Leeratelier politiek-bestuurlijke sensitiviteit. Doorontwikkeling van de persoonlijke radar

Transcriptie

1 Leeratelier politiek-bestuurlijke sensitiviteit Doorontwikkeling van de persoonlijke radar Start leeratelier: 6 maart 2017

2 Voorwoord De Teeven-deal en de daaruit voortgekomen bonnetjesaffaire, de problemen met de uitbetaling van het PGB, het wegstemmen van de nieuwe Zorgverzekeringswet door de Eerste Kamer en het dossier Wind op land bij de Provincie Noord-Holland, het zijn slechts enkele recente voorbeelden die laten zien hoe belangrijk politiek-bestuurlijke sensitiviteit is voor bestuurders en ook voor ambtenaren. Het belang ervan evenals de complexiteit rondom politiek-bestuurlijke sensitiviteit wordt regelmatig zichtbaar zowel op landelijk als op provinciaal en gemeentelijk niveau. Situaties die onder controle lijken, ontwikkelen zich door net niet passende interventies, gebaren of uitspraken soms tot explosieve dossiers. Terwijl even zo kleine stappen en interventies soms ook net de angel uit een debat of pijnlijke situatie kunnen halen. En dat is niet alleen een verantwoordelijkheid van de bestuurder zelf. Ook ambtenaren hebben daarin een verantwoordelijkheid. Niet alleen als het mis dreigt te gaan en de positie van de minister, staatssecretaris, gedeputeerde of wethouder op het spel staat en de crisis moet worden bezworen. Juist de alledaagse situaties vragen om politiek-bestuurlijke sensitiviteit, omdat grote kwesties steeds voortkomen uit alledaagse handelingen of de afwezigheid ervan. De ene keer heeft de bestuurder zich al gecommitteerd aan iets wat toch niet zo handig blijkt en waarover dan ambtelijk advies nodig is om er onderuit te manoeuvreren. De volgende keer zijn de politieke verhoudingen lastig, omdat er een omstreden coalitie is gevormd die echter wel door moet met de lopende dossiers. En weer een andere keer lijkt het net alsof het dossier met je op de loop gaat, steeds maar nieuwe ontwikkelingen heeft, waardoor je het gevoel hebt dat het dossier niet onder controle is en controle en comfort je steeds weer ontglippen. Voor ambtenaren is het zaak dit soort situaties te begrijpen en erin te kunnen opereren. Politiek-bestuurlijke sensitiviteit gaat dan steeds over de grotere betekenis van alledaagse dingen. Het is onderdeel van ambtelijk vakmanschap dat steeds vorm krijgt in veranderende verhoudingen. Netwerken, medialogica, integriteit en emotie- en incident-gedreven politiek zijn relevante bakens voor politiek-bestuurlijke verhoudingen en daarmee voor ambtelijke politiekbestuurlijke sensitiviteit. Het leeratelier Politiek-bestuurlijke sensitiviteit is een opleidingsprogramma voor ambtenaren die met hun eigen gevoelige dossier aan de slag willen. Die in hun praktijk iets willen doen en daarvoor op zoek zijn naar intellectuele reflectie en praktische handvatten. Het leeratelier biedt een veilige leer- en ontwikkelomgeving om aan die praktijk te werken met inbreng van sprekers, ervaren begeleiders en coaches. In alle opleidingen van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur is politiek-bestuurlijke sensitiviteit een belangrijk thema. Dit leeratelier brengt die ervaringen samen en maakt ze tot een apart programma. Door het continu werken aan een eigen opdracht en het aanbieden van (top)sprekers op verschillende relevante disciplines gaat dit leeratelier niet alleen verder, maar ook dieper dan het gebruikelijke dagdeel politieke sensitiviteitstraining. Kortom, het leeratelier Politiek-bestuurlijke sensitiviteit is niet alleen een opleiding voor de ambtenaar die deelneemt, maar door het werken aan een heikel dossier uit de eigen praktijk ook een duurzame investering voor zijn of haar organisatie. We kijken er naar uit om je als deelnemer te begroeten! Dr. Martin Schulz Decaan Leeratelier Politiek-bestuurlijke sensitiviteit 2

3 Het leeratelier Politiek-bestuurlijke sensitiviteit is een belangrijk aspect van ambtelijk vakmanschap. Het is iets dat je ziet, bijvoorbeeld in de betekenis van analyseren en doorgronden van verhoudingen, belangen en posities. Tegelijkertijd is het ook iets dat je doet bijvoorbeeld door met de juiste mensen te praten, door je bestuurder de juiste dingen te laten zeggen of niet en door teksten zo te formuleren dat ze precies de reactie oproepen die je beoogt. Dit zien en doen van politiekbestuurlijke sensitiviteit staat in het leeratelier centraal. Dat betekent tegelijkertijd dat dit een leeratelier is waarbij het zelf zien en doen de rode draad is. Je gaat aan de slag met eigen casuïstiek en aan de hand van de eigen dossiers voer je gesprekken met sprekers, de andere deelnemers en (desgewenst) een coach. Politiek-bestuurlijke sensitiviteit is namelijk niet iets waar je abstract over kunt leren, het is een manier van zien en doen waar je bewust van kunt worden en waarin je een eigen stijl ontwikkelt. Het leeratelier heeft aandacht voor veranderende verhoudingen in samenleving en politiek, waardoor politiek-bestuurlijke sensitiviteit belangrijker is geworden, maar ook complexer. Enkele voorbeelden van die veranderingen zijn: decentralisaties en de daarmee gepaard gaande opkomst van systeemverantwoordelijkheid, de overheid die steeds frequenter in netwerken participeert, in de wetenschap dat ze niet als enige publieke waarde creëert, het toegenomen zijlicht op persoonlijke integriteit van politici, bestuurders en ambtenaren, de mate waarin emoties en incidenten de agenda en de houding van het politieke debat bepalen, de groter wordende rol van burgers, cliënten, bewoners en gebruikers in dienstverlening en de continue meerschaligheid van vraagstukken (van het Europese tot het lokale niveau). Allemaal zijn het ontwikkelingen die het handelen van ambtenaren mede bepalen en die interfereren met traditionele politiek-bestuurlijke vraagstukken, zoals: hoe iets gedaan te krijgen met een zwakke of politiek beschadigde coalitie aan het roer, hoe om te gaan met lobby s die je dossier in de weg zitten, wat te doen met volksvertegenwoordigers die op kruistocht tegen een bestuurder trekken of hoe bestuurders te ondersteunen die steeds beloftes doen, die niet kunnen worden waargemaakt? Het zien en doen van politiek-bestuurlijke sensitiviteit uit zich in vele verschillende vragen en situaties. We geven enkele voorbeelden. Hoe krijg je inzicht in de politiek-bestuurlijke dynamiek (zien) en hoe laat je jouw bestuurder daarin goed acteren (doen)? Wat is het bestaande en gewenste beeld van je dossier in de politiek en de media (zien) en hoe zorg je ervoor dat je die beeldvorming stuurt (doen)? Welke gevoeligheden zijn verbonden met specifieke ongemakkelijke boodschappen die toch verkondigd moeten worden (zien) en hoe draag je die vervolgens op zo een manier uit dat ze geen schade aanrichten of liever nog, voor je werken (doen)? Wat is de betekenis van (kritische) reacties (zien) en hoe verhoud je jezelf daartoe (doen)? Wat is het doel van dit leeratelier? Het doel van deze opleiding is het versterken van de persoonlijke radar van deelnemers voor politiek-bestuurlijk sensitieve situaties. Deelnemers leren 1 : Oog ontwikkelen voor persoonlijke waarden, eigen integriteit en grenzen in relatie tot politiek-bestuurlijke kwesties (persoonlijke vaardigheden); Handvatten om in de politiek-bestuurlijke context effectiever te kunnen adviseren, beïnvloeden en vernieuwen (interpersoonlijke vaardigheden); 1 Deze vaardigheden refereren aan de vaardigheden voor political astuteness van o.a. Hartley, Alford et al.. Voor meer informatie zie: Yates.pdf 3

4 Inzicht in de aard en de werking van politiek-bestuurlijke verhoudingen door analyse van het politieke krachtenveld (het kunnen lezen van mensen en situaties); Ontwikkelen van een radar voor politiek-bestuurlijk gevoelige aspecten en voor het vroegtijdig herkennen ervan (toekomstscenario s uitdenken en strategie bepalen) Voor wie is dit leeratelier? Dit leeratelier is voor senior medewerkers van zowel rijk, provincie als gemeente die een verdiepingsslag willen maken en die met enige regelmaat politiek voorin de vuurlinie staan. Deelnemers hebben idealiter een dossier, kwestie of situatie omhanden die hoge eisen stelt aan de eigen politiek-bestuurlijke sensitiviteit zodat inbreng en reflecties van sprekers ook steeds kunnen worden gebruikt om de eigen praktijk direct verder te ontwikkelen. Ook voor deelnemers die aan het begin of einde staan van een dergelijk traject en vooruitkijkend of terugkijkend willen leren, is dit een passend leeratelier. We stellen het leeratelier graag open voor deelnemers van zowel gemeenten, provincies en het rijk, omdat het gelegenheid biedt de verschillen en overeenkomsten tussen de verschillende overheidslagen te bespreken. Zo is bijvoorbeeld het contact met bestuurders en politici bij provincies en gemeenten veel rechtstreekser dan bij het rijk. Dit doet een beroep op het eigen beoordelingsvermogen van ambtenaren en kan ook betekenen dat een ambtenaar daardoor heel persoonlijk onder druk komt te staan. Hoe ga je om met het politieke als het meer persoonlijk is? Wat betekent het als vraagstukken operationeler van aard zijn, waar liggen dan de bananenschillen? Kortom, ook al zijn de noties dezelfde, de uitwerking bij de drie niveaus is verschillend en daar gaan we graag over in gesprek. Centrale didactiek: leren door doen Rode draad in het leeratelier Politiek-bestuurlijke sensitiviteit is het zelf bezig zijn met de ontwikkeling van het eigen inzicht en handelingsrepertoire in een concrete actuele opgave. De opleiding heeft daardoor direct effecten voor de eigen organisatie en brengt een verandering teweeg die deelnemers zelf initiëren en vormgeven. We starten met analyses van het politiekbestuurlijke krachtenveld waarin deze kwestie zich bevindt: hoe ziet het eruit, hoe is dat zo gekomen, beweegt het in de gewenste richting of niet, wie doen dat dan en hoe en welke mogelijkheden zie je zelf om de dynamiek in het krachtenveld te beïnvloeden in de door jou gewenste richting? Dat kan over van alles gaan, zoals de relatie met de volksvertegenwoordiging, het beeld in de media, de houding en het gedrag van specifieke mensen in het dossier, de continue stroom aan vragen vanuit politieke fracties die er op andere dossiers niet is en ga zo maar door. Het leeratelier start met een voorbereidende opdracht 2, die is bedoeld om het eigen vraagstuk helder te krijgen en om de centrale kwesties in het politiek-bestuurlijke netwerk rondom je vraagstuk scherp te krijgen. Gedurende het leeratelier werk je deze opdracht stap voor stap verder uit. Daarbij fungeert de opdracht als het ware als een logboek, waarin wordt bijgehouden hoe de opgedane kennis in de praktijk wordt toegepast. Vanuit deze analyses werken we verder aan het doorgronden van mechanismen die zich in het eigen dossier en dat van andere deelnemers voordoen. Gedurende het leeratelier brengen we in subgroepen verschillende mechanismen bij elkaar en ontwikkelen we als groep een gereedschapskist voor politiek-bestuurlijke sensitiviteit waaruit iedere deelnemer naar behoefte kan putten. Want dat is uiteindelijk waar de leergang toe leidt: ruimte en gereedschap waarmee deelnemers en organisaties hun politiek-bestuurlijk sensitiviteit kunnen vergroten. Belangrijk is dat de deelnemer hierbij zelf aan het roer staat: hij/zij bepaalt welke inzichten hij/zij wil ontwikkelen. De NSOB geeft hiertoe zowel binnen als buiten de kaders van de opleiding verschillende handvatten: theorievorming, praktijkuitwisseling (leren van elkaar), uitbreiding van 2 De concrete opdracht wordt na inschrijving verstrekt. 4

5 handelingsrepertoire en het vormgeven van de persoonlijke vaardigheden aan de hand van een coachingstraject. - Theorie: de spelregels en het krachtenveld inzichtelijk maken Docenten zullen wetenschappelijke theorievorming en inzichten uit (eigen) onderzoeken delen en inzicht verschaffen in de politieke spelregels, de verschillende logica s en spanningen en in gesprek met de deelnemers verkennen hoe het politiek-bestuurlijke krachtenveld zich anno nu beweegt, zowel in algemene zin als specifiek in de eigen casus. - Praktijk: samen leren van elkaars casuïstiek Tijdens de bijeenkomsten leren deelnemers van elkaar door praktijken met elkaar uit te wisselen, evenals van practitioners uit de verschillende geledingen van de overheid. De eigen praktijkcasus helpt om de eerder opgedane theoretische inzichten en noties te vertalen naar de eigen opgaven. - Handelingsrepertoire: doorontwikkeling van de gereedschapskist De deelnemers ontwikkelen in het leeratelier gaandeweg gezamenlijk een gereedschapskist. Een tool in een gereedschapskist is echter van weinig betekenis zonder kennis van de contexten waarin en de manieren waarop de tools kunnen worden toegepast. Dat vraagt bijvoorbeeld aandacht voor de personen, de rolopvattingen en de verschillende organisaties en organisatiedilemma s die in het leeratelier aan de orde komen. Gedurende het leeratelier werken deelnemers samen in groepsverband aan het vormgeven van een gereedschapskist. - Exclusief coachingstraject: je persoonlijke coach en sparringpartner Deelnemers die interesse hebben om naast de vaste onderdelen in het programma individuele gesprekken te voeren met een coach, helpen wij met het vinden van deze coach. Wij werken hierbij samen met Intercoach, een centrum voor collega-coaching binnen de overheid. Om een verbinding tussen het coachingstraject en de opleiding te borgen, kan een deelnemer gedurende de opleiding maximaal twee maal een beroep doen op de programmaleiding om te bespreken hoe inzichten uit het coachingstraject kunnen worden verbonden met de opleiding. 5

6 De opbouw Opbouw van het leeratelier Het leeratelier bestaat uit 8 lesdagen, opgebouwd uit zeven modules in de periode maart 2017 november 2017 en een terugkomdag in het voorjaar van Deze opbouw lichten we hieronder nader toe. - Zeven modules Vanaf de start in februari is er elke drie weken een bijeenkomst. De modules hebben steeds dezelfde opbouw. Aan het begin van de ochtend kijken we samen diagonaal door de logboeken heen en bespreken we opvallende kwesties met de gehele groep. Wat waren de lessen van de vorige keer en wat zijn de visies op het thema van de dag? Dit wordt gedaan onder begeleiding van de programmaleiding. Daarna volgen twee onderwijsbijdragen met docenten en/of practitioners waarin concrete aspecten van politiek-bestuurlijke sensitiviteit worden besproken. De docenten hebben steeds aandacht voor algemene theoretische en praktische inzichten en voor de relatie met de praktijk waarmee de deelnemers bezig zijn. Aan het einde van de middag vertaalt elke deelnemer de inzichten naar opdrachten die hij of zij zichzelf geeft om in de komende periode uit te voeren. Ook wordt onder begeleiding van de programmaleiding in een subgroep gewerkt aan het bijeenbrengen van inzichten voor de gezamenlijke gereedschapskist. Tijdens de laatste module oogsten de deelnemers samen de opbrengsten van hun ontwikkeling. Aan de hand van presentaties door de verschillende subgroepen bekijken we hoe het inzicht over en handelingsrepertoire van politiek-bestuurlijke sensitiviteit zich heeft ontwikkeld. Een jury beoordeelt en bevraagt de deelnemers kritisch op basis van een tijdens de slotdag gegeven presentatie waarin de gereedschapskist wordt gepresenteerd. - Terugkommiddag Na een aantal maanden komen de deelnemers een middag terug om te reflecteren op opgedane inzichten en om uit te wisselen hoe hun casus zich verder heeft ontwikkeld. De programmaleiding spart dan nog een keer met de deelnemers waarbij zowel de individuele casus als de gezamenlijke inzichten aan bod komen. De middag wordt voorbereid door een aantal van de deelnemers zelf met ondersteuning van de programmaleiding. 6

7 Het programma Module 1 Leiden en dienen in het openbaar bestuur Datum Omschrijving Docenten 6 maart 2017 Kennismaking met en introductie van het leeratelier, bespreken van de voorbereidende opdrachten aan de hand van pitches en bespreken van de wijze waarop we het leeratelier doorlopen. Dr. Martin Schulz & Esmé Cartens MA Ter aftrap van het leeratelier hebben we een (oud)kamervoorzitter/lid gevraagd een lezing te verzorgen over het betere politieke handwerk. Aan het einde van de ochtend krijgen we zo een inzicht in politieke beweegredenen en motivering. Vervolgens zal prof. dr. Paul Frissen spreken over de spanningen tussen de politiek en het politieke, tussen politieke symboliek en ambtelijke degelijkheid, tussen politieke macht en ambtelijke rationaliteit en tussen werken voor de publieke zaak en de publieke bestuurder. (Oud)Kamervoorzitter/- lid Prof. dr. Paul Frissen, bestuursvoorzitter NSOB, hoogleraar Tilburg University Tussen de modules werken de deelnemers aan eigen opdrachten en de groepsopdracht. Module 2 Inspelen op een veranderende omgeving 11 april 2017 Wat betekenen de veranderingen in de samenleving voor de politiek, maar ook voor ambtelijke wereld? Wat betekent de kortere doorlooptijd van beleid evenals de incident-beluste media voor het ambtelijk vakmanschap? En hoe blijf je in je werk integer, in de zin van heel, onder continue politieke (en topambtelijke) druk? Stavros Zouridis gaat samen met de deelnemers aan de slag om het politieke krachtenveld, de coalities, de politieke verhoudingen en het externe krachtenveld en netwerk uit te pluizen. De klassieke angst voor politieke bananenschillen mag het publieke ondernemerschap niet lam leggen. Prof. dr. Martijn van der Steen gaat in op de vraag wat goed publiek ondernemerschap is in tijden waarin het uiterste wordt gevraagd van ambtelijk vakmanschap in een netwerksamenleving. Prof. dr. Stavros Zouridis, hoogleraar Tilburg University & oud-topambtenaar van het ministerie van Veiligheid & Justitie Prof. dr. Martijn van der Steen, hoogleraar Erasmus Universiteit Tussen de modules werken de deelnemers aan eigen opdrachten en de groepsopdracht. 7

8 Module 3 Het spel der politiek 22 mei 2017 Hoe vertaal je de politieke dynamiek door naar de ambtenarij? Wat voor ambtenaar ben jij en wat voor bestuursstijl past bij jou? Wat zijn de verschillende rationaliteiten en logica s waar je mee te maken hebt in politiek-ambtelijke verhoudingen? Wat is de rol van legitimiteit, verantwoordelijkheid maar ook verantwoording? In de middag spreken we met Hans Hoogeveen. Hij gaat in op de vraag: Hoe speel ik het spel? Als topambtenaar weet hij als geen ander hoe je moet onderhandelen en welke vaardigheden je dient te bezitten om zowel richtinggevend als dienend ambtenaar te zijn. Afhankelijk van de behoefte in de groep kunnen ook thema s de revue passeren als court politics (wie heeft het oor van de bestuurder) en de politieke back office van de bestuurder. Prof. dr. Pieter Tops, Tilburg University Prof. mr. dr. Hans Hoogeveen, permanente vertegenwoordiger FAO in Rome. Tussen de modules werken de deelnemers aan eigen opdrachten en de groepsopdracht. Module 4 Politiek-bestuurlijke advisering 20 juni 2017 Meedenken en tegenspreken, politieke advisering is een spel van dilemma s en paradoxen. Prof. dr. Mark van Twist spreekt met de deelnemers over politiek-bestuurlijke advisering, de kenmerken en gevoeligheden ervan. Prof. dr. Mark van Twist, hoogleraar Erasmus Universiteit, decaan NSOB Besturen is vooruitzien en het beïnvloeden van bestuur vraagt om het tijdig rekening houden met politieke cycli. Een belangrijke vraag daarin is hoe je een dossier in de koffer van de informateur of zelfs de formateur krijgt. Prof. dr. Marcel Boogers neemt de deelnemers mee in de politieke cycli en bespreekt op basis daarvan hoe strategisch vooruitzien, werkt in de praktijk. Tussen de modules werken de deelnemers aan eigen opdrachten en de groepsopdracht. Module 5 Van slechte taal tot goed verhaal Prof. dr. Marcel Boogers, Tilburg University 5 september 2017 Prof. dr. Hans de Bruijn en een speechschrijver nemen de deelnemers mee in de wereld van advisering, beïnvloeding en framing. Deze moduledag staat in het teken van het verhaal, van de taal die je gebruikt in je communicatie naar je bestuurder. Hoe geef je een strategisch advies? En hoe word je effectief in je beïnvloeding? Aan de hand van een speechschrijver leer je zelf de juiste woorden te vinden voor het advies dat je wilt geven. Maar ook extern, welk verhaal vertel je naar buiten toe? Wat betekent de huidige mediawerkelijkheid voor organisatieontwikkeling bij de overheid? En wat betekent de huidige mediasamenleving voor het vak van public affairs? Welke framing je kiest is van groot belang, zo zal blijken tijdens een bijdrage van Dr. Thomas Schillemans Prof. dr. Hans de Bruijn hoogleraar TU Delft, en een speechschrijver van een politicus of in de media veelvuldig zichtbare topambtenaar Dr. Thomas Schillemans, Universiteit Utrecht met public affairs practitioner Tussen de modules werken de deelnemers aan eigen opdrachten en de groepsopdracht. Ook hebben de verschillende groepen een tussentijds gesprek met de programmaleiding om te bezien hoe de voortgang is en welke obstakels ze tegenkomen. Dit gesprek wordt separaat ingepland op 8

9 een dag waarop (een deel van) de groep in de gelegenheid is met de programmaleiding van gedachten te wisselen. Het gesprek heeft plaats bij de NSOB in Den Haag. Waar nodig zullen achtereenvolgens ook de individuele gesprekken worden gepland met de deelnemers die aan het coachingstraject deelnemen. Module 6 Omgaan met crises 9 oktober 2017 Politieke crises en incidenten vormen regelmatig struikelblokken voor bestuurders. Prof. mr. dr. Erwin Mulder neemt de deelnemers mee in zijn verhaal over besluitvorming in tijden van politieke crisis. Wat zijn de do s en de dont s en hoe raak je in en uit de crisis? In de middag ontmoet de groep een carrousel aan personen die een significante rol speelden in een lastig dossier uit het verleden. Daarbij valt te denken aan thematieken rondom infrastructurele projecten (bijv. Spoorzone Delft, Noord-Zuidlijn in Amsterdam en dossier Wind op land van provincie Noord-Holland), ICTprojecten (Elektronisch Patiënten Dossier EPD) en decentralisaties. In gesprekken van min rouleren de verschillende groepjes langs de sprekers op rijks, provinciaal en gemeentelijk niveau. Prof. mr. dr. Erwin Muller, hoogleraar Universiteit Leiden en vicevoorzitter Onderzoeksraad voor de Veiligheid Carrousel van practitioners Tussen de modules werken de deelnemers aan eigen opdrachten en de groepsopdracht. Module 7 De toekomst van ambtelijk vakmanschap 14 november 2017 We starten met een reflectie op de opgedane inzichten en gezamenlijk kijken we naar de ambities voor de toekomst. Wat zijn de lessen die je meeneemt? Welke acties onderneem je op de korte termijn of als een dossier zich weer aandient? Dit doen we in samenwerking met een topambtenaar. Hij/zij zet vervolgens samen met de deelnemers een stip op de horizon; waar draait ambtelijk vakmanschap om in de toekomst? Vervolgens vinden de eindpresentaties en jurering van de groepsopdracht plaats. Deze presentaties hebben plaats tijdens een officiële slotbijeenkomst aan een jury. De jury bestaat uit een mix van (top)ambtenaren, politici en wetenschappers. Dr. Martin Schulz Esmé Cartens MA Expertpanel Terugkommiddag 13 februari 2018 ( ) Na afloop van het leeratelier vindt er nog een terugkommiddag plaats. Dit wordt in co-creatie met de deelnemers georganiseerd om te voldoen aan de mogelijk nog aanwezige behoeftes na het traject. Dr. Martin Schulz Esmé Cartens MA 9

10 Organisatie Voor wie? Dit leeratelier is gericht op senior medewerkers, die werkzaam zijn binnen het Rijk, de provincies, de waterschappen of de gemeenten en hun politiek-bestuurlijke sensitiviteit willen vergroten. Het is een opleiding voor hen die werken in publieke organisaties en voor hen die zich in hun werk vaak moeten verhouden tot politiek-bestuurlijke afwegingen in het openbaar bestuur. Voor het doorlopen van het leeratelier is het relevant om toegang te hebben tot een of meer praktijksituaties die gebruikt kunnen worden voor het leerproces. Meerwaarde Dit leeratelier ondersteunt deelnemers in de invulling van eigen actuele opgaves rondom politiekbestuurlijke sensitiviteit. Door een slimme koppeling van inzichten in het politieke en ambtelijke krachtenveld, het oefenen van bijvoorbeeld taal en medialogica en het doorontwikkelen van persoonlijke vraagstukken worden deelnemers aan het werk gezet voor de ontwikkeling van hun persoonlijke, intuïtieve radar. Aangezien de deelnemer ook echt de lessen zal moeten uitproberen in de eigen organisatie gaat deze opleiding uit van een olievlekwerking en profiteert niet alleen de deelnemer, maar het hele team! Investering De kosten van het leeratelier bedragen 5.900,-. Dit bedrag betreft opleidingskosten (inclusief terugkombijeenkomst), locatiekosten (incl. lunch) en literatuurkosten. Het bedrag is vrijgesteld van BTW. Eventuele kosten voor deelname aan het separate coaching traject met Intercoach (ongeveer 1.500,-) zijn niet inbegrepen. Het leeratelier telt acht dagen en loopt van maart 2017 tot en met november 2017, met een terugkomdag in het voorjaar van De opdrachten vereisen naar schatting een inzet van nog eens ongeveer 4-8 uur tussen de verschillende bijeenkomsten. Ook dient rekening gehouden te worden met benodigde tijd voor de eindopdracht en de bijbehorende presentatie. Aanmelding en informatie Voor meer informatie over het leeratelier kunt u contact opnemen met de leermanager van de opleiding Esmé Cartens via of via cartens@nsob.nl. Of ga naar de website voor meer informatie: Deelnemers kunnen zich aanmelden door het aanmeldingsformulier naar de NSOB te sturen. Het aanmeldingsformulier is te vinden op Locatie De bijeenkomsten vinden plaats bij de NSOB aan het Lange Voorhout 17 in Den Haag. Programmaleiding Deze opleiding wordt vanuit de NSOB geleid door: Decaan dr. Martin Schulz, co-decaan NSOB en adjunct-directeur van de NSOB Denktank. Vanuit het decanaat van deze opleiding houdt Martin Schulz zich bezig met de inhoudelijke samenstelling van de opleiding en met het reflecteren op de logboek opdrachten en tussentijdse voortgang van de eindopdracht. Leermanager Esmé Cartens MA is verantwoordelijk voor de inhoudelijke organisatie en te allen tijde bereikbaar voor vragen via cartens@nsob.nl Projectmanager Saskia Wiersma is verantwoordelijk voor de logistieke zaken en bereikbaar via wiersma@nsob.nl 10

11 Over de NSOB De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) verzorgt sinds 1989 hoogwaardige postacademische opleidingen. In dat jaar besloten de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit Rotterdam tot de oprichting van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur. Sinds juli 1995 participeren behalve de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit Rotterdam ook de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam, de Technische Universiteit Delft, de Universiteit van Tilburg en de Vrije Universiteit van Amsterdam in de NSOB. Vanaf haar aanvang streeft de NSOB ernaar om met geavanceerde en uitdagende opleidingen voor het topsegment van het management in openbaar bestuur en publieke sector bij te dragen aan een hoogwaardig openbaar bestuur. De opleidingen van de NSOB onderscheiden zich door: Het aanbieden van leeromgevingen die in hun didactiek zijn afgestemd op het leren van ervaren tot zeer ervaren professionals. De inzet van topdocenten uit wetenschap en praktijk is daarbij vanzelfsprekend. Het aanbieden van leerinhouden waarin inzichten uit vooraanstaande researchprogramma s worden verbonden met strategische vragen uit de praktijk. De relatie van de NSOB met universiteiten is daarom van groot belang. Daarnaast is de NSOB ook een onafhankelijke denktank die strategische vragen in de publieke sector onderzoekt. Het aanbieden van leerprogramma s waarin maatschappelijke ontwikkelingen en transformaties altijd uitgangspunt zijn voor reflectie over de publieke sector en het openbaar bestuur. Begrip van de wereld is in deze domeinen cruciaal. Er kan niet worden volstaan met instrumentele vakkennis op managementgebied. Het aandacht schenken aan persoonlijke effectiviteit in de context van de voornoemde reflectie. Daarbij staat voor de NSOB voorop dat dienstbaarheid aan de publieke zaak een van de professionele en dus ook persoonlijke kernwaarden is. De kennisfunctie van de NSOB komt naar voren in haar rol als denktank. De denktank van de NSOB verzorgt praktijkgericht én wetenschappelijk ingebed onderzoek. Het onderwijs voedt de denktank van de NSOB met nieuwe vragen op het gebied van beleid, sturing en de verhouding tussen publieke, private en maatschappelijke domeinen. Andersom zorgt de denktank door excellent onderzoek voor permanente verbetering en vernieuwing van het curriculum. Zo bevruchten onderwijs en onderzoek elkaar, vanuit theorie en praktijk. Het onderzoek van de NSOB draagt bovendien bij aan het publieke debat over de rol en het functioneren van het openbaar bestuur en andere domeinen in de publieke sector. 11

12 Contactpersonen Decaan: Dr. Martin Schulz Leermanager: Esmé Cartens MA Projectmanager: Saskia Wiersma