INFORMATIE RSI. Wat is RSI? 1.1 OORZAKEN

Transcriptie

1 INFORMATIE RSI Wat is RSI? RSI of Repetitive Strain Injury is een verzamelnaam voor een omvattende groep klachten van pijn aan nek-schouders, armen-ellebogen en polsen-handen-vingers. Ze worden ook wel KANS klachten (klachten van armen, nek en schouders) genoemd. Een medische diagnose kan slechts in 20 % van de gevallen correct vastgesteld worden. De klachten beginnen meestal met vage pijnklachten in schouders en armen en zijn niet duidelijk te herkennen. De klachten hebben een sluipend karakter. In een vergevorderd stadium kunnen ze leiden tot beperkingen op het werk en thuis, tot arbeidsverzuim en in het uiterste geval tot arbeidsongeschiktheid. Alle reden dus om deze klachten serieus te nemen. 1.1 OORZAKEN De oorzaak van deze problemen en de pijnklachten wordt veelal gezocht in de verrichtingen in de werksituatie, maar kan evenzeer ook gelegen zijn in handelingen die thuis of zelfs in de vrije tijd worden verricht. Belangrijke oorzaken van RSI kunnen zijn: - Het langdurig uitvoeren van repeterende handelingen. Naarmate de tijdsduur van de handeling afneemt en de repeterende snelheid toeneemt, neemt de kans op klachten eveneens toe. Ook het uitvoeren van deze handelingen met (overmatige) kracht doet de kans op pijnklachten toenemen. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het handmatig inpakwerk aan de lopende band. Ook door intensief sporten kan men deze klachten oplopen, bijvoorbeeld een tenniselleboog. - Het vaak werken in ongemakkelijke houdingen of het continu werken in dezelfde gespannen houding. Statische belasting zou hierbij een belangrijke rol kunnen spelen in het ontstaan van de pijnklachten Een duidelijk voorbeeld hiervan is het beeldschermwerk (werken met een computer). Vaak bestaat er een combinatie van bovengenoemde twee oorzaken, namelijk het langdurig uitvoeren van repeterende handelingen in een ongemakkelijke gespannen

2 houding. Deze spanning kan opgewekt worden door fysieke oorzaken maar ook psychische oorzaken (werken onder stress) spelen hierbij waarschijnlijk een grote rol. Worden bovengenoemde activiteiten niet regelmatig onderbroken door pauze en is er weinig variatie dan lijdt dit na verloop van tijd tot uitputting en overprikkeling van spieren, pezen en het zenuwstelsel. Pijn kan zo ontstaan en in stand gehouden worden zonder aanwijsbare blessures. Er kan een opmerkelijke hardnekkige gevoeligheid ontstaan die het werk steeds meer kan beperken. Toch krijgt gelukkig niet iedereen RSI klachten. 1.2 RISICOGROEPEN Ongeveer 1 miljoen Nederlanders heeft RSI-gerelateerde klachten. Hierbij spelen de klachten zo nu en dan na drukke werkzaamheden op. Een gering aantal mensen vertoont ernstige klachten met beperkingen waardoor het werk tijdelijk of geheel gestopt moet worden. Risicogroepen met een verhoogde kans op RSI zijn onder andere secretaresses/typistes, schoonmaakpersoneel, bouwpersoneel, caissières, musici, kappers en beeldschermwerkers. 2 RISICOFACTOREN Behalve persoonsgebonden factoren zoals uw belastbaarheid en gedrag bestaan er een aantal bijkomende risicofactoren in de werksituatie die de kans op RSI aanmerkelijk kunnen doen toenemen. 2.1 PERSOONSGEBONDEN RISICOFACTOREN Onder persoonsgebonden risicofactoren kunnen worden begrepen: - Uw belastbaarheid - Uw gedrag Bent u in goede conditie of had u al klachten van nek of schouders? Bent u getraind voor het werk of gaat u ineens veel meer doen? Is uw lichaamsbouw/houding nadelig voor het werk? Hoe gaat u om met werkdruk? Bent u ambitieus en kunt u zichzelf moeilijk een halt toeroepen? Bent u iemand die alles perfect in orde wil hebben? 2.2 WERKGEBONDEN RISICOFACTOREN

3 Onder werkgebonden risicofactoren de 5 W s kunnen worden begrepen: - Uw werktaken - Uw werk-/rusttijden - Uw werkdruk - Uw werkplek - Uw werkwijze Is er voldoende afwisseling in taken en kunt u deze afwisselen? Wordt er slechts weinig appèl gedaan op uw capaciteiten? Heeft u te veel taken of juist te weinig? Wordt u ondersteund bij problemen of moet u het altijd zelf oplossen? Werkt u parttime of fulltime? (Fulltimers lopen meer kans op klachten. De kans op klachten is namelijk recht evenredig met het aantal uren werk.) Gunt u zichzelf regelmatige pauzes om te ontspannen en te bewegen? Overmatig beleefde werkdruk kan tot stress leiden, bijvoorbeeld het projectmatig werken met deadlines. Door stress verkrampen spieren van nek en schouders. Een goed ingestelde werkplek is een voorwaarde voor een goede houding. Een slechte werkplek kan een bron van klachten zijn. Ook omgevingsfactoren zoals geluidsoverlast of tocht kunnen bezwaarlijk zijn. Verandert u regelmatig van houding? Is uw werkhouding ontspannen? Gebruikt u (overmatig) veel kracht of knijpt u onbewust te hard in het gereedschap (pen, muis, etc.) waarmee u werkt? Werkt u regelmatig met extreme gewrichtsstanden, zoals bij een foutieve houding van uw pols bij het muizen? Door u te bezinnen op deze risicofactoren en mogelijke knelpunten te vermijden kunt u zelf de kans op RSI klachten verkleinen. 3. HET VERLOOP VAN RSI Het verloop van RSI is vaak sluipend. De aandoening begint met lichte klachten die jaren lang zo nu en dan de kop op kunnen steken bij drukke werkzaamheden. De klachten kunnen langzaam gaan verergeren, maar ze kunnen ook ineens zodanig toenemen dat met werken gestopt moet worden. Voor een praktische benadering van de ernst van de klachten is gekozen voor een indeling: 3.1 FASE 1, de beginfase De beginfase wordt gekenmerkt door klachten die af en toe optreden tijdens het werk of na lang werken. De klachten verdwijnen wanneer u stopt met werken of in uw vrije

4 tijd. s Nachts heeft u geen last. Doorwerken is meestal nog wel mogelijk. De klachten zijn plaatselijk, ze voelen aan als kramp/vermoeidheid en soms als een doof of tintelend gevoel. Symptomen c.q. waarschuwingstekens kunnen zijn: Pijn in de arm die verdraagbaar is/zwakte in de handen of onderarmtintelingen/zwaar gevoel in de armen/stijfheid bij het openen en sluiten van de handen/gebrek aan controle van de handen etc. Het grootste deel van de beeldschermwerkers met RSI-klachten bevindt zich in deze fase. Met een vroegtijdige aanpak kunnen de klachten geheel verdwijnen. Zonder maatregelen kunnen de klachten langzaam verergeren, maar ook tijdens een drukke periode kan de situatie al plotseling ontaarden. 3.2 FASE 2, de gevorderde fase In deze gevorderde fase is het beeld gewijzigd. De pijnklachten kunnen uitstralen, nemen toe tijdens het werk en verdwijnen niet meer geheel in rust. Ook s nachts kunt u klachten houden. Doorwerken is nog maar beperkt mogelijk. Ook bij dagelijkse bezigheden zoals tanden poetsen, haren kammen, flessen openen of fietsen kunt u klachten krijgen. De pijn kan zeuren, steken, er kunnen tintelingen optreden en er is verlies van kracht en controle. Uiteindelijk kunnen deze klachten verergeren, er is dan sprake van continue pijn. Hulp is dan noodzakelijk (arts/therapeut). Met een goede begeleiding kunnen de klachten afnemen en teruggebracht worden (fase 1). Volledige genezing kan een aanzienlijke tijd duren (maanden, soms jaren). 3.3 FASE 3, de ernstige fase Dit is een chronische fase met ernstige klachten en serieuze beperkingen in werk en dagelijks leven. Werken achter een beeldscherm is dan niet meer goed mogelijk, maar ook lichte activiteiten zoals een glas water optillen kunnen onmogelijk worden. De pijn kan uitstralen naar andere ledematen, is constant zeurend en soms stekend. Er zijn duidelijke tintelingen met een verlammend gevoel. Er is mogelijk zenuwschade en een verstoring van functie opgetreden. Een klein aantal werknemers komt uiteindelijk in deze fase. Meestal moet het werk gestopt worden. Re-integratie is soms nog gedeeltelijk mogelijk met aangepast werk en hulpmiddelen. Behandeling door een revalidatiearts is aangewezen. Leren omgaan met

5 de (pijn)klachten staat hierbij centraal. Met een goede aanpak kunnen de klachten teruggebracht worden, dit kan echter aanzienlijke tijd duren.