Het digitale informatielandschap van de toekomst. Jeanine Tieleman Kwaliteitsmedewerker Digitaal Erfgoed Nederland

Transcriptie

1 Het digitale informatielandschap van de toekomst Jeanine Tieleman Kwaliteitsmedewerker Digitaal Erfgoed Nederland

2 Opzet presentatie: Wat is DEN? Digitale informatiemaatschappij *gedigitaliseerd en born digital *kansen en bedreigingen *hoe digitaal zijn we? *hoe staat het met behoud en beheer van digitaal? Wat komt er op ons af? *ontwikkelingen van de laatste 25 jaar Wat kan DEN voor mij doen? Welke initiatieven zijn er?

3 Wat is DEN? Missie DEN Nationale kenniscentrum voor digitalisering in het cultureel erfgoed Kwaliteitsverbetering digitalisering Kennisontwikkeling stimuleren Innovatie bevorderen Streven naar digitale collectie Nederland Onafhankelijke positie Gefinancierd door OCW

4 Kerntaak DEN Kortom: Kwaliteitszorg voor digitaal erfgoed

5 Hoe wil DEN dat bereiken? Door instellingen aan te moedigen om......in open infrastructuur te investeren...duurzame diensten te realiseren...open standaarden te gebruiken...samen te werken Dat voorkomt vendor lock in Je wordt je bewust van risico s (b.v. cloud services) Je kunt aansluiten bij initiatieven als Europeana

6 Hoe wil DEN dat bereiken? Website ( Kennisbank Nieuws, agenda en sociale media Subsidiewijzer Publicaties Deelname aan talloze nationale en internationale projecten Onderzoek en monitoring Verzorgen lezingen, workshops, publicaties DE en DISH conferenties

7 Kennisbank Centrale instrument waar alle kennis over goed digitaliseren wordt samengebracht Kwaliteitscyclus Kennisdossiers Standaarden en richtlijnen Projectenbank DE BASIS

8 Kwaliteitscyclus digitalisering Dit is geen digitalisering

9 Kwaliteitscyclus digitalisering Dit is digitalisering!

10 Digitale informatiemaatschappij Soorten digitale informatie Digitale informatie over objecten van cultureel erfgoed Bijvoorbeeld gestructureerde object beschrijvingen, beschrijvingen van collecties, thesauri etc. Gedigitaliseerd erfgoed Objecten met een culturele waarde die in de fysieke wereld (hebben) bestaan en met digitale technologie gereproduceerd zijn: scans van documenten, foto s, Born digital erfgoed Objecten die digitaal zijn ontstaan en geen analoog origineel hebben (digitale fotografie, digitale documenten, digitale kunst)

11 Digitale informatiemaatschappij Kansen: Snel Eenvoudig aan te passen (tekstverwerking) Eenvoudig te dupliceren => makkelijk te delen Interactief Plaats en tijd spelen geen rol meer Neemt weinig ruimte in Makkelijk mee te nemen

12 Digitale informatiemaatschappij Bedreigingen: Technologische ontwikkelingen gaan snel Redelijk onstabiel Software en hardware hebben korte levensduur Bestanden kunnen beschadigen Informatiebeheer: verschillende versies in omloop Specialistische kennis noodzakelijk voor behoud/beheer Nog geen afdoende methoden om digitale data toegankelijk te houden

13 Digitale informatiemaatschappij

14 Digitale informatiemaatschappij

15 Digitale informatiemaatschappij

16 Digitale informatiemaatschappij

17 Hoe digitaal zijn we?

18 Hoe digitaal zijn we? Vier thema s: 1. Digitaliseringsactiviteiten 2. Toegang tot en gebruik van de digitale collecties 3. Duurzame toegankelijkheid 4. Uitgaven aan digitalisering

19 Typering van respondenten NL (n=143) 2% 1% 1% 1% 6% 27% 62% Museum Archiefinstelling Bibliotheek AV/Film Monumentenzorg Podiumkunsten Data-archief (Europa: 1371 respondenten)

20 Digitaliseert of heeft digitale collecties (n = 141) Verzamelt uw instelling born digital erfgoed? (n=133) Ja Nee Ja Nee 9% 47% 53% 91%

21 Stand van digitalisering van erfgoed (n=129) Gedigitaliseerd Nog te digitaliseren Niet nodig te digitaliseren Archieven (n=34) Bibliotheken (n=8) Musea (n=82) Overig (n=5) Totaal (n=129) Mediaan (n=129)

22 Is er een vastgesteld digitaliseringsbeleid (n = 137) Ja Nee 32% 68% (Europa: 1371 respondenten)

23 Is er een beleidsdocument t.b.v digitaal duurzame toegankelijkheid? (n=101) ja nee Digitale collecties beheerd in digitaal duurzaam e-depot (n=94) ja nee 29% 33% 67% 71%

24 Wat komt er op ons af?

25 Wat komt er op ons af? Ontwikkelingen laatste 30 jaar: ICT: Kaartenbak PC stand alone PC in netwerk Internet: netwerken aan elkaar Internet push Internet interactief (2.0) Digitaliseren: Digitaliseren voor eigen site Digitaliseren voor gezamenlijke sites Aggregators: Europeana, Digitale Collectie Nederland

26 Wat komt er op ons af?

27 Wat komt er op ons af?

28 Wat komt er op ons af?

29

30 Wat komt er op ons af? Digitale Collectie brengt de digitale erfgoedcollecties van Nederland op één plek samen. Deze collecties kunnen vervolgens weer gebruikt worden in diverse innovatieve toepassingen, zoals virtuele tentoonstellingen, wetenschappelijk onderzoek, digitale leermiddelen en toeristische applicaties. Tevens vergroot Digitale Collectie de internationale zichtbaarheid van Nederlands erfgoed door collecties door te zetten naar Europeana. - See more at:

31 Wat komt er op ons af?

32 Wat kan DEN voor mij doen? Centrale instrument waar alle kennis over goed digitaliseren wordt samengebracht Kwaliteitscyclus Kennisdossiers Standaarden en richtlijnen Projectenbank DE BASIS

33 Wat kan DEN voor mij doen? 1. DE BASIS van DEN

34 Wat kan DEN voor mij doen? Standaarden voor uitvoering: DE BASIS

35 Wat kan DEN voor mij doen? Wat is DE BASIS? Digitaal Erfgoed: Bouwen Aan Succesvolle ICT-Strategie Minimale kwaliteitseisen voor digitalisering waar elke instelling aan zou moeten voldoen Richtlijnen voor de verschillende fasen digitalisering 29 standaarden t.o.v. 182 in de Kennisbank Zelfregulering door de erfgoedsector DEN bewaakt aansluiting op (inter)nationale ontwikkelingen

36 Wat kan DEN voor mij doen? Kracht gebruik DE BASIS Weten wat je minimaal moet doen om verantwoord te digitaliseren Voorwaarde deelname aan digitale collectie Nederland Aansluiting op (inter-)nationale ontwikkelingen als Europeana

37 Wat kan DEN voor mij doen? DE BASIS onderdelen Vindbaarheid van digitaal erfgoed Vervaardiging: digitale formaten voor beeld, tekst, audiovisueel en geo-informatie Beschrijving: metadata en inhoudelijke ontsluiting Presentatie: toegankelijkheid (bijv. voor slechtzienden) en flexibiliteit Digitale duurzaamheid: Auteursrechtenbeheer

38 Wat kan DEN voor mij doen? En verder: Kennisdossiers: Scoremodel:

39 Wat kan DEN voor mij doen? Belangrijkste punten: *Maak beleid: informatieplan *Reserveer structureel budget voor duurzame toegankelijkheid *Beleg taken bij medewerker(s) *Investeer in kennisontwikkeling medewerkers *Bepaal wat je zelf doet en wat je wilt uitbesteden *Selecteer wat bewaard moet worden *Bepaal criteria voor bestandsformaten *Besteed in planningsfase al aandacht aan duurzame toeg. *Maak gebruik van standaarden *Regel goede back up faciliteiten *Controleer en ververs externe infodragers regelmatig *Controleer bestanden regelmatig *Besteed extra aandacht aan born digital bestanden *Zorg voor goede metadata

40 Welke initiatieven zijn er? Ministerie van OCW: Ontwikkeling en opzet (roadmap) Netwerk Digitaal Erfgoed Presentatie: november 2014

41 Welke initiatieven zijn er? Gezamenlijk wat kan, individueel wat moet Opgericht in 2008 Partners: Koninklijke Bibliotheek DANS Nationaal Archief Beeld & Geluid Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid

42 Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid Missie Zorgen voor een stabiele organisatorische en technische infrastructuur die het behoud en de duurzame toegankelijkheid garandeert van digitale informatie die van cruciaal belang is voor wetenschap, cultuur en samenleving.

43 Welke intiatieven zijn er? Twee rollen: 1. Platform voor kennisuitwisseling en bewustwording (de gemeenschappelijke activiteiten) 2. Initiator en coördinator van samenwerkingsprojecten ten behoeve van de nationale infrastructuur (verbindingen leggen tussen de domeinactiviteiten)

44 Projecten (1)

45 Source: NCDD, 2013

46 Welke initiatieven zijn er? NCDD Projecten *Onderzoek nationale infrastructuur Kennisdeling/Communicatie Certificering Digitale Repositories in Nederland Automatische kwaliteitscontrole bij ingest Collectie digitaal: wie bewaart wat? Opslag verrijkte publicaties

47 Welke initiatieven zijn er? CCDD Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid

48 Welke initiatieven zijn er? Raad voor Cultuur in advies Netwerken van Betekenis (2010): Opmerkelijk genoeg ontbreken de musea volledig in de NCDD-rapportage. Er bestaat geen kennispartner in het museaal digitaal domein.

49 Welke initiatieven zijn er?

50 Welke initiatieven zijn er? Leden van de kerngroep van de CCDD: EYE Film Instituut - voorzitter Stichting Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) - secretariaat Het Nieuwe Instituut (HNI) LIMA Nederlandse Museumvereniging/SIMIN Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) Rijksmuseum Amsterdam Stichting Volkenkundige Musea in Nederland Naturalis Erfgoedinspectie (toehoorder)

51

52 Wat is er aan initiatieven? Strategische Agenda CCDD (juni 2012) 1. Lobby overheden 2. Relaties onderhouden 3. Bewustwording vergroten, kennis delen en deskundigheidsbevordering 4. Beleidsmatige inbedding stimuleren 5. Samenwerking en afstemming 6. Onderzoek

53 Wat is er aan initiatieven? Werkplan (september 2013) 1. Onderzoek aansluiting op infrastructuur (NCDD) 2. Kennisdeling 3. Bewustwording problematiek in sector 4. Opleidingen en training 5. Kwalitatief beleid mbt informatieplannen 6. Ontwikkelen van instrumenten en checklists

54 Wat is er aan initiatieven? Onderzoek Generieke Workflow Born Digital Erfgoed Onderzoek naar en toetsing van best practice tools, standaarden, protocollen en workflows voor duurzaam behoud en toegankelijkheid van born digital cultureel erfgoed op gebied van digitale kunst, bewegend beeld, fotografie en architectuur. Doel: beschikbaar stellen en toepasbaar maken en, indien mogelijk, ook te komen tot een generieke workflow (per domein?). Aansluiting culturele sector bij onderzoek NCDD nationale infrastructuur. Looptijd: voorjaar 2014 eind 2014.