Borstkankerscreening de praktijk

Transcriptie

1 België - Belgique P.B. Gent X 3/1549 Oktober e jaargang nummer 2 verschijnt halfjaarlijks afgiftekantoor Gent X Borstkankerscreening in de praktijk BH s aan de lijn Borst in Beeld regio Aalst

2 Verwarring Vrouwen worden overrompeld door tegenstrijdige informatie. Jarenlang werd hen ingehamerd om maandelijks zelf hun borsten te onderzoeken en borstkanker vroegtijdig op te sporen. Nu kunnen ze in allerlei publicaties lezen dat borstzelfonderzoek geen verschil uitmaakt. Vrouwen kregen jarenlang hormoonsubstitutietherapie om de klachten tijdens de menopauze te verminderen. Nu wordt HRT in vraag gesteld omwille van een verhoogd risico op borstkanker. Al heel lang kregen vrouwen bijna automatisch mammo- en echografie voorgeschreven. Wat nu met de screeningsmammografie zonder echo? Door de ene aangeprezen en door de ander in vraag gesteld. Oostduinkerke Gent In Oostduinkerke wapperde dit jaar tijdens de jaarlijkse braderie een sliert van BH s vrolijk in de wind en werd daarmee een wereldrecord gebroken. In Gent werden een tijdje geleden honderden BH s verzameld en aan de lijn gehangen als aandachtstrekker voor de tentoonstelling Bustehouder. In Ieper hingen zo'n 120-tal BH's in etalages en aan historische gebouwen. Er stond ook een promotiekraam versierd met BH's, op de wekelijkse markt. Dit alles ter promotie van de Nocturnes, die dit jaar in het teken stonden van de vrouw. De arts is vaak het referentiepunt om klaarheid te scheppen in deze verwarring. Maar ben je als arts die verwachte rots in de branding die antwoorden weet op al die tegenstrijdigheden? Of ben je ook overgeleverd aan een veelheid van informatie? Toegegeven het bevolkingsonderzoek wordt niet gekenmerkt door de grootste eenvoud en duidelijkheid. De start in 2001 werd gekenmerkt door verschillende snelheden van federale overheid, Vlaamse overheid en campagnevoerders. Het werd nog ingewikkelder door het tweesporenbeleid. Bijsturing is onvermijdelijk en is vaak alweer een aanleiding tot u raadt het al: verwarring. Voorbeelden daarvan zijn: de aanpassing van de leeftijdsgrenzen, het al dan niet toelaten van andere radiologische onderzoeken bij de mammografie, het gebruik van het aanvraagformulier, Het laatste woord is nog niet gezegd over het bevolkingsonderzoek en de rol van de arts. Maar toch hopen we in dit nummer opnieuw een aanzet te geven om orde te scheppen in de chaos. De redactie

3 Aantal diagnostische mammografieën t.o.v. aantal screeningsmammografieën in Vlaanderen In de hiernaast staande figuur zien we dat in de periode ca. 10% van de vrouwelijke doelgroep een screeningsmammografie liet nemen en ca. 30% een klassieke mammografie. Voor de periode steeg het aantal vrouwen uit de doelgroep met een screeningsmammografie tot ca. 35% en daalde het aantal vrouwen met een klassieke mammografie tot ca. 20%. De totale dekkingsgraad (klassieke mammografie en screeningsmammografie) verhoogde met ongeveer 15%. Bron: IMA-rapport nr. 3 juni 2005 Totaal aantal screeningsmammografieën geregistreerd in de B-Magazineregio, van 1/1/2005 tot en met 30/6/ Rubriek borstkankerscreening Rapport van het Intermutualistisch Agentschap - Campagne Borstkankerscreening. Vraag Kunnen vrouwen met borstvergroting deelnemen? Deze vrouwen komen ook in aanmerking. Soms zal het nodig zijn om ook Ecklund opnames te maken. De meeste erkende mammografische eenheden zijn hiertoe bereid.

4 Echo toegelaten in de screening? Een expert aan het woord In het vorige nummer gaven twee radiologen hun visie over Echo toegelaten in de screening. In dit artikel laten we Dr. Geert Villeirs, Radioloog UZ Gent aan het woord. Screenen is het uitvoeren van een bepaald onderzoek in de hoop bij gezonde vrouwen een niet vermoede levensbedreigende afwijking te vinden op een moment dat genezing ervan nog mogelijk is. De ideale onderzoekstechniek moet derhalve een hoge gevoeligheid hebben (vindt alle tumoren), een hoge specificiteit (veroorzaakt nooit vals alarm), gemakkelijk uitvoerbaar en reproduceerbaar zijn en een lage kostprijs hebben. Jammer genoeg bestaat deze ideale onderzoekstechniek niet. Maar de mammografische screening komt aardig in de buurt: Ze slaagt er in om de mortaliteit aan borstkanker te reduceren met minstens 30%. Ze detecteert ongeveer 80% van alle in een screeningspopulatie aanwezige tumoren. Ze veroorzaakt in hoogstens 3% van de gevallen een valspositief resultaat. Ze beantwoordt aan strenge kwaliteitscriteria en is relatief goedkoop, zodat de kosten op populatieniveau aanvaardbaar blijven ten opzichte van de gezondheidswinsten die het onderzoek oplevert. Toch menen velen de mammografie als ontoereikend te moeten beschouwen, door aan de 80% detecties voorbij te gaan en de 20% missers uit te vergroten. Dit is merkwaardig, want tezelfdertijd lijkt niemand aanstoot te nemen aan de nochtans niet beter scorende PSA-bepalingen voor prostaatkanker of uitstrijkjes voor baarmoederhalskanker. Missers zijn onvermijdelijk in situaties waarin goedaardige en kwaadaardige afwijkingen sterk op elkaar lijken. Daarom moet een bepaalde diagnostische drempel gehanteerd worden: bij gebruik van een lage drempel, zullen het meest tumoren gevonden worden ten koste van veel vals positieven, bij een hogere drempel gebeurt het omgekeerde. Belangrijk is dus een optimale balans te vinden en die wordt gewaarborgd door de Europese Richtlijnen, die de basis vormen van de kwaliteitsvereisten van mammografische screening in ons land. Elke afwijking hiervan, bvb. het toevoegen van echografie, brengt een wijziging van de diagnostische drempel en een verschuiving tussen voor- en nadelen van screening tot stand. Gevoeligheid en specificiteit Het is waar dat echografie sommige tumoren kan vinden die mammografisch occult blijven. Dit is absoluut een voordeel, maar toch moeten hier enkele kanttekeningen gemaakt worden. Eerst en vooral moet men mammografisch occult correct definiëren. Nog al te vaak worden mammografieën gemaakt van suboptimale beeldkwaliteit of positionering, of wordt nagelaten om te vergelijken met voorgaande mammografieën. Een tumor die aldus gemist wordt, kan bezwaarlijk als mammografisch occult beschouwd worden. Vervolgens moet van de werkelijk mammografisch occulte tumoren vaststaan dat hun echografische detectie ook leidt tot een mortaliteitsreductie. In een screeningssituatie moet men tumoren vinden die na behandeling een reële garantie op overleving bieden, wat er in de praktijk op neerkomt dat tumoren groter dan 2 cm minder effect zullen hebben op het verminderen van de mortaliteit. Veel zogenaamd echografisch gedetecteerde tumoren bevinden zich nu net in deze categorie. Door de aard van de echografie, met een beeldresolutie die veel lager ligt dan die van de mammografie, is het bijzonder

5 moeilijk om kleinere tumoren te vinden. Enerzijds manifesteren de typische kenmerken van kwaadaardigheid (kleine contouronregelmatigheden, fijne spiculen, ), die op mammografie vroeg evident kunnen zijn, zich op echografie pas later, wanneer de tumor groter geworden is en zijn typisch kwaadaardige vorm heeft kunnen aannemen. In afwezigheid van deze kenmerken zijn kleine tumoren nauwelijks te onderscheiden van de veel frequentere goedaardige afwijkingen, waardoor een overmaat aan vals-positieven ontstaat (lage specificiteit). Anderzijds weet de uitvoerende radioloog op voorhand niet bij wie en waar zich een potentieel letsel zal voordoen. Zeker bij grotere borsten is het uiterst moeilijk om met een fijne echobundel werkelijk alle delen van de borst optimaal te visualiseren. Aanwezige letsels kunnen zo wel eens aan detectie ontglippen. Uitvoerbaarheid en reproduceerbaarheid Een goed screeningsonderzoek moet gemakkelijk uitvoerbaar en reproduceerbaar zijn. In het geval van een bijkomende echografie is dit niet evident. Een goede screeningsechografie zou in principe al gauw een 10-tal minuten in beslag moeten nemen. Met een beoogde jaarlijkse participatie van ongeveer vrouwen en 171 participerende mammografische eenheden in Vlaanderen, zou elke mammografische eenheid elke dag 1,5 à 2 uur extra tijd moeten uittrekken voor het uitvoeren van al deze onderzoeken. Ook zou er zowel voor de echotoestellen als voor de uitvoerende radioloog één of andere vorm van kwaliteitscontrole moeten ingevoerd worden. Een ander probleem is dat tweede lezing van deze echografieën praktisch onmogelijk blijkt. Kostprijs Tot slot zou de invoering van een screeningsechografie, indien afzonderlijk gerenumereerd, de algemene kost van het screeningsprogramma doen toenemen. Het is normaal dat elk screeningsprogramma door de organiserende overheid onderworpen wordt aan een kostenbatenanalyse, teneinde de beschikbare gelden voor algemene preventie optimaal te kunnen besteden. Het laat zich raden dat het toevoegen van echografie aan de georganiseerde screening zou leiden tot een toename van de kosten, niet enkel omwille van de kost van de extra echografieën, maar ook wegens de bijkomende onderzoeken en puncties in geval van vals positieve bevindingen. Het is niet ondenkbeeldig dat andere preventiestrategieën (antirookcampagnes, investeringen in veiliger verkeer, suïcidepreventie) met een gunstiger kosten-batenanalyse dan uiteindelijk prioriteit zouden krijgen op de mammografische screening. Conclusie Invoering van een bijkomende echografie in de mammografische screening is dus een zeer complex probleem, waar veel factoren een rol in spelen en elkaar beïnvloeden. De weinige literatuur die een beetje houvast biedt, stelt dat het weliswaar mogelijk is om met behulp van een bijkomende echografie ongeveer 3 extra tumoren van gemiddeld 1 cm doorsnede te vinden per 1000 gescreende vrouwen in een eerste screeningsronde. Daar staat echter tegenover dat er per extra gevonden tumor 11 keer vals alarm (met bijhorende biopsie) geslagen wordt. De Europese Richtlijnen vereisen dat dit per gevonden tumor slechts 1 keer gebeurt, idealiter zelfs maar 1 keer per 5 gevonden tumoren. Anderzijds is het ook niet mogelijk om zich met een bijkomende echografie nog te houden aan de vereiste recall-ratio. Deze mag in een lopend screeningsprogramma hoogstens 3% bedragen. Een bijkomende echografie veroorzaakt op zich al een recall van 4%. Hieruit blijkt dat het door echografie toe te voegen aan de mammografische screening misschien paradoxaal genoeg niet meer mogelijk is om de vereiste kwaliteitscriteria te halen. Mogelijk zullen in de toekomst meer gegevens bekend raken over zin of onzin van een bijkomende echografie in geselecteerde populaties met dense borsten en verhoogd (familiaal, genetisch) risico. Door de hogere frequentie aan borstkanker in deze groepen, wordt een lagere specificiteit daar immers relatief ondergeschikter aan een hogere gevoeligheid. Echter, als het op gevoeligheid aankomt, moet de vraag gesteld worden of een bijkomende echografie dan niet beter vervangen wordt door een MR van de borsten, omdat dit laatste intrinsiek de hoogste gevoeligheid heeft. Hopelijk brengen de volgende jaren meer klaarheid in deze moeilijke materie. Referenties 1. TABAR L, VITAK B, CHEN HH, YEN MF, DUFFY SW, SMITH RA. Beyond randomized controlled trials: organized mammographic screening substantially reduces breast carcinoma mortality. Cancer 2001;91: VILLEIRS G, MORTIER M. Mammografische borstkankerscreening. Tijdschr Geneesk 2003;59: KOPANS DB. Breast-cancer screening with ultrasonography. Lancet 1999;354: BUCHBERGER W, DEKOEKKOEK-DOLL P, SPRINGER P, OBRIST P, DUNSER M. Incidental findings on sonography of the breast: clinical significance and diagnostic workup. Am J Roentgenol 1999;173: KAPLAN SS. Clinical utility of bilateral whole-breast US in the evaluation of women with dense breast tissue. Radiology 2001;221: KOLB TM, LICHY J, NEWHOUSE JH. Comparison of the performance of screening mammography, physical examination, and breast US and evaluation of factors that influence them: an analysis of 27,825 patient evaluations. Radiology 2002;225: CRYSTAL P, STRANO SD, SHCHARYNSKI S, KORETZ MJ. Using sonography to screen women with mammographically dense breasts. Am J Roentgenol. 2003;181:

6 Pro/Contra De screeningsmammografie? Pro Dr. B. Garmyn B-magazine: Dr. Garmyn, kan u uitleggen waarom wij een screeningsmammografie en geen gewone mammografie moeten voorschrijven? Dr. B. Garmyn: Vanwege de kwaliteit. Men werkt dan met apparatuur die dagelijks gecontroleerd wordt. Verder worden de opnames twee keer onafhankelijk geprotocolleerd door twee radiologen, de zogenaamde eerste en tweede lezing. Indien hun conclusies niet met elkaar overeenstemmen, komt er een derde lezing. Met dit systeem zullen er veel minder vals positieve en vals negatieve uitslagen zijn dan met de gewone mammografie. B-magazine: Waarom gebruiken we dit systeem dan niet altijd? Dr. B. Garmyn: Omdat screening moeilijker is dan diagnostiek, aangezien de kans om een borstkanker te ontdekken bij screening lager is. Aan een screening nemen heel wat vrouwen deel die geen symptomen van borstkanker hebben. Om te screenen heb je dus een fijne zeef nodig en een screeningsmammografie is een fijnere zeef dan een gewone mammografie. B-magazine: Bij een diagnostische mammografie worden meer opnames gemaakt. Dat moet toch voordelen hebben. Dr. B. Garmyn: Het is niet omdat je meer opnames maakt dat je meer kans hebt om een kanker te vinden. Die opnames kunnen wel nuttig zijn voor de precieze positionering van een letsel. B-magazine: Vrouwen moeten langer op hun uitslag wachten bij een screeningsmammografie, dat zou tot extra angstinductie leiden. Dr. B. Garmyn: Ik ben het er mee eens dat er extra angstinductie is. Hoe sneller de vrouw kan gerustgesteld worden, hoe beter, maar men moet dit voordeel afwegen tegen de extra kwaliteit verbonden aan de screeningsmammografie. Maar die vrouwen hebben natuurlijk geen echte reden om ongerust te zijn. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor de huisarts. Die moet de vrouwen uitleggen waarom het zo lang duurt voor ze de uitslag krijgen en zo de angst reduceren. B-magazine: Als er bijkomende onderzoeken moeten gebeuren dan kan dit sneller als men sneller de uitslag heeft. Dr. B. Garmyn: Twee of drie weken uitstel maken in dit verband geen verschil. Dit geeft geen verschil in overleving. Het is bovendien maar een beperkte groep vrouwen bij wie bijkomende onderzoeken nodig zijn. Verder staat tegenover die snelheid dat de gewone mammografie aanleiding zal geven tot veel nutteloze onderzoeken. Zonder tweede lezing voelt de radioloog zich minder zeker. Dat zie je goed aan de gegevens uit de Verenigde Staten. B-magazine: Zijn onze radiologen dan zo slecht? Dr. B. Garmyn: De radiologen zijn in de eerste plaats opgeleid in de diagnostische oppuntstelling van letsels en dat is niet hetzelfde als screening. Misschien moet de screening wel een subspecialisatie worden. Maar verder, als je rond je kijkt, en je kijkt naar het bedrijfsleven, naar de ISO-normen bijvoorbeeld, zoiets zou er in de gezondheidszorg ook mogen komen.

7 Contra De redactie heeft 9 artsen gecontacteerd om de contra in te vullen. Er was evenwel niemand bereid. Wie durft de contra in te vullen?

8 Huisartsenpraktijk in Dr. K. Cooman Groepspraktijk uit Buggenhout nodigt vrouwen uit om deel te nemen aan de borstkankerscreening. B-Magazine sprak erover met Dr. K.Cooman Kan U het project even kort uit de doeken doen? In april dit jaar besloten we om al onze vrouwen van 50 tot en met 69 jaar mét een GMD aan te schrijven, indien ze na 31 december 2003 geen mammografie meer hadden laten nemen. Onze oproepingsbrief bevatte informatie over het nut en de noodzaak van dit gratis screeningsonderzoek en nodigde hen uit om langs te komen voor een voorschrift. Op een antwoordstrook onderaan de brief kon men eventueel aangeven of men na 31/12/2003 al een mammografie had laten nemen (en dit dus in ons dossier niet gekend was) of waarom men niet wenste deel te nemen aan onze campagne. Indien men vóór 15 juli nog niet had gereageerd, werd een herinneringsbrief verstuurd. Wij registreerden enkele gegevens van vrouwen die ingingen op onze oproep: de leeftijdscategorie, het opleidingsniveau, de burgerlijke stand en of ze ooit eerder een mammografie hadden laten nemen. Dit gebeurde op speciaal daarvoor ontworpen registratieformulieren. Wat heeft jullie ertoe aangezet om dit project te realiseren? In 2002 had onze praktijk - met succes - een borstkankerscreeningsproject achter de rug, waarbij de doelgroep éénmaal werd aangeschreven. Bij de eerste editie reageerde 82,7% van de aangeschreven vrouwen. In 2003 en 2004 hebben we een campagne over de griepvaccinatie op touw gezet. Na onze positieve ervaring met deze campagnes hebben we in 2005 beslist om voor de tweede editie van het borstkankerscreeningsproject aan de oproepingsbrief een antwoordstrook toe te voegen en een herhalingsbrief te sturen indien niet werd gereageerd. Dit om de respons nóg te verhogen. Dr. R.Du Bois en Dr.L.De Bruyne Waarom denkt u dat andere huisartsen hetzelfde initiatief nog niet genomen hebben? Vooral door het tijdsgebrek!!! Onze praktijk wordt bemand door 2 vaste huisartsen, Dr. R. Du Bois en Dr. L. De Bruyne en 2 hibo s, dit jaar Dr. S. Vasseur en ikzelf. Hierdoor kan het werk wat verdeeld worden: samen brainstormen, de lijsten samenstellen, registreren, De logistieke uitvoering van het project (dossiers nakijken, brieven afdrukken, vouwen en in enveloppen steken, postzegels plakken) werd vooral door de hibo s verricht. Indien het EMD zeer goed in orde is, kan dit heel tijdsbesparend werken, maar toch vraagt het nog altijd een hele inspanning! Zulke projecten drukken je wel met de neus op de feiten wat praktijk- en dossierorganisatie betreft. Je kan telkens weer je dossiers bijstellen en verbeteren. Op die manier kost het je telkens minder moeite om zo n project opnieuw te organiseren en verbetert de kwaliteit van de praktijk. Eens je de know-how hebt en een draaiboek hebt opgesteld ben je al een heel eind op weg!

9 Buggenhout haalt 81% Dr. S. Vasseur Wat zijn de resultaten van het project? Van onze 2965 patiënten met een actief EMD, d.w.z. niet verhuisd of niet overleden, kwamen 237 vrouwen van 50 tot en met 69 jaar mét een GMD in aanmerking. Een aantal van deze vrouwen (n=66) hadden al een mammografie laten nemen na 31 december 2003 of werden opgevolgd voor een mammacarcinoom (n=4). Er werden 167 vrouwen aangeschreven, waarvan 100 vrouwen vóór 15 juli reageerden (60%). Op dat moment hebben we 67 herinneringsbrieven verstuurd. Uiteindelijk hadden we een respons van 78 % (131/167). De respons werd dus beduidend verhoogd door toedoen van de herinneringsbrief (+ 18%). Van de 131 vrouwen die reageerden, waren er 31 die ons via de antwoordstrook lieten weten dat ze na 31 december 2003 al een mammografie hadden laten nemen. Slechts 4 vrouwen weigerden actief om nog een mammografie te laten nemen (o.a. wegens te pijnlijke ervaringen). In totaal lieten 96 vrouwen een screeningsmammografie nemen. Van de totale doelgroep met een actief GMD in onze groepspraktijk heeft 81 procent een mammografie laten nemen na 31 december 2003, waarvan de helft ten gevolge van de brief die door ons werd verstuurd. Wat is jullie besluit? We hebben al meermaals bewezen dat preventiecampagnes veel meer succes hebben indien ze vanuit de huisartsensetting worden georganiseerd. Reden hiervoor is de gepersonaliseerde aanpak van de huisarts, die fungeert als spilfiguur in de eerstelijnszorg. De huisarts is de uitgelezen persoon om een preventieproject te coördineren, mede dankzij zijn goede kennis van de patiënten en hun dossier. Hij kan fungeren als vertrouwenspersoon tussen de patiënten en de diensten die door de overheid worden aangeboden, zodat de aanpak minder onpersoonlijk en de respons spontaner en dus groter is. Procentueel gezien kan de respons niet zoveel verbeterd worden. In absolute aantallen daarentegen, kan nog heel wat gedaan worden! Mede door ervoor te zorgen dat het EMD volledig in orde is, maar ook door het systematisch vernieuwen van het GMD zodat een maximaal aantal patiënten van deze service kunnen genieten. Tot slot kan een financiële bijdrage in de vorm van logistieke ondersteuning en/of praktijkassistentie heel wat andere huisartsen (die het zonder hibo s moeten stellen) over de schreef trekken om hetzelfde te doen en op die manier te zorgen voor een kwalitatief hoogstaande eerstelijnszorg, met aandacht voor preventie. Gaan jullie dit project nog herhalen en waarom? Natuurlijk, als we hiermee andere huisartsen kunnen overtuigen en aanmoedigen of als we hiermee het bewijs leveren van het belang van de eerstelijnszorg, dan is onze missie gelukt! Hopelijk wordt de overheid ooit wakker uit zijn winterslaap en zien ze in dat een investering (in plaats van een besparing) in de eerstelijn besparend werkt!!! Verdeling van de verschillende reacties van alle 167 aangeschreven vrouwen 19% 22% 2% 57% nieuwe mammo weigert geen reactie al mammo gehad

10 Borst in Beeld De helft van de vrouwen van 50 tot en met 69 jaar laat regelmatig haar borsten onderzoeken, maar er is dus ook nog altijd die andere helft die moet overtuigd worden om zich te laten screenen. Redenen om niet deel te nemen, berusten vaak op angst en vooroordelen over borstkanker. Via creatieve voorstellingen kan vaak op een andere manier aandacht gevestigd worden op dit delicate onderwerp. In het voorjaar 2005 werden in het Cultuurcentrum De Werf in Aalst de schijnwerpers gericht op het vroegtijdig opsporen van borstkanker via de creatieve tentoonstelling Borst in Beeld!. Lokale kunstacademies maakten borstbeelden onder meer in keramiek. Net in die periode ontvingen de vrouwen uit de doelgroep een persoonlijke uitnodiging om een screeningsmammografie te laten nemen. Ook in de andere gemeenten in LOGO Regio Aalst worden kunstzinnige acties opgezet tijdens de periode dat vrouwen een persoonlijke uitnodigingsbrief ontvangen. Zo plaatst de gemeente Lede in elke etalage van haar apotheken en lingeriewinkels een borstbeeldje en een affiche. Dr. Katelijne De Rijck, LOGO Regio Aalst Meer info: LOGO Regio Aalst tel 053/ Schepen Wilfried Van Herreweghe en Prof. dr. Jacques De Grève benadrukten in hun verwelkoming bij de opening van de tentoonstelling het belang van het vroegtijdig opsporen van borstkanker en lokale sensibiliseringsacties. Een typische Aalsterse knipoog werd gegeven door de onthulling van de nieuwe affiche.

11 Werkgever geeft personeel vrijaf om mammo te laten nemen Effectonderzoek door Regionaal Screening Centrum Gent in samenwerking met LOGO Gent. Dienstvrijstelling voor preventief onderzoek wordt populairder bij werkgevers, maar werkt dit wel? Opvallend is het feit dat vele werkgevers deze beslissing nemen vanuit een sociale bewogenheid en veel minder omwille van een bewezen effectiviteit. Uit literatuur bleek al snel dat over het effect van een dienstvrijstelling voor het laten nemen van een screeningsmammografie nog niet veel bekend is. We vonden de ideale partner in Stad Gent, omdat zij op het punt stonden dergelijke dienstvrijstelling in te voeren voor hun vrouwelijke personeelsleden, vanaf de leeftijd van 40 jaar. Universiteit Gent, Provincie Oost-Vlaanderen en OCMW Gent gingen akkoord om hun personeel te laten fungeren als controlegroep. Het experiment liep van 1 januari 2002 tot en met 30 juni In die periode konden de personeelsleden van Stad Gent een halve dag vrijaf krijgen om zich te laten screenen, terwijl de controlegroep geen recht had op een dienstvrijstelling. Kort daarna werden alle vrouwen uit de beide groepen aangeschreven (in totaal, 1265 vrouwen, de vrouwen jonger dan 50 jaar niet inbegrepen). Eerst werd gevraagd of de vrouw al een screeningsmammografie had laten nemen en indien ja, wanneer het onderzoek de laatste en eventueel voorlaatste keer had plaatsgevonden. Daarna werd gepeild naar een aantal achtergrondkenmerken, zoals het beroep, de werktijdregeling, het gezinsinkomen en het opleidingsniveau van de vrouw. De vragenlijst was volledig anoniem, dit op uitdrukkelijke vraag van de werkgevers. De respons op de vragenlijst bedroeg 68 %. Uit de antwoorden bleek dat het aanbod een duidelijk effect had op het screeningsgedrag van de vrouwen. In de groep met dienstvrijstelling had 30 % van de vrouwen zich laten screenen tegenover 21 % in de controlegroep. De resultaten gaven ook aan dat de dienstvrijstelling stimulerend werkt bij alle socio-economische klassen, en ook zinvol is voor vrouwen die nog nooit een screeningsmammografie lieten nemen. Gewapend met deze kennis kunnen nu acties naar werkgevers worden uitgewerkt in navolging van het Gentse initiatief. Marleen Roesbeke, LOGO Gent B-magazine is aangenaam om lezen, bondig en to the point geschreven! Dr. Jan Van Assche, Lochristi B-magazine valt op onder de andere lectuur op mijn bureaublad. Het is er duidelijk aan te zien dat hiervoor veel middelen zijn aangewend. Ik bedoel dan ook financieel. Lezer van B-Magazine Reactie van de redactie : B-Magazine kost per huisarts evenveel als 2 SMS-berichtjes en geeft ons de kans om heel wat belangrijke informatie door te geven. bedenkingen van artsen Waw zei mijn zoon Krijg jij ook een P-Magazine van de dokters? Eerste positief punt: het tijdschrift valt op. B-magazine is een goed initiatief, uitnodigend gebracht met goede inhoud maar mag in de toekomst nog wat wetenschappelijker. Dr. Jaak Lannoy, huisarts Gent Ongeveer de helft van mijn LOK stelt prijs op een papieren versie van B-Magazine. Zelf vond ik het eerste nummer niet slecht, maar ik vind een dergelijke publicatie redelijk overbodig. Ik heb altijd schrik dat het het zoveelste blaadje is, dat op gezette tijdstippen "gevuld" moet geraken. Niet te demotiverend, hoop ik? Dr. Reinier Hueting, huisarts Prachtig initiatief. Veel bewondering voor diegenen die zich dat aantrekken!!!!!! Dr. Piet Van Mulders, radioloog We blijven benieuwd naar uw reactie. Mail naar B-magazine@az.vub.ac.be. Indien u B-magazine liefst enkel per post of per ontvangt, kunt u ons dit eveneens laten weten.

12 Ter herinnering Hoe kan je een screeningsmammografie voorschrijven? Met een gewoon voorschrift waarop uitdrukkelijk screeningsmammografie vermeld staat. Met een Aanvraagformulier voor screeningsmammografie 2e lezing ( Binnenkort komt een herziene versie van het formulier in omloop. De oude formulieren kunnen echter nog verder gebruikt worden. Op welke leeftijd heeft een vrouw recht op een screeningsmammografie? Van 1 januari van het jaar waarin zij 50 wordt, Tot en met 31 december van het jaar waarin zij 69 wordt. Hoe dikwijls moet men een screeningsmammografie laten nemen? Om de twee jaar. Waar kan men een screeningsmammografie laten nemen? Bij de erkende mammografische eenheden. ( VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Luc Bleyen, K 3, 4e verd. De Pintelaan 185, 9000 Gent REDACTIELEDEN Dr. Luc Bleyen, RSC UG Katia De Busscher, LOGO-Waasland vzw Dr. Danny De Pril, LOGO ZOV vzw Dr. Katelijne De Rijck, LOGO Regio Aalst vzw Nadine De Smedt, LOGO Zuid-West-Vlaanderen vzw Mariane De Vriendt, RSC UG Prof. Dr. Guido Goelen, RSC VUB Hille Jansen, LOGO Meetjesland vzw Marleen Roesbeke, LOGO Gent vzw Kathleen Bevernage, LOGO Roeselare-Tielt Joke De Kimpe, LOGO Schelde-Dender CONTACT RSC UG 09/ RSC VUB 02/ LOGO Gent 09/ LOGO Meetjesland 09/ LOGO Regio Aalst 053/ LOGO Roeselaere-Tielt 051/ LOGO Schelde-Dender 052/ LOGO-Waasland 03/ LOGO Zuid-Oost-Vlaanderen 055/ LOGO Zuid-West-Vlaanderen 056/ Lay-out Denis Verstichel Cartoon Ilah met dank aan de gemeente Oostduinkerke en LOGO Gent voor de foto s van de BH s aan de lijn en LOGO Regio Aalst voor de foto s van Borst in Beeld. Voorpagina en pagina 10: beelden van Ronny Seeuws, Keramiekatelier Sint-Lievens-Houtem B-Magazine wordt verstuurd naar artsen in Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen in de arrondissementen Kortrijk, Roeselare en Tielt.