7178_Opmaak H :26 Pagina 60

Transcriptie

1 7178_Opmaak H :26 Pagina 60

2 7178_Opmaak H :26 Pagina 61 6 'Geld maakt wegen op de zee.' Arabisch gezegde Het Volkerak-Zoommeer is met een oppervlakte van ruim hectare één van de grootste zoetwatermeren van Nederland. Van oorsprong was het Volkerak- Zoommeer een onderdeel van de zoute delta met een open verbinding naar de Noordzee. Na de watersnoodramp van 1953 is het Deltaplan opgesteld met als belangrijkste doel de veiligheid van Zuid-West Nederland te waarborgen. Naast deze doelstelling behelsde het Deltaplan ook de verbetering van de ontsluiting van het Deltagebied en de zoet-watervoorziening voor de landbouw, alsmede het creëren van een doorgaande scheepvaartroute van Rotterdam naar Antwerpen. Tijdens de uitvoering van het Deltaplan werd besloten dat de Oosterschelde niet zou worden afgesloten, maar dat ter beveiliging een stormvloedkering zou worden aangelegd. Om het getijdenverschil echter niet in gevaar te brengen, moest de Oosterschelde kleiner worden. Vandaar dat de Philipsdam en de Oesterdam zijn aangelegd. Als gevolg van de aanleg van deze dammen ontstond in 1987 een zoetwatermeer het Volkerak-Zoommeer. De eerste jaren verliep de ecologische ontwikkeling uitstekend. De overgang van zout naar zoet liep voorspoedig en in het meer kwamen allerlei zoetwater-organismen. De laatste jaren blijkt het natuurlijk evenwicht evenwel ernstig verstoord. In zijn huidige vorm genereert het Volkerak-Zoomeer veel economische baten voor de regionale economie. Als wordt gekeken naar de omzet in relevante economische sectoren als recreatie en toerisme en andere vormen van bedrijvigheid die een één-opéén relatie hebben met (water en natuur in) het Volkerak-Zoommeer, de zogenaamde directe geld-stromen en indirecte geldstromen, dan gaat het om een bedrag van ruim 91 miljoen Euro per jaar. Om de maatschappelijke terugverdientijd te berekenen, is het ook noodzakelijk te kijken naar het resultaat na aftrek van de kosten en belastingen. In tabel 6.1 komt naar voren dat het gaat om een bedrag van 3,7 miljoen Euro per jaar als resultaat na belasting. 61

3 7178_Opmaak H :26 Pagina 62 Volkerak Zoommeer direct resultaat per gemeente Recreatie en Binnenvaart EUR 000 Horeca Cultuur visserij Totaal Tholen Bergen op Zoom Woensdrecht Reimerswaal Steenbergen Oostflakkee Moerdijk Totaal Netto rendement in % van omzet 5,0 9,9 7,8 Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting a 29,5% Dividendbelasting a 25% Resultaat na belasting : Volkerak-Zoommeer direct resultaat per gemeente te herleiden tot water en natuur. 62 De geldstromen laten zien dat voor het Volkerak-Zoommeer op dit moment de binnenvaart de belangrijkste economische drager van 'de blauwe economie' is. Dat is begrijpelijk, want het Volkerak-Zoommeer is een belangrijke corridor tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen. Kijken we naar andere relevante sectoren, dan zien we dat zich een aantal belangrijke aan water gerelateerde vormen van horeca en andere vormen van recreatieve voorzieningen (jachthavens e.d.) heeft ontwikkeld in de regio. Hoewel juist ook de landbouw, die in het gebied grote potenties heeft (met name Tholen), voor haar baten sterk afhankelijk is van een goede waterkwaliteit en maatregelen hebben daar ook effect op, is die sector in deze analyse niet meegenomen in de berekeningen omdat de beschikbare informatie over die effecten te onduidelijk is. Volkerak-Zoommeer werkgelegenheid per gemeente Recreatie en Binnenvaart EUR 000 Horeca Cultuur visserij Totaal Tholen Bergen op Zoom Woensdrecht Reimerswaal Steenbergen Oostflakkee Moerdijk Totaal : Volkerak-Zoommeer werkgelegenheid per gemeente herleiden tot water en natuur.

4 7178_Opmaak H :26 Pagina 63 Voor alle duidelijkheid: het betreft dus economische activiteiten die voor 100% gebonden zijn aan het water. In dit geval zijn deze omzetten dan ook voor 100% toegekend aan de aanwezigheid van water. Naast deze ondernemingen die volledig afhankelijk zijn van het water, zijn er ook ondernemingen die niet een directe relatie met het water hebben, maar waarvan een belangrijk deel van de omzet toch te herleiden is tot de aanwezigheid van het water. In die zin dat de aanwezigheid van water het gebied tot een aantrekkelijk vestigingsgebied maakt, of dat de aanwezigheid van watergebonden activiteiten voor hen weer tot directe inkomsten kan leiden. Volkerak-Zoommeer indirecte omzet ondernemingen in EUR 000 Totaal FTE Omzet TF Water FTE Water Omzet Toedelingsfactor (TF) 3% Gezondheidinstellingen Bergen op Zoom Oostflakkee Reimerswaal Steenbergen Totaal Recreatie en cultuur Bergen op Zoom Oostflakkee Reimerswaal ,3 12 Steenbergen ,3 13 Woensdrecht Totaal ,6 174 Maneges Bergen op Zoom Moerdijk Oostflakkee Tholen Woensdrecht Totaal Grand Total , : Volkerak-Zoommeer indirecte omzet ondernemingen te herleiden tot water en natuur. Het betreft dan onder meer recreatieve bedrijven die bewust in een groene omgeving gesitueerd willen zijn, maneges die baat hebben bij een groene omgeving, golfbanen en fietsmogelijkheden etc. Het gaat hier dus nadrukkelijk niet om een dubbeltelling met de recreatieondernemingen die direct aan het water zijn gerelateerd. In het onderzoek is op basis van een aantal interviews met betrokken organisaties naar voren geko-

7 7178_Opmaak H :26 Pagina men dat ook in deze regio een voorzichtige 3% van de omzet van dergelijke bedrijven en instellingen toe te rekenen is aan de aanwezigheid van water c.q. te danken is aan de waterrijke omgeving als hoogwaardig vestigingsgebied. Dit wil in dit geval zeggen dat 3% van de omzet van deze ondernemingen direct het gevolg is van de aanwezigheid van het Volkerak-Zoommeer en daarmee 995 FTE aan banen. Dat wil zeggen wat betreft de omzet, want als we dan kijken naar de werkgelegenheid die gepaard gaat met de omzetten van de verschillende sectoren, dan valt op dat de binnenvaart weliswaar de hoogste omzet genereert, maar ook het minst aantal FTE s. Met andere woorden de opkomende functies toerisme en recreatie zijn nu al belangrijker als het gaat om het creëren van werkgelegenheid. Daarbij wordt opgemerkt dat als het gaat om de werkgelegenheid het grootste van de economische spinoff van de binnenvaart uiteraard in andere regio's valt. Wat betreft de werkgelegenheid per gemeente is het overzicht geheel in lijn met de verwachtingen, namelijk dat hoe meer wateroppervlak en 'kust' des te meer omzet en dus werkgelegenheid gepaard gaat met de aanwezigheid van het water. Nu zijn slechts de omzet en de werkgelegenheid in beeld gebracht. In tabel 6.3 is weergegeven wat het resultaat na belasting is van de ondernemingen waarvan een percentage (3%) van de omzet gerelateerd is aan de aanwezigheid van natuur en water. Volkerak-Zoommeer indirect resultaat ondernemingen EUR '000 Gezondheid- Recreatie Maneges Detail- Totaal instellingen en cultuur handel Tholen Bergen op Zoom Woensdrecht Reimerswaal Steenbergen Oostflakkee Moerdijk Totaal Netto rendement 4,0 9,9 9,9 0,9 in % van omzet Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting a 29,6% ,2 29 Dividendbelasting a 25% Resultaat na belasting 30,7 9,1 10,9 0,4 51,1 TABEL 6.4 : Volkerak-Zoommeer indirect resultaat ondernemingen te herleiden tot water en natuur.

8 7178_Opmaak H :26 Pagina 67 Ook hier profiteert de overheid van de economische activiteiten die gepaard gaan met water en natuur in de vorm van belastingen die burgers en ondernemers betalen (OZB, toeristenbelasting etc.). Zo worden door gemeenten toeristenbelasting, forensenbelasting en haven- en kadegelden geïnd (peiljaar 2004). De toeristenbelasting die in het gebied wordt geïnd, bedraagt in totaal Euro per jaar. Ook wordt in het gebied forensenbelasting geïnd ter hoogte van Euro per jaar. Tevens zijn er de haven- en kadegelden. In totaal gaat het hier om een bedrag van Euro per jaar. Als er een geldstroom direct te herleiden is tot het water dan is het deze wel. In Oostflakkee is deze geldstroom te herleiden tot recreatie en toerisme. In Moerdijk gaat het uiteraard om de bedrijvigheid op het gelijknamige bedrijventerrein. Deze baten kunnen wel worden toebedeeld aan het water, maar hebben geen relatie met de natuur in het algemeen en ook geen relatie met de implementatie van de Kaderrichtlijn Water of Natura 2000 in het bijzonder. Niet in positieve zin, noch in negatieve zin. Vandaar dat de haven- en kadegelden van Moerdijk niet zijn meegenomen bij het berekenen van de bestuurlijke terugverdientijd voor de maatregelen die moeten worden genomen binnen het kader van de Kaderrichtlijn Water en Natura Volkerak-Zoommeer lokale belastingen EUR 000 Toeristen Forensen Haven- en kade gelden Totaal Bergen op Zoom Moerdijk Oostflakkee Reimerswaal Steenbergen Tholen Woensdrecht Totaal : Volkerak-Zoommeer overzicht lokale belastingen te herleiden tot water en natuur. Ook in dit gebied is wat betreft de WOZ-waarde gerekend met 15% waardetoevoeging. Als deze toegevoegde waarde wordt geprojecteerd op de huizen die op een afstand van ongeveer 500 meter tot Volkerak-Zoommeer zijn gesitueerd, dan zien we dat in totaal zo n 250 miljoen WOZ waarde te danken is aan de aanwezigheid van natuur c.q. het water. Nogmaals wordt opgemerkt dat het hier gaat om meerwaarde van het onroerend goed. Deze extra waarde komt dus pas bij verkoop van het huis vrij voor de eigenaar, hetgeen gemiddeld een keer in de acht jaar gebeurt. Vandaar dat bij de berekening van de terugverdientijd de WOZ-waarde door 8 is gedeeld. Neemt echter niet

9 7178_Opmaak H :26 Pagina 68 weg dat de OZB, die gerelateerd is aan de WOZ-waarde (en deze wordt eens in de twee jaar vastgesteld door gemeenten) wél per jaar extra inkomsten voor de gemeente oplevert die direct het gevolg zijn van het water c.q. de natuur. 68 Volkerak-Zoommeer WOZ-waarde EUR 000 Gemeente WOZ % Water en Natuur Totaal per gemeente Bergen op Zoom % Moerdijk % Oostflakkee % Reimerswaal % Steenbergen % Tholen % Woensdrecht % Totaal : Volkerak-Zoommeer WOZ-waarde te herleiden tot water en natuur. In het verlengde hiervan innen de gemeenten in 2005 voor in totaal ruim 1 miljoen Euro aan OZB-inkomsten. Het bedrag dat de gemeenten over dezelfde periode aan OZB hebben ontvangen, gerelateerd aan de reeds genoemde 250 miljoen Euro aan waarde die aan het onroerend goed wordt toegevoegd door water en natuur (lees: het Volkerak-Zoommeer), bedraagt in totaal ruim Euro per jaar. Volkerak-Zoommeer OZB-inkomsten EUR Gemeente OZB % Water en Natuur Totaal per gemeente Bergen op Zoom % Moerdijk % Oostflakkee % Reimerswaal % Steenbergen % Tholen % Woensdrecht % Totaal : Volkerak-Zoommeer OZB-inkomsten te herleiden tot water en natuur.

10 7178_Opmaak H :26 Pagina 69 Naast de OZB-inkomsten zijn er nog meer inkomsten voor de overheid: de overdrachtsbelasting van 6% bij het verkopen van een bestaande woning. Bij een nieuwe woning (vrij-op-naam) is er geen overdrachtsbelasting. Zoals gezegd wordt een keer per 8 jaar een huis verkocht. De extra WOZ waarde levert dus eens per 8 jaar een extra baten in de overdrachtsbelasting. De WOZ waarde wordt eens per twee jaar vastgesteld. Indien het uitgangspunt 'WOZ waarde is gelijk aan de marktwaarde' wordt aangenomen, is dit een voorzichtige schatting. Voor het Volkerak-Zoommeer komt dat neer op ruim 1,9 miljoen Euro per jaar. Volkerak-Zoommeer overdrachtsbelasting Onderzoeksgebied Huidige situatie Woningen Extra WOZ waarde in EUR Gemiddelde woonduur in jaren 8 Overdrachtbelasting 6,0% Totaal : Volkerak-Zoommeer overdrachtsbelasting te herleiden tot water en natuur. Al met al kan worden vastgesteld dat zowel de gemeentelijke overheden als het Rijk jaarlijks aanzienlijke inkomsten genereren die gepaard gaan met het water. Voor de kosten draaien vooral de waterschappen en Rijkswaterstaat op. De maatregelen die het waterschap treft worden onder meer betaald uit de waterschapsheffingen. De middelen die Rijkswaterstaat tot haar beschikking heeft komen van de rijksbegroting. Kosten en baten vallen dus ook binnen de overheid op verschillende plaatsen. Zoals al aangegeven bij de Vechtplassen is de waterschapsbelasting een baat-belasting en deze wordt dan ook niet meegenomen in de berekeningen van de terugverdientijd. Maar voor de volledigheid is deze belasting ook voor het Volkerak-Zoommeer in kaart gebracht. Hierbij is een gemiddelde genomen van de tarieven van twee waterschappen namelijk: waterschap Brabantse Delta en waterschap Zeeuwse Delta. 69

13 7178_Opmaak H :26 Pagina 72 Volkerak-Zoommeer waterschapsbelasting EUR Tarief Omslag Belasting Ingezeten omslag Woningen , Gemiddelde WOZ-waarde Totale grondslag , Ingezeten omslag Vervuilingseenheid Woningen Personen 2,5 persoonshuishouden ,8 2, Totaal : Volkerak-Zoommeer waterschapsbelasting. 72 Ook het Volkerak-Zoommeer staat mogelijke grote ingrepen te wachten. En dat heeft alles te maken met de huidige situatie. Begin jaren negentig ontstond namelijk een ommekeer in de waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer. Het zoete water was niet afdoende in beweging en de aanvoer van meststoffen uit het stroomgebied van de Brabantse rivieren en het Hollandsch Diep bleek sterke negatieve effecten te hebben op de waterwaterkwaliteit. De oorzaak van de slechte waterkwaliteit zijn de veel te hoge gehalten van meststoffen (fosfaat en stikstof) in het water in combinatie met te weinig beweging en doorstroming van het afgesloten water. Dit maakt overmatige groei van microscopisch kleine groen- en blauwalgen mogelijk. Met name in de zomer zijn hele stukken van het meer bedekt met een groenblauwe laag. Deze blauwalgen scheiden soms gifstoffen af op grond waarvan de waterbeheerder zwemverboden moet afkondigen. Ook gaat deze algenbloei gepaard met stankoverlast en een onaantrekkelijk uiterlijk van het water. Deze effecten vormen in het gebied een duidelijke rem op de ontwikkeling van de waterrecreatie. Naast de geur die de algen verspreiden, is de aanwezigheid ook nadelig voor de andere organismen die in het Volkerak-Zoommeer leven. De algen verbruiken meer zuurstof dan ze afgeven en ontnemen zoveel licht aan waterplanten dat deze afsterven en de daarmee samenhangende dierengemeenschap sterk verarmt. Dat de situatie moet veranderen staat buiten kijf. De vraag is alleen op welke manier onder andere de blauwalg het beste kan worden bestreden en wat voor het Volkerak-Zoommeer als geheel, ook in het kader van het halen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water en Natura 2000, het beste scenario is. In het kader van de Planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer studeert Rijkswaterstaat momenteel op zoete scenario s (met aanpak van de nutriëntentoevoer en meer doorspoeling in de zomer) en zoute varianten (waarbij blauwalgen niet gedijen).

14 7178_Opmaak H :26 Pagina 73 In deze rapportage is de aanname gemaakt dat uiteindelijk wordt gekozen voor de zoute variant. Onder andere uit het oogpunt van de Natura 2000 doelstelling draagt deze variant volgens onder meer Natuurmonumenten het meeste bij aan de karakteristieke natuurwaarden van dit deel van het Deltagebied. Dit houdt in dat een verbinding van het Volkerak-Zoommeer met de Oosterschelde tot stand wordt gebracht, bijvoorbeeld door middel van de aanleg van nieuwe doorlaatmiddelen in de Philipsdam en/of de Oesterdam. Als gevolg van de nieuwe doorlaatmogelijkheden zal zout en voedselarm water tijdens vloed het Volkerak-Zoommeer instromen en bij eb weer terugvloeien. De getijslag wordt bepaald door de capaciteit van de doorlaat mogelijkheden. Het doorlaten van zout water vergt onder meer aanpassingen in onder andere de Philipsdam en/of de Oesterdam. De beoogde positieve effecten op het ecosysteem hebben consequenties voor daarmee samenhangende gebruikersfuncties binnen het Volkerak-Zoommeer. Zo zullen er in de zoute variant ontwikkelingsmogelijkheden ontstaan voor schelpdieren als mosselen en oesters. Ook zullen zoutwatervissen terugkeren. Daardoor zou de visserij een impuls kunnen krijgen en mag als gevolg van de afname van de blauwalg een positieve impuls ten aanzien van recreatie en wonen worden verwacht. Doordat het zoute water niet meer buiten de (sluis)deur hoeft te worden gehouden zal de scheepsvaart bij de Krammesluizen sneller kunnen doorvaren. Daarentegen valt wel de zoetwatervoorziening voor de regionale landbouw en de regionale waterhuishouding weg; zo blijkt uit de Verkenning oplossingsrichtingen Volkerak-Zoommeer van het RIZA. Om dit te compenseren wordt in het overleg hierover met de overheid een bedrag genoemd van 30 à 40 miljoen Euro (éénmalig). Opgehoogd met 20 miljoen extra leidt dit volgens de landbouwvertegenwoordigers tot een dusdanig verbetering van de productiemstandigheden dat dit naar schatting een omzetstijging van de landbouw op Tholen teweeg kan brengen van iets minder dan een verdubbeling. Om die reden en omdat de beschikbare cijfers niet hard genoeg zijn om in de analyse mee te nemen, worden in deze studie de kosten en baten van deze maatregelen voor de landbouw als een eigenstandige afwegingsproblematiek beschouwd en verder niet meegenomen. In het geval van het Volkerak-Zoommeer komt uit de interviews naar voren dat een sterkere impuls voor de regionale economie wordt verwacht dan bij de Vechtplassen het geval is. Een extra groei van de omzet in toerisme en recreatie die het schone, zoute water teweeg zal brengen, ligt in de orde van 5 tot 10%. Gerekend is derhalve met 8%. Belangrijk daarbij is de impuls die de zoutwatervisserij in het nieuwe Volkerak-Zoommeer kan krijgen. De inkomsten die een en ander kan genereren zijn vastgesteld op basis van de visserijinkomsten per hectare zoals die opgang doen in de 73

17 7178_Opmaak H :26 Pagina 76 Oosterschelde. Op basis van deze gegevens kan worden vatsgesteld dat een jaarlijkse meeromzet van bijna 4 miljoen Euro kan worden gerealiseerd. Deze waarde is opgeteld bij de toekomstige baten van het Volkerak-Zoommeer. Dit is niet apart opgenomen in de tabel, maar legitimeert wel de verwachte groei van 8 % van de omzet. Volkerak-Zoommeer visserij 2001 Omzet Scheldestroomgebied in EUR Aantal hectare s Scheldestroomgebied Omzet per hectare in EUR 500 Aantal hectare Volkerak-Zoommeer Verwacht omzet visserij Volkerak-Zoommeer in EUR : Volkerak-Zoommeer verwachte opbrengst visserijsector in zoute variant. 76 Ook voor de traditionele productiesector scheepvaart levert een zout getijdenmeer baten op. Doordat er geen ingewikkelde zoet-zoutscheiding meer nodig is, verkort dit de wachttijden bij de Krammersluizen. Al deze baten samen worden geschat op een totale groei van 8 % van de omzet in de genoemde sectoren productiesectoren als gevolg van Kaderrichtlijn Water en Natura 2000 bij een zoute variant. De vraag over de exacte kosten is uitermate complex. Ten eerste vanwege de discussie over de mogelijke verzilting van het gebied. De problematiek van het verstoorde evenwicht van het zoete water heeft namelijk geleid tot een fundamentele heroriëntatie op de gedachten achter het Deltaplan die leidden tot een zoet Volkerak-Zoommeer. De kosten daarvan zijn nog maar zeer globaal verkend, nauwkeuriger inschattingen lopen, maar hebben nog geen adequate informatie opgeleverd. Ten tweede is voor dit gebied tot op heden nog geen globale verkenning uitgevoerd naar de kosten die moeten worden gemaakt met betrekking tot de invoering van de Kaderrichtlijn water en Natura Voor het Volkerak-Zoommeer was het daarom noodzakelijk om te werken met globale kostenberekeningen die gemaakt zijn door het RIZA. Hierbij is aangenomen dat uiteindelijk wordt gekozen voor een zout Volkerak- Zoommeer. De kosten die gepaard gaan met het zout maken van het Volkerak- Zoommeer worden binnen deze studie geschat op maximaal 250 miljoen Euro, excl. compensatie voor de landbouw, die zoals eerder gezegd buiten beschouwing zijn gelaten. Deze kosten zijn als volgt opgebouwd: Doorlaatmiddel Philipsdam : miljoen Euro Voorkomen zoutindringing Hollands Diep: miljoen Euro.

18 7178_Opmaak H :26 Pagina 77 Kijkend naar de basisvariant dan valt op dat de maatschappelijke terugverdientijd 3,09 jaar is, de bestuurlijke terugverdientijd 18,68 jaar. Bij de maximale variant is de maatschappelijke terugverdientijd 5,51 jaar, de landelijke bestuurlijke terugverdientijd 35,14 jaar. Deze bestuurlijke terugverdientijd is lang maar nog steeds acceptabel te noemen voor de overheid, zeker gezien de conservatieve schattingen van de inkomsten. De maatschappelijke terugverdientijd is daarentegen kort, hetgeen het pakket aan maatregelen voor de regio aantrekkelijk maakt. Immers, de economische activiteiten in het gebied krijgen een impuls. Volkerak-Zoommeer maatschappelijke en bestuurlijke terugverdientijd EUR 000 per jaar Totaal baten Totaal kosten In jaren Maatschappelijke terugverdientijd Basis variant ,09 Maximale variant ,51 Bestuurlijke terugverdientijd Basis variant ,68 Maximale variant , : Volkerak-Zoommeer overzicht maatschappelijke en bestuurlijke terugverdientijd. Het is duidelijk dat in een economisch dynamisch gebied zoals de Vechtplassen maatregelen zich eerder terugverdienen dan in een wat meer perifeer gebied zoals dat kan worden aangetroffen langs het Volkerak-Zoommeer. Daarentegen geldt voor dit gebied dat het in de lijn der verwachtingen ligt dat door de maatregelen de regio niet alleen een ecologische impuls krijgt, maar ook een economische. 'Eerst het zoet en dan het zout' geldt dan vooral voor de ecologie. Voor de economie geldt juist: 'Eerst het zout en dan het zoet'. 77

19 7178_Opmaak H :26 Pagina 78 Volkerak-Zoommeer maatschappelijke terugverdientijd EUR 000 per jaar Huidig Toename 8% Toekomst Baten ondernemers Resultaat na belasting direct Resultaat na belasting indirect Totaal WOZ WOZ-waarde natuur Totaal Baten overheden Vennootschapsbelasting Dividendbelasting Overdrachtsbelasting Toeristenbelasting Forensenbelasting Haven- en kadegelden OZB natuur Totaal Grand Total BASIS VARIANT Totaal kosten Totaal baten per jaar Terugverdientijd in jaren 3,09 MAXIMALE VARIANT Totaal kosten (basis kosten + (extra)maximale kosten) Totaal baten per jaar Terugverdientijd in jaren 5, : Volkerak-Zoommeer maatschappelijke terugverdientijd.

20 7178_Opmaak H :26 Pagina 79 Volkerak-Zoommeer bestuurlijke terugverdientijd EUR 000 per jaar Huidig Toename 8% Toekomst Baten overheden Vennootschapsbelasting Dividendbelasting Overdrachtsbelasting Toeristenbelasting Forensenbelasting Haven- en kadegelden OZB natuur Totaal BASIS VARIANT Totaal kosten Totaal baten per jaar Terugverdientijd in jaren 19,68 MAXIMALE VARIANT Totaal kosten (basis kosten + (extra)maximale kosten) Totaal baten per jaar Terugverdientijd in jaren 35, : Volkerak-Zoommeer bestuurlijke terugverdientijd. 79