Inhoud: Ontwerp-beleidsregel Kwaliteitscriteria nieuwe woningen Zuid-Limburg. Toelichting. Toelichting

Transcriptie

1 Ontwerp-beleidsregel Kwaliteitscriteria nieuwe woningen Zuid-Limburg Inhoud: Toelichting Ontwerp-beleidsregel Kwaliteitscriteria nieuwe woningen Zuid-Limburg bijlage I : Woonmilieus bijlage II : Woningmarktonderzoeken bijlage III : Flexibiliteit, duurzaamheid en energieprestatie Toelichting Het is de ambitie van de provincie om de woningmarkt in Limburg zo ver mogelijk op orde te brengen. Met name in Zuid-Limburg is zichtbaar dat de huidige woningvoorraad de werkelijke woningbehoefte al ruimschoots overschrijdt. Bovendien is er in tal van bestemmingplannen een planvoorraad vastgelegd, waarvan al zeker is dat daaraan geen behoefte meer bestaat. Verdere groei van die planvoorraad is overbodig, zeker als het plannen zou betreffen van het type waarvan nu al een overschot bestaat, zoals nieuwbouw buiten de huidige kernen, in woningsegmenten waar nu al van een overschot sprake is. De verordening wonen Zuid-Limburg zet een rem op het vaststellen van bestemmingsplannen voor de functie wonen in Zuid-Limburg. Meer van hetzelfde is overbodig. In plaats daarvan kunnen bestaande plannen beter worden verdund en verbeterd. Dit verreist wel dat de kraan voor nieuwe plannen vrijwel wordt dichtgedraaid. Dichtdraaien gebeurt met de verordening, die een werkingsduur heeft tot de inwerkingtreding van POL 2014 (naar verwachting per mei 2014). De verordening maakt alleen onderscheid tussen plannen voor woningbouw op grond van de juridische status, niet op grond van inhoud of locatie. Dat laatste gebeurt in de beleidsregel Kwaliteitscriteria nieuwe woningen Zuid-Limburg. Die bevat de uitzondering voor plannen die ook in de tussentijd wel toelaatbaar zijn. Dat wil zeggen dat tijdens de werkingsduur van de verordening Wonen Zuid-Limburg bestemmingsplannen voor de functie wonen kunnen worden vastgesteld, als deze voldoen aan de hieronder genoemde criteria.

2 2 Ontwerp-beleidsregel Kwaliteitscriteria nieuwe woningen Zuid-Limburg De verordening wonen Zuid-Limburg is niet van toepassing indien het plan: - voldoet aan de eisen van artikel 1 én 2 of - deel uitmaakt van één van de in artikel 3 genoemde projecten van strategisch belang. Artikel 1 Toelichting 1.a De sloop van kwantitatief minimaal hetzelfde aantal woningen als wordt toegevoegd door het nieuwe plan. 1.b Deze eis is niet van toepassing indien: - het een herstructureringsproject betreft, waarbij de sloop al in een eerdere fase plaatsgevonden heeft; - er sprake is van kwantitatieve toevoeging van woningen binnen een bestaand gebouw (met maximaal 10% toename van de bebouwde oppervlakte. 2. (Nog uit te werken alternatief via een eventueel in te stellen gemeentelijk of provinciaal sloopfonds) Hierdoor neemt de bestaande woningvoorraad per saldo niet toe. De sloop vindt plaats bij voorkeur op de locatie zelf en daarmee dus voorafgaand aan de planrealisatie. Als dat niet mogelijk of wenselijk is dan kan de sloop elders plaatsvinden (bij voorkeur in resp. de kern, de gemeente of de regio). Als de sloopverplichting niet wordt gerealiseerd binnen de eigen gemeente moet in een bestuurlijke overeenkomst onherroepelijk worden vastgelegd dat sloop elders plaatsvindt. De gemeente moet kunnen aantonen dat aan deze eis is voldaan, bijvoorbeeld doordat de sloopverplichting is geregeld of al is uitgevoerd voordat de bestemmingsplanprocedure wordt opgestart. Een andere mogelijkheid is het opnemen in de voorschriften van een voorwaardelijke bestemming, waardoor pas van de bestemming gebruik kan worden gemaakt als de sloop is geregeld c.q. uitgevoerd. Als sloop geldt: het (doen) afbreken en verwijderen van de bouwwerken, (erf)verharding, putten, funderingen en overige ondergrondse voorzieningen ten dienste van de woning, inclusief het afvoeren van puin en afval en het egaliseren van het perceel ter plekke van gesloopte ondergrondse voorzieningen, alsmede het, voor zover wettelijk verplicht, wegnemen van bodemverontreiniging. Let op: de sloopvergunning (onderdeel omgevingsvergunning) moet dezelfde eisen bevatten! Indien er een sloopfonds kan worden gerealiseerd, wordt een bijdrage aan dit fonds in plaats van fysieke sloop een optie. Artikel 2 Aan ten minste 5 van de onderstaande 7 criteria moet zijn voldaan: 1. Het plan betreft een inbreidingslocatie, volledig gelegen binnen het bestaand bebouwd gebied. Inbreiding wordt hierbij gezien als het bouwen binnen bestaand bebouwd gebied. Definitie van uitbreiding : fysieke uitbreiding, dus niet afhankelijk/op basis van de contour; het is ook een uitbreidingslocatie als deze aansluit aan bestaand bebouwd gebied. Buiten de rode contour geldt alles als uitbreiding. 2

3 3 2. Het plan is voorzien van een gezamenlijke verklaring van de (woon)regiogemeenten, waarin staat dat het plan bijdraagt aan een versterking van de woonmilieus. 3. Het plan is voorzien van een gezamenlijke verklaring van de (woon)regiogemeenten, waarin staat dat het plan bijdraagt aan kansrijke woningmarktsegmenten. 4. Het plan is voorzien van een gezamenlijke verklaring van de (woon)regiogemeenten, waarin staat dat het aantal te realiseren woningen is opgenomen in de regionale woningbouwprogrammering. 5. De te bouwen woningen voldoen aan elk van de volgende randvoorwaarden op het gebied van flexibiliteit, duurzaamheid en energieprestatie: a. EPC-score 10% beter dan de momentane wettelijke eis; en b. Rc-waarde van 5,0 en c. een gemiddelde GPR-gebouw score van 7,5 of aantoonbaar opgevolgde VACadviezen m.b.t. gebruik, flexibiliteit en levensloopbestendigheid in de verschillende planfasen. 6. Het plan betreft een of meer van de volgende situaties: a. een binnenstedelijk revitaliserings- of herstructureringsproject. b. kwantitatieve toevoeging van woningen binnen een bestaand gebouw (met maximaal 10% toename van de bebouwde oppervlakte). Dat het plan bijdraagt aan versterking van woonmilieus kan o.a. worden aangetoond door gebruik te maken van regionale criteria volgens de in de bijlage I opgenomen bronnen. Hierbij is aansluiting gezocht bij bestaande criteria die door de gemeenten / regio s zelf worden gehanteerd. Als deze criteria ontbreken kan hiervoor een onafhankelijk advies worden gebruikt van bijvoorbeeld de Kwaliteitscommissie Limburg. Het is de woonregio zelf die bepaalt of aan dit criterium is voldaan. Dit kan o.a. worden aangetoond door gebruik te maken van regionale woningmarktonderzoeken volgens de in de bijlage II opgenomen bronnen. Hierbij is aansluiting gezocht bij bestaande regionale woningmarktonderzoeken die door de gemeenten / regio s zelf worden gehanteerd, dit ter voorkoming van visieverschillen en ongewenste afwijkingen van bestaand beleid. Het is de woonregio zelf die bepaalt of aan dit criterium is voldaan. Bij ontbreken van een regionale woningbouwprogrammering kan niet aan dit criterium worden voldaan. Dit kwaliteitscriterium stelt minimumvoorwaarden op het gebied van duurzaamheid en combineert die met flexibele keuzemogelijkheden t.a.v. duurzaamheid en levensloopbestendigheid, die aansluiten bij gangbare instrumenten. Verdere toelichting is opgenomen in bijlage III. Voor de genoemde situaties geldt dat het plan deel uitmaakt van een revitalisering of het oplossen van een lokaal leefbaarheidvraagstuk. Onder b. vallen alle vormen van verbouwen binnen de schil, renovaties e.d., gekoppeld aan herinrichting en/of herbestemming van het gebouw. 3

4 4 7. Het schrappen van bestaande, harde plancapaciteit van kwantitatief minimaal hetzelfde aantal woningen als wordt toegevoegd door het nieuwe plan Het schrappen van plancapaciteit vindt plaats binnen de eigen gemeente of als dat niet mogelijk of wenselijk is elders, mits dit onherroepelijk in een bestuurlijke overeenkomst is vastgelegd. Artikel 3 Projecten van strategisch belang: A2 en Belvedère ( Maastricht) Zitterd Revisited (Sittard) Maankwartier (Heerlen) Deze projecten zijn specifiek genoemd in Kompas voor Samenwerking Zuid-Limburg. 4

5 5 Bijlage I Woonmilieus, zoals beschreven door woonregio s / gemeenten Regio: Gemeente Woonmilieus: Bron: Westelijke Mijnstreek Parkstad Limburg Maastricht Mergelland Beek Schinnen Sittard-Geleen Stein Brunssum Heerlen Landgraaf Kerkrade Onderbanken Voerendaal Simpelveld Nuth Eijsden-Margraten Gulpen-Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg aan de Geul 1. Centrumstedelijk 2. Stedelijk 3. Suburbaan 4. Dorps 5. Landelijk 1. Centrumstedelijk 2. Stedelijk 3. Suburbaan 4. Dorps 5. Landelijk 1. Centrumstedelijk 2. Buitencentrum 3. Groenstedelijk 4. Centrumdorps 5. Landelijk Woonmilieuvisie Westelijke Mijnstreek 2008 Kiezen voor Parkstad, bijlage gebiedsprofielen 2012 Regionaal woonbeeld Maastricht en Mergelland 2010 Bronnen: Westelijke Mijnstreek Bron: Structuurvisie Wonen Westelijke Mijnstreek, in werking getreden op 1 september 2011: Sittard-Geleen, kaart op pag. 29, incl. toelichting op pag. 28. Stein, kaart op pag. 33, incl. toelichting op pag. 32. Beek, kaart op pag. 37, incl. toelichting op pag. 36. Schinnen, kaart op pag. 41, incl. toelichting op pag. 40 Parkstad Limburg Bron: Herstructureringsvisie voor de woningvoorraad Parkstad Limburg (2009), incl. de aanvulling Nuth (2012) / tevens ook gebruik maken van de geactualiseerde envelop : Brunssum, kaart op pag. 42, incl. toelichting op pag. 43 t/m 53. Heerlen, kaart op pag. 54, incl. toelichting op pag. 55 t/m 67. Landgraaf, kaart op pag. 68, incl. toelichting op pag. 69 t/m 83. Kerkrade, kaart op pag. 84, incl. toelichting op pag. 85 t/m 96. Onderbanken, kaart op pag. 98, incl. toelichting op pag. 99 t/m 103. Voerendaal, kaart op pag. 104, incl. toelichting op pag. 105 t/m 111. Simpelveld, kaart op pag. 112, incl. toelichting op pag. 113 t/m 119. Nuth, kaart op pag. 20 (van de aanvulling), incl. toelichting op pag. 21 t/m 31 (van de aanvulling). Maastricht Mergelland Geen regionale ontwikkelingskaart beschikbaar. Maastricht, bron: Structuurvisie Maastricht 2030, deel II (2012), p. 44 t/m 52. Gulpen-Wittem, bron: Intergemeenteljike Structuurvisie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul (2012), deel I beleid: p en en deel II toelichting: p. 29. Valkenburg aan de Geul, bron: Intergemeentelijke Structuurvisie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul (2012), deel I beleid: p en 89 t/m 91 en deel II toelichting: p. 29. Vaals, bron: Intergemeentelijke Structuurvisie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul (2012), deel I beleid: p en 87 en deel II toelichting: p. 29. Meerssen, bron: Structuurvisie Buitengebied Gemeente Meerssen (2012) / Structuurvisie voor de kernen (jaartal onbekend) Eijsden-Margraten, bron: <nog specificeren> 5

6 6 Bijlage II Woningmarktonderzoeken per regio Bronnen: Westelijke Mijnstreek Bron: Woononderzoek Deel I Resultaten op regio- en woonmilieuniveau (14 oktober 2009). Deel II Resultaten op gemeente- en kernniveau (31 december 2009). Parkstad Limburg Bron: Marktkansen in Parkstad en de woongebieden 2012 (niet vastgesteld) Maastricht Mergelland Bron: Woningmarktverkenning regio Maastricht en Mergelland

7 7 Bijlage III Flexibiliteit (levensloopbestendigheid), duurzaamheid en energieprestatie De randvoorwaarden duurzaamheid richten zich op de energieprestatie van de nieuwe woning alsmede op de bredere milieuprestatie, die zich vooral richt op de toegepaste materialen (in verband met uitputting grondstoffen) en het sluiten van kringlopen. Artikel 2, lid 6 bevat daartoe criteria t.a.v. flexibiliteit, duurzaamheid en energieprestatie, i.c. de EPC-waarde (betreft energieprestatie), de Rc-waarde (betreft de isolatie van de gebouwschil) en de GPR-gebouw score (integraler instrument met oog voor toekomstwaarde, zie toelichting). Hoewel EPC (c.q. de EPG: energieprestatie van een gebouw) en Rc onderdeel uitmaken van GPR-gebouw en ook VAC-adviezen meerdere elementen bevatten wordt voorgesteld hierop toch apart te beoordelen, als volgt: EPC-score Rc-waarde GPR-gebouw score 10% beter dan 5,0 7,5 gemiddeld (onderscheidend duurzaam) momentane wettelijke eis plus plus of VAC advies Adviezen van een onafhankelijke VAC-commissie in de verschillende planfasen opvolgen EPC De energieprestatie wordt geregeld via de EPC: de energie prestatie coëfficiënt. Deze is al opgenomen in het Bouwbesluit. Een EPC-score die niet voldoet aan het wettelijk verplichte niveau is onacceptabel. Per is een EPC = 0,6 verplicht. Per is EPC = 0,4 verplicht. Per is EPC = 0,0 verplicht. Rc De geëiste Rc-waarde (5,0) ligt haalbaar hoger dan de momentane Rc-waarde (3,5) in het Bouwbesluit. Milieuprestatieberekening gebouwen MPG Het Bouwbesluit 2012 stelt nog geen eisen aan de uitkomst van de milieuprestatieberekening. Vooralsnog gaat het om creëren van bewustwording. Vanaf is het verplicht om bij elke aanvraag voor een omgevingsof bouwvergunning voor woningen en kantoorgebouwen een milieuprestatieberekening bij te voegen. Die prestatie kan worden berekend m.b.v. de SBK-Bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouwen en GWW-werken in combinatie met de Nationale Milieu Database. Er zijn diverse gratis software programma s ontwikkeld die de milieuprestatie van een gebouw berekenen. Deze instrumenten zijn te vinden op De milieuprestatie wordt bepaald aan de hand van levenscyclus analyses van de diverse materialen. Via moeten projectgegevens worden ingevoerd waarna online een SBK-bewijs wordt gegenereerd dat voldoende bewijs voor gemeentelijke bouwen woningtoezicht is dat de aanvrager heeft voldaan aan het Bouwbesluit. GPR gebouw GPR Gebouw meet duurzaamheidprestaties van woningen utiliteitsbouw: nieuwbouw, bestaande bouw en grootschalige renovatie. GPR Gebouw kan worden ingezet bij iedere fase in het bouwproces: beleid, ontwerp en realisatie. Er dienen projectgegevens ingevuld te worden, waarna via rapportcijfers men in één oogopslag kan zien hoe een gebouw, project of plan presteert. Vergelijkingen zijn zo ook makkelijk te maken. Vanaf versie 4.2 berekent GPR gebouw ook eenvoudig de milieuprestatie van gebouwen (MPG), geheel volgens het Bouwbesluit GPR Gebouw is eenvoudig, accuraat en gebruiksvriendelijk. 7

8 8 De software is toonaangevend in Nederland, wordt breed toegepast (ca. 180 gemeenten in Nederland hebben een licentie) en is landelijk erkend. De duurzaamheidprestaties van GPR gebouw zijn ingedeeld in de vijf thema s: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Per thema verschijnt een waardering op een schaal van 1 tot 10. Bij bestaande gebouwen geeft de software inzicht in de kwaliteitsverbetering van een beoogde ingreep. Dat maakt het vergelijken van scenario s mogelijk en gemakkelijk. De hier gevraagde gemiddelde score van 7,5 wordt betiteld als onderscheidend duurzaam. Een hogere score (gemiddeld 8,0; hoog niveau van duurzaamheid) zal slechts haalbaar zijn door het maken van duurzame ontwerpkeuzes en heeft een substantiële prijsconsequentie van ±10%. De thema s in GPR-gebouw zijn: 1. Energie Energie wordt duurder, waardoor woonlasten stijgen. Aan de hand van bestaande normen en methoden (EPG, ISSO 82 en 75) krijgt de gebruiker inzicht in de mogelijkheden om de energieprestatie te verbeteren. 2. Milieu Grondstoffen worden schaarser én duurder. De gebouwde omgeving verbruikt ruim 30% van de grondstoffen en veroorzaakt tal van schadelijke emissies. Door bestaande gebouwen te renoveren of juist te slopen, indien renovatie niet zinvol meer is, worden schadelijke emissies en uitputting van grondstoffen als gevolg van de productie van bouwmaterialen beperkt. Doordat GPR Gebouw de MPG (milieubelasting van gebouwen) van het gebouw of ontwerp berekent is de gebruiker in staat ontwerpkeuzes te maken of prestaties te toetsen. 3. Gezondheid Mensen brengen een groot deel van de dag door in hun woning, kantoor of school, maar het binnenmilieu is vaak ongezond. Doel van dit thema is dus de realisatie van gezonde gebouwen om in te wonen en werken. Denk hierbij aan het beperken van geluidsoverlast, voldoende frisse lucht, comfortabele ventilatie en voldoende daglicht. Door de opzet van de keuzelijsten brengt GPR Gebouw de gebruiker op ideeën. 4. Gebruikskwaliteit De Nederlandse samenleving vergrijst. We willen langer in ons eigen huis blijven wonen. Zorg en wonen moeten steeds meer worden gecombineerd. Andere doelgroepen hebben juist weer andere behoeften, zoals jonge mensen, gezinnen met kinderen, gehandicapten, etc. Tegelijkertijd willen mensen een veilige woonomgeving. Het doel is om gebouwen goed, toegankelijk en functioneel te maken; van een goede technische kwaliteit en in een veilige woonomgeving. GPR Gebouw biedt inzicht in de mate waarin een gebouw of ontwerp voldoet aan de wensen van de beoogde doelgroepen. 5. Toekomstwaarde - We vernieuwen jaarlijks hooguit 1% van de Nederlandse woningvoorraad. Er zijn wijken waar mensen liever niet willen wonen en wijken die heel populair zijn: als de omgeving mensen dierbaar is, neemt de waarde van het vastgoed toe. Leegstaande kantoorgebouwen zijn een maatschappelijk en financieel probleem, ze zijn destijds niet toekomstbestendig gerealiseerd. Bij de bouw of renovatie van gebouwen moet rekening worden gehouden met toekomstige functieverandering en belevingswaarde van de omgeving. Bij een goede score op dit thema is een gebouw zonder hoge kosten of veel materiaalverspilling aan te passen aan veranderende gebruikerseisen of wet- en regelgeving VAC-advies Een VAC-advies betreft de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving. Belangrijk is om de VAC al in de schetsontwerpfase te betrekken zodat het ook praktisch haalbaar is om adviezen te verwerken. Als referentie voor de kwaliteitsaspecten is de meest recente versie van de VAC-kwaliteitswijzer beschikbaar. Zie voor meer informatie en contact met lokale commissies VACpunt Wonen is het kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving. VAC staat sinds de oprichting na de Tweede Wereldoorlog voor VrouwenAdviesCommissie. Maar inmiddels maken ook mannen er deel van uit. 8

9 9 De missie is: de gebruikskwaliteit van woningen en woonomgeving bevorderen. de belangen van alle bewoners (huurders en eigenaren/bewoners)behartigen. In lokale Adviescommissies Wonen wordt geadviseerd over bouwplannen. De lokale commissies zelf noemen zich soms ook VAC of WAC (woonadviescommissie). Daarnaast zijn er Adviescommissies Woonkeur (WAG) aangesloten bij VACpunt Wonen. 9