Leeratelier Strategie Twaalfde uitvoering

Transcriptie

1 Leeratelier Strategie Twaalfde uitvoering

2 Het Leeratelier Strategie Een goede strateeg is onmisbaar voor een goed functionerende, publieke institutie. Overheden staan immers vaak voor complexe opgaven: ze moeten zorgvuldig balanceren tussen belangen in complexe beleidsnetwerken, maar tegelijkertijd daadkrachtig optreden. Publieke instituties moeten vitaliteit in netwerken genereren door ruimte te geven aan professionals, maar óók handelen als bestuurskrachtig regisseur. En zo zijn er nog tal van andere ogenschijnlijk onverenigbare opgaves die niet zelden op het bureau van de strateeg terecht komen. Van de strateeg wordt dan ook veel verwacht: een strateeg moet kunnen opereren als uitkijkpost, bruggenbouwer, dwarskijker, geheugen van de organisatie, evenwichtskunstenaar, waakhond, organisator voor dialoog en reflectie, kenniscentrum of hofnar al deze verschillende metaforen proberen strategie te begrijpen en tegelijkertijd te mythologiseren. Wat al deze begrippen vooral gemeen hebben, is dat ze uitdrukken dat strategie niet vanzelfsprekend is. Lange termijn denken, een integrale beleidsaanpak en het betrekken van externe stakeholders zijn ambities die vaak een zekere spanning oproepen in de dagelijkse praktijk van het openbaar bestuur. Het Leeratelier Strategie verkent deze beelden over strategie en ambities en samen met docenten verkennen deelnemers de verwachtingen, dilemma s en werkpraktijken achter de verwachtingsvolle metaforen. Hierbij wordt strategie niet bezien als iets wat organisaties hebben in de betekenis van de strategie, in plaats daarvan wordt strategie gezien als iets wat mensen doen, als iets wat vorm krijgt door dagelijks handelen van professionals in het openbaar bestuur en in specifieke omstandigheden: strategie als handelingspraktijk dus. Het leeratelier reikt verschillende perspectieven aan over de rol van de strateeg en geeft invulling aan verschillende aspecten van het begrip strategisch vermogen. Op deze manier daagt het Leeratelier Strategie deelnemers uit de verbinding te leggen met strategische ambities en doelstellingen van de organisatie in relatie tot hun eigen handelen. Hoe ga je als strateeg met ambigue verwachtingen om? Hoe balanceer je als strateeg tussen schijnbaar tegengestelde belangen? En welk handelingsrepertoire ontwikkel je als strateeg om meerwaarde te creëren voor je organisatie? Na afloop van het Leeratelier Strategie zijn de deelnemers in staat om: - De verschillende benaderingen van strategie en strategisch vermogen te doorgronden en in perspectief te plaatsen; - Strategie te begrijpen als een dagelijkse handelingspraktijk; - Gevolgen van de specifieke context van de overheid voor strategievorming te begrijpen; - Een rijk en gevarieerd handelingsrepertoire te ontwikkelen om in de eigen werkpraktijk productief te kunnen opereren als strateeg; - Te reflecteren op de eigen werkpraktijk door inzichten uit theoretische concepten en ervaringen van andere strategen. 1

3 Opzet van het leeratelier Het Leeratelier Strategie daagde mij uit alle strategieën en rationaliteiten die ik verzamelde de afgelopen jaren, ter discussie te stellen en opnieuw te ordenen. In een goede sfeer werd ik in een hoog tempo meegevoerd langs theoretische en toegepaste kennis over strategie en de functie van deze discipline voor de publieke zaak en taak. Nieuwsgierige gastdocenten namen de tijd voor vraagstukken van studenten en verbonden kennis met ervaring. Het Leeratelier Strategie verbreedde mijn basis en fungeert als een prettige bagage voor mijn dagelijkse advieswerk voor regering en parlement. Kirsten Veldhuijzen MSc (Rob-Rfv) Strategen moeten beschikken over een gevarieerd handelingsrepertoire in dynamische en complexe omstandigheden. Hiertoe biedt het Leeratelier Strategie een unieke leeromgeving waarin deelnemers kennismaken met de grote variëteit van benaderingen en praktijken van strategievorming. Deelnemers komen niet alleen kennis halen, want de interactie tussen docent en deelnemers en tussen deelnemers onderling staat centraal en vormt een belangrijk onderdeel van de leerervaringen. Zo leren deelnemers van inspirerende topdocenten, van elkaar en van elkaars werkpraktijken. Het Leeratelier Strategie bestaat uit vier modulen, een introductiedag en een slotbijeenkomst. De introductiedag staat in het teken van wederzijdse kennismaking en het afstemmen van verwachtingen tussen deelnemers, decaan en leermanager van de opleiding. Voor de introductiedag worden de deelnemers gevraagd om ten minste twee leervragen te formuleren die duidelijk maken wat de strategische vraagstukken zijn waar zij mee worstelen. Deze dilemma s vormen bij aanvang van het leeratelier een belangrijk ankerpunt; zij dienen als vertrekpunt voor reflectie op de professionaliteit van overheidsstrategen. In de vier modulen worden verschillende aspecten van de strategische functie bij de overheid verkend. Elke module bestaat uit drie bijeenkomsten van elk twee dagdelen (te weten een ochtend en een middag). De bijeenkomsten staan in het teken van kennisvergaring en het delen van (wetenschappelijke) inzichten over strategievorming in interactieve sessies met vooraanstaande docenten uit het netwerk van de NSOB. Daarbij worden deze inzichten steeds uitvoerig geïllustreerd door verhalen en voorbeelden uit de praktijk. Module 1: Strategie tussen inhoud en proces Wat doen strategen nu eigenlijk? Deze op het eerste oog eenvoudige vraag blijkt in de praktijk lastig te beantwoorden. Dé strateeg bestaat namelijk niet; niet voor niets zijn strategische functies op verschillende plekken in overheidsorganisaties te vinden. Tijdens deze eerste module wordt nader ingegaan op de ambiguïteit van het werk van strategen en de complexiteit van het veld waarin zij opereren. Er komen perspectieven op strategie aan bod, waarbij deelnemers worden uitgedaagd te reflecteren op de verschillende rollen die zij zelf in hun dagelijkse werkzaamheden vervullen. Aan bod komen: De professionaliteit van de strateeg; Strategieën voor het ontwikkelen van kracht zonder macht; Verschillende typen strategievorming. 2

4 Module 2: Strategie tussen politieke en ambtelijke rationaliteit Strategie bevindt zich in een dubbelzinnige positie als het gaat om politiek-ambtelijke verhoudingen. Enerzijds moet een strateeg tegenwicht bieden voor politieke opportuniteit en de waan van de dag, anderzijds dienen strategen wel voldoende aansluiting te vinden bij het politieke spel omdat hun werk anders weinig effect en gezag heeft. In deze tweede module wordt nader ingegaan op deze spanningsvolle praktijken door meer inzicht te bieden in de politieke context waarin strategen dienen te opereren. Aan bod komen: Strategie als sturingsmechanisme van de staat; Inzicht in politiek-ambtelijke verhoudingen; Ontwikkeling van politiek-bestuurlijke sensitiviteit; Reflectie op de eigen positionering ten opzichte van de politiek. Module 3: Strategie tussen stabiliteit en verandering De omgeving waarin strategen opereren kenmerkt zich eerder door grote dynamiek dan door stabiliteit. Zo krijgt strategie steeds meer vorm in een context waarin de media dominant aanwezig zijn en open data een steeds belangrijkere rol spelen. Dat heeft allerlei consequenties, waaronder een toenemend belang van (aandacht) voor framing in strategische processen, maar ook een veranderende rol van de overheid. In deze derde module wordt enerzijds ingegaan op ontwikkelingen die het werk van strategen bij de overheid beïnvloeden, en anderzijds op strategie als middel om verandering tot stand te brengen. Aan bod komen: Medialogica en strategie; Open data en strategie; Transitiemanagement; Strategie in netwerken. Module 4: Strategie tussen omgeving en organisatie In een netwerksamenleving heeft het openbaar bestuur geen vanzelfsprekende centrale sturende rol. In plaats daarvan zijn overheidsorganisaties in hun dagelijkse werk veelal onderdeel van een breder veld van maatschappelijke en andere bestuurlijke partijen. Het sensitief maken van de organisatie voor samenwerking met partijen van buiten geldt in veel gevallen als een belangrijke strategische opgave voor veel overheidsorganisaties. In deze module wordt ingegaan op de professionele uitdagingen om verbindend op te treden tussen de omgeving en de eigen organisatie. Aan bod komen: De taal, symboliek en framing van strategische vraagstukken; Strategievorming door interactie; De verbindende rol van strategen; Organisatiecultuur en cultuurverandering. Eindopdracht Gedurende het leeratelier wordt middels het werken aan een (groeps-)opdracht gereflecteerd op de verkregen inzichten tijdens de bijeenkomsten en de eigen strategische professionaliteit van de deelnemers. De bevindingen van de deelnemers presenteren zij tijdens de slotbijeenkomst ter afsluiting van het leeratelier. 3

5 Deelnemers van het leeratelier Ik ben sinds kort manager beleid en strategie. Het leeratelier komt daarbij nu goed van pas. Een aantal onderwerpen als framing, de gouden cirkel, en taligheid schiet mij nog vaak te binnen. Het onderzoeksproject bij de onderwijsinspectie was een creatief proces. We hebben als groep de juryprijs gewonnen bij de eindpresentatie, ondanks dat we voorstelden dat de inspectie zichzelf overbodig moet maken. Met een aantal cursisten heb ik nog steeds contact. Dit heeft o.a. geleid tot deelname aan een meedenkgroep voor vernieuwing van de strategie van een hogeschool. Hoe leuk en nuttig kan het dan zijn? Pio Tulp (Dienst Uitvoering Onderwijs) Het Leeratelier Strategie is ontwikkeld voor professionals met vijf tot tien jaar werkervaring die strategisch werk verrichten bij het Rijk of andere overheidsinstellingen. De omvang van de deelnemersgroep van het Leeratelier Strategie ligt rond de 20 deelnemers per uitvoering. De deelnemersgroep is een gevarieerd gezelschap van strategische adviseurs, beleidsmedewerkers of projectleiders afkomstig uit diverse organisaties in de publieke sector. Deelnemers uit eerdere edities van het Leeratelier Strategie waren werkzaam bij de verschillende ministeries, provincies en gemeenten. Andere organisaties waarvan medewerkers deelnamen aan het leeratelier waren onder andere: - Brabant Kennis - Bureau Jeugdzorg - Capgemini Consulting - Centraal Administratie Kantoor - COT Instituut voor Veiligheids-en Crisismanagement - Dienst Uitvoering Onderwijs - Inspectie voor de Gezondheidszorg - Nationale Politie - NWO-WOTRO - Onderzoeksraad voor Veiligheid - Planbureau voor de Leefomgeving - PO-Raad - Port of Rotterdam - Raad voor het Openbaar Bestuur - Raad voor Volksgezondheid en Samenleving - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland - Rijksrecherche - Rijkswaterstaat - RIVM - Sociale Verzekeringsbank - Stadsregio Amsterdam - Staf Deltacommissaris - UWV - Veiligheidsregio s - Vereniging van Nederlandse Gemeenten 4

6 Planning en rooster Het leeratelier verrijkt niet alleen je kennis maar ook je inzicht in strategische processen en biedt praktische handvatten die je direct kunt toepassen. Door het interactieve en brede palet aan zowel deelnemers als docenten biedt het voor elk wat wils. Een goede geoliede mix van kleine (en grote) verhaaltjes, dansende tafels en onverwachte wendingen. Marcel Pellicaan (Centraal Administratiekantoor, CAK) Bijeenkomsten De totale omvang van het Leeratelier Strategie bedraagt 27 dagdelen. De inhoudelijke bijeenkomsten tijdens de modulen bestaan uit een ochtend- en een middagsessie. Deze bijeenkomsten zijn van 09:30 tot 17:00 uur. Voor de introductiebijeenkomst is een gehele dag gereserveerd en de slotbijeenkomst vindt plaats op een middag. Studielast De studielast bestaat uit: het bijwonen van de bijeenkomsten (27 dagdelen in totaal); de voorbereiding op bijeenkomsten door middel van literatuurstudie en eventuele opdrachten; zelfstandig en groepswerk ten behoeve van de eindopdracht. De totale studiebelasting voor het Leeratelier Strategie bedraagt daarmee ongeveer 220 uur. Rooster Leeratelier Strategie Data onder voorbehoud van wijzigingen Module Week Datum DOCENT(EN) Startdag 46 dinsdag 15 november 2016 Prof.dr. Mark van Twist module 1 48 dinsdag 29 november 2016 Prof.dr. Mirko Noordegraaf Dr. Scott Douglas module 1 49 dinsdag 6 december 2016 Mevrouw drs. Ellen van Doorne Dr. Martijn van der Steen module 1 51 dinsdag 20 december 2016 Prof.mr.dr. Ernst ten Heuvelhof module 2 2 dinsdag 10 januari 2017 Prof.dr. Paul Frissen module 2 4 donderdag 26 januari 2017 Prof.dr. Mark Bovens Prof.dr. Mark van Twist module 2 6 dinsdag 7 februari 2017 Prof.dr. Pieter Tops module 3 10 dinsdag 7 maart 2017 Prof.dr. Mark van Twist module 3 12 dinsdag 21 maart 2017 Prof.dr. Derk Loorbach Werken aan de eindopdracht module 3 14 dinsdag 4 april 2017 Prof.dr.ing. Geert Teisman module 4 19 dinsdag 9 mei 2017 Prof.dr. Michel van Eeten module 4 21 dinsdag 23 mei 2017 Mevrouw prof.dr.ir. Katrien Termeer module 4 23 dinsdag 6 juni 2017 Prof.dr. Marcel Veenswijk Slotbijeenkomst 26 dinsdag 27 juni 2017 Prof.dr. Mark van Twist en jury 5

7 Locatie Alle bijeenkomsten vinden plaats in het pand van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) aan het Lange Voorhout 17 te Den Haag. Dit is op ongeveer 10 minuten loopafstand van station Den Haag Centraal. De NSOB beschikt niet over eigen parkeergelegenheid. Parkeergarages op loopafstand van de NSOB zijn de garage onder het Plein en de Malieveldgarage. Digitale leeromgeving Tijdens het leeratelier wordt gebruik gemaakt van de digitale leeromgeving Viadesk. Het benodigde cursusmateriaal wordt verstrekt via deze digitale leeromgeving. Kosten van het cursusmateriaal zijn bij het collegegeld inbegrepen. 6

8 Deelnamekosten en aanmelden Deelnamekosten De kosten voor deelname aan het Leeratelier Strategie bedragen 7.400,00. Dit bedrag betreft opleidingskosten, literatuur- en verblijfskosten. Het bedrag is vrijgesteld van BTW. Aanmeldingsformulier U kunt zich aanmelden door middel van het aanmeldingsformulier. Dit formulier vindt u op onze website: en is digitaal op te vragen bij projectmanager Marije Plooij (plooij@nsob.nl). Het ingevulde en ondertekende aanmeldingsformulier ontvangen wij graag digitaal (gescand). U kunt het aanmeldingsformulier mailen aan projectmanager Marije Plooijvan Ruiten: plooij@nsob.nl. Het formulier kan uiteraard ook per post aan ons worden toegezonden: NSOB Antwoordnummer WB DEN HAAG In beide gevallen ontvangen wij graag een (digitale) pasfoto voor het maken van een deelnemerslijst voor de betrokkenen bij het leeratelier. Deadline aanmelding De deadline voor aanmelding voor deelname aan het Leeratelier Strategie is maandag 3 oktober Inschrijving Inschrijving voor het leeratelier vindt plaats op volgorde van binnenkomst van de aanmeldingsformulieren bij de NSOB. 7

9 Organisatie van het leeratelier Organisatie van de opleiding Prof. dr. M.J.W. (Mark) van Twist is als decaan van het Leeratelier Strategie de eindverantwoordelijke voor het leeratelier. Ilsa de Jong MSc is als leermanager verantwoordelijk voor de inhoudelijke ondersteuning van het leeratelier. Drs. Marije Plooij-van Ruiten is als projectmanager verantwoordelijk voor de organisatie van het leeratelier. Meer informatie Voor inhoudelijke informatie over het Leeratelier Strategie kunt u terecht bij de leermanager, Ilsa de Jong MSc: jong@nsob.nl of Voor overige vragen kunt u contact opnemen met drs. Marije Plooij-van Ruiten, projectmanager: plooij@nsob.nl of Voor meer algemene informatie over de NSOB kunt u terecht op onze website: 8

10 Contactpersonen Decaan: Prof. dr. M.J.W. (Mark) van Twist Leermanager: Mevrouw I. (Ilsa) de Jong MSc Projectmanager: Mevrouw drs. M. (Marije) Plooij-van Ruiten