Ontheffing tot het opstellen van een MER. ontheffingsbeslissing. Project: Werken haven van Oostende. Initiatiefnemer:

Transcriptie

1 administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid, cel Mer Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus BRUSSEL tel: 02/ fax: 02/ Ontheffing tot het opstellen van een MER. ontheffingsbeslissing Project: Werken haven van Oostende Initiatiefnemer: MVG Departement LIN Administratie Waterwegen en Zeewezen Afdeling Maritieme Toegang Tavernierkaai 3 B-2000 Antwerpen 23 december 2005 OHPR0052

2 Projectbeschrijving en mer-procedure Het verzoek tot ontheffing betreft de uitvoering van bepaalde werken tot verbetering van de haventoegang van de haven te Oostende. De aanvraag verwijst naar het AWZ-plan Oostende, waar deze werken een onderdeel van zijn. De werken, waarop deze aanvraag betrekking heeft, zijn beschreven in de opgemaakte ontheffingsnota en betreffen: - de afbraak van het Oosterstaketsel en de aangrenzende lage havendam; - de realisatie van de (eerste fase van de) nieuwe havengeul; - bouwen van een tijdelijk oostelijk havenlicht; - realiseren van vogelrustplaatsen; - vooruitbouw van een vervangende beschermingsdam met recuperatiemateriaal van de afbraak van het Oosterstaketsel en van de naastliggende lage havendam op het tracé van de toekomstige oostelijke beschermingsdam. Het ontheffingdossier is opgesteld in toepassing van artikel van het decreet van 18 december 2002 betreffende milieu- en veiligheidsrapportage en het besluit van de Vlaamse regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage. Het project valt onder de toepassing van de milieueffectrapportage volgens de rubriek 13 van de bijlage II van dit besluit met name kunnen deze ingrepen beschouwd worden als een wijziging (van een bestaande haven) met mogelijke aanzienlijke gevolgen voor het milieu. Voor de afbraak- en bouwwerken zal een stedenbouwkundige vergunning worden aangevraagd. De ontheffingsaanvraag is door de Cel Mer van de afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid ontvangen op 14 december De aanvraag werd ontvangen van de initiatiefnemer via het kabinet: gezien het een verzoek tot ontheffing betreft, beoordeelt de administratie deze aanvraag ook als dusdanig en gaat zij na welke de mogelijke milieugevolgen zijn en of andere milieueffectrapportage nuttige informatie bevat, maar doet zij met andere woorden geen uitspraak over de uitzonderlijke omstandigheden waar de nota in de rand ook naar verwijst en zich deels op beroept. Met betrekking tot de uitgevoerde passende beoordeling werd advies gevraagd aan de afdeling Natuur; het advies (dd ) werd mee in rekening gebracht bij deze beslissing over het ontheffingsverzoek. Bespreking ontheffingsaanvraag De ontheffingsaanvraag is naar vorm en presentatie een verzorgd document geworden met voldoende aandacht voor figuren ter duiding van project en omgeving. De werken waarop de aanvraag betrekking heeft, zijn op zich vrij duidelijk omschreven. Wat duidelijker kon worden aangegeven is op welke punten deze eerste fase zich onderscheidt van het uiteindelijke ontwerp. Op basis van gevraagde aanvullende informatie werd verduidelijkt dat wat de havengeul betreft deze momenteel op diepte van H -8,5 m wordt uitgegraven ten opzichte van H -10 m waardoor ook de zeewaartse lengte beperkt is tot ongeveer 1,8 km ( ipv ongeveer 10 km). De breedte varieert van 125 m naar 250 m buiten de havenmond; dit komt wel overeen met de breedte in de uiteindelijke situatie. Cel Mer Ontheffingsdossier OHPR0052: werken haven van Oostende 2/6

3 Wat de tijdelijke vervangende beschermingsdam betreft werd verduidelijkt dat het profiel en de lengte daarvan bepaald worden door (en beperkt zijn tot) het vrij te komen recuperatiemateriaal; deze tijdelijke dam zou bij hoogwater niet zichtbaar zijn. De locatie valt samen met het toekomstige tracé; dit komt overeen met de huidige locatie van het strandhoofd 1bis waarvan in deze fase ook de aanzet behouden blijft. Het definitieve profiel is nog deels in onderzoek; belangrijk is dat ook de doelstellingen van geïntegreerd kustzonebeheer daarin worden meegenomen. Voor de beoordeling van het verzoek tot ontheffing is in het bijzonder de bijgevoegde passende beoordeling van belang (bijlage 4 van de nota). Verder is ook van belang dat voor het AWZ-plan een plan-mer in opmaak is, zoals ook in de nota wordt aangegeven. Dit plan-mer is (weliswaar) nog niet afgerond; een ontwerpversie werd besproken en becommentarieerd op 6 september jl. Momenteel loopt nog aanvullend onderzoek met betrekking tot (de milieueffecten van) het alternatief aan de westzijde van de haventoegang. Jammer is zeker dat voorliggende nota geen elementen van deze (lopende) milieueffectrapportage heeft geïntegreerd; het ontwerpmer met de opmerkingen tijdens de bespreking biedt immers reeds goede informatie. Het uitgevoerde onderzoek en de conclusies met betrekking tot de ingrepen aan de oostelijke zijde staan allicht relatief onafhankelijk van het nog lopende onderzoek. Vanuit milieueffectrapportage zou het ook logisch geweest zijn en had het de voorkeur genoten - het finaliseren van het planmer af te wachten. Onverkort bovenvermelde bedenkingen, wordt volledigheidshalve in dit verslag verder verwezen naar elementen van dit MER in opmaak. Het AWZ-plan omvat vijf planonderdelen, geconcipieerd vanuit een drievoudige doelstelling. De werken waar deze ontheffing betrekking op heeft, zijn een eerste fase in de uitvoering van het planonderdeel 5: verbetering van de haventoegang. De plandoelstelling hier is het naar de toekomst realiseren van de economische leefbaarheid van de haven van Oostende door het realiseren van een toegang voor schepen tot 200 meter. Deze doelstelling zit eveneens vervat in het strategisch plan voor de haven van Oostende. De ontheffingsaanvraag gaat in hoofdzaak in op de effecten voor fauna en flora (en indirect bodem en water gezien de onmiddellijke relatie). Gezien de situering van deze ingrepen ten opzichte van Speciale Beschermingszones, is dit ook terecht. De passende beoordeling beschrijft ten gronde de milieueffecten ten aanzien van het (mariene) HRL-gebied Trapegeer-Stroombank en het (mariene) Vogelrichtlijngebied V2, waarbinnen de ingrepen zich situeren. De nota concludeert dat er geen significant negatieve effecten te verwachten zijn mits de maatregelen die ze voorstelt zorgvuldig worden geïmplementeerd. Cel Mer Ontheffingsdossier OHPR0052: werken haven van Oostende 3/6

4 Deze gebieden zijn door de federale overheid aangeduid en vallen evenals de milieueffectbeoordeling voor de zeegebieden binnen de federale bevoegdheid (BMM) (Wet Marien Milieu van ). Er kan de vergunningverlenende overheid specifiek worden gewezen op het KB Milieueffectbeoordeling (MEB) van 9 september 2003 dat in artikel 13 bepaalt dat de BMM een Milieueffectbeoordeling dient uit te voeren als een aanvraag tot vergunning (in dit geval de stedenbouwkundige) wordt ingediend bij een andere bevoegde overheid. Art 17 bepaalt dat de BMM 15 dagen voor het einde van de termijn, bepaald om over de aanvraag te beslissen, de MEB moet doorsturen. Indien door de BMM een advies dient uitgebracht te worden, moet de MEB daarbij gevoegd worden. In onderhavig geval zal bij de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning eveneens de passende beoordeling moeten worden gevoegd. De passende beoordeling gaat ook in op de impact ten aanzien van het langs gelegen (terrestrisch) HRL-gebied Duingebieden inclusief IJzermonding en Zwin. Voor de duingebieden verwacht de nota evenmin negatieve milieueffecten maar wordt anderzijds vastgesteld dat de bouw van de oostelijke vervangingsdam een vroeger voorgestelde maatregel ter verbetering van de staat van instandhouding onmogelijk maakt. Belangrijke beleidsplannen met betrekking tot dit (HRL)gebied (en onvermeld in de passende beoordeling) zijn: - Provoost, S. & M. Hoffmann (1996). Ecosysteemvisie voor de Vlaamse kust. Deel I. Ecosysteembeschrijving + bijlagenbundel & Deel II. Natuurontwikkeling. Ongepubliceerd rapport van de Universiteit Gent i.s.m. het Instituut voor Natuurbehoud in opdracht van de AMINAL afdeling Natuur, Brussel. Deze ecosysteemvisie moet beschouwd worden als instandhoudingsdoelstellingen van de betreffende SBZ-H. - De Vadder, M., F. Vanhaverbeke & A. Zwaenepoel o.l.v. T. Verwaest (2000). Gebiedsvisie zeereepduinen Oostende-Bredene-De Haan. Ongepubliceerd rapport van de WVI in opdracht van de AWZ afdeling Waterwegen Kust, Oostende. Verder zijn in voorbereiding: - Inrichtingsplan voor de duinen tussen Oostende en De Haan, studie-opdracht van het adviesbureau Soresma in opdracht van de AWZ afdeling Kust. - Natuurrichtplan voor de Duinen van de Middenkust tussen Oostende en Blankenberge, waarvan de opmaak werd gestart bij ministerieel besluit van 19 mei 2005, overeenkomstig de bepalingen van artikel 48 1 van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, gewijzigd bij decreet van 19 juli De ontheffingsnota geeft aan dat de beoordeling voor dit gebied afhankelijk is van eventueel overige maatregelen ter verbetering van de staat van instandhouding voor het (volledige) HRL-gebied, die ook op het niveau van het planmer aan bod komen; naast de maatregelen ter plaatse is dus in het bijzonder ook de uitvoering van de maatregelen in en bij het Vlaams natuurreservaat De IJzermonding ( te Nieuwpoort) hier van belang. Het advies van de afdeling Natuur geeft verder aan dat de mitigerende maatregelen die ter plaatse voorzien zijn (vogelrustplaatsen en harde substraten) voorafgaandelijk aan de ingrepen moeten gebeuren. Afdeling Natuur verwijst in dit verband eveneens naar het artikel 14 van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu dat de verplichting vastlegt om maatregelen te nemen om natuurschade- of vernietiging te voorkomen, te beperken of te herstellen; deze maatregelen moeten finaal deel uitmaken van de vergunning. Cel Mer Ontheffingsdossier OHPR0052: werken haven van Oostende 4/6

5 Verder kan als belangrijke tekstopmerking bij de passende beoordeling p.4 nog aangegeven worden dat de habitattypes Permanent met zeewater van geringe diepte overstroomde zandbanken en Bij eb droogvallende slikwadden en zandplaten geen prioritair in stand te houden habitattypes zijn volgens de bijlage 1 van de Europese Habitatrichtlijn 92/43/EEG. Het plan-mer onderzoekt van het ruimere onderzoeksgebied de milieueffecten en geeft ook zicht op de cumulatieve effecten op plangebiedniveau. Daarmee zijn ook de voornaamste hier relevante juridische kaders en beschermde gebieden in beeld gebracht. Wat wel ontbreekt, is een precies beeld van welke ingrepen zich binnen de Vlaamse (territoriale) bevoegdheid situeren, welke binnen de federale: gezien de grensligging van deze ingrepen is dit zeker een aspect dat door de initiatiefnemer zal moeten worden opgevolgd teneinde de gepaste procedures te volgen. De ontheffingsaanvraag bevat geen ingreep-effectschema; uit het planmer (in ontwerp) kan wel afgeleid worden welke de overige relevante milieueffecten zijn voor deze ingrepen. Naast voornamelijk de impact op bodem/water/ fauna en flora (vnl. zeegebied en deels land) zijn er ook effecten, die zich enkel aan land voordoen. Zo zal tijdens de uitvoering van deze werken het geluidsklimaat worden verstoord. Globaal stelt het MER dat op een afstand van ca 200 m de equivalente geluidsniveaus van 45 db(a) dit is de milieukwaliteitsdoelstelling in een woongebied tijdens de dagperiode- frequent zullen voorkomen of overschreden worden. Binnen een straal van 500 m kan verwacht worden dat het geluidsniveau zal verstoord worden en dat piekniveaus tot 1 km kunnen reiken. Het planmer (in ontwerp) geeft ook aan welke maatregelen de impact kunnen beperken. Het is aan te bevelen ook bij deze werken deze maatregelen in acht te nemen. De voorliggende ontheffingsnota geeft aan dat het transport tijdens deze werken beperkt is tot de werkzone en onmiddellijke omgeving en dat er geen externe aanvoer van materialen nodig is. Anderzijds komt het ons voor dat mogelijk toch niet alle materiaal ter plaatse recupereerbaar is; bij de (eventuele) afvoer dient erover gewaakt te worden dat de afvoerroutes zo veel als mogelijk woongebieden vermijden. Het planmer dan beschrijft eveneens de impact op monumenten en landschappen van het verdwijnen van het Oosterstaketsel en de nieuwe oostelijke havendam (deze eerste fase betreft een gedeeltelijke en beperkte aanleg van de oostelijke dam). Tenslotte kan vanuit het planmer nog gewezen worden op de mogelijke impact op het marietiem erfgoed; het planmer beveelt vooronderzoek aan teneinde maritiem erfgoed tijdig op te sporen en de nodige maatregelen te kunnen nemen zodat waardevol erfgoed niet ongedocumenteerd wordt vernietigd. Cel Mer Ontheffingsdossier OHPR0052: werken haven van Oostende 5/6

6 BESLUIT Gezien het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat deze ontheffingsaanvraag, mede en mits gesteund op elementen uit het planmer, voldoende informatie bevat om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming. Bijgevolg wordt een ontheffing van de verplichting tot het opstellen van een MER toegekend voor deze werken. Als voorwaarden worden verder opgelegd dat naast de maatregelen vervat in de passende beoordeling en verder aangegeven in het advies van de afdeling Natuur ook nagegaan wordt welke concrete maatregelen er nodig zijn om tijdens de uitvoeringsfase de impact op het geluidsklimaat tot aanvaardbare niveaus te beperken, dat de in deze fase voorziene aanleg van de oostelijke vervangingsdam geen hypotheek legt op de principes van geïntegreerd kustzonebeheer en dat vooronderzoek wordt voorzien om te vermijden dat waardevol maritiem erfgoed ongedocumenteerd wordt vernietigd. Deze ontheffing wordt verleend voor een termijn van vier jaar. Dit verslag dient samen met de ontheffingsaanvraag deel uit te maken van de vergunningsaanvraag. 23 december 2005, Het afdelingshoofd, ir. Marc CHERRETTE. Cel Mer Ontheffingsdossier OHPR0052: werken haven van Oostende 6/6