Samen sterker in de OOR NO

Transcriptie

1 Jaarlijkse bijeenkomst werkt toe naar gedeeld beleid op verschillende punten Samen sterker in de OOR NO Verslag: Louwke Meinardi De OOR Noord- en Oost-Nederland (OOR NO) wil zich onderscheiden als opleidingsregio en daarmee talentvolle artsen trekken en binden. Met als achterliggende doelstelling vanzelfsprekend: de garantie dat er nu en in de toekomst genoeg goede specialisten zijn om de patiënten in de regio kwalitatief hoogwaardige medisch-specialistische zorg te bieden. De opleidingsziekenhuizen werken vanuit deze gedachte samen aan kwaliteit en branding van de OOR NO. Noordelijke aios, bestuurders, opleiders en leerhuismanagers en onderwijskundigen bogen zich eind april 2016 daarom over een aantal actuele thema s rond het opleiden van medisch specialisten. Dit was een vervolg op de eerste brede OOR-NObijeenkomst in Het afgelopen jaar gingen werkgroepen met deze onderwerpen aan de slag om tot een gezamenlijke visie en aanpak te komen en zij presenteerden nu hun bevindingen. Het gaat om de volgende zes thema s: 1. Consequenties van de verkorting van de opleidingen voor de bedrijfsvoering; 2. Horizontaal en verticaal visiteren; 3. Profilering en branding van de OOR NO; 4. Wetenschappelijk onderzoek in de OOR NO; 5. Kwaliteitsbeleid in de OOR NO; 6. Regionale binding en gevolgen voor de arbeidsmarkt. Consequenties van de verkorting van de opleiding voor de bedrijfsvoering Het kabinet bezuinigt op opleiding van medisch specialisten. In 2013 werd in een landelijk akkoord over de taakstelling opleiding medisch specialisten afgesproken dat (naast de korting op de vergoeding voor de opleidingen die al was doorgevoerd) een deel van die bezuiniging zou worden ingevuld door verkorting van de gemiddelde opleidingsduur. Aios zijn in opleiding tot specialist én ze leveren een bijdrage aan de bedrijfsvoering van het ziekenhuis. Enerzijds kosten ze geld, anderzijds sparen ze geld uit voor de opleidingsziekenhuizen. Dit maakt bezuinigen door de opleidingen te verkorten tot een ingewikkeld verhaal. Een procent korter opleiden betekent voor de minister beslist niet zonder meer een procent minder geld uitgeven. Lotte Rijksen, deelprojectleider van het project Realisatie Individualisering Opleidingsduur, liet zien dat het niet zo simpel ligt. De totale kostprijs van de opleiding tot medisch specialist is een optelsom van alle kosten die een ziekenhuis maakt om de opleiding te verzorgen en om de aios in de gelegenheid te stellen de opleiding te volgen. Daartegenover staan besparingen, aangezien de

2 aios werkzaamheden verricht die anders door een verpleegkundige of een andere arts zouden worden uitgevoerd. Verkorten van de opleiding leidt weliswaar tot lagere loonkosten maar de andere kosten van het opleiden nemen niet evenredig met de verkorting af. Daar komt bij dat de besparingen afhankelijk van de praktische invulling juist meer dan evenredig afnemen. Hoe opleidingsziekenhuizen wel voldoende kunnen bezuinigen zonder in te boeten aan kwaliteit van opleiding en patiëntenzorg wordt nog bekeken. Jelle Prins, decaan van de MCL Academie, zette dit verhaal in het perspectief van wat het betekent voor patiëntenzorg. Hoe willen we er in 2020 voor staan? Dan moeten de kwaliteit van de patiëntenzorg, de medische bedrijfsvoering, het opleidingsklimaat en de financiering allemaal prima in orde zijn. Hij stelde namens zijn werkgroep voor om consequenties van de individualisering en verkorting van de opleidingen samen aan te pakken met waar nodig maatwerk: Solutions Apart Together. Waarbij de individualisering uitdrukkelijk gezien wordt als een kans om de kwaliteit van de opleiding te verhogen. Horizontaal en verticaal visiteren Götz Wietasch, anesthesioloog en opleider in het UMCG, presenteerde namens zijn werkgroep de voordelen van horizontaal en verticaal visiteren. Op dit moment is gebruikelijk dat er wordt gevisiteerd per opleiding én per ziekenhuis. In elke visitatie komen behalve de opleidingsspecifieke zaken ook algemeen bestuurlijke aspecten van het opleidingsziekenhuis aan de orde. Horizontaal en verticaal visiteren gaat uit van een heel andere benadering. In een horizontale visitatie wordt de opleiding in alle huizen van de OOR als geheel bekeken. Logisch in een ontwikkeling waarin de opleidingsregio s integreren en aios steeds vaker gedurende hun opleiding binnen de OOR overstappen om bepaalde onderdelen in een ander ziekenhuis te leren. Dit horizontale visiteren wordt dan gecombineerd met één verticale visitatie per ziekenhuis. Bij de verticale visitatie ligt de focus op hoe een ziekenhuis in het algemeen de kwaliteit van de medisch specialistische opleidingen faciliteert en borgt. De voordelen: het aantal visitaties is lager, het accent van een visitatie komt meer te liggen op verbeteren dan op handhaven, de visitatie levert meer inzicht in de samenhang van de opleiding en het toezicht kan meer op afstand komen te staan. Een voorwaarde is wel dat ieder ziekenhuis een goed functionerende kwaliteitscyclus hanteert. Ook moet verticaal en horizontaal visiteren een optie blijven en niet verplicht gesteld worden het is niet voor elk specialisme en elk ziekenhuis geschikt en dan schiet het zijn doel voorbij. Een belangrijke kanttekening: de visitaties worden uitgevoerd door de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten en dus niet door betrokkenen uit de OOR. De werkgroep stelt voor om primair verticaal visiteren in de OOR NO de komende jaren mogelijk te maken. Met het ontwikkelen van heldere procedures, goede uitwisseling en een duidelijke rol van de Regionale COC (het overleg van voorzitters van de Centrale Opleidingscommissies per ziekenhuis) kan de OOR NO hierin landelijk voorop gaan lopen.

3 Kwaliteitsbeleid in de opleidingsregio Er bestaat al een rijk palet aan landelijke, regionale en lokale instrumenten die de kwaliteit van de opleidingen meten, betoogde Jan Borleffs, prodecaan onderwijs en opleidingen van het UMCG. Welke meerwaarde zou regionaal kwaliteitsbeleid van de OOR NO nog kunnen hebben en hoe zou zulk beleid er dan uit moeten zien? De werkgroep stelt voor om in de OOR NO een jaarlijkse kwaliteitscheck in te voeren. Uitdrukkelijk geen nieuw instrument, maar een jaarlijks overzicht van hoe de opleiding er in grote lijnen voorstaat, gebruik makend van een nader te bepalen set van de bestaande kwaliteitsinstrumenten. Een bescheiden aanpak, maar let wel: deze kwaliteitscheck is niet vrijblijvend, hij vormt de agenda voor het jaargesprek tussen de opleider en de Centrale Opleidingscommissie (COC) en is als zodanig een belangrijk onderdeel van de PDCA-cyclus. Deze benadering past naadloos bij de nieuwe rol van de COC s, die immers procesmatig toezicht moeten houden op de kwaliteit van de opleidingen. Het is het niet de bedoeling van de werkgroep dat er over cijfers tot achter de komma gediscussieerd wordt: het voorstel is om te praten aan de hand van een score op hoofdlijnen die pakweg loopt van hier zijn we trots op tot dit moet beslist beter. De werkgroep stelt voor om pilots uit te voeren en te zorgen dat er in 2020 een evaluatie ligt. Wetenschappelijk onderzoek in de OOR NO We moeten in onze OOR naar een researchregio 2.0, stelde Henk Sluiter, internist-nefroloog in het Deventer Ziekenhuis. De variant 1.0 bestond uit startsubsidies voor aios die tijdens hun opleiding onderzoek wilden doen, maar dat bleek te ingewikkeld in de praktische uitvoering. Dus: het moet anders. De werkgroep stelt voor om te focussen op onderzoek naar de medisch specialistische opleidingen, met als centrale vraag: hoe kunnen we samen inhoudsvol opleiden? Dit onderzoek zou zich moeten bewegen langs de lijnen van educational design research. De inrichting van de organisatie van de opleidingen is een belangrijk punt. Dit kan een stevige onderzoekslijn worden waarmee de OOR NO zich onderscheidt. Het onderzoek zou vóór en dóór aios zijn. Dit is intrinsiek motiverend en zij verwerven op die manier een academische cultuur van continu leren en verbeteren. Deze benadering van cocreatie helpt bovendien om de aios aan de regio te binden. Heet hangijzer bij dit onderwerp is uiteraard: waar haalt een AIOS de tijd vandaan om wetenschappelijk onderzoek te kunnen doen? Onderzoek doen in opleidingstijd is alleen weggelegd voor een aios die fast on track is, stelde Marian Mourits, voorzitter van de Centrale Opleidingscommissie (COC) van het UMCG. Dan kan er bijvoorbeeld 10 procent van de tijd voor onderzoek binnen bepaalde kaders beschikbaar gesteld worden; bij Gynaecologie werkt het al zo. Ook werd het voorbeeld van het Jeroen Bosch Ziekenhuis genoemd, waar een aios binnen zijn opleiding een profielkeuze maakt. Dit sluit aan bij de gedachte dat een aankomend specialist vandaag de dag eenvoudigweg niet meer álles kan leren in de opleiding en dus

4 sowieso al een keuze moet en mag maken voor een bepaalde richting. Wetenschappelijk onderzoek kan dan een van de profielen zijn binnen de opleiding. Profilering en branding van de OOR NO Driekwart van onze aios blijft na de opleiding in Noord- Nederland. We leiden onze specialisten zelf op, dus we moeten talent al voor de opleiding aantrekken, stelde Marian Mourits, gynaecoloog en voorzitter van de COC van het UMCG. Hoe gaan we dat doen? De OOR NO heeft een aantal sterke punten die natuurlijk ook allemaal een keerzijde hebben. De diversiteit binnen de OOR is een kracht, maar brengt het risico van onderlinge concurrentie met zich mee. Dat we in de OOR hard werken om goede specialisten op te leiden staat als een paal boven water, maar zelfgenoegzaamheid ligt op de loer. We luisteren graag naar onze aios, maar doen we wel wat met wat ze zeggen? We zetten in op individuele leerdoelen, ontplooiing en diversiteit, maar als puntje bij paaltje komt, gaat de bedrijfsvoering altijd vóór. En ten slotte: elke aios die een goede opleiding heeft genoten is in potentie een ambassadeur voor de OOR, maar kan ook als een spion worden ingezet als hij of zij na de opleiding vertrekt naar een andere regio. Wat te doen? We moeten doen wat we zeggen ( walk the talk ) en als OOR-NO gezamenlijk alle talenten tot ontplooiing brengen binnen een moderne en goede opleiding. De zo door ons opgeleide aios zijn dan onze branding, stelde Mourits. Dat moeten we op allerlei manieren zichtbaar maken én waarmaken, en vervolgens ons inspannen om de talentvolle jonge specialisten vast te houden. Werkgelegenheid, ook voor de eventuele partner van de aios, is een zeer belangrijke factor. Regionale binding aan de arbeidsmarkt Over werkgelegenheid gesproken: het slotakkoord van de bijeenkomst kwam van onderzoeker Victor Venhorst van de faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de RUG. Hij onderzocht de regionale arbeidsmarkt voor afgestudeerden van de Groninger universiteit en breidde zijn onderzoek op verzoek van de OOR NO uit naar aios. Onder pas afgestudeerden vormt geneeskunde een aparte categorie. De basisartsen zijn duidelijk minder mobiel dan bijvoorbeeld pas afgestudeerde economen of juristen die vertrekken voor een groot deel naar de Randstad. Geneeskundigen blijven vaker in het Noorden en áls ze vertrekken, gaan ze niet alleen naar het Westen maar ook naar regio s als het Zuiden en het Oosten van Nederland. Venhorst gaat dit nu ook voor aios uitzoeken in een longitudinaal cohortonderzoek waarbij niet alleen bekeken wordt waar onze aios na hun opleiding aan het werk gaan, maar ook waar onze aios vandaan komen. Simpele conclusies zijn nog niet te trekken, maar duidelijk is wel dat de aios net als de pas

5 afgestudeerde artsen bijzondere routes vertonen, niet alleen het simpele alles vertrekt naar de Randstad -patroon. Götz Wietasch benadrukte hierbij nog dat het bij opleiden van medisch specialisten om meer dan alleen aantallen gaat, omdat het Noordelijke zorglandschap een eigen karakter heeft en er niet per definitie hetzelfde nodig is als in andere regio s. Dit zou de OOR NO ook goed in beeld moeten zien te krijgen.