Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Rapportage over de NDE-projecten 2013/2014

Transcriptie

1 Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Rapportage over de NDE-projecten 2013/ Deze rapportage is opgesteld door de Werkgroep Monitoring van het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE), dat wordt gecoördineerd door het ministerie van OCW. De rapportage is bedoeld om, in het kader van het 'no regret'-principe bij deze financieringsmogelijkheid, een totaalbeeld te schetsen van de resultaten van de projecten die in 2013/2014 gefinancierd zijn uit de NDE-middelen. De Werkgroep Monitoring heeft een vragenlijst opgesteld die drie hoofdonderwerpen adresseert: maatschappelijke impact, de digitale collectie en versterking van het NDE-netwerk. De vragenlijst is verspreid onder de volgende projecten (achter de projectnaam staan de instellingen die projectpartner waren en degene die de vragenlijst heeft beantwoord): 1. Bibliotheken in een netwerk (KB, BNL; Liedewij Lamers) 2. CCDD Born digital workflows (CCDD, LI-MA, EYE, DEN; Robèrt Gillesse) 3. DIMCON/LOD (RCE; Kees Hendriks) 4. DIVE (Dynamisch Verbinden van Collecties op basis van Events) (B&G; Johan Oomen) 5. Erfgoedsoftwaremakelaar (Meertens, DEN; Wilbert Helmus/Patricia Alkhoven) 6. Keurmerk/Toetsingsmodel Erfgoedsoftware (DEN; Robèrt Gillesse) 7. Management development programma (DEN; Marco de Niet) 8. NCDD onderzoek nationale infrastructuur (NCDD & coalitiepartners; Marcel Ras) 9. Vivace (B&G & Consortium Digitale Collectie; Pieter Vijn) Meer informatie over deze projecten is te vinden in de projectenbank van DEN ( Alle projecten hebben de vragenlijst geretourneerd. A. Algemene informatie De NDE-projecten zijn als volgt te karakteriseren: Onderzoeksproject: 3 Back-office project (ontwikkeling technische en organisatorische infrastructuur): 2 Vernieuwing digitale dienstverlening (ontwikkeling nieuwe eindgebruikersdiensten): 1 Kennisdeling/educatie: 1 Valorisatie van projectresultaten: 1 Inventarisatie van digitale collecties in Nederland: 1 Het totaalbudget van alle projecten tezamen is De totale bijdrage van OCW/NDE aan deze projecten is De eigen bijdrage van de projectpartners is: (7%)

2 B. Maatschappelijke impact Nieuwe doelgroepen De meeste projecten hebben nieuwe doelgroepen voor het Netwerk Digitaal Erfgoed aangeboord, zowel binnen als buiten de erfgoedsector. Vier projecten bouwden voort op bestaande activiteiten en zijn uitgevoerd binnen de reeds betrokken doelgroepen (meestal erfgoedprofessionals en onderzoekers). De nieuwe doelgroepen buiten de erfgoedsector omvatten o.a. softwareleveranciers, makers/producenten van culturele uitingen, wetenschappelijke instituten en overheden. Er zijn geen projecten geweest die gericht waren op het bereiken van het algemeen publiek. Vier projecten hebben ingezet op het bereiken van kleine en middelgrote erfgoed- en andere culturele instellingen die nog niet actief betrokken waren bij de werkzaamheden van het Netwerk Digitaal Erfgoed. Nieuwe diensten/functionaliteiten In drie projecten zijn nieuwe digitale diensten voor professionele gebruikers ontwikkeld, in het bijzonder op het gebied van metadata, aggregeren en linken van collecties en presentatie. In enkele andere projecten zijn nog wel adviezen opgesteld voor aansluiting op landelijke voorzieningen, om nieuwe vormen van gebruik mogelijk te maken. In enkele projecten is voortgebouwd op eerdere projectresultaten, zoals van CATCH. Gebruikersonderzoek Zes projecten hebben onderzoek gedaan onder hun gebruikersgroepen (tijdens het project in de vorm van interviews of een klankbordgroep of bij de afronding van het project, in de vorm van een evaluatie). Voor één project was eerder al gebruikersonderzoek uitgevoerd, en een ander project krijgt een vervolg waarin een usability evaluatie zal worden uitgevoerd. Operationele rol voor gebruikers Bij zeven projecten spelen de afnemers een actieve rol bij de operationalisering van de resultaten, zoals op het gebied van dataverrijking, de uitrol van persistent identifiers, collectieve inkoop van software, het leveren van data ten behoeve van benchmarking en het in stand houden van de klankbordgroep na afloop van het project. C. De digitale collectie Nieuwe content voor de Digitale Collectie Nederland In geen van de projecten is nieuwe digitale content geproduceerd ('basisdigitalisering'). Wel hebben drie projecten nieuwe metadata(aggregatie) opgeleverd en zijn in twee projecten nieuwe koppelingen tussen metadata tot stand gekomen, wat de context heeft verrijkt. In één project wordt nog wel een overzicht opgeleverd van digitale collecties (incl. ontsluitingssystemen) bij bibliotheken en erfgoedinstellingen en het CCDD-project levert aanbevelingen op om born digital content beter te bewaren.

3 Standaarden De ICT- en datastandaarden die in de projecten zijn toegepast, zijn OAI-PMH, ESE/EDM, Dublin Core, LIDO, OpenSKOS, HTML, SPARQL Protocol & RDF Query Language en RDF Triple Store. Kanalen De metadata uit de twee bovengenoemde projecten is beschikbaar via de eigen webzoekomgeving, via een SRU-API, via het OAI-PMH protocol en via export als linked data met behulp van een SPARQL endpoint. Voor één project, DIVE, is een aparte website ingericht ( D. Het Netwerk Digitaal Erfgoed Positie van knooppunten Bijna alle projecten geven aan dat de positie van de knooppunten ten opzichte van hun sectorale achterbannen is versterkt. Eén project is wat aarzelender en stelt dat dit nog moet blijken. Een project meldt ook dat de relatie tussen twee knooppunten is versterkt. Terreinen waarop de positie van de knooppunten is versterkt, zijn aggregatie, thesauri en semantische koppelingen, kennisdeling en duurzame opslag. Er is nog wel een kritische kanttekening gemaakt dat sommige activiteiten van de knooppunten nog niet voldoende vernetwerkt zijn en dat er dus parallelle/dubbele activiteiten plaatsvinden. Borging Zes projecten melden dat hun resultaten binnen het netwerk geborgd zijn (of gaan worden) na afloop van het project. Sommige hebben een businessmodelcanvas opgesteld om de mogelijkheden voor de toekomstvastheid te helpen visualiseren. Enkele voorbeelden: de KB neemt de inventarisatie van digitale bibliotheekcollecties in operationeel beheer, bij de RCE passen de resultaten in grotere verbanden en digitale strategieën, DIVE wordt onderdeel van CLARIAH (in het vervolgproject DIVE+, met financiering door het escience Centre) en DEN zal het MD-programma op eigen kosten continueren. Sommige projecten lopen nog ten tijde van deze evaluatie, zoals de erfgoedsoftwaremakelaar, het CCDD-onderzoek en het NCDD-onderzoek, zodat besluiten over beheer en borging nog gemaakt moeten worden. Tenslotte zijn er ook resultaten die buiten het netwerk een eigen leven gaan leden, in de vorm van open data met een CC0-licentie.

4 Communicatieacties Alle projecten hebben actief ingezet op het organiseren van bijeenkomsten, het geven van presentaties en het publiceren van resultaten (bijv. in de vorm van een boekje of een blog). De volgende communicatieacties hebben plaatsgevonden: Workshops: - Erfgoed Brabant - 4C/DPC congres (London) Bijeenkomsten: - Aggregatoren Digitale Collectie - Evenement Connected Data - Informatiebijeenkomsten voor gebruikers van specifiele softwareleveranciers - Informatiemiddag bibliotheken Presentaties: - Museumcongres - Gastcollege Reinwardt Academie - 13th International Semantic Web Conference (Italië) - Interprovinciaal Registratie Overleg (Vlaanderen/Nederland) - Conferentie Exploring Historical Sources with Language Technology: Results and Perspectives Nieuwsvoorziening - B&G Blog - DEN website/nieuwsbrief & blog - Digitale Collectie website/nieuwsbrief & blog - EYE website/nieuwsbrief - LI-MA website/nieuwsbrief - NCDD-website - LinkedIn groepen - Berichten vanuit projecten via Twitter Publicaties - Rapport & strategienota (NCDD) - Boekje (CCDD) - Flyer (Bibliotheekcollecties) - Informatiefilmpje (Bibliotheekcollecties) - Artikel (DIVE; in Journal of Web Semantics) Tenslotte verdient DIVE nog een speciale vermelding, i.v.m. het winnen van de Semantic Web Challenge 2014.

5 Bijlage: Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014 Deze vragenlijst dient om een totaalbeeld te krijgen van de resultaten van de projecten die in 2013/2014 gefinancierd zijn door het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) van het ministerie van OCW. Deze vragenlijst is opgesteld door de Werkgroep Monitoring en adresseert drie hoofdonderwerpen: maatschappelijke impact, de digitale collectie en de versterking van het NDE- netwerk. De projectleiders van de NDE-projecten wordt verzocht de ingevulde vragenlijst uiterlijk maandag 8 december as. terug te zenden aan marco.deniet@den.nl. De resultaten worden gecompileerd door de werkgroep, de afzonderlijke formulieren worden gepubliceerd in de Projectenbank van DEN. A. Algemene informatie 1. Naam (en eventuele afkorting) van het project 2. Projecttypering (kies de typering die het meest van toepassing is) Digitaliseringsproject (creëren van een verzameling digitale content) Portal project (bestaande data en functionaliteiten combineren in centrale dienstverlening) Back-office project (ontwikkeling technische en organisatorische infrastructuur) Vernieuwing digitale dienstverlening (ontwikkeling nieuwe eindgebruikersdiensten) Onderzoeksproject Kennisdeling/educatie Anders, nl Budget (geef totaalbudget en bijdrage van OCW/NDE) 4. Projectpartners 5. Naam projectleider (organisatie en persoon)

6 6. Naam en contactgegevens respondent (indien anders dan projectleider) B. Maatschappelijke impact 7. Zijn er dankzij het project nieuwe gebruikersgroepen of afnemers bereikt? (meerdere antwoorden mogelijk) ja, buiten de erfgoedsector ja, binnen de erfgoedsector, het project is uitgevoerd voor bestaande doelgroepen Toelichting (geef korte omschrijving van de belangrijkste doelgroepen): 8. Zijn er nieuwe diensten of nieuwe vormen van gebruik van digitaal erfgoed gerealiseerd? ja Toelichting (geef korte omschrijving van de nieuwe diensten of gebruiksvormen): 9. Is in het project gebruikersonderzoek uitgevoerd? (meerdere antwoorden mogelijk) ja, vooraf ja, gedurende het project ja, na afloop Toelichting (welke vormen van gebruikersonderzoek zijn uitgevoerd?):

7 10. Spelen de gebruikersgroepen een actieve rol bij de operationalisering van de projectresultaten? ja C. De digitale collectie 11. Heeft het project geresulteerd in nieuwe digitale content voor de Digitale Collectie Nederland? (meerdere antwoorden mogelijk) ja, metadata (door beschrijving of door conversie) ja, digitale reproducties (d.m.v. digitalisering) ja, born digital content (ga naar volgende sectie) 12. Welke standaarden bij de vervaardiging en beschrijving van deze digitale content zijn gehanteerd? 13. Langs welke digitale kanalen is deze content beschikbaar gesteld voor derden? 14. Geef het percentage van de digitale collectie dat duurzaam is opgeslagen volgens internationale richtlijnen voor digitale bewaring.

8 15. Geef aan hoe de nieuwe digitale collectie gepubliceerd is aan de hand van de volgende linked open data-classificering. * De informatie is beschikbaar op het internet, in welk formaat dan ook..% ** De informatie is online beschikbaar in een gestructureerd formaat, dat geschikt is voor automatisch hergebruik (zoals Excel in plaats van een plaatje van een tabel)... % *** De informatie is online beschikbaar in een open bestandsformaat (zoals CSV in plaats van Excel)... % **** Al het bovenstaande, en bovendien wordt gebruikgemaakt van de open standaarden RDF en SPARQL, zodat anderen makkelijk naar de dataobjecten kunnen verwijzen... % ***** Al het bovenstaande, en bovendien wordt er naar data van anderen verwezen voor meer context van de data... % Anders, nl... % D. Het netwerk 16. Heeft het project bijgedragen aan een versterkte positie van een of meer van de NDEknooppunten in hun domeinen? ja 17. Is de borging van de resultaten binnen het netwerk geregeld gedurende een periode van 5 jaar, bijvoorbeeld door aantoonbare inbedding in beleidsdocumenten? ja 18. Welke acties op het gebied van kennisdeling en communicatie zijn uitgevoerd om binnen de erfgoedsector aandacht te genereren voor de resultaten van het project?