Ontheffing tot het opstellen van een MER. Ontheffingsbeslissing. Project: Grondwaterwinning Algist Bruggeman. Gent.

Transcriptie

1 Vlaamse Overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus BRUSSEL tel: 02/ fax: 02/ Ontheffing tot het opstellen van een MER. Ontheffingsbeslissing Project: Grondwaterwinning Algist Bruggeman Gent Initiatiefnemer: Algist Bruggeman nv Langerbruggekaai Gent 02 maart 2012 OHPR0469

2 Projectbeschrijving en mer-procedure De ontheffingsaanvraag werd opgesteld in het kader van het project voor de hervergunning en uitbreiding van de grondwaterwinning van Algist Bruggeman nv te Gent. Initiatiefnemer is Algist Bruggeman nv, Langerbruggekaai 37, te 9000 Gent. Het project omvat een hernieuwing van de grondwaterwinning met een debiet van m³/dag of m³/jaar, gelijk aan het huidige vergunde debiet. Het ontheffingdossier is opgesteld in toepassing van artikel van het Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid en het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage. Het project is onderworpen aan de mer-plicht volgens de categorie 10o in bijlage II van het besluit m.n. Grondwaterwinningen of kunstmatige aanvullingen van grondwater als de capaciteit m³ per dag of meer bedraagt. De activiteiten van de gistfabriek zelf vallen niet onder de MER-plicht volgens het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage, noch onder de project-mer screeningsplicht volgens de Omzendbrief LNE 2011/1 Milieueffectbeoordeling en vergunningverlening voor bepaalde projecten, van 22 juli De ontheffingsaanvraag is door de dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid ontvangen op 07 september Op vraag van de Dienst Mer werd, gezien de aard en de ligging van het project, advies verleend door het Agentschap Natuur en Bos Oost- Vlaanderen (23 september 2011), de stad Gent (19 oktober 2011) ) en De Vlaamse Milieumaatschappij Afdeling Operationeel Waterbeheer (04 november Deze adviezen werden verwerkt in dit verslag. Naar aanleiding van het ongunstig advies van VMM operationeel waterbeheer, werden op 17 november 2011 aanvullingen en verduidelijkingen gevraagd. Op 21 februari 2012 werd een aangepaste versie ingediend bij de Dienst MER. Beschrijving ontheffingsaanvraag De nota welke deel uitmaakt van het verzoek voor ontheffing van het opstellen van een MER werd opgesteld door een erkend mer-deskundige. De ontheffingsaanvraag is naar presentatie een verzorgd document geworden waarin de nodige cartografische informatie aanwezig is. De juridische en beleidsmatige randvoorwaarden werden voldoende duidelijk besproken. Alle relevante disciplines ( bodem, grondwater, oppervlaktewater, fauna & flora, geluid, en mens ) worden behandeld. Voor elke discipline wordt tot de conclusie gekomen dat er geen significante effecten verwacht worden. Het Agentschap Natuur en Bos en de Stad Gent gaven een gunstig advies. Het advies van VMM was ongunstig. Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0469 2

3 Deze instantie motiveerde dit advies als volgt : De hydrogeologische studie moet nog aangevuld worden met een inschatting van de impact wanneer de grondwaterwinning voor het aangevraagde debiet in evenwicht is met het grondwatersysteem. Daarnaast dient ook voor punten op verschillende afstanden gelegen van de winning het stijghoogteverloop in functie van de tijd in grafiek uitgezet te worden. Bijvoorbeeld de verlaging in het centrum, op 500 meter, 1 km en 5 km van de grondwaterwinning en dit voor een tijdsinterval dat relevant is voor het bereiken van een evenwichtssituatie. De effectbespreking in het verzoek is ruim onvoldoende. Er wordt voor het aspect grondwater enkel rekening gehouden met het effect op de freatische watertafel. Voor de betrokken grondwaterwinning is de bespreking van het effect op de watervoerende laag waaruit het grondwater wordt onttrokken echter van cruciaal belang, dit omwille van o.a. de volgende vaststellingen : Bij de bespreking van de stijghoogten (deel 5 van bijlage 3) blijkt dat bij het huidige debiet het grondwaterpeil in de productieputten reeds geregeld onder het dak van de watervoerende laag zakt. Het debiet waarvoor het verzoek tot ontheffing wordt opgemaakt, is echter nog 30% hoger dan het huidige debiet. In een straal van 5 km rond het bedrijf is er ruim 1,5 miljoen m³/jaar vergund in dezelfde watervoerende laag. 74% van dit vergunde debiet behoort toe aan de vergunning van het bedrijf. Het Ledo-Paniseliaan-Brusseliaan Aquifersysteem (waarin de grondwaterwinning van het bedrijf gesitueerd is, maakt ter hoogte van het bedrijf deel uit van het grondwaterlichaam CVS_0600_GWL_2 dat gekarakteriseerd is als in ontoereikende toestand. Deze ontoereikende toestand is o.a. het gevolg van twee zones met sterk verlaagde grondwaterpeilen. De grondwaterwinning van dit verzoek vormt het zwaartepunt van één van deze zones. Gelet op dit belangrijk negatief effect van de grondwaterwinning op het grondwatersysteem moet een doorgedreven onderzoek gebeuren naar milderende maatregelen : Er zijn in het verleden reeds belangrijke inspanningen naar waterbesparing doorgevoerd door het bedrijf. Deze dienen opgelijst te worden met een bepaling van de effecten die hierdoor gerealiseerd zijn. Daarnaast moeten nog verdere mogelijke waterbesparende maatregelen opgelijst worden met de te realiseren waterbesparing en kostprijs. Tot slot moeten alternatieve waterbronnen beter uitgewerkt worden. Dit kan ondiep grondwater zijn, maar ook oppervlaktewater, al dan niet na behandeling gericht op specifiek gebruik. De Dienst MER merkt daarbij het volgende op : De ontheffingsaanvraag wordt onderbouwd door een uitvoerige hydrogeologische studie, opgesteld door het Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie van de Universiteit Gent. Dit laboratorium heeft, blijkens de referenties, decennialange ervaring met hydrogeologisch onderzoek in de Gentse Kanaalzone, en ook met de projectsite van Algist Bruggeman nv zelf. Het hydrogeologisch onderzoek werd specifiek uitgevoerd ten behoeve van de hervergunningsaanvraag, in augustus Het bevat onder meer stijghoogtemetingen, een onderzoek van de winning op de grondwaterkwaliteit, en grondwatermodelleringen (2 scenario s). De hydrogeologische studie bevat ook Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0469 3

4 aanbevelingen voor de optimalisatie van de grondwaterwinningen. De Dienst Mer stelt vast dat de omvang en diepgang van de hydrogeologische studie uitzonderlijk is voor een ontheffingsaanvraag. De conclusies van deze studie zijn cruciaal voor de besluitvorming in de ontheffingsaanvraag. De Dienst MER beschouwt deze studie dan ook als een integraal onderdeel van de ontheffingsaanvraag. Aangaande de significantie van effecten, stelt de Dienst MER vast dat het hydrogeologisch onderzoek tot het besluit komt dat de schommelingen van het freatisch oppervlak minimaal zijn. De maximale verlagingen van de watertafel zijn in de grootteorde van de seizoensschommelingen van de watertafel en van de interjaarlijkse variaties (t.g.v. de afwisseling van meer droge en natte jaren). (hydrogeologische studie, pag. 103). De waterwinning van het bedrijf heeft geen significant effect op natuur- of landschapswaarden, of op het oppervlaktewater. Er zijn evenmin beschermzones voor grondwaterwinningen voor drinkwater in het studiegebied. De hydrogeologische studie moet nog aangevuld worden met een inschatting van de impact wanneer de grondwaterwinning voor het aangevraagde debiet in evenwicht is met het grondwatersysteem. De Dienst MER stelt vast dat de hydrogeologische studie (hoofdstuk 6) simulaties bevat voor een debiet van m³/jaar en voor m³/jaar, en dit telkens voor 1 en 10 jaar pompen. De modelleringen tonen aan dat de evenwichtstoestand reeds na een jaar zo goed als bereikt is. Wat betreft het geregeld onder het dak staan van de peilen in de productieputten, moet worden opgemerkt dat het volgens de hydrogeologische studie enkel gaat om pompput PP15 (19% van de pomptijd, 20 cm onder het dak) en PP20 (4% van de tijd). In de andere 7 pompputten werd dit probleem niet vastgesteld. De grondwatermodellering in de hydrogeologische studie heeft echter aangetoond dat door de waterwinning optimaal te spreiden over de winningsputten, het maximaal vergunde debiet van m³/jaar kan worden opgepompt zonder dat er zich een verlaging tot onder het dak zou voordoen. Het debiet waarvoor het verzoek tot ontheffing wordt opgemaakt, is echter nog 30% hoger dan het huidige debiet. Hier moet worden benadrukt dat de ontheffing handelt over een hernieuwing van een bestaande vergunning, en dit voor hetzelfde debiet ( m³/jaar), dat vergund is sedert Het bedrijf heeft dit debiet nooit opgepompt. De geplande situatie voorziet evenmin een uitbreiding tot het maximaal toegestane debiet. De grondwatermodelleringen, waarop de ontheffingsaanvraag gebaseerd is, zijn wel uitgevoerd voor het vergunde debiet en moeten dus als een worst-case scenario beschouwd worden. De Dienst MER stelde vast dat de oorspronkelijke tekst van de ontheffingsaanvraag op dit punt allicht aanleiding gaf tot verwarring. Dit punt werd rechtgezet in de aangepaste versie. Aangaande het door de VMM gevraagde uitzetten van het stijghoogteverloop op 500 meter, 1 km en 5 km, stelt de Dienst MER vast dat hoofdstuk van de hydrogeologische studie vier tijdsreeksen (tot 20 jaar) van waterstanden peilputten in de Ledo-Paniseliaan aquifer bespreekt, gelegen tussen 2,5 en 5 km van de waterwinning. In alle putten blijkt er de laatste 10 jaar een stijging van het grondwaterpeil plaats te vinden. Ook nabij het bedrijf zelf bevinden er zich peilputten. Het Ledo-Paniseliaan-Brusseliaan Aquifersysteem (waarin de grondwaterwinning van het bedrijf gesitueerd is, maakt ter hoogte van het bedrijf deel uit van het grondwaterlichaam CVS_0600_GWL_2 dat gekarakteriseerd is als in ontoereikende toestand. Deze ontoereikende Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0469 4

5 toestand is o.a. het gevolg van twee zones met sterk verlaagde grondwaterpeilen. De grondwaterwinning van dit verzoek vormt het zwaartepunt van één van deze zones. ( ) Gelet op dit belangrijk negatief effect van de grondwaterwinning op het grondwatersysteem moet een doorgedreven onderzoek gebeuren naar milderende maatregelen : Er zijn in het verleden reeds belangrijke inspanningen naar waterbesparing doorgevoerd door het bedrijf. Deze dienen opgelijst te worden met een bepaling van de effecten die hierdoor gerealiseerd zijn. De stelling over de ontoereikende toestand wordt in het advies echter niet onderbouwd door wetenschappelijke argumenten of bronnen. De genomen maatregelen door het bedrijf om het waterverbruik te beperken en hun resultaat staan beschreven in 6.1. van de ontheffingsaanvraag. Uit het ontheffingsdossier ( 6.1 en Bijlage 5) blijkt bovendien dat deze maatregelen reeds lang extern worden opgevolgd. Sedert het jaar 2000 wordt als voorwaarde in de milieuvergunning, een opvolging voorzien door een begeleidingscommissie, onder voorzitterschap van de provinciegouverneur van Oost-Vlaanderen. De commissie bestaat, naast vertegenwoordigers van het bedrijf zelf, uit leden van de Provinciale Milieuvergunningscommissie, LNE milieu-inspectie, diensten 82 (milieuhygiëne) en 83 (PCM) van het Provinciebestuur, het Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie van de Universiteit Gent, en ook de VMM zelf. Resultaten van peil- en debietmetingen, van maatregelen tot beperking van het watergebruik en van studiewerk moeten aan deze opvolgingscommissie worden overgemaakt ter evaluatie. De commissie vergadert regelmatig. De maatregelen die het bedrijf genomen heeft om het gebruik van grondwater, en water in het algemeen, te beperken, staan in de ontheffingsaanvraag beschreven, samen met het bereikte resultaat ( 6.1.1). De begeleidingscommissie zal in het kader van de hervergunning, waarvoor onderhavige ontheffing van de project-mer plicht wordt aangevraagd, opnieuw samenkomen (Bijlage 5 van de ontheffingsvraag). De Dienst MER stelt ook vast dat uit de hydrogeologische studie blijkt dat de waterwinning geen negatieve gevolgen heeft voor de grondwaterkwaliteit. In tegendeel : uit kwaliteitsmetingen sedert 1974 (37 jaar!) blijkt een significante verzoeting van het grondwater te zijn opgetreden, en dat in een gebied waar, zoals blijkt uit de hydrogeologische studie, het zoutgehalte van het grondwater een gekend knelpunt vormt. Aangaande de vraag van VMM : Tot slot moeten alternatieve waterbronnen beter uitgewerkt worden. Dit kan ondiep grondwater zijn, maar ook oppervlaktewater, al dan niet na behandeling gericht op specifiek gebruik. werden door de Dienst MER aanvullingen gevraagd om daarover een uitspraak te doen. Wat betreft oppervlaktewater als alternatief werd vastgesteld dat Algist Bruggeman nv een voedingsbedrijf is, waardoor er eisen worden gesteld aan de kwaliteit van het gebruikte water. Kanaalwater heeft een onvoldoende biologische, bacteriologische en chemische kwaliteit, en dat de kwaliteit bovendien te veel schommelt, o.m. door occasionele verontreinigingen, om bruikbaar te zijn voor de productie in het bedrijf. Het gebruik van ondiep grondwater uit de Kwartaire aquifer zou de vorming van verlagingskegels van minstens enkele meters diep veroorzaken, die tot het kanaal zouden kunnen reiken. Het ondiepe grondwaterreservoir zou dan worden gecontamineerd met kanaalwater, met een verslechtering van de kwaliteit tot gevolg. Bijkomend werd op vraag van de Dienst MER ook een onderzoek gedaan naar de impact van de waterwinning van Algist Bruggeman nv op het oppervlaktewaterstelsel van de beschermzone voor oppervlaktewaterwingebieden voor drinkwater van het Spaarbekken van Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0469 5

6 Kluizen ( 9.1). De grens van dit beschermgebied ligt op slechts enkele honderden meters ten westen van Algist Bruggeman nv. Het onderzoek komt tot de conclusie dat er geen impact te verwachten is. Het door VMM voorgestelde alternatief van grondwaterwinning uit de Kwartaire watervoerende laag zou, door de vorming van een diepe depressiekegel in de bovenste watervoerende laag wel invloed hebben op dit oppervlaktewaterwingebied. De Dienst MER komt tot de conclusie dat de ontheffingsaanvraag, na de gevraagde aanvullingen, alle in het VMM-advies gestelde knelpunten weerlegt. De ontheffingsaanvraag komt na een grondige studie van de grondwaterproblematiek tot de conclusie dat er geen aanzienlijke effecten zullen optreden door het project. Het opstellen van een MER zou deze informatie niet verbeteren en biedt bijgevolg geen duidelijke meerwaarde in de verdere besluitvorming omtrent dit project. Besluit Gezien het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat deze ontheffingsaanvraag voldoende informatie bevat om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming. Bijgevolg wordt een ontheffing van de verplichting tot het opstellen van een MER toegekend voor het project Grondwaterwinning Algist Bruggeman te Gent, aan de firma Algist Bruggeman nv, Langerbruggekaai 37, te 9000 Gent. Deze ontheffing wordt verleend voor een termijn van vier jaar. Dit verslag dient samen met de ontheffingsaanvraag deel uit te maken van de vergunningsaanvraag. Brussel, 02 maart 2012 Paul Van Snick Algemeen directeur Afdelingshoofd AMNEB Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0469 6