. Wat de komende periode ons gaat brengen mogen we in Gods hand leggen. Als mens kunnen we soms ongeduldig zijn en willen we graag direct vrucht zien van ons werk. Het gelovig wachten is van een andere orde. In psalm 27 vers 14 staat het zo: Wacht op de HEER, wees dapper en vastberaden, ja, wacht op de HEER. In Gods Geest mogen we geduld als vrucht ontvangen en hebben we geen zandloper nodig. Morgen fiets ik weer lekker naar m n werk. Met hartelijke groet namens het bestuur, Peter van der Wal * Begeleiding & inkoop drukwerk * Vormgeving + DTP/opmaak * Inkoop van relatiegeschenken T.: F.: E.: info@functionele-communicatie.nl I.: 6

7 Uit de fractie maart 2010 Even voorstellen: Martin Verhoef Op 3 maart waren de verkiezingen voor de gemeenteraad. De ChristenUnie behield haar 2 zetels die vanaf 11 maart worden bemand door Inge Jongman en ondergetekende. Tijd om mij even wat nader aan u voor te stellen. Sinds 2003 wonen wij als gezin met 4 opgroeiende kinderen met plezier in Groningen, en wel in Hoogkerk. Wij kwamen na 8 jaar wonen en werken in het Midden Oosten terug naar Nederland. In het dagelijks leven werk ik nu als verpleegkundige en leidinggevende op de Recovery van het UMCG. Een van mijn voornemens was om politiek betrokken te raken bij de CU. Zo ben ik sinds najaar 2006 betrokken bij de CU in Groningen, eerst als lid van de denktank, later als steunfractielid. Toen ik hiermee begon dacht ik niet aan verkiezingen, op campagne gaan of debatten voeren. Ik wilde de politiek leren kennen en mijn bijdrage leveren aan de fractie. Ik heb die jaren intensief en met interesse meegelezen over zaken als Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn om samen met de raadsleden het CU geluid over deze onderwerpen goed te verwoorden in de debatten met de andere partijen. In de aanloop naar de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen werden de kaarten geschud. David de Jong vertrok in september vorig jaar. Sander Huisman volgde hem op, maar was niet langer dan tot aan de verkiezingen beschikbaar. Er werd een kandidatenlijst opgesteld en als fractie hebben we het verkiezingsprogramma herschreven. Het campagneteam kwam in actie en er brak een drukke tijd aan van debatten, interviews en flyeren. Leuke ontmoetingen met Stadjers om de keuzes van de CU te laten horen en verduidelijken. De ochtend na de val van het kabinet stonden we in de Wijert. We oogstten bewondering dat we er stonden terwijl veel mensen teleurgesteld waren over de val van het kabinet in deze tijd van economische crisis. De georganiseerde debatten werden helaas te veel door 2 onderwerpen bepaald terwijl de CU voor zoveel meer staat en dat ook graag wat meer had uitgedragen. 7

8 Voor mij breekt nu een nieuwe en onbekende fase aan met vele uitdagingen die ik graag aanga. Een fase waarin ik mij het werk als raadslid wil eigen maken en mijn draai in de nieuwe raad moet zien te vinden naast het contact met de achterban, de mensen in de stad en in de wijken. Een tijd ook om telkens weer de balans te zoeken tussen werk, raadswerk en gezin. Het contact met de inwoners vormt voor ons als raadsleden de input voor het raadswerk. Ik moedig u graag aan contact met ons op te nemen als er zaken zijn in de stad of in uw buurt waarvan u denkt dat het anders of beter kan. Wij komen met een zekere regelmaat naar de wijken toe, maar schroom niet ons te bellen, mailen of schrijven als daar aanleiding toe is. Tot slot: op de dag van installatie kwamen mij de woorden van Psalm 121 in gedachten: Ik hef mijn ogen op naar de bergen: vanwaar zal mijn hulp komen? Mijn hulp is van de Here die hemel en aarde gemaakt heeft. Van Inge Jongman Inmiddels helemaal gewend aan mijn functie als fractievoorzitter heb ik vervolgens - met dank aan het vertrouwen van de leden - mijn rol op me genomen als lijsttrekker. In vele debatten, bijeenkomsten, op straat en op radio en tv, heb ik daaraan een bijdrage geleverd. Ook heb ik veel telefoongesprekken met leden gevoerd die na afloop een aantal keren opmerkten dat de werkelijkheid die uit de krant spreekt een andere is dan de politieke werkelijkheid. Zo roep ik u bij dezen op: mail de fractie of mail mij persoonlijk zodat ik u terug kan bellen als u vragen hebt aan de ChristenUnie-fractie. We beantwoorden ze graag! Terugkijkend op de verkiezingen vinden wij het écht heel erg jammer dat het debat versmald is tot twee thema s en dat door deze versmalling in het debat wij te weinig hebben kunnen vertellen over onze eigen specifieke CU-thema s. Waar mogelijk heb ik dat zeker gedaan, bijvoorbeeld in ons hart voor kwetsbare vrouwen, maar verder is - ook door de media -vooral ingezoomd op het Groninger Forum en de RegioTram. Als we dan kijken naar het verlies van 1200 stemmen, denk ik dat een aantal mensen niet meer principieel gestemd hebben, maar op basis van deze twee thema s en in hun stem tegen het Forum en de Tram niet voor de ChristenUnie hebben gekozen. Uiteraard is er vrijheid van meningsuiting en ook vrijheid bij het maken van een keuze voor een politieke partij, maar toch betreur ik het als mensen niet kiezen voor een christelijk geluid in de gemeenteraad, maar gekozen hebben voor partijen die politiek niet vanuit hun hart voor God bedrijven. En wellicht gekozen hebben voor een partij die op het moment dat het woord ChristenUnie valt in combinatie met een plaats in de coalitie al meteen spreekt over een Staphorstvariant 8

9 De kiezer heeft altijd gelijk, de kiezer heeft gesproken, maar nog altijd is er een politieke meerderheid die staat voor de reeds gemaakte beslissing van de gemeenteraad van juni 2009 tot de bouw van het Groninger Forum van juni 2009 en er is nog steeds een meerderheid van de raad voor het concept van de RegioTram. Daarbij hebben wij duidelijk aangegeven pas een goed besluit te kunnen nemen als we volledig inzicht hebben in de aanlegkosten en in de exploitatiekosten. Bij dezen kondig ik graag aan dat het goed is om met de leden nog een (extra) vergadering te beleggen voordat we een definitief besluit nemen over de RegioTram. Bij dezen wil ik iedereen hartelijk bedanken die zijn stem op de ChristenUnie heeft uitgebracht. Met dat in ons gestelde vertrouwen zijn wij erg blij en in mijn eerste bijdrage heb ik in de bijdrage van de ChristenUnie aangegeven dat wij als christenen in de politiek beseffen dat de bloei van de stad afhangt van de zegen van God. En vanuit onze christelijke overtuiging en persoonlijke betrokkenheid willen we de komende vier jaren christelijk-sociale politiek bedrijven. Inge Jongman 9

10 Kiezers, bedankt! De ChristenUnie bedankt de kiezers voor het in haar gestelde vertrouwen. Ook in de komende periode zullen twee ChristenUnie-raadsleden zich met hart en ziel inzetten voor de stad. Nu de verkiezingen geweest zijn en de verkiezingsstrijd achter ons ligt, evalueren campagneteam, bestuur en fractie van de ChristenUnie de gevoerde campagne. U kunt daar aan bijdragen door middels een formulier op de website te melden wat u positief of negatief is opgevallen aan de campagne van de ChristenUnie, door suggesties te doen ter verbetering of goede ideeën voor volgende campagnes aan te dragen. Wij bedanken u bij voorbaat voor uw inbreng! U vindt het evaluatieformulier op groningen.christenunie.nl/evaluatie ChristenUnie verklaart Folkingestraat de liefde De ChristenUnie stad Groningen heeft in het verkiezingsprogramma opgenomen dat kleine, bijzondere en gezellige winkels een belangrijke bijdrage leveren aan de aantrekkingskracht van de Groninger binnenstad. Een voorbeeld hoe dat goed tot zijn recht komt, is de Folkingestraat. De ChristenUnie had als campagneslogan Hart voor Stad en heeft daarom zaterdag 13 februari, in het kader van Valentijnsdag, de Folkingestraat de liefde verklaard". Dit deed de fractie door mevrouw Mulder van Baby- en Kinderwinkel Wijsneus, tevens bestuurslid van winkeliers- en handelsvereniging Folkingestraat, een grote Valentijnskaart aan te bieden. Aan de overige ondernemers in de Folkingestraat bood de fractie winkel voor winkel een Valentijnslekkernij aan. Citaat uit het verkiezingsprogramma: "Kleine, bijzondere en gezellige winkels leveren een belangrijke bijdrage aan de aantrekkingskracht van de Groninger binnenstad. Daar moeten we meer van profiteren. Zo wordt voorkomen dat het straatbeeld van onze stad door de overheersende aanwezigheid van grote winkelketens hetzelfde is als dat van andere steden. Een voorbeeld van hoe het moet is de situatie in de Folkingestraat. Andere straten die zich hier voor lenen zijn Schoolholm, Nieuwstad, Haddingestraat en Pelsterstraat. Ten noorden van de markten kunnen de Rode Weeshuisstraat en Stalstraat worden herontwikkeld tot winkelgebieden voor kleine zelfstandige ondernemers." 10

11 Ontvangt u de Digitale Nieuwsbrief al? Zo n 150 mensen ontvangen inmiddels de digitale nieuwsbrief van ChristenUnie Groningen in hun . Die nieuwsbrief komt doorgaans aan het begin van iedere maand uit en bevat het laatste nieuws van fractie en bestuur, uitnodigingen voor activiteiten, oproepen en natuurlijk de stelling van de maand. Als u de digitale nieuwsbrief ook wilt ontvangen, kunt u zich aanmelden via de website of door een te sturen naar jonathan@groningen.christenunie.nl Stelling van de maand Iedere maand is er een nieuwe stelling op de website waarover gestemd kan worden. Tijdens de campagne waren de stellingen van de maand op de website afkomstig uit het verkiezingsprogramma. Omdat de website tijdens de campagne een bovengemiddeld aantal bezoekers trok, is er in februari een extra stelling op de website geplaatst. De uitslagen van de stellingen zijn te vinden op: groningen.christenunie.nl/uitslagen het einde van verschillende gezichten. Eén persoon die al uw zorgen rondom de uitvaart uit handen neemt. kijk op monuta.nl of bel Monuta in Groningen, telefoonnummer (050)

12 De waardenloze Nederlandse Grondwet Door Mentko Nap Het laatste decennium laat een toenemende politieke belangstelling voor de Grondwet zien. Een bloemlezing: in 1998 werd gevierd dat 150 jaar eerder de op Thorbeckiaanse leest geschoeide Grondwet werd afgekondigd; de Fortuynrevolte en het integratiedebat leidden tot beschouwingen over de godsdienstvrijheid en de uitingsvrijheid; op aandrang van coalitiepartij D66 heeft in 2006 een Nationale Conventie geïnventariseerd welke moderniseringen het grondwettelijk bestel nodig heeft en ook de kleinste coalitiepartij van het zittende kabinet, de ChristenUnie, heeft bedongen dat gestudeerd gaat worden op een waslijst veronderstelde gebreken van de Grondwet. Deze gebeurtenissen hebben in ieder geval dit gemeen: ze gaan er van uit dat de Grondwet belangrijk is, en dat het nut heeft van alles in die Grondwet vast te leggen. In deze bijdrage wil ik die aannames bestrijden. Grondwet en constitutie: niet hetzelfde Grondwet en constitutie zijn geen synoniemen. Met constitutie wordt bedoeld de verzameling regels die van fundamentele betekenis zijn voor het handelen van de staat. Daarbij doet het er niet toe of de regels geschreven of ongeschreven zijn. 1 Twee elementen van deze definitie licht ik toe. In de eerste plaats het woord regels : normen uit de constitutie zijn rechtsregels die geëerbiedigd moeten worden. Allerhande gewoonten en gebruiken behoren niet tot de constitutie zolang schending ervan niet onrechtmatig is. Een voorbeeld: sinds de jaren 50 van de twintigste eeuw verlopen kabinetsformaties in Nederland min of meer langs een vast stramien. De Koning consulteert adviseurs, benoemt vervolgens een informateur die in beeld moet brengen welke fracties onder welke voorwaarden bereid zijn tot samenwerking en vraagt ten slotte een formateur personen bijeen te brengen die bereid zijn als dienaar van de Kroon uitvoering te geven aan de tussen fracties overeengekomen beleidsvoornemens. Hoezeer vertrouwd dit patroon ook mag zijn, afwijking ervan is zonder meer geoorloofd. Zo heeft de Tweede Kamer in 1971 zichzelf voorgehouden dat niet de Koningin maar de Kamer een formateur zou moeten benoemen. 2 Daar is het weliswaar nooit van gekomen, maar de Kameruitspraak illustreert dat verandering van de procedure metterdaad mogelijk is. Sommige gewoonten en gebruiken schoppen het tot regel. Met zulke promoties is het Nederlandse staatsrecht uiterst zuinig: algemeen wordt aangenomen dat uitsluitend de vertrouwensregel 3 en de homogeniteitsregel 4 daadwerkelijk regels van constitutioneel recht zijn. 1 Met ongeschreven bedoel ik regels die hun bestaan en gelding niet ontlenen aan schriftelijke vastlegging door een wetgevende autoriteit, maar aan andere autoriteiten zoals de praktijk, de rechtspraak of de wetenschap. 2 Motie-Kolfschoten, Kamerstukken II 1970/71, , nr. 9. De motie werd aangenomen in de vergadering van 2 maart 1971, Handelingen II 1970/71, pag Een bewindspersoon die blijkt niet over het vertrouwen van de Staten-Generaal te beschikken, moet zijn ontslag aanbieden aan de Koning, of bevorderen dat de Koning de betreffende Kamer ontbindt. De laatste jaren is het gebruikelijk geworden deze opties te combineren. 12

13 Het tweede element van de omschrijving van constitutioneel recht is dat de regels van fundamentele betekenis zijn. Daarbij bedoel ik met fundamenteel niet zozeer belangrijk, maar vooral funderend. Bindende normen die de grondslag van het overheidsoptreden betreffen, zijn constituerend. Op zulke normen is de staat gebouwd. Over wat fundamenteel is en wat niet, kan men natuurlijk eindeloos soebatten. 5 De grensgevallen daargelaten kunnen we stellen dat regels over de grondvesten van de overheid samen de constitutie vormen. Het begrip Grondwet is beperkter. Dat zit m in de eerste plaats in het feit dat de Grondwet per definitie geschreven regels bevat. Bovendien zijn er allerlei regels van constitutioneel recht die niet in de Grondwet maar elders zijn opgenomen. Zo bevatten de Gemeentewet, de Kieswet en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap constitutionele normen. Nu ligt het voor de hand te concluderen dat wat in de Grondwet staat, per definitie onderdeel is van de constitutie. Dat zou echter te kort door de bocht zijn. Het is verdedigbaar dat sommige bepalingen van de Grondwet geen regel van constitutioneel recht meer zijn. 6 Grondwetsbepalingen kunnen in onbruik raken (vonnissen van de bestuursrechter worden zelden of nooit in het openbaar uitgesproken 7 ), achterhaald zijn doordat een verdrag hetzelfde beter regelt (de summiere grondwettelijke bescherming van eigendom is links ingehaald door het Europees Verdrag inzake de Rechten van de Mens) of een zodanig triviaal karakter hebben dat men moeilijk kan volhouden dat de betreffende norm fundamenteel is (de Grondwet bepaalt dat de beide Kamers der Staten-Generaal hun eigen griffier benoemen). Op de voorbeelden is ongetwijfeld van alles af te dingen. Zo worden rechterlijke vonnissen door publicatie op het internet openbaarder dan wanneer de rechter ze voor een handjevol belangstellenden voorleest en is het belang van de bepaling over de griffier dat ze de zelfstandigheid van de Staten-Generaal ten opzichte van de regering onderstreept. Dergelijke relativeringen doen er niet aan af dat de meerwaarde van sommige grondwetsbepalingen wel heel minimaal is. Voor de meerderheid van de grondwetsbepalingen geldt echter dat ze van constitutionele orde zijn. 4 Bewindspersonen huldigen in de openbaarheid gelijkluidende standpunten, of: de regering spreekt met één mond. Zonder deze regel is parlementaire controle van het regeringsbeleid uiterst moeizaam, omdat bewindspersonen zich achter elkaar kunnen verschuilen. De gang van zaken rond de portefeuillewissel van minster Verdonk in november 2006 (VVD-bewindspersonen kregen de ruimte om hun onvrede met het kabinetsbesluit wereldkundig te maken) was een ernstige schending van de homogeniteitsregel. Het was niet de eerste, maar ook niet de laatste keer dat mevrouw Verdonk selectief omging met de door haar zo vaak beleden platitude regels zijn regels. 5 Zie hierover de 21 bijdragen in aflevering 5 uit jaargang 1998 van het Nederlands Juristenblad; aflevering 3 uit jaargang 2002 van het tijdschrift RegelMaat en de bijdragen in het recent verschenen boek De Grondwet herzien - 25 jaar later, uitgave van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, directie Constitutionele Zaken en Wetgeving, Den Haag 2008, in te zien via < (geraadpleegd 28 april 2009). 6 Zie over het uiteenlopen van Grondwet en constitutie (in Duitsland zo mooi aangeduid als Verfassungswandlung) het provocerende, maar nog altijd fascinerende proefschrift van J. van der Hoeven: De plaats van de Grondwet in het constitutionele recht (diss. Amsterdam UvA), Zwolle: Tjeenk Willink 1988 (aangevulde heruitgave van het origineel uit 1958). 7 Ten tijde van het afronden van deze bijdrage werd bekend dat de Maastrichtse bestuursrechter voortaan in alle zaken openbaar uitspraak zal doen. Dat voor zoiets een persbericht wordt uitgegeven, laat zien hoe uitzonderlijk het kennelijk is. 13

14 Functie van een Grondwet: verankering en limitering staatsgezag De constatering dat de Grondwet een deelverzameling is van het geheel aan constitutionele regels, doet de vraag rijzen wat het nut is van het vastleggen van sommige van die regels in de Grondwet. Anders geformuleerd: waarom een Grondwet? Het antwoord op die vraag is tweeledig. In de eerste plaats leidt de opname van een regel in de canon van de Grondwet ertoe dat die regel een bijzondere juridische status krijgt. Wetten en gemeentelijke verordeningen zijn ondergeschikt aan de Grondwet en moeten daarmee in overeenstemming zijn. Onderdanen van de staat mogen erop vertrouwen dat de garanties die de Grondwet biedt, door de staat in acht genomen zullen worden. Een Grondwet is het juridische kompas van de overheid. In het verlengde hiervan ligt ook een tweede, meeromvattend antwoord op de vraag naar het waarom van de Grondwet. Het betreft de politiek-filosofische relevantie van de geschreven Grondwet. Voor dit aspect moeten we te rade bij een vertrouwde geschiedenis, namelijk die van de Reformatie. Deze kerkscheuring leidde een reeks (godsdienst)oorlogen in die er uiteindelijk in resulteerden dat gebroken werd met de idee dat het gezag van de staat verband houdt met een goddelijke opdracht of adellijke privileges. Het gezag van de staat was daarmee van zijn fundament ontdaan. 8 Ideeën over de soevereiniteit van het volk en de vrijheid van het individu vulden deze leemte. De staat werd voortaan gezien als het vehikel voor de ontwikkeling van de burgerlijke vrijheid. Hij handelde op grond van een tussen burgers gesloten maatschappelijk verdrag. Sinds de opstandige Amerikaanse staten in 1787 hun samenwerking bezegelden in een politiek contract en de Fransen in de periode aan de lopende band Constituties produceerden, heeft dit voorbeeld breed navolging gevonden. Het maatschappelijk contract werd letterlijk te boek gesteld in een authentiek, bindend document. 9 Grondwetten bieden sindsdien een voor eenieder kenbare verankering en limitering van het staatsgezag. 8 Kortheidshalve vat ik hier een proces van bijna drie eeuwen samen in twee zinnen. Zeer uitgebreid en fundamenteel hierover G. Jellinek, Allgemeine Staatslehre, Berlijn: Springer 1919, in het bijzonder de hoofdstukken 3, 7, 10, 14 en 15. Recenter en toegankelijker G.F.M. van der Tang, Grondwetsbegrip en grondwetsidee (diss. Rotterdam), Deventer: Gouda Quint 1998, in het bijzonder de hoofdstukken II en III. De Nederlandse staat was de vreemde eend in de bijt van zestiende en zeventiende-eeuwse staten. De opstand tegen de Spaanse koning Philips II leidde tot een voor die tijd hypermoderne statelijke constructie. Dat was overigens tegen heug en meug, nadat bleek dat geen buitenlands gekroond hoofd het aandurfde zich tot aartsvijand van de Spanjaarden te maken door vorst te worden in de Lage Landen. Van lieverlee namen de Staten-Generaal daarom het bestuur over de zeven verenigde Nederlanden op zich. Zij regeerden conform de eerder gesloten Unie van Utrecht. Om die reden wordt de Unie van Utrecht wel de eerste geschreven Grondwet genoemd. Zie het opstel De Nederlandse Opstand. Constitutie, autonomie en soevereiniteit, in: E.H. Kossmann, F.R. Ankersmit, W.E. Krul, Geschiedenis is als een olifant. Een keuze uit het werk van E.H. Kossmann, Amsterdam: Bert Bakker 2005, pag In 1789 stelde het Franse revolutionair bewind de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger op. De tekst is nog altijd onderdeel van de Franse constitutie. Een bekende schildering van (vermoedelijk) Jean-Jacques François Le Barbier, te bezichtigen in het Musée Carnavalet in Parijs, toont de Verklaring op twee stenen tafelen. Linksboven zetelt een ontketende vrouw met de revolutionaire muts op het hoofd, rechtsboven zit een engelachtige verschijning. Boven hen, middenin de driehoek van de gelijkheid, hangt het oog van de rede. 14

15 Afgezien van een paar voorbeelden hebben alle moderne westerse staten een geschreven Grondwet. 10 Daarin vinden we doorgaans bepalingen over de vraag bij wie de soevereiniteit ligt, welk type samenleving de politieke gemeenschap nastreeft, wat de samenstelling, bevoegdheid en onderlinge verhouding van staatsorganen is en welke garanties burgers in relatie tot die organen hebben. 11 Met name voor Amerikanen heeft de Grondwet een samenbindende en stuwende kracht: ze dragen de grondwetsteksten bij wijze van spreken als teken om hun arm en als een band op hun voorhoofd. De geringe relevantie van de Nederlandse Grondwet Als de belangrijkste functies van grondwetten in moderne westerse landen die van het legitimeren en begrenzen van het staatsgezag zijn, dringt de vraag zich op hoe de Nederlandse Grondwet hierop scoort. Niet al te best, zou ik menen. Ter illustratie: nergens stelt de Grondwet de grondslag van het staatsgezag aan de orde, en anders dan men zou verwachten, beroepen critici van het kabinet-balkenende IV die overheidsbemoeienis afdoen als betutteling zich niet op de grondwettelijke bescherming van de persoonlijke levenssfeer maar op buitengrondwettelijke normen. Het lijkt wel of de Grondwet er niet toe doet. Hiervoor zijn diverse verklaringen. Ik geef er drie. 1. Historisch gegroeid De eerste is een dooddoener, maar dat is kenmerkend voor waarheden als koeien: de geringe relevantie van de Nederlandse Grondwet is historisch gegroeid. Afgezien van de zestiende-eeuwse Opstand en wat gerommel in 1798 heeft dit land nooit te maken gehad met de grillen van de revolutie. Vanaf het allereerste statelijke begin werd gestreefd naar consensus in het besturen van de publieke zaak. Als na de Bataafse tijd, in november 1813, de zoon van de laatste stadhouder op uitnodiging in Scheveningen landt en aangeeft uitsluitend te willen regeren binnen de kaders van een wijze constitutie, kiezen G.K. van Hogendorp en de zijnen ervoor een Grondwet te ontwerpen waarin ze aansluiten bij bekende ambten en bevoegdheden uit de tijd van de oude, maar ook de nieuwe Republiek. Al dit streven naar consensus heeft in de weg gestaan aan grondwettelijke verankering van conceptuele helderheid. Op het kompas van de Nederlandse Grondwet is het moeilijk varen. Van een soevereiniteitsopdracht is het in ons koninkrijk nimmer gekomen Het Verenigd Koninkrijk heeft geen geschreven Grondwet. Israël, Nieuw-Zeeland en Zweden kennen niet één Grondwet maar beschouwen een verzameling basiswetten als de constitutie. 11 Let op het woordgebruik: een gemeenschap van lidmaten vormt samen het lichaam van de staat, dat lichaam handelt door haar organen die onder aanvoering staan van een staatshoofd. De analogie van het menselijk lichaam werd gebruikt lang voordat in Frankrijk en Amerika revoluties losbarstten. Al in de middeleeuwen maakten de Britten onderscheid tussen het body politic en het body natural van hun Koning. De apostel Paulus werkt in 1 Korintiërs 12 met dezelfde analogie. 12 De in allerlei opzichten uitzonderlijke Staatsregeling voor het Bataafsche Volk van 1798 erkende de volkssoevereiniteit. Nadien is het nooit meer van een soevereiniteitsopdracht aan volk, koning, God of parlement gekomen. Voor juristen heeft soevereiniteit overigens niet zoveel te maken met hoogste macht in de rechtsorde, als wel de verbindendheid van de rechtsorde. 15

16 Ook met het begrenzen van overheidsmacht zijn vaderlandse grondwetten nooit scheutig geweest. Voor zover in de eerste grondwetten van het Koninkrijk aandacht besteed werd aan machtsbeperking, betrof dat vooral de verhouding tussen het rijk en de lagere overheden. Latere grondwetten erkenden geleidelijk aan wel grondrechten, maar gaven de wetgever ruim baan om naar eigen goedvinden inbreuken op die grondrechten te maken. De traditie van de Nederlandse grondwetten is er een van compromissen, niet van grote woorden en weidse gebaren. 2. Grenzeloos vertrouwen in de wetgever In de tweede plaats is de Grondwet onbelangrijk als gevolg van een grenzeloos vertrouwen in de wetgever. Hiervoor kwam al aan de orde dat de constitutie ook allerlei regels buiten de Grondwet om bevat. Op allerlei terreinen mag de wetgever naar bevind van zaken handelen. 13 Uiteraard slaat de Grondwet hier en daar piketpalen: inperking van de vrijheid om verenigingen op te richten is slechts toegestaan als dat in het belang is van de openbare orde, de regering moet er voor zorgen dat in iedere gemeente een voldoende aanbod van openbaar onderwijs is, meerderjarige Nederlanders kiezen de Tweede Kamer en rechters worden voor het leven benoemd. Maar over wat de formules openbare orde en voldoende aanbod inhouden, op welke misdrijven als bijkomende straf ontzetting uit het kiesrecht staat en of rechters mogen bijklussen als minister of advocaat laat de Grondwet zich niet uit. De wetgever heeft de vrije hand, en krijgt steeds meer ruimte. Sinds de grondwetsherziening van 1983 heet dat deconstitutionaliseren. De gedachte is dat, nu grondwetswijziging bijna ondoenlijk is, er zo weinig mogelijk in de kluis van de Grondwet besloten moet liggen. Het daarmee gepaard gaande verlies aan houvast wordt gezien als gewenste flexibilisering. Dat argument snijdt hout, maar het gevolg is wel dat de Grondwet steeds meer is uitgekleed. Zonder franje, maar (goeddeels) ook zonder ambitie of normatieve kaders speelt de Grondwet nauwelijks een rol van betekenis in maatschappelijke of politieke debatten. 3. Het ontbreken aan effectieve sanctionering Een derde verklaring voor de onbeduidendheid van de Grondwet is dat het aan effectieve sanctionering ontbreekt. Een Grondwet heeft van nature een wat navelstaarderig karakter: ze richt zich voor een belangrijk deel tot organen van de staat. Die organen staan in een onderlinge verhouding tot elkaar, en het is een goed gebruik om daarbij uit te gaan van gescheiden machten en wederzijdse controle. Het ontbreekt in ons stelsel echter aan een arbiter die zijn oordeel bindend aan de andere organen op kan leggen. In veel westerse landen vervult ofwel een speciale rechter (zoals in België, Duitsland, Frankrijk, Spanje of Italië) ofwel de gewone rechter (bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, Canada en Zweden) die arbitrerende rol. 13 Denk aan de mogelijkheid tot beperking van grondrechten: uitsluitend bij de godsdienstvrijheid, de onderwijsvrijheid en de vrijheden van vereniging, vergadering en betoging zijn grenzen gesteld aan ingrijpen door de wetgever. De overige grondrechten, zoals de vrije meningsuiting en de lichamelijke onschendbaarheid, zijn overgeleverd aan de actuele inzichten van de wetgever. In de ons omringende landen (met name Duitsland) gaat men uit van een veel inhoudelijker omschrijving van grondrechten, waar ook de wetgever aan is gebonden. Dat hangt voor een belangrijk deel samen met de na te bespreken mogelijkheid van constitutionele toetsing. 16

17 Als de wetgever in die landen een maatregel wil treffen die volgens onderdanen de grondrechten schendt, of als de regering meent dat zij bij de uitoefening van haar bevoegdheden ten onrechte wordt gehinderd door het parlement, kan daarover een bindende uitspraak worden verkregen van de bevoegde rechter. Het bestaan van zo n rechter hangt vaak samen met de staatsvorm. Zo is er in federaties als België, Amerika en Duitsland behoefte aan een onafhankelijke scheidsrechter die competentiegeschillen tussen de federale overheid en de deelstaten kan beslechten. 14 Ook de beschermwaardigheid van grondrechten is voor veel landen (zowel federaties als eenheidsstaten) aanleiding geweest een Constitutioneel Hof op te richten. Waar zo n rechter kan worden ingeschakeld, heeft de Grondwet vaak aanmerkelijk meer vlees op de botten dan in Nederland. Dat is ook wel logisch, want zodoende hoeven rechters bij het beslechten van geschillen niet bij hun eigen geweten te rade gaan maar kunnen zij, zoals het in de trias politica betaamt, zich laten leiden door normen die de grondwetgever heeft vastgesteld. Daar staat tegenover dat in het verleden gedane uitspraken van deze rechters doorgaans de status hebben van op z n minst gezaghebbende, en soms zelfs bindende uitspraken over wat de Grondwet bij nog te rijzen vragen of problemen betekent. Een waardenvolle Grondwet en een constitutionele rechter zijn in deze constructie communicerende vaten. In Nederland echter niets van dit alles. De Grondwet verbiedt de rechter uitdrukkelijk om wetten te toetsen op hun grondwettigheid. 15 Dit verbod is door de Hoge Raad zo uitgelegd dat het ook in de weg staat aan de toetsing van wetten aan ongeschreven normen. 16 De vraag of voorgestelde wetgeving grondwettig is, wordt door de regering en de Staten-Generaal zelf beantwoord. 17 Daarbij kunnen ze gebruik maken van de adviezen van de gezaghebbende Raad van State, maar van enige binding aan die adviezen is geen sprake. Deze drie omstandigheden (historie, deconstitutionalisering en het ontbreken van rechterlijke controle op het handelen van regering en Staten-Generaal) hebben er aan bijgedragen dat de huidige Grondwet betrekkelijk waardenloos en onbelangrijk is. Overtrokken verwachtingen van de Grondwet Tegen de achtergrond van deze misschien ontnuchterende conclusie steken allerlei recente initiatieven om de Grondwet in de schijnwerpers te zetten, schril af. Het bontst vond ik nog wel de suggestie om nieuwe Nederlanders bij het uitreiken van 14 In de Franse eenheidsstaat treedt de Conseil Constitutionnel op als arbiter bij competentiegeschillen tussen de regering en het parlement. De grondwetsherziening van 2008 maakt mogelijk dat de Conseil gaat functioneren als hoeder van grondrechten. 15 Op 2 december 2008 heeft de Eerste Kamer met een meerderheid van 37 tegen 36 een voorstel tot wijziging van de Grondwet van het Tweede Kamerlid mw. Halsema (GroenLinks) aangenomen. Het voorstel, als wet gepubliceerd in Staatsblad 2009, nr. 120, verleent de gewone rechter de bevoegdheid wetten te toetsen aan bepaalde grondrechten. Omdat het om een grondwetsherziening gaat, zal na de eerstvolgende verkiezingen voor de Tweede Kamer nogmaals over het voorstel gestemd moeten worden. Het is hoogst onzeker dat de voor grondwetswijziging benodigde tweederde meerderheid dan zal worden behaald. 16 Hoge Raad 14 april 1989, NJ 1989, 469 (Harmonisatiewet). 17 De rechter mag wel toetsen of wetten in overeenstemming zijn met verdragsbepalingen waaraan burgers rechten kunnen ontlenen. De Grondwet bevat echter voornamelijk regels waarvoor geen equivalent te vinden is in verdragen, zodat wetten op die terreinen gevrijwaard zijn van rechterlijke beoordeling. 17

18 hun paspoort een eed af te laten leggen op de Grondwet. Wat heeft het voor nut burgers trouw te laten zweren of beloven aan een verzameling technocratische bepalingen over een kiesstelsel met evenredige vertegenwoordiging, de taak van de Algemene Rekenkamer of het toezicht op waterschappen? Zo n op Amerikaanse leest geschoeide inburgeringsceremonie-met-eed-op-de-grondwet is door opinieleiders van rechts (Bolkestein, Verdonk) tot links (PvdA integratie-intellectueel Paul Scheffer) als op z n minst interessant beoordeeld. Je zou bijna gaan denken dat men geen idee heeft van de eigenlijke inhoud van het zo bewierookte document. Er zijn nog andere voorbeelden. Minister Ter Horst stelde vorig jaar in het NRC Handelsblad dat deze tijd niet alleen vraagt om een Grondwet die registreert en normeert maar ook om een Grondwet die een educatieve, instructieve en bindende functie heeft. Op verzoek van de ChristenUnie wordt binnenkort een staatscommissie ingesteld die onder meer gaat nadenken over het uitbreiden van de grondrechtencatalogus en het opnemen van een inleidende tekst (preambule) bij de Grondwet. 18 In haar verkiezingsprogramma bepleit de ChristenUnie, evenals voorloper GPV dat deed, de oprichting van een Constitutioneel Hof, dat moet gaan beoordelen of de wetgever de Grondwet heeft geschonden. 19 Het is alles parels voor de zwijnen. Toegegeven, de Grondwet is niet onveranderlijk, maar de ervaring leert dat het aan de voor grondwetswijziging benodigde eensgezindheid maar al te vaak ontbreekt. Fundamenteler is het probleem dat vastlegging van concepten en waarden in de Grondwet niet automatisch teweegbrengt dat de politieke en maatschappelijke werkelijkheid mee veranderen. Grondwetten maken geen samenlevingen: het is andersom. Al eeuwenlang werken we met polderconstituties. Nu het resultaat daarvan een uitgeklede Grondwet is, moet er heel wat gebeuren voordat de Nederlandse samenleving zich op een inhoudelijk constitutioneel kompas zal willen richten. Het is maar zeer de vraag of we jaloers moeten zijn op landen waar het anders is. In al die landen stond immers een ernstige maatschappelijke crisis aan de wieg van de hernieuwde constitutionele identiteit. De Nederlandse Grondwet is waardenloos, en zo lang een revolutie uitblijft, komt daar naar mijn stellige overtuiging geen verandering in. Tot die tijd moeten overheidsorganen het doen met wat wordt overgeleverd aan constitutionele prudentie, en dat gaat ze tot dusver heel behoorlijk af. 20 Moge de Grondwet nog lang onbelangrijk blijven. Mentko Nap is docent Staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen en lid van de steunfractie van de ChristenUnie in de gemeenteraad van Groningen. 18 De opdracht van de staatscommissie is al sinds 26 januari 2009 bekend, maar van benoeming van leden ter vervulling van deze doorgaans eervolle taak is het nog steeds niet gekomen. De al eerder genoemde Nationale Conventie sprak zich ook uit voor een preambule. Zie voor de voorstudies die het werk van de staatscommissie moeten vergemakkelijken < (geraadpleegd 28 april 2009). 19 Toetsing door een bijzonder Hof is een wezenlijk andere figuur dan de toetsingsmogelijkheid die het wetsvoorstel van mw. Halsema (hiervóór, noot 15) wil introduceren. Er kleeft een waslijst aan bezwaren aan Halsma's idee. Waarom hebben de ChristenUnie-fracties van zowel de Tweede als de Eerste Kamer met dit rare voorstel ingestemd? 20 C.A.J.M. Kortmann is in zijn afscheidscollege Staatsrecht en raison d'etat, Deventer: Kluwer 2009 weliswaar kritisch over de hedendaagse staat, maar erkent dat verbetering niet zozeer gezocht moet worden in grondwetsherzieningen maar veeleer in het bewerkstelligen van een vakkundige, zuinige, betrouwbare, efficiënte, realistische overheid (pag. 29). 18

19 Impressie campagneavond 25 februari Kritisch, maar gericht op de inhoud Dat is de houding van de ChristenUnie in de gemeenteraad van Groningen altijd geweest en dat moet het ook in de komende jaren zijn, zei Inge Jongman in haar speech donderdag 25 februari op een campagneavond. Ook Arie Slob sprak, hij stelde onder meer dat politici als Pechtold, Halsema en Rutte het belang van sterke gezinnen miskennen. Op de website vindt u een weergave van de speech van Inge Jongman. Hier geven wij u een foto-impressie van de campagneavond. Overwinningsplein GS Groningen Tel.:

20 Trots en dankbaar Met gepaste trots en dankbaarheid neem ik afscheid als gemeenteraadslid van de stad Groningen. Trots omdat ik, weliswaar kort, volksvertegenwoordiger mocht zijn van deze mooie stad. Trots omdat ik dat ook voor een partij mocht doen die mij lief en dierbaar is. Als lid van ooit het GPV en nu al 10 jaar de ChristenUnie. Dankbaar voor het gestelde vertrouwen van mijn partij, het bestuur en de fractie. Dankbaar voor de fijne samenwerking met Inge en de rest van de fractie. Dankbaar ook voor de ruimhartige collegialiteit die ik mocht proeven van alle collega raadsleden, collegeleden, van welke partij ook. Ik heb heel veel hulp aangeboden gekregen bij mijn start. Tsjonge, wat ga ik jullie missen. Met alle partijen kon ik goed overweg. Ook dank aan de griffie, de bodes en de ambtenaren die ik altijd zinnige maar ook onzinnige vragen mocht stellen. De bodes die altijd de koffie klaar hadden en altijd in waren voor een praatje. Dank aan David de Jong die ik altijd mocht bellen voor advies. En last but not least mijn naaste omgeving die ook heeft gemerkt dat raadswerk naast je baan heel pittig is. Dank voor de gegunde kans. Met name het reizen tussen Groningen en Amsterdam was heel zwaar. En dat je op beide fronten heel veel verantwoordelijkheden had. Nu rest mij s avonds een lege agenda. Eigenlijk voor het eerst sinds de basisschool bedacht ik me. Geen catechisatie, sport of werk s avonds. Ik neem ook afscheid als lid van de ChristenUnie Groningen. En nu echt. Eerder kondigde ik mijn afscheid al aan als redacteur van dit infobulletin. Maar toen belde David mij onverwachts op. Op een donderdag vlak voor een voetbalwedstrijd van Ajax. Politiek en voetbal. Blijkbaar onlosmakelijk aan mij verbonden. De burgemeester en Jan Evenhuis als nestor van de gemeenteraad refereerden er bij mijn afscheid als raadslid ook al aan. Echt afscheid. Ik ben geen Heintje Davids. Wat een onderwerpen waar ik iets over mocht zeggen of beslissen in de gemeenteraad. Jongerenhuisvesting, de tram, het Forum, de politie, het financiële beleid van de gemeente, cultuurverandering, erfpacht, woonboten, de brandweer en nog veel meer. Ik heb heel veel geleerd. Ik ga het missen. Het raadswerk zelf maar ook de stad. Tegelijkertijd neem ik namelijk ook afscheid van Groningen. Dat valt me zwaar. Een mooie periode is afgesloten. Ik heb veel mogen meemaken in deze Stad. Studeren, werken en plezier beleven. Ik heb heel wat biertjes gedronken hier. Veel mensen ontmoet en vrienden gemaakt. Gevoetbald en getafeltennist bij GTTC waar oud fractielid Jitse Doornbos nu voorzitter is. Een nieuw hoofdstuk kan beginnen in Amsterdam. Ik blijf natuurlijk actief voor de partij. Maar eerst lekker niets. En dan zie ik wel. Misschien lokaal, provinciaal of wellicht landelijk voor de partij aan de slag. 20

21 Ik ga jullie missen partijmensen: David, Inge, Clariska (kom maar in Amsterdam langs voor het lang afgesproken potje Risk) Mentko, Jitse, Johan, onze verkapte VVD ers Dolf en Jacob (geintje hoor), Bea, Niek, Piet, Peter (tsjonge wat was de campagne periode 2006 mooi), Gert, Jasper, Marlies, Lex Arjen, Jonathan, Joelliene, Gerrit (onze communist), Ronald, Martin, Edward (nee Cambuur wordt nooit kampioen), Jan Jaap (ontzettend bedankt voor de infobulletin samenwerking en maak er wat moois van), Stieneke, Richard, Auke (2 X), Peter duurzaam, Geke, Cor, Dennis, Ellen, Gideon, Frits en Els en niet te vergeten Wim onze trouwe fractiemedewerker. Als ik mensen vergeet: sorry. Sinds 2002 ben ik lid van de fractie. Gesolliciteerd naar de functie van fractiemedewerker. Ik dacht dat word ik toch niet maar niet geschoten altijd mis. Toen bleek dat de fractie ook iemand zocht voor de communicatie. Zodoende erbij gekomen. En geen moment spijt gehad. Ik laat een mooie stad achter. Een stad in ontwikkeling. Een stad waarin burgers zeer betrokken waren bij de lokale politiek. Zorgen maak ik me ook. Burgemeester Rehwinkel vertaalde mijn zorgen uitstekend in de toespraak die hij hield voor de nieuwe gemeenteraad. Verharding, verruwing en onfatsoen liggen de komende jaren op de loer. Ik hou mijn hart vast met zo n niet constructieve partij als de Stadspartij (alhoewel ik die Pummel op zich ook wel mocht, ik snapte hem gewoon vaak niet en maakte graag grappen over hem als hij in de buurt was: Prummel hoezo komen fietsen vast te zitten in de tramrails, je fietst nooit man hoe weet je dat? En over een kroket die hij lekker vond: ik zou als ik jou was er 100 vragen over stellen, nee wacht doe maar 150 ). Wat heeft de Stad het getroffen met zo n burgemeester. Ik zou zeggen de toekomstige Minister President. Nu woon ik in Amsterdam zonder burgemeester. Als Guusje ter Horst het wordt verkas ik wellicht toch terug naar Groningen. We zien het wel. De huidige fractie en het bestuur kunnen binnenkort een uitnodiging verwachten om langs te komen in Amsterdam. Ik wens de Stad en haar inwoners en u allen Gods onmisbare zegen toe. Het ga u goed! Sander Huisman 21

22 Staphorster variant Na verkiezingen moet er geformeerd worden, zo ook in de stad Groningen. Op maandag 8 maart begonnen de verschillende fracties dan ook met verkennende gesprekken. De bijdrage van onze fractievoorzitter Inge Jongman is te lezen op onze website. De Partij van de Arbeid (PvdA) is ondanks het verlies van een aantal zetels de grootste partij in de raad gebleven en leidt derhalve de besprekingen. Voor de PvdA is het zaak partners te zoeken waarmee een werkbare coalitie gecreëerd kan worden. De Socialistische Partij (SP) is inmiddels afgehaakt en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) gaat in op de avances van de zijde van de PvdA. De ChristenUnie die ondanks stemmenverlies gelukkig haar twee zetels in de raad kon behouden, stelt zich bescheiden op als het om het deelname aan het college gaat. Toen van de zijde van GroenLinks echter gesteld werd dat het met de ChristenUnie goed samenwerken is, begon de fractievoorzitter van de Stadspartij prompt te prummelen over vermeende homodiscriminatie en een Staphorster variant. Zo mag het u duidelijk zijn hoe men bij de Stadspartij over orthodoxe christenen denkt. Sommigen van u zijn wel bekend met de term Staphorster variant. Die duidt niet op een bepaalde klederdracht, maar stamt uit de landelijke politiek. In het Haagse bedoelde men daar destijds mee dat wanneer CDA en VVD niet genoeg zetels hadden om een coalitie te vormen, een meerderheid gevonden kon worden door samenwerking met de kleine christelijke partijen: RPF, SGP en GPV. Zo n variant werd naar Staphorst genoemd, omdat dit vanouds een confessioneel bolwerk is. Ook heden ten dage kent Staphorst nog een grote presentie van de SGP in de raad, die wordt voorgezeten door burgemeester Joop Alssema, tevens politiek-secretaris en lid van het landelijk bestuur van de ChristenUnie. Over zo n Staphorster variant is wel eens gesproken, maar uiteindelijk werd meestal gekozen voor een minder complexe constructie door samenwerking met bijvoorbeeld D66. De kleine christelijke partijen waren eigenlijk stuk voor stuk te klein en bij elkaar te verdeeld om aan een kabinet deel te nemen. Met dit gegeven in het achterhoofd heeft Gert Schutte nog eens een Groninger variant gesuggereerd. In dat denkbeeldige geval zou het GPV deel nemen aan het kabinet met gedoogsteun van RPF en SGP. Het kan geen verbazing wekken dat dit proefballonnetje van Schutte bij RPF en SGP niet in dank werd afgenomen en Schutte er dan ook snel van terug kwam. De laatste keer dat er in de landelijke politiek gesproken werd van een Staphorster variant, was bij de kabinetsformatie in CDA en VVD voerden toen gelijktijdig gesprekken met ChristenUnie en SGP enerzijds en D66 anderzijds. Rouvoet en Van der Vlies was er veel aan gelegen een kabinet met de sociaal-liberalen, de ziel van Paars zoals Rouvoet ze noemde, te voorkomen. Uiteindelijk kozen CDA en VVD echter toch voor D66, dat zou met name als reden hebben gehad dat de VVD niet met de SGP geassocieerd wilde worden. In de raad van Groningen werd van de zijde van D66 ook nog iets ter sprake gebracht over Almere. In de afgelopen raadsperiode was het namelijk zo dat Almere een college kende van PvdA, VVD, CDA en ChristenUnie. De ChristenUnie had daarin echter geen eigen wethouder, maar de CDA-wethouder zat mede namens de ChristenUnie in het College van Burgemeester en Wethouders. Het moge duidelijk zijn dat er wel een uitzonderlijke reden moet zijn om met zo n constructie in te stemmen. Uiteindelijk waren PvdA, GroenLinks en D66 het snel eens, nadat de SP bijdraaide kan nu een college gevormd worden, en zo blijft de Staphorster variant wederom onbeproefd. Jonathan van Tongeren 22