Coördinatieplan SNELWEG INCIDENT MANAGEMENT. Veiligheidsregio IJsselland

Transcriptie

1 Coördinatieplan SNELWEG INCIDENT MANAGEMENT Veiligheidsregio IJsselland Versiebeheer: Versie: Datum: Auteur: Opmerkingen: J. Huizing (namens de werkgroep Multi-planvorming) i.s.m. J.A. Westrik (RWS) Het in 2006 door de Veiligheidsdirectie vastgestelde SIM is geüpdate op o.a. nieuwe lay-out, gewijzigde werkwijze RWS ingevoegd, uitzondering Staphorst A28 ingevoegd en oude termen eruit gehaald. Distributie Versie: Datum: Eindversie verspreid aan: Werkgroep Multi-planvorming (voor verdere verspreiding) Rijkswaterstaat (via Jan Alfers Westrik) GMZ (via Gerrit van der Linde) Documenteigenaar J. Huizing (Veiligheidsregio IJsselland) Vastgesteld door Veiligheidsdirectie Datum vaststelling Evaluatiedatum Digitale vindplaats Netwerk veiligheidsregio: M:\Brandweer\Planvorming\Infrastructuur (transport)\autowegen\sim

2 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Doelstelling Incidentgericht alarmeren Werkingsgebied GECOÖRDINEERD OPTREDEN Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdingsprocedure (GRIP) Uitgangspunten SCENARIO S ALARMERING, UITRUK EN INZET Inzet per dienst BIJLAGE 1: Overzichtskaart autosnelwegen... 8 BIJLAGE 2: Uitvraagboom GMZ... 9 BIJLAGE 3: Uitwerking en alarmering per scenario BIJLAGE 4: Beschrijvende plaatsaanduiding systematiek BIJLAGE 5: Incident Management (IM) BIJLAGE 6: Eerste veiligheidsmaatregelen maatregelen bij incidenten op autosnelwegen BIJLAGE 7: Checklist GRIP 0 / GRIP 1 (centralist, bevelvoerder, OvD en HOvD)

3 1 INLEIDING Dit coördinatieplan richt zich op incidenten op autosnelwegen in de Veiligheidsregio IJsselland i.o. 1.1 Doelstelling De hulpverleningsdiensten streven bij incidenten op autosnelwegen naar een efficiënte hulpverlening en een snel herstel van de normale verkeersstromen. Dit document heeft als doel de samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de hulpverleningsdiensten soepel te laten verlopen. Dit coördinatieplan beschrijft de werkafspraken tussen alle betrokken diensten die afwijken van de werkwijze volgens de gemeentelijke rampenplannen (straks: Regionaal Crisisplan). Aansluitend op dit coördinatieplan stellen de partners waar nodig hun eigen (monodisciplinaire) stappenplannen op of vullen zij bestaande plannen aan. Een belangrijk aspect hierbij is de veiligheid voor hulpverleners, slachtoffers en omstanders. 1.2 Incidentgericht alarmeren In dit plan zijn incidentscenario s vastgesteld. In de scenario s komen de elementen brand, hulpverlening en ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen aan de orde. Aan ieder scenario is voor de hulpverlenende diensten een alarmeringprocedure gekoppeld. Daarnaast is per scenario vastgesteld welk coördinatieniveau/grip-niveau van toepassing is. Door gericht uit te vragen kan een centralist van de Gemeenschappelijke Meldkamer Zwolle (GMZ) direct voor een bepaald scenario kiezen. 1.3 Werkingsgebied Het werkingsgebied van dit coördinatieplan is het totale snelwegennet in het verzorgingsgebied van de Veiligheidsregio IJsselland i.o., inclusief de op- en afritten. Voor de grensgebieden wordt de eerst volgende afrit in de aangrenzende regio gehanteerd, zodat voorkomen wordt dat bepaalde trajecten vergeten worden. (bijv. voor de A32) In onderstaande tabel staat een overzicht van de verschillende snelwegen die in de Regio IJsselland lopen. 1 Snelweg Baanvak A 50 Hattem: knooppunt Hattemerbroek A 28 Wezep: knooppunt Hattemerbroek- De Wijk A 32 Lankhorst - Meppel-Zuid, A 32 Havelterberg Wolvega A 1 Hm 97.4 t/m hm In Bijlage 1 staat een overzichtskaart van de snelwegen in het werkingsgebied. 2

4 2 GECOÖRDINEERD OPTREDEN 2.1 Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdingsprocedure (GRIP) Realiseer een gecoördineerde inzet van eenheden van diensten en organisaties van verschillende disciplines gericht op: de veiligheid voor hulpverleners, slachtoffers en omstanders; een snelle redding van slachtoffers; beperking en bestrijding van de gevolgen van een incident op of nabij de snelweg; de daadwerkelijke bestrijding van het voorval, zowel bij de bron als in het effectgebied; een snel herstel van de normale verkeerstromen. De Veiligheidsregio IJsselland i.o. werkt ook binnen het SIM met de regionale GRIP. De GMZ deelt een incident naar aanleiding van de melding (aard, omvang en aantal slachtoffers) in een scenario in. Per scenario is een coördinatieniveau aangegeven. De leidinggevende van een operationele dienst kan dit niveau bijstellen. Het coördinatieniveau geeft aan welke overlegstructuren noodzakelijk zijn. In onderstaande matrix is weergegeven welke functionarissen van de hulpverleningsdiensten zitting hebben in de verschillende overlegstructuren. GRIP OVERLEG BRANDWEER POLITIE GHOR GEMEENTE RIJKSWATERSTAAT 2 0 Motorkap overleg OvD-B Politiefunctionaris Verpleegkundige ambulance nvt Weginspecteur IM+ 1 CoPI OvD-B + Hoofdofficier van Dienst* OvD-P + persvoorlichter OvD-G nvt Weginspecteur IM+ / OvD-RWS Operationeel Leider 2 ROT Hoofd Sectie Brandweer Algemeen commandant Hoofd Sectie GHOR Hoofd Sectie Gemeente Districthoofd RWS 3 GBT 4 RBT Commandant gemeentelijk korps Regionaal commandant van Dienst Districtschef (plv) Korpschef Regionaal Geneeskundig Functionaris Regionaal Geneeskundig Functionaris Gemeentelijk Beleidsteam Regionaal Beleidsteam * De HoVD is meestal Leider CoPI, zie ook: samenwerkingsprotocol. Bij het ROT zit standaard tevens een vertegenwoordiger van Defensie en een voorlichter. Districthoofd RWS Districthoofd RWS 2 Rijkswaterstaat maakt niet standaard deel uit van de GRIP opschaling. Indien de voorzitters van de GRIPoverlegstructuren het nodig achten, wordt Rijkswaterstaat in het CoPI, ROT, GBT of RBT uitgenodigd. Indien Rijkswaterstaat geen deel uitmaakt van de GRIP opschaling, kan Rijkswaterstaat ook als adviseur worden ingeroepen. 3

5 2.2 Uitgangspunten Alle meldkamers dragen (al dan niet via de calamiteitencoördinator (Caco) zorg voor de coördinatie en afstemming met de andere betrokken meldkamers. De meldkamers informeren elkaar te allen tijde, beter een dubbele melding dan geen melding. Voor de benaming en aanduiding van autosnelwegen wordt aangesloten bij de termen die in het kader van Incident Management worden gehanteerd. 3 De brandweer heeft als uitgangspunt het tweezijdig aanrijden vanaf 'Middel' incidenten of indien de locatie onbekend of onduidelijk is. Dit is als uitgangspunt genomen omdat: - bij incidenten op autosnelwegen een grotere kans bestaat dat het verkeer vastloopt; - bij incidenten op autosnelwegen een grotere kans bestaat dat extra materieel noodzakelijk is; - bij incidenten op de autosnelwegen niet altijd duidelijk is op welke hoofdrijbaan het incident heeft plaatsgevonden. (Hoofdrijbaan recht HRR óf hoofdrijbaan links HRL) Voordeel is echter wel dat sinds een aantal jaren de hectometerbordjes aangeduid zijn met Links en Rechts. In eerste instantie treden de hulpdiensten alleen repressief op vanaf de rijbaan waar het incident is opgetreden. Het werken vanaf de tegengestelde rijbaan zal pas gebeuren als er niet vanaf de rijbaan waarop het incident heeft plaatsgevonden gewerkt kan worden. Indien niet gewerkt kan worden vanaf de tegengestelde rijbaan kan overwogen worden vanaf een parallelweg naast de snelweg te werken. Bij het instellen van een CoPI, OT, BT, RBT kan een vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat hiervan deel uitmaken. Doelstelling hierbij is: - professionaliseringsslag Incident Management; - actieve ondersteuning vanuit RWS bij afhandeling complexe(re) incidenten (duidelijke rol RWS); - (waar)borgen van kennis, kunde en uitvoering ten aanzien van IM / IM+; - realiseren uniformiteit IM binnen Rijkswaterstaat; - realiseren van uniformiteit hulpverleners en dienstverleners; - gelijkwaardige rol met hulpdiensten en gemeenten. In overleg met de OvD-RWS (die als wegbeheerder optreedt) worden bergingsactiviteiten pas gestart nadat het onderzoek van de politie gereed is. Voor het optreden op de autosnelwegen zijn verder de afspraken zoals gemaakt in het kader van Incident Management (IM) van toepassing.² 3 Zie beschrijvende plaatsaanduiding systematiek en hectometeraanduiding. (Bijlage 4) 4

6 3 SCENARIO S Dit hoofdstuk beschrijft de scenario s naar gevolg en aanpak. In onderstaande tabel staat een omschrijving van elk scenario. Ook is aangegeven welk minimumcoördinatieniveau / GRIP-niveau van toepassing is. Uiteraard kan op basis van het verloop van het incident verder op- of afgeschaald worden. Scenario KLEIN MIDDEL GROOT GRIP 0 (Routine) GRIP 0 (Routine) GRIP 1 Brand Ongeval met letsel Ongeval gevaarlijke stoffen Bermbrand of 1 a 2 personenauto s in brand Vrachtauto, autobus of 3 tot 4 personenauto s in brand Brand met meer dan 4 personenauto s; brand met 2 of meer vrachtauto s, autobussen dan wel een combinatie van voertuigen GRIP 0 (Routine) GRIP 0 (Routine) GRIP 1 Een ongeval met letsel met 1 tot 2 personenauto s Een ongeval met letsel met 3 tot 4 personenauto s en/of 1 vrachtauto Ongeval waarbij meer dan 4 personenauto s of 2 of meer vrachtauto s of een autobus betrokken zijn GRIP 0 (Routine) GRIP 1 GRIP 1 (Een ongeval met) brandstoflekkage Een ongeval met gevaarlijke stoffen met of zonder lekkage (zowel stukgoederen als tankauto) Een ongeval met gevaarlijke stoffen met lekkage waarbij 2 of meer bestelwagens / vrachtauto s betrokken zijn (zowel stukgoederen als tankauto s) NB 1: Bij duikongevallen wordt bovenstaande tabel gehanteerd waarbij voor de brandweer een aanvulling geldt met twee duikeenheden. NB 2: Het nader bericht zeer groot betekent dat verdere eenheden op afroep beschikbaar zijn. Voor de brandweer betekent het een opschaling naar 4 tankautospuiten en 2 hulpverleningsvoertuigen. NB 3: Bij bovenstaande scenario s zorgt Rijkswaterstaat voor de eerste veiligheidsmaatregelen en plaatsen ze in overleg met politie evt. afzetting. 5

7 4. ALARMERING, UITRUK EN INZET Hoofdstuk 4 behandelt kort de alarmering, uitruk en inzet van de hulpdiensten. In bijlage 3 is een gedetailleerde omschrijving van wie en wat er per dienst voor elk scenario wordt gealarmeerd opgenomen. 4.1 De centralist van de GMZ die de melding ontvangt werkt volgens een uitvraagboom. 4 Op basis hiervan kiest de centralist een scenario behorend bij het incident. Dit geeft hij/zij door aan de centralisten van de andere diensten. Iedere dienst alarmeert vervolgens de eigen eenheden. Ten behoeve van een heldere informatie-uitwisseling tussen de betrokken meldkamers / alarmcentrales en voor een eenduidige bepaling van het scenario, moeten bij een melding de volgende zaken duidelijk zijn: Locatie van het ongeval Nummer van snelweg, knooppunt of markant punt; Hm-paal met hoofdrijbaan rechts (HRR) of hoofdrijbaan links (HRL) 5 ; Aard en omvang van het incident Slachtoffers / betrokken voertuigen; Gevaarlijke stoffen; Aanrijroute Bovenwindse aanrijroute bij ongevallen met gevaarlijke stoffen. Onderstaande figuur geeft schematisch weer hoe de alarmeringen lopen. Belangrijk is dat de meldkamers van de verschillende diensten elkaar goed op de hoogte blijven houden en de informatie op elkaar afstemmen. 6 Melding via 112 KLPD (mobiele telefoons) Verkeerscentrale Noordoost Nederland (VCNON) Rijkswaterstaat GMZ Uitvragen m.b.v. uitvraagboom Bepalen scenario door GMZ RAC MKA PMK VCNON Eenheden brandweer Eenheden GHOR Eenheden politie Eenheden Rijkswaterstaat 4 Zie Bijlage 2 (uitvraagboom) 5 TIP: Laat de melder het bordje geheel oplezen, dan weet je de exacte locatie!!! 6 Belangrijk detail hierbij is de weersinformatie (neerslag, windrichting en temperatuur/gladheid) 6

8 4.2 Inzet per dienst Brandweer De brandweer rijdt vanaf kwalificatie middel' of indien de locatie onbekend is tweezijdig aan, zodat ondanks het risico op vastlopen gegarandeerd wordt dat voertuigen ter plaatse komen. Op basis van oparationele grenzen en het dekkingsplan zijn kazernevolgordetabellen voor autosnelwegen opgesteld. De beschreven inzetsterkte geldt in alle scenario s als een eerste inzet, indien nodig kan verder worden opgeschaald. Voor de brandweer geldt bij optreden op de autosnelweg: - Organieke uitruk (6 personen op een TS, 2 personen op een HV); - Niet uitrukken met meer voertuigen en/of materieel dan aangegeven in het schema; - De OvD van het cluster in het gebied waar het incident plaats vindt, rukt zo nodig uit; - Alle niet (meer) ter plaatse benodigde eenheden verlaten de plaats van het incident zo snel mogelijk. In onderstaande tabel staat de inzet van de brandweer per scenario weergegeven. Rijbaan A Rijbaan B Opmerking Klein: 1 TS* - - Middel: 1 TS* 1TS* De TS op de verkeerde rijbaan rijdt via de volgende afslag naar het incident. Groot: 2 TS* 1TS* De TS op de verkeerde rijbaan rijdt via de volgende afslag naar het incident. * TS staat voor Tankautospuit (bij een ongeval / OGS komt er een hulpverleningsvoertuig (HV) bij. * Uitgaande van een TS met standaardbepakking conform BZK-bestek (dus met redgereedschap) GHOR Uitgangspunt van de GHOR is dat het aantal ambulances gelijk is aan het aantal gewonden. De inzetlocaties voor de geneeskundige eenheden worden (in verband met bereikbaarheid of mogelijke gevaren) bepaald in het motorkapoverleg of CoPI. De verpleegkundige van de eerste ambulance of de OvD-G geeft aan in welke volgorde de slachtoffers gered en behandeld dienen te worden. De verpleegkundige van de eerste ambulance of de OvD-G heeft de leiding. Politie De politie rukt uit conform de reguliere uitrukprocedure en heeft als primaire hulpverleningstaak de zorg voor het veilig kunnen werken op de plaats van het incident. Zij regelt de noodzakelijke afzettingen en houdt toeen afvoerwegen vrij. Verder regelt de politie het verkeer, zowel op de plaats incident als daar buiten, ten behoeve van een vlot verloop van het (hulpverlenings)verkeer. De politie is tevens belast met het onderzoek naar de oorzaak van het ongeval. De overige operationele diensten belemmeren dit onderzoek zo min mogelijk. De politiecentralist stelt de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) in kennis. Volgens de wet Vervoer over land van gevaarlijke stoffen moet het IVW namelijk bij ongevallen met gevaarlijke stoffen gealarmeerd worden. De politie zorgt voor de eerste opvang van niet-gewonde slachtoffers en gestrande reizigers. Bij grote incidenten neemt de gemeente dit over. De politie regelt (gemandateerd door Rijkswaterstaat) de inzet van bergers via het CMI of CMV. Het bergen van voertuigen met gevaarlijke stoffen gebeurt onder politiebegeleiding naar vooraf bepaalde plaatsen. Deze plaatsen dienen tijdens de bestrijding van het incident te worden gecontroleerd op beschikbaarheid, bruikbaarheid en bereikbaarheid. Het afslepen van voertuigen met gevaarlijke stoffen mag alleen als zowel politie als brandweer hiervoor toestemming hebben gegeven. Rijkswaterstaat Rijkswaterstaat kent als wegbeheerder het Incident Management waarin regelingen zijn opgenomen voor het verwijderen/slepen van personenauto s en vrachtauto s. Als voertuigen onbeheerd op de autosnelweg achterblijven is dat een verantwoordelijkheid van de wegbeheerder. Verder heeft Rijkswaterstaat voor de autosnelwegen als taak het schoonmaken en/of het herstellen van beschadigd wegdek en/of bermen. Rijkswaterstaat regelt in overleg met politie wanneer de berger de voertuigen af kan slepen. Rijkswaterstaat is als wegbeheerder aanspreekpunt richting de berger en Stichting Transport Incidenten (STI) Rijkswaterstaat zet in het kader van de veiligheid van het wegverkeer en de hulpverleners bij incidenten een actiewagen (vrachtwagen met botsabsorber) in. Deze actiewagen heeft een aanrijdtijd van 25 tot 30 minuten. De inspecteur plaatst bij aankomst de eerste veiligheidsmaatregelen (voertuig als buffer op 100m). 7 Als de hulpverleningsdiensten in het kader van SIM opschalen, schaalt Rijkswaterstaat ook op en maakt deel uit van het CoPI, ROT en GBT. 7 Zie het draaiboek Incident Management Overijssel. 7

9 BIJLAGE 1: Overzichtskaart autosnelwegen 8

10 BIJLAGE 2: Uitvraagboom GMZ 9

11 BIJLAGE 3: Uitwerking en alarmering per scenario 8 Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Relatie met andere plannen: SCENARIO: KLEINE BRAND Bermbrand of 1 of 2 personenauto s in brand. (Bijvoorbeeld: Personenauto in brand of bermbrand) Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan de meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 1 Tankautospuit Bij onbekende locatie tweezijdig aanrijden (2e TS kan i.o.m.1 e TS terugkeren) Geen inzet vereist bij eerste alarmering tenzij er sprake is van slachtoffers Bij slachtoffers afhankelijk van aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT en/of OvD-G afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 1 surveillance-eenheid of 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 weginspecteur IM+ (evt. OvD-RWS) 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP 0 (Routine) n.v.t. Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Relatie met andere plannen: SCENARIO: KLEIN ONGEVAL LETSEL Ongeval met letsel met 1 tot 2 personenauto s. (Bijvoorbeeld: Eenzijdig ongeval met een personenauto) Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan de meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 1 Tankautospuit Bij onbekende locatie tweezijdig aanrijden (2e TS kan i.o.m.1 e TS terugkeren) 1 Hulpverleningsvoertuig 1 Officier van Dienst (OvD-B) Afhankelijk van het aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT en/of OvD-G afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 1 surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 Officier van Dienst (OvD-P) 1 Verkeersongevallen Analyse (VOA) 1 weginspecteur IM+ (evt. OvD-RWS) 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP 0 (Routine) n.v.t. 8 Zie tevens Bijlage 7 voor een algemene checklist 10

12 Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: Politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Relatie met andere plannen: SCENARIO: KLEIN ONGEVAL GEVAARLIJKE STOFFEN Een brandstof lekkage. (Bijvoorbeeld: Een personenauto lekt benzine na een aanrijding op de snelweg.) Bovenwindse aanrijdroute doorgeven aan alle diensten, indien mogelijk. Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan de meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 1 Tankautospuit Bij onbekende locatie tweezijdig aanrijden (2e TS kan i.o.m.1 e TS terugkeren) 1 Hulpverleningsvoertuig 1 OvD-B 1 AGS Geen inzet vereist bij eerste alarmering tenzij er sprake is van slachtoffers Bij slachtoffers afhankelijk van aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT en/of OvD-G afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 1 surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 milieueenheid 1 VOA, indien nodig 1 weginspecteur IM+ (evt. OvD-RWS) 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP 0 (Routine) n.v.t. Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Relatie met andere plannen: SCENARIO: MIDDEL BRAND Vrachtauto, autobus en/of 3 tot 4 personenauto s in brand. (Bijvoorbeeld: Vrachtauto in brand of meerdere personenauto s in brand) Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan de meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 2x Tankautospuit (Tweezijdig aanrijden)* 1 OvD-B Geen inzet vereist bij eerste alarmering tenzij er sprake is van slachtoffers Bij slachtoffers afhankelijk van aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT en/of OvD-G afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 2 surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 weginspecteur IM+ (evt. OvD-RWS) 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP 0 (Routine) n.v.t. 11

13 Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: Politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Relatie met andere plannen: SCENARIO: MIDDEL ONGEVAL LETSEL Ongeval met letsel met 3 tot 4 personenauto s en/of een vrachtauto. (Bijvoorbeeld: Een kopstaart aanrijding met 3 personenauto s of ongeval met een vrachtauto en een personenvoertuig) Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan centrale/meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 2 X Tankautospuit (Tweezijdig aanrijden)* 1 hulpverleningsvoertuig 1 OvD-B Afhankelijk van aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT en/of OvD-G afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 2 X surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 VOA 1 weginspecteur IM+ (evt. OvD-RWS) 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP 0 (Routine) n.v.t. Scenario Checklist: brandweer: GHOR: politie: Rijkswaterstaat: SCENARIO: MIDDEL ONGEVAL GEVAARLIJKE STOFFEN Ongeval gevaarlijke stoffen (zowel stukgoederen als tankauto) met/zonder lekkage. (Bijvoorbeeld: ongeval met een bestelauto met een kleine hoeveelheid gevaarlijke stoffen als lading, zonder lekkage of lekkage aan de afsluiter van een tankwagen) Bovenwindse aanrijdroute doorgeven aan alle diensten (indien mogelijk) Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan centrale/meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 2 X Tankautospuit Tweezijdig aanrijden (tenzij er bovenwinds aangereden moet worden) 1 hulpverleningsvoertuig 1 OvD-B 1 HOvD 1 AGS OvD-G Eventueel uit voorzorg een ambulance Afhankelijk van het aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 3 X surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 milieu eenheid 1 VOA 1 weginspecteur IM+ 1 OvD-RWS 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP-niveau: Minimaal GRIP 1 Relatie met Protocol Decontaminatie 12

14 andere plannen: 13

15 Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: Politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Minimaal GRIP 1 Relatie met andere plannen: n.v.t. SCENARIO: GROTE BRAND Brand met meer dan 4 personenauto s, brand met 2 of meer vrachtauto s, autobussen dan wel een combinatie van voertuigen. (Bijvoorbeeld: twee brandende vrachtauto als gevolg van een aanrijding) Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan de meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 3 X Tankautospuit Tweezijdig aanrijden 1 OvD-B 1 HOvD 1 AGS OvD-G Eventueel uit voorzorg een ambulance Afhankelijk van het aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 3 X surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 VOA 1 weginspecteur IM+ 1 OvD-RWS 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren SCENARIO: GROOT ONGEVAL LETSEL Scenario: Ongeval waarbij meer dan 4 personenauto s en/of 2 of meer vrachtauto s of een autobus betrokken zijn. (Bijvoorbeeld: Kettingbotsing of botsing tussen 2 vrachtauto s) Checklist: Eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan centrale/meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 3 X Tankautospuit brandweer: Tweezijdig aanrijden 2 X hulpverleningsvoertuig 1 OvD-B 1 HOvD 1 AGS OvD-G GHOR: Afhankelijk van het aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 3 X surveillance-eenheid Politie: 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 VOA Rijkswaterstaat: 1 OvD-RWS 1 weginspecteur IM+ 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren GRIP-niveau: Minimaal GRIP 1 14

16 Relatie met andere plannen: n.v.t. Scenario: Checklist: brandweer: GHOR: Politie: Rijkswaterstaat: GRIP-niveau: Relatie met andere plannen: SCENARIO: GROOT ONGEVAL GEVAARLIJKE STOFFEN Een ongeval met gevaarlijke stoffen met of zonder lekkage waarbij 2 of meer bestelvoertuigen/vrachtauto s betrokken zijn (zowel stukgoederen als tankauto s) (Bijvoorbeeld: Een ongeval met tankauto en bestelauto, waarbij de tankwagen lekt) Het eerste voertuig ter plaatse geeft de exacte locatie door aan centrale/meldkamer Inzet van de afzettingen autosnelwegen is afhankelijk van de locatie van het incident Politie heeft mandaat om bergingsbedrijven te alarmeren en in te zetten 3 X Tankautospuit Tweezijdig aanrijden (tenzij er bovenwinds aangereden moet worden) 2 X hulpverleningsvoertuig 1 OvD-B 1 HOvD 1 AGS OvD-G 1 X ambulance uit voorzorg Afhankelijk van het aantal slachtoffers 1 of meer ambulances Inzet van MMT afhankelijk van aantal slachtoffers en toestand 3 X surveillance-eenheid 1 motorrijder (afhankelijk van beschikbaarheid) 1 OvD-P 1 milieueenheid 1 VOA 1 weginspecteur IM+ 1 OvD-RWS 1 Afzettingen autosnelwegen (ASW) CMI (personenauto s) of CMV (vrachtauto s) informeren Minimaal GRIP 1 (GRIP 2 bij daadwerkelijke lekkage) Protocol Decontaminatie 15

17 BIJLAGE 4: Beschrijvende plaatsaanduiding systematiek Hieronder staat de Beschrijvende Plaatsaanduiding Systematiek (BPS) en de hectometeraanduiding conform het Incident Management van Rijkswaterstaat. Beschrijvende Plaatsaanduiding Systematiek (BPS) meerbaanswegen (zie fig.1): Fig. 1 Beschrijvende Plaatsaanduiding Systematiek meerbaanswegen (Incident Management Rijkswaterstaat) Bepaal de uitgangspositie: sta met het gezicht naar de oplopende kilometrering; Beschouw de middenberm als de as van de weg; De rijbaan aan de linkerhand is de linkerrijbaan (Li) en de rijbaan aan de rechterhand is de rechterrijbaan (Re); De rijbaan is verdeeld in een aantal rijstroken en een vluchtstrook; De rijstrook die het dichtst bij de middenberm ligt, is de 1 e rijstrook, daarnaast ligt de 2 e rijstrook, etc.; De vluchtstrook wordt niet apart benoemd; De buitenberm aan de linkerhand is de linker buitenberm en die aan de rechterhand is de rechter buitenberm. Beschrijvende Plaatsaanduiding Systematiek (BPS) enkelbaanswegen (zie fig. 2): Fig. 2 Beschrijvende Plaatsaanduiding Systematiek voor enkelbaanswegen (Incident Management Rijkswaterstaat) Bepaal de uitgangspositie: sta met het gezicht naar de oplopende kilometrering; Beschouw de asstreep als de as van de weg; De rijstrook aan de linkerhand is de linkerrijstrook en aan de rechterhand is de rechterrijstrook; De buitenberm aan de linkerhand is de linker buitenberm en aan de rechterhand is de rechter buitenberm. 16

18 Hectometeraanduiding (Zie fig. 3) Met behulp van de hectometeraanduiding aan de kant van de weg kan de exacte locatie doorgegeven worden. Onderstaand wordt uitgelegd welke informatie een hectometerbordje bevat. Fig. 3 Hectometerborden (Incident Management Rijkswaterstaat) Op de hectometerborden kunnen de volgende gegevens staan: Rijkswegaanduiding: geeft het wegnummer weer door een A of N (Autosnelweg of Niet-autosnelweg) gevolgd door een volgnummer (bv. A28 of N35); Hectometeraanduiding: geeft de hectometerwaarde van de betreffende locatie (bv. 156,3); Rijbaanaanduiding: (zie uitleg BPS); Hoofdrijbaan: Li (Links) of Re (Rechts) afhankelijk van de oriëntatierichting (ook wel afgekort: HRL/HRR) Nevenbaan (op- en afritten, parallelbanen, verbindingsbogen, etc.): Hectometerletter (zwart op geel); Snelheidslimiet: op autosnelwegen met wegvakken met een maximum snelheid van 100 km/uur wordt de snelheidslimiet op het hectometerbord vermeld. 17

19 BIJLAGE 5: Incident Management (IM) In de loop van 1999 is Incident Management (IM) op landelijk schaal ingevoerd. IM is van toepassing op de autosnelwegen en op een aantal autowegen waarvan Rijkswaterstaat wegbeheerder is. IM staat voor de samenwerking tussen de diverse hulpdiensten op de autosnelweg. Doel van IM is om na een incident zo snel mogelijk de normale verkeerssituatie te herstellen. Dit met in achtneming van de verkeersveiligheid, de behartiging van belangen van mogelijke slachtoffers en beheersing van de ontstane schade. Prioriteitstelling bij incidenten op autosnelwegen is in het kader van IM voor iedere hulpdienst hetzelfde: 1. Eigen veiligheid van hulpverleners; 2. Verkeersveiligheid; 3. Slachtofferhulp; 4. Strafrechtelijk onderzoek; 5. Doorstroming verkeer; 6. Behoud van lading/voertuig. Op grond van IM maakt de Rijkswaterstaat deel uit van het CoPI. Verkeersdoorstroming neemt het CoPI in haar afweging mee. In het kader van een snelle berging van voertuigen zijn er twee regelingen in het leven geroepen: De Landelijke Personenautoregeling (LPR) De politie waarschuwt bij binnenkomst van een melding direct Rijkswaterstaat (RWS) en het Centraal Meldpunt Incident management (CMI). Het CMI schakelt vervolgens een berger in. Vrij snel na aankomst van de politie zal ook de berger ter plaatse zijn. Zodra de politie en de andere hulpdiensten het incident hebben afgehandeld geeft Rijkswaterstaat de berger opdracht om met zijn werkzaamheden te beginnen. De Landelijke Vrachtautoregeling (LVR) De politie waarschuwt bij incidenten met vrachtauto s het Centraal Meldpunt Vrachtautoberging (CMV). Dit gebeurt echter pas wanneer het kenteken en lading van de betrokken vrachtwagen(s) bekend is. Op deze wijze kan de juiste berger door CMV worden aangestuurd. Vanuit het CMV kan ook een vrachtautodeskundige worden aangestuurd. Deze deskundige kan de vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat adviseren met betrekking tot de vrachtautoberging. Onderliggende wegennet Sinds april 2008 is incidentmanagement (IM) ingevoerd op meerdere 'niet autosnelwegen'. Deze wegen zijn niet in dit plan opgenomen, aangezien dit plan alleen gaat over autosnelwegen. Desondanks geldt voor deze wegen een vergelijkbare werkwijze als bij IM op autosnelwegen. 18

20 BIJLAGE 6: Eerste veiligheidsmaatregelen maatregelen bij incidenten op autosnelwegen 9 De eerste veiligheidmaatregelen op autosnelwegen bestaan uit de zes V s. 1. Veiligheidsruimte van 100 meter De IM hulpdienst die als eerste bij een ongeval aankomt, zet zijn voertuig 100 meter voor het ongeval. Uit computersimulaties is gebleken dat een veiligheidsruimte van 100 meter voldoende veiligheid biedt als dit beveiligingsvoertuig wordt aangereden. Zodra de politie arriveert, neemt deze de beveiligingsfunctie op zich. Binnen de veiligheidsruimte bevinden zich geen voertuigen (dus ook niet van hulpdiensten). Indien er wel voertuigen van hulpdiensten aan de staart van het ongeval moeten zijn, moet men beginnen te meten vanaf het laatste hulpverleningsvoertuig (en dan 100 meter voor de veiligheidsruimte). N.B.: Bij incidentmanagement spreekt men van VOOR (bij de staart) en VOORBIJ (bij de kop) het ongeval. 2. Voertuig als buffer Het voertuig is in de eerste instantie het enige beveiligingsmiddel dat de hulpverlener bij de hand heeft. Door het voertuig zo breed mogelijk in fend-off positie te plaatsen, is de zichtbaarheid voor het verkeer maximaal. De wielen van het voertuig staan gedraaid naar de verkeersluwe zijde, dus richting geleider of berm, om te voorkomen dat het voertuig bij een aanrijding doorschiet richting het overige wegverkeer of richting het plaats incident waar de hulpverleners aan het werk zijn. Zwaailicht en motor blijven aan maar de hulpverleners stappen aan de verkeersluwe zijde uit. (Zie ook punt 6) 3. Veiligheidskleding Draag veiligheidskleding met retroreflecterende strepen. Zorg dat de kleding schoon is en draag de kleding gesloten voor het maximale effect. 4. Verkeerskegels Tussen het beveiligingsvoertuig en het incident worden 5 (retroreflecterende) kegels geplaatst. Grote kegels verdienen de voorkeur. Wanneer kleine kegels worden gebruikt dan dienen deze tijdens de incidentafhandeling zo snel mogelijk vervangen te worden door grote kegels. 5. Verkeerssignalering Als verkeerssignalering aanwezig is moet hiermee de incidentlocatie mede worden beveiligd. Dit kan door het afkruizen van een rijstrook voor het verkeer maar ook door snelheidsbeperking. Niet alleen Rijkswaterstaat en de politie maar ook brandweer, ambulancedienst, berger en de ANWB wegenwacht kunnen een verkeermaatregel aanvragen. 6. Vrijhouden van aan- en afvoerroute Alle hulpdiensten parkeren in lijn met het incident. Zo kan eventueel de vluchtstrook worden vrijgehouden voor aan- en afvoer van hulpdiensten. Uitzondering hierop is de brandweer als zij hun voertuig nodig hebben dichtbij het incident (bijvoorbeeld bij een beknelling). 9 De tekst van deze pagina komt o.a. uit de folder 'Eerste veiligheidsmaatregelen bij Incidenten op auto(snel)wegen, uitgegeven door Verkeerscentrum Nederland n.a.v. De Richtlijn eerste veiligheidsmaatregelen bij Incidenten op auto(snel)wegen. 19

21 BIJLAGE 7: Checklist GRIP 0 / GRIP 1 (centralist, bevelvoerder, OvD en HOvD) 10 Deze checklist is met name opgesteld voor de leden van het CoPI, de centralist en de bevelvoerder van de brandweer. Bij incidenten op of nabij de snelweg denk o.a. aan: Algemeen - Zorg voor een veilige situatie voor personeel, slachtoffers en omstanders; Hanteer na het laatste voertuig (bij de staart van het incident) een veiligheidsruimte van minimaal 100 meter creëren. Markeer deze door een hulpverleningsvoertuig; - Zet voertuigen in Fend-off positie; - Blijf niet langer dan noodzakelijk op de snelweg; - Ga niet in voertuigen zitten! Centralist - Bepaal met uitvragen locatie incident (laat de melder het HM-bordje in zijn geheel oplezen); - Bepaal welk scenario van toepassing is (klein/middel/groot/grip); - Overleg met andere centralisten op de GMZ en verkeerscentrale NON van Rijkswaterstaat (VC-NON); - Alarmeer de eenheden zoals GMS dat voorstelt; - Controleer of de juiste eenheden uitrukken; - Tref zo nodig aanvullende maatregelen (opzoeken waterwinning, afkruizen rijstrook, doe dit alleen wanneer de incidentlocatie bekend is of het noodzakelijk is ten behoeve van het aanrijden); - Vanaf kwalificatie 'Middel' of indien de locatie onbekend is tweezijdig aan laten rijden. - Blijf overleggen met andere diensten over aard, locatie en ernst van het incident. Bevelvoerder/politie-eenheden - Bepaal de aanrijroute aan de hand van de opgegeven locatie (ook voor andere eenheden); - Ruk alleen uit met de afgesproken voertuigen; - Laat eventueel via de meldkamer/rws een strook afkruizen; - Geef zo snel mogelijk een nader bericht aan GMZ; - Start indien van toepassing de OGS-procedure op; - Opvang slachtoffers en omstanders. Maak zo nodig gebruik van de kennis van getuigen. OvD hulpdiensten: (zie ook aandachtspunten bevelvoerder/politie-eenheden) - Stem regelmatig af met de andere diensten en de OvD-RWS; - Zorg voor zo min mogelijk hulpverleningsvoertuigen op de snelweg; - Check de ruime omgeving op eventuele slachtoffers i.v.m. langere remweg voertuigen; - Regel nazorg slachtoffers en personeel (eventueel multidisciplinair i.o.m. Leider CoPI); - Het reinigen van het wegdek is in basis van de wegbeheerder (dus niet voor de brandweer). OvD-RWS - Herkenbaar via groen vest met OvD Rijkswaterstaat achterop; - Stem regelmatig af met de hulpdiensten; - Opvang, vervangend vervoer, voorlichting en nazorg voor (niet gewonde) omstanders; - Informeren reizigers via wegborden (voorwaarschuwing) en via media; - Herstel infrastructuur en verkeer en vrij baan maken; - Nazorg personeel (eventueel multidisciplinair i.o.m. Leider CoPI). HovD/Leider CoPI: (zie ook aandachtspunten OvD) - Zorg dat men multidisciplinair informatie inwint en afstemt; - Denk aan de CoPI voorlichter; - Denk aan: op- en afschaling / GRIP (juiste reden); - Bij sluiting CoPI wordt er ALTIJD (informeel) geëvalueerd d.m.v. een standaardformulier. De Leider CoPI mailt dit formulier naar incidentenevaluatie@rijv.nl. 10 Zie tevens Bijlage 3 (uitwerking per scenario) 20