Nieuwe verklaringen, nieuwe behandelopties?
|
|
- Cornelis Timmermans
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nieuwe verklaringen, nieuwe behandelopties? ARQ IVP 11 oktober 2016 Ad Kerkhof
2 Aantal Suïcide in Nederland : absolute aantallen Mannen Vrouwen Totaal Jaar Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek
3 Aantal per Suïcide in Nederland: per van de bevolking alle leeftijden Suïcide in Nederland : per van de bevolking van 15 jaar en ouder Mannen Vrouwen Totaal Jaar Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek
4 Aantal per Aantal suïcides in 2015 Vrouwen en mannen naar leeftijd < jr Leeftijd vrouwen mannen Centraal Bureau voor de Statistiek 2016
5 Aantal per Aantal suïcides in 2015 Vrouwen en mannen naar leeftijd per vrouwen mannen 0 < jr Leeftijd Centraal Bureau voor de Statistiek 2016
6 Verklaringen voor suicide Meervoudige verklaringen: Symptoom psychiatrische aandoeningen Gevolg van psychiatrische aandoeningen Langdurige kwetsbaarheid (herpesvirus) Persoonlijkheid, karakter Reactie op bedreigde belangen
7 Verklaringen voor suicide Meervoudige verklaringen: Ontsnappen aan de toekomst Ontsnappen aan het heden Als zelfbescherming Als communicatie
8 Verklaringen voor suicide Psychiatrische aandoening: 87% Depressie: prospectief: 15% Manische depressie: RR = 15 Angststoornissen: comorbiditeit Verslaving: prospectief: 7% Psychotische stoornissen: 5-7%
9 Verklaringen voor suicide Anorexia Nervosa: RR = 8 Autisme: 7% (maar weinig studies) Persoonlijkheidsstoornissen: 5-10% Neuropsychologische kwetsbaarheid Overschrijdt diagnostische grenzen
10 Verklaringen voor suicide Psychologisch: Hopeloosheid en hulpeloosheid Affectregulatie Impulsiviteit Relationele problemen
11 Verklaringen voor suicide Psychologisch: Rigiditeit Dichotoom denken Overgeneraliseren Krenking
12 Verklaringen voor suicide Bedreigde belangen, doelen Ontsnappen aan de toekomst Ontsnappen aan het heden Ontsnappen aan (zelf)kwelling Klem zitten, entrapment
13 Nieuwe ontwikkelingen Klem zitten, entrapment, defeat Perceived burdensomeness Thwarted belongingness CGT / EMDR bij psychosen Zelfkwellend piekeren Intrusieve gedachten en beelden
14 Ringel: Het Presuicidale Syndroom: 1. Blikvernauwing, Tunnelvisie, Einschrenkung, Einengung 2. Gefixeerd op zelfmoordgedachten en voorstellingen: Eindpunt 3. Omkering van agressie >> zelf
15 Ringel: Het Presuicidale Syndroom: Om erger te voorkomen
16 Psychologie van de suicide Dood is niet het doel van suicide Doel is het stoppen met leven Stoppen met denken en voelen De nabije en verre toekomst niet meer willen meemaken De toekomst is niet beter, alleen slechter
17 Psychologie van de suicide Keuze tussen twee kwaden: 1. Stoppen met leven 2. Doorgaan met leven Door suicide te plegen bescherming te vinden tegen een nog groter onheil: Om erger te voorkomen
18 Om erger te voorkomen: 1. Twin towers 9/11 2. Verjaardag bij oude mensen: 1. Angst voor verpleegtehuis 2. Angst voor dementie
19 Psychologie van de suicide Hardnekkige doodswensen: een einde willen maken aan: Langdurig ongelukkig zijn Steeds zelfkwellende gedachten Zelfhaat, walging, schuld, dwang Chronische depressie, angst
20 Psychologie van de suicide Ik kan het niet meer aan Ik kan het niet meer aan Ik kan het niet meer aan Het is onverdraaglijk Elke minuut langer leven is de hel Nu moet het afgelopen zijn.
21 Suicide: ontsnappen aan jezelf Door suicidaal gedrag willen mensen ontsnappen aan hun zich herhalende kwellende gedachten en gevoelens en voorstellingen Escape from self (Baumeister, 1990) Door suicide bescherm je jezelf tegen jezelf. Laatste nooduitgang.
22 Motieven die een rol spelen bij suïcidepogingen (uitgedrukt in percentages respondenten, N = 113) 1 De situatie was zo ondraaglijk dat ik niets anders wist te doen 78 % 2 Mijn gedachten waren zo vreselijk dat ik daar vanaf wilde zijn 55 % 3 Ik wilde een tijdje weg uit een onmogelijk situatie 50 % 4 Ik wilde sterven 48 % 5 Ik wilde geen pijn meer voelen 44 % 6 Ik leek de controle over mezelf te verliezen 42 % 7 Ik wilde anderen duidelijk maken hoe wanhopig ik me voelde 39 % 8 Ik wilde het voor anderen gemakkelijker maken 27 % 9 Ik wilde hierdoor hulp van iemand zien te krijgen 27 % 10 Ik wilde weten of er iemand was die werkelijk van me hield 14 % 11 Ik wilde iemand laten zien hoeveel ik van hem/haar hield 13 % 12 Ik wilde anderen betaald zetten voor de manier waarop ze me behandelden 13 % 13 Ik wilde iemand van mening doen veranderen 10 % 14 Ik wilde dat iemand zich schuldig zou gaan voelen 10 % Bron: A.J.F.M. Kerkhof (1985), Suïcide en de Geestelijke Gezondheidszorg
23 suicidaal piekeren Repetitief, opnieuw en opnieuw Herhalende gedachten aan suicide Herhalende gedachten aan problemen Herhalende gedachten en beelden Vele uren per dag Geen controle meer over gedachten en beelden
24 Chaos in mijn hoofd
25 Suicidaal Piekeren Er is niemand die van me houdt Ik kan niet alleen leven Ik heb geen toekomst Ik kan het niet meer aan Ik moet stoppen met denken Vele uren per dag
26 Continu
27 Suicidaal Gepieker Ik zal nooit normaal kunnen leven Wanneer houdt dit nu eens op? Ik ben een totale mislukkeling Mensen zijn beter af als ik dood ben Niemand zal me missen Ik kan de pijn niet meer dragen Ik kan niet leven zonder partner
28 Kan het niet meer aan Dit moet stoppen Nu
29 Piekeren in beelden Intrusieve beelden van eigen suicide Opnieuw en opnieuw Oncontroleerbaar Pijnlijk troostend, laatste nooduitgang Angstig en traumatiserend Zelfkwellend Roept op tot actie / maakt reclame Hoogspringer op Olympische Spelen
30 Klinische observatie: De continue herhaling van deze gedachten en beelden wordt uiteindelijk een dwangmatige herhaling waar men geen controle meer over ervaart
31 Klinische observatie: Mensen die aan suicide denken kunnen uiteindelijk nergens anders meer over denken: Intrusies Piekerkramp Dwang Gefixeerdheid of Obsessie
32 Hoop: Door behandeling van de suïcidale geobsedeerdheid, het gepieker, de dwang, de intrusieve beelden, het suiciderisico te verminderen.
33 Behandeling van suicidaal gepieker is mogelijk en effectief Piekeren geeft acceleratie aan het suïcidale proces Behandeling van suicidaal gepieker vertraagt het suïcidale proces Bevordert kwaliteit van leven
34 Spijker BAJ van, Straten A van, & Kerkhof AJFM: Effectiveness of online self-help for suicidal thoughts: results of a randomised controlled trial. Plos One 2014, 9(2):e doi: /journal.pone
35 Behandeling en zelfhulp
36 klik op zelfhulpcursus
37 Intrusieve beelden Hales e.a. : Cognitions in bipolar affective disorder and unipolar depression: imagining suicide (Bipolar Disorders, 2011, 3, ). Researchers are investigating mental processes at times of utmost crisis in people with experience of low mood, depression or bipolar disorder. Patiënten gevraagd door behandelaar. Geïncludeerd als geschiedenis van suïcidale gedachten
38 Intrusieve beelden Bipolar I en II N = 20 Unipolar N = 20 Interview naar suïcidale cognities en Flash Forwards Verbal thoughts and mental images related to suicide at worst point in time. Hoeveelheid tijd en dwingendheid van gedachten en beelden
39 Intrusieve beelden Alle patiënten meldden flash forwards: beelden van hoe ze zich om het leven zouden brengen: Ik zag mezelf in mijn lies snijden en een ader raken en dood bloeden Ik zag mezelf de rivier in lopen en verdrinken Ik zag mezelf een pistool tegen mijn hoofd zetten en de plaats uitzoeken waar de kogel mij meteen zou doden
40 Intrusieve beelden Alle patiënten meldden flash forwards: beelden van hoe ze zich om het leven zouden brengen: Ik zag mezelf hangen aan een boom en zachtjes heen en weer bewegen op de wind Ik reed met mijn auto van een klif en zag het glinsterende water op mij afkomen door de voorruit.
41 Intrusieve beelden Beelden en gedachten waren even repetitief en dwingend Beelden riepen op om actie te ondernemen, pistool kopen. Beelden waren zowel geruststellend als angstaanjagend Bipolaire groep nog meer beelden dan unipolaire groep Geen controle, niet kunnen ontsnappen, traumatisch.
42 Flashforwards Holmes e.a. (2007) Journ. Beh. Therapy and Experimental Psychiatry, 38, : Imagery about suicide in depression: Flash Forwards? Patients with a history of depression and suicidality in recovery (N=15). Asked about their worst point in time Alle patiënten rapporteerden intrusieve en repeterende beelden van hun suicide en daaraan gerelateerde beelden
43 Flashforwards Levendige beschrijving van boom in de bocht van de weg, ik achter het stuur, de boom trok aan me, ik gooide het stuur om. Dit beeld kwam heel vaak terug en ik kon het niet verhinderen. Dit beeld was erg geruststellend, maar tegelijkertijd was ik er erg bang van. Beelden waren even geruststellend als angstaanjagend, repetitief en dwingend. Oncontroleerbaar, traumatisch.
44 Flashforwards Herhaalde levendige beelden vormen zo een voorbereiding, net zoals een hoogspringer zijn aanloop visualiseert.
45 Flashforwards Behandeling van Flashbacks in PTSD met EMDT (Eye Movement Dual Task taxing working memory while retrieving images) heeft aanzienlijke winst geboekt in de behandeling van intrusieve traumatische beelden. Datzelfde geldt voor de combinatie met Rescripting (andere afloop van de traumatische gebeurtenis) Onze verwachting is dat ook intrusieve suïcidale Flashforwards goed zullen reageren op deze EMDT en Rescripting.
46 Een voorbeeldbehandeling Mevr. A. denkt al jaren onafgebroken aan suicide Ze wil helemaal geen suicide plegen Maar haar gedachten kwellen haar zo dat ze daar van af wil Ze is erg depressief en diagnose Borderline Obsessief Compulsieve Stoornis met dwangmatig piekeren over suicide en beelden van suicide. Ze ziet zichzelf hangen aan een touw Ze ziet hoe ze voor een trein springt Ze ziet haar eigen begrafenis Onophoudelijk, angstaanjagend en kwellend
47 Een voorbeeldbehandeling Voorstellingen in haar hoofd, hoe ze van een dak afspringt, Haar polsen doorsnijdt of medicijnen inneemt Beelden en gedachten continu zonder onderbreking Gedurende dag en nacht. Ze slaapt niet, uitgeput Heeft een gruwelijke hekel aan zichzelf Ziet beelden van eerdere verkrachting en seksueel misbruik. Zo hoeft het voor mij niet meer Ligt op bed, onder de dekens, participeert niet meer, al jaren Verzoekt om hulp bij zelfdoding.
48 Een voorbeeldbehandeling Probeert haar gedachten en beelden te stoppen. Lukt niet. Behandeling: Gecontroleerd piekeren. Niet 24 uur per dag, maar 4 maal een uur. Expres. Niet stoppen, maar uitstellen. Beelden oproepen en verdragen. Twee sessies van 1,5 uur. Resultaat positief. Waar gebeurd. Geen hulp bij zelfdoding. Na te lezen in Kerkhof en Van Luijn, 2010, blz
49 Omgaan met intrusieve gedachten en beelden Ad Kerkhof Afdeling Klinische Psychologie Vrije Universiteit Amsterdam
50 Uw suïcidale patiënt Wilt u even denken aan uw suïcidale patiënt? Probeer zo veel mogelijk details van die patiënt te herinneren. Tracht u zich een moment met deze patiënt voor de geest te halen. Hoe voelde u zich toen? Hoe voelde de patiënt zich toen?
51 Oefening I Welke suïcidale gedachten en beelden hebben suïcidale patiënten? Welke gedachten en beelden willen suïcidale patiënten ontvluchten?
52 Oefening Tweetallen A en B Hulpverlener A speelt zijn suïcidale patiënt Hulpverlener B probeert een beeld te verkrijgen van de suïcidale gedachten en beelden van A NIET HULPVERLENEN, alleen inventariseren Vijftien minuten maximaal Gebruik uitgedeelde lijst met vragen Daarna van rol wisselen
53 Doorvragen naar aard van de suicide-ideatie (A.J.F.M. Kerkhof en K. van Heeringen, 2000) Hoe vaak denkt u aan suïcide? (af en toe, dagelijks, bij voortduring?) Hoe intens denkt u aan suïcide? (als vluchtige gedachten, als obsessie, als nachtmerrie?) Hoe wanhopig voelt u zich nu? (bij vlagen, voortdurend, erger dan ooit?) Komen er in uw gedachten ook beelden van suïcide naar boven? (heldere beelden van mogelijke methoden, springen of een vuurwapen hanteren, of alleen gedachten?) Hoe indringend zijn gedachten en beelden van suïcide? (overweldigend, oncontroleerbaar of vluchtig, voorbijgaand en controleerbaar. Beangstigen deze gedachten of beelden u?) Heeft u impulsen om toe te geven aan uw verlangen om suïcide te plegen? Bent u bang om de controle over uzelf te gaan verliezen? Heeft u zichzelf in de hand? Wat is aantrekkelijker voor u: de gedachte om door te zullen leven of om te zullen sterven? (zou u liever door willen leven, of leeft u alleen nog maar in afwachting van uw sterven?)
54 Als u aan uw eigen dood denkt, heeft u dan veel verdriet, of moet u dan veel huilen? (emotionele kleur kan onverschillig zijn of lijken, of juist zeer aangedaan) Heeft u al een plan gemaakt over hoe u een eind aan uw leven zou kunnen maken? (heeft u een voorkeur voor een methode, voor een plaats, of voor een datum?) Heeft u al voorbereidingen getroffen in die richting? (tijden genoteerd dat treinen een spoorwegovergang passeren, medicijnen gespaard, touw klaargelegd, afscheidsbrief geschreven, al een keer boven op de flat gestaan ter voorbereiding?) Hoeveel haast heeft u met uw wens om suïcide te plegen? (is er nog enige tijd, of is er grote haast om vandaag nog suïcide te plegen?) Welke dingen houden u tegen om suïcide te plegen? (familieleden, nog enige hoop op verbetering, eerst nog zaken afmaken?) Wat zou u bereiken als u suïcide zou plegen? (eindelijk rust, overleden dierbare terugzien, geen pijn meer voelen, het voor anderen makkelijker maken, wraak nemen, anderen duidelijk maken hoe wanhopig u bent?) Welke zijn de consequenties van uw suïcide voor anderen? (ernstig leed voor achterblijvenden, goed voor hen dat ik er niet meer ben, laat me koud?)
55 Graden van ernst suïcide ideatie: Lichte mate: vluchtig, wil liever leven Ambivalentie: impulsief en relationeel Ernstige mate: wanhopig, plan Zeer ernstige mate: wanhopig, ontredderd, blikvernauwing,
56 Oefening 1 Vind antwoord op de vragen: Welke suïcidale gedachten en beelden hebben suïcidale patiënten? Welke gedachten en beelden willen suïcidale patiënten ontvluchten?
57 Suicidaliteit met intrusieve beelden Exposure, imaginair,? EMDR? OCD behandeling, medicamenteus? Slaapkuur? Beelden leren verdragen? Gecontroleerd beelden oproepen?
58 Dank voor uw aandacht
Van wanhopig suicidaal naar springlevend
Van wanhopig suicidaal naar springlevend Gedragstherapie bij suïcidaliteit VGCT 11 november 2016 Ad Kerkhof 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 Aantal Suïcide in Nederland : 1980-2015 absolute
Nadere informatieCognitieve Therapie Denken aan suïcide
Cognitieve Therapie Denken aan suïcide Ad Kerkhof AJFM Kerkhof ajfm.kerkhof@psy.vu.nl Afdeling Klinische Psychologie Vrije Universiteit Amsterdam CBT voor suïcidaal gedrag Rudd ea. (2001). Treating Suicidal
Nadere informatieHet presuicidale proces
Het presuicidale proces Over de werkzaamheid van psychotherapeutische interventies In de Vlaamse Richtlijn Gent 30 maart 2017 Ad Kerkhof Het presuicidale proces Kent een eigen dynamiek Het presuicidale
Nadere informatieNIEUW. VOZZ : Vragenlijst over zelfdoding en zelfbeschadiging
NIEUW VOZZ : Vragenlijst over zelfdoding en zelfbeschadiging 2017 Suicidepreventie op school Screening door VOZZ SCREEN (10 items) Verdieping door VOZZ overig (29 items) Totale VOZZ bestaat uit 39 vragen
Nadere informatieSuicidale patienten willen gehoord en begrepen worden. Tips om te onthouden. Wanhoop bespreken: Vragen en luisteren. Intenties bij suicidepogingen
Wanhoop bespreken: Vragen en luisteren Tips om te onthouden U denkt aan suïcide: dan moet u wanhopig zijn. Klopt dat? Parnassia 17 febr 2011 Ad Kerkhof Afdeling Klinische Psychologie Vrije Universiteit
Nadere informatieCGT bij suïcidale patiënten Workshop VGCT
CGT bij suïcidale patiënten Workshop VGCT Ad Kerkhof AJFM Kerkhof ajfm.kerkhof@psy.vu.nl Afdeling Klinische Psychologie Vrije Universiteit Amsterdam Workshop Korte introductie : suicidaliteit begrijpen
Nadere informatieSuïcide bij ouderen in Nederland
Suïcide bij ouderen in Nederland 19-27 AJFM Kerkhof ajfm.kerkhof@psy.vu.nl www.kerkhofpsychotherapie.nl Afdeling Klinische Psychologie Vrije Universiteit Amsterdam 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 19 196 Suïcide
Nadere informatieSuiciderisico bij jongeren. Pieter Boeke Lezing. 16 november Ad Kerkhof
Suiciderisico bij jongeren Pieter Boeke Lezing 16 november 2015 Ad Kerkhof Opbouw Statistische gegevens Begrijpen van suïcide Wanhoop bespreken en onderkennen Bejegening en behandeling Wetenschappelijk
Nadere informatieOverzicht. Centrale inhoudelijke thema s Mensen willen niet dood (kort filmfragment) Suïcidaal proces, hoe gaat dat? Contact maken, hoe doe je dat?
Overzicht Twee nieuwe documenten: MDR en ketenzorgdocument Kern van ketenzorgdocument Belangrijkste thema s in MDR diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag Implementatie richtlijn en onderzoek (PISTOP)
Nadere informatieRondom Suïcide. Nieuwe inzichten over preventie en ondersteuning van nabestaanden. 26 oktober Jos de Keijser
Rondom Suïcide Nieuwe inzichten over preventie en ondersteuning van nabestaanden 26 oktober 2016 Jos de Keijser onderdelen Suïcide in Nederland anno 2016 Preventie Richtlijnen Contact maken Impact van
Nadere informatieDe suicidale patiënt op de SEH Opleiding SEH verpleegkundige
De suicidale patiënt op de SEH Opleiding SEH verpleegkundige Rob Lutterman, consultatief psychiatrisch verpleegkundige 2016 Filmpje shawshank redemption 2;17 stellingen Mensen die praten over suicide doen
Nadere informatieScreening, risicotaxatie en preventie Symposium huisarts en poh-ggz samen sterk
Suïcidaliteit Screening, risicotaxatie en preventie Symposium huisarts en poh-ggz samen sterk Ietje de Vries John Pot Aanhaken of afhaken! Programma Informatie suïcide: feiten en cijfers Suïcidaal proces
Nadere informatieHandleiding preventie en inschatting bij suïcidaal gedrag
Handleiding preventie en inschatting bij suïcidaal gedrag Algemene informatie Het is goed te weten dat depressie veel voorkomt onder jongeren. De cijfers laten ook een lichte stijging zien van geslaagde
Nadere informatieIs werken gezond? Wat als je denkt alles kwijt te zijn? Over verlies en suïcidaal gedrag
Is werken gezond? Wat als je denkt alles kwijt te zijn? Over verlies en suïcidaal gedrag Martin Steendam klinisch psycholoog promovendus VU Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieHet probleem. Suïcidale mensen zoeken vaak geen hulp. Deze neiging is kern van het syndroom
Het probleem Suïcidale mensen zoeken vaak geen hulp Deze neiging is kern van het syndroom Ze verwachten niet dat behandeling helpt Er zijn gevoelens van schaamte, angst voor stigma of controleverlies Ze
Nadere informatieGatekeeper training. 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks
Gatekeeper training 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks Gatekeepers Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen waarom 1600 suïcides per jaar waarvan
Nadere informatieWELKOM. 113Online Stichting voor zelfmoordpreventie
WELKOM 113Online Stichting voor zelfmoordpreventie 1 Even voorstellen Lisette Spanjar Psycholoog Peter Holthuis Bedrijfsarts & vrijwilliger 2 Programma Wat doet 113Online? Cijfers en achtergronden Signalen
Nadere informatieMDR diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag. Klaas Jansen, SPV MetGGZ (voorheen RiaggZuid) FACT-team, Kernteam crisisdienst
MDR diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag Klaas Jansen, SPV MetGGZ (voorheen RiaggZuid) FACT-team, Kernteam crisisdienst Inhoud Cijfers Visie op suïcidaal gedrag Diagnostiek en behandeling van
Nadere informatieDefinities. Suïcide. Suïcidepoging/automutilatie
Programma Definities Suïcide Suïcide is een handeling met een dodelijke afloop, door de overledene geïnitieerd en uitgevoerd, in de verwachting van een potentieel dodelijke afloop, met de bedoeling gewenste
Nadere informatieVerminderen van suïcidale intrusies met oogbewegingen Jaël van Bentum, MSc
Verminderen van suïcidale intrusies met oogbewegingen Jaël van Bentum, MSc Vrije Universiteit Amsterdam, Klinische Psychologie 1 Suïcidale intrusies Repetitieve, oncontroleerbare, en indringende suïcidale
Nadere informatieSuicidaal gedrag bij jongeren
Suicidaal gedrag bij jongeren Voorkomen RINO 15 december 2016 Ad Kerkhof Suïcide in Nederland : 1980-2015 absolute aantallen 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1982 1986 1990 1994 1998 2002
Nadere informatieHoe gaan we om met chronische of therapieresistente suicidaliteit?
Hoe gaan we om met chronische of therapieresistente suicidaliteit? Ad Kerkhof, VU Amsterdam Martin Roeten, Altrecht NEDKAD Chronische suicidaliteit Bij langdurende s Bij andere AS I problematiek Bij persoonlijkheidsstoornissen
Nadere informatieWat als je denkt alles kwijt te zijn? Over verlies en suïcidaal gedrag
De 38e nascholingsdag 5 februari 2015 De Lawei, Drachten Wat als je denkt alles kwijt te zijn? Over verlies en suïcidaal gedrag Martin Steendam klinisch psycholoog P-opleider GGZ Friesland promovendus
Nadere informatieTrauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten
Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma
Nadere informatieW o r k s h o p - N i e u w e l a n d e l i j k e r i c h t l i j n e n s u ï c i d e p r e v e n t i e M a r t i n S t e e n d a m
W o r k s h o p - N i e u w e l a n d e l i j k e r i c h t l i j n e n s u ï c i d e p r e v e n t i e M a r t i n S t e e n d a m D e n i e u w e m u l t i d i s c i p l i n a i r e b e h a n d e l r
Nadere informatieRisicotaxatie Suïcidaliteit. Suïcide en suïcidepogingen. Aantallen. 345 suïcidepogingen. Middel. Dr. Bert van Hemert, psychiater
Risicotaxatie Suïcidaliteit Dr. Bert van Hemert, psychiater Zorgservice Bureau 24 uurszorg Opleiding Sociale Psychiatrie 1/30 2/30 Aantallen Suïcide en suïcidepogingen Suïcidegedachten Suïcidepoging bevolking
Nadere informatieZelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven.
Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Alix Kuylen Psycholoog intensieve behandeleenheid Susanne Cuijpers Verpleegkundig specialist GGZ Inhoud
Nadere informatieBijlagen voor trainees bij de PITSTOP training Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag
Handleiding met bijlagen voor Trainees 113Online / Vrije Universiteit Bijlagen voor trainees bij de PITSTOP training Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag PITSTOP SUICIDE 113Online
Nadere informatiePITSTOP SUÏCIDE TRAINING
PITSTOP SUÏCIDE TRAINING 2017 1 PITSTOP SUÏCIDE TRAINING Herziening Pitstop tbvde ParnassiaGroep, bewerking door N.Kool-Goudzwaard december 2016 21-4- 2017 Trainers: Remco de Winter en Nienke Kool 2 Programma
Nadere informatieWELKOM. 113Online Stichting voor zelfmoordpreventie
WELKOM 113Online Stichting voor zelfmoordpreventie 1 DAG VAN DE VERPLEGING Thema: pluis / niet pluis Datum: 12 mei 2016 Organisatie: DJI / V en VN - VJ 2 Even voorstellen Han Smit - Psychotherapeut Sanne
Nadere informatieInhoud. 1 Controle krijgen over gedachten aan zelfdoding in zes weken 15. Voorwoord 9 Ten geleide 11
5 Inhoud Voorwoord 9 Ten geleide 11 1 Controle krijgen over gedachten aan zelfdoding in zes weken 15 Wat is piekeren over zelfdoding? 17 Wat valt eraan te doen? 19 Wat heb je nodig? 20 Bij het begin 21
Nadere informatieSuïcidaal proces. Aan suïcide gaat een proces vooraf
Suïcidaal proces Aan suïcide gaat een proces vooraf Van gedachte naar plan naar daad Deels observeerbaar (verbale en non-verbale signalen), deels niet Tijdspanne verschilt van persoon tot persoon Over
Nadere informatieParnassia Groep Remco de Winter & Karin Slotema
Parnassia Groep 30-11- 2017 Remco de Winter & Karin Slotema Kennismaken + epidemiologie Principes voor de omgang met suïcidaal gedrag pauze Systematisch onderzoek van suïcidaal gedrag pauze Beschrijvende
Nadere informatieSuïcide en suïcidepreventie
Suïcide en suïcidepreventie D. Linszen, psychiater Suïcide(preventie), de rol van verpleegkundigen en verzorgenden Reehorst, Ede 2017 Amsterdam First Episode Study: Critical Period RCT (1998-2007): relapse
Nadere informatieSUÏCIDALITEIT EN NAASTEN
SUÏCIDALITEIT EN NAASTEN M I E K E H A R T G E R S P S Y Q S Y S T E E M T H E R A P I E E N C O N S U L T A T I E L I D S P E C I A L I S M E G R O E P A C U T E Z O R G D A G V A N D E I N H O U D, 1
Nadere informatieLeren contact maken met wanhoop en dood. Wat voegt het toe?
Leren contact maken met wanhoop en dood. Wat voegt het toe? Martin Steendam Klinisch psycholoog P-opleider GGZ Friesland Groningen, 21 maart 2011 Onderzoek: aanvraag bij ZON-MW Drie deelonderzoeken Is
Nadere informatieHoe ga je om met suïcidedreiging in de spreekkamer
Hoe ga je om met suïcidedreiging in de spreekkamer Een workshop om kennis en vaardigheid in het herkennen en interpreteren van suïcidaal gedrag te vergroten Door Hugo Koetsier, psychiater Disclosure belangen
Nadere informatieSuïcidepreventie. Hoe open je deuren naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen?
Suïcidepreventie Hoe open je deuren naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen? Mark Mepschen psychiater crisisdienst-iht Pro Persona Arnhem Inhoud Visie op suicidaliteit Wat te doen?
Nadere informatieVerpleegkundige zorg aan suïcidale patiënten. Drs. Barbara Stringer GGZ ingeest & Lectoraat GGZ Verpleegkunde Referaat Saxion Hogeschool 17 juni 2013
Verpleegkundige zorg aan suïcidale patiënten Drs. Barbara Stringer GGZ ingeest & Lectoraat GGZ Verpleegkunde Referaat Saxion Hogeschool 17 juni 2013 Programma Definities van suïcidaal gedrag Enkele cijfers
Nadere informatieBorderline, waar ligt de grens?
Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met
Nadere informatieSuïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky
Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015 G. Portzky 1. INLEIDING 1. Definiëring Suïcide Suïcidepoging: Moet er suïcidale intentie aanwezig zijn om van poging
Nadere informatieSuïcidepreventie door deurwaarders
Suïcide in Nederland: 1980-2012 per 100.000 van de bevolking alle leeftijden Suïcidepreventie door deurwaarders Jan Mokkenstorm, psychiater Directeur 113Online j.mokkenstorm@113online.nl @JanMokkenstorm
Nadere informatieZelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT SUÏCIDALITEIT PROCEDURE VAN DE PRAKTISCHE GGZ (SEPTEMBER 2014)
RISICOMANAGEMENT SUÏCIDALITEIT PROCEDURE VAN DE PRAKTISCHE GGZ (SEPTEMBER 2014) DOELSTELLING Het doel van deze procedure is om beleid te bepalen en de kaders aan te geven voor systematische risicomanagement
Nadere informatieZelfmoordpreventie bij kind en jeugd. 30 oktober 2018 Judith de Heus Manager hulpverlening
Zelfmoordpreventie bij kind en jeugd 30 oktober 2018 Judith de Heus Manager hulpverlening j.deheus@113.nl Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieSuïcide en de psychiater Voorjaarssymposium FMG suïcide?
Suïcide en de psychiater Voorjaarssymposium FMG suïcide? 12 mei 2017 REMCO DE WINTER WWW.SUICIDALITEIT.NL Inhoud Wie en waar? vragen Uit de praktijk Cijfers Nederlandse situatie internationale vergelijking
Nadere informatieSUÏCIDAAL GEDRAG EN TRAUMA
SUÏCIDAAL GEDRAG EN TRAUMA CELEVT 15 JUNI 13.35 TIP CONFERENTIE VROEG TRAUMA, PSYCHIATRIE EN SUICIDALITEIT WWW.SUICIDALITEIT.NL Remco de Winter Disclosure belangen spreker Remco de Winter (potentiële)
Nadere informatieMarie Van Broeckhoven Anneleen Depaire Suïcidepreventiewerking DAGG Lommel 011/ Detectie en behandeling van suïcidaal gedrag
Marie Van Broeckhoven Anneleen Depaire Suïcidepreventiewerking DAGG Lommel 011/54.23.62 Detectie en behandeling van suïcidaal gedrag 2 Wat? Multidisciplinaire richtlijn voor de detectie en behandeling
Nadere informatieSuïcide-preventie. jinsels te koart dwaan
Suïcide-preventie jinsels te koart dwaan 1 Jos de Keijser Martin Steendam Leden van de werkgroep Suïcidepreventie GGZ-Friesland 2 Overzicht workshop Inleiding en registratie in Friesland Video over gevolgen
Nadere informatieIk heb al dikwijls gedacht, ik wou dat ik niet meer wakker werd. Elke avond bid ik dat ik bij mijn overleden man mag zijn.
Ouderen in nood: wat zie je, wat kan je doen? Anke Bonnewyn Ik zie het niet meer zitten. Voor wie ben ik hier eigenlijk nog? Ik hoop dat ze mij snel komen halen? Ik heb al dikwijls gedacht, ik wou dat
Nadere informatieColumbia University, voor Nederland: Dialexis Advies B.V., Suïcide ideatie
Suïcide ideatie Stel vragen 1 en 2. Als beide negatief zijn ga dan naar de suïcidaal gedrag sectie. Als het antwoord op vraag 2 is, stel de vragen 3, 4 en 5. Als het antwoord op vraag 1 en/of 2 is, vul
Nadere informatieIk wil dood suïcidaliteit
Ik wil dood suïcidaliteit bij jongeren Mark De Bock Anneleen Franssens Annelies Kog Klinisch psychologen en orthopedagogen, psychotherapeuten UKJA Waar of niet waar? De meeste zelfmoorden gebeuren impulsief
Nadere informatieSuicidale motivatie vanuit psychologisch perspectief Gent, 2 december 2016
Suicidale motivatie vanuit psychologisch perspectief Gent, 2 december 2016 BERT VAN LUYN KLINISCH PSYCHOLOOG- SYSTEEMTHERAPEUT een consult met Barbara Barbara, moeder, 2 dochters en zoon Gescheiden, alleenstaand,
Nadere informatieVoorwoord. deel i: begrippen, cijfers en verklaringen 1
Inhoud Voorwoord XI deel i: begrippen, cijfers en verklaringen 1 1 Terminologie en definities 3 1.1 Inleiding 4 1.2 Suïcide of zelfdoding 4 1.3 Suïcidepoging of poging tot zelfdoding 13 1.4 Doodsgedachten
Nadere informatiePROTOCOL SUÏCIDE. BEGRIPSBEPALINGEN Suïcide-ideatie: denken aan of overwegen van suïcide.
PROTOCOL SUÏCIDE Versienummer : 1.3 Auteur : R.B. Adriaensen, inhoudelijk directeur Eigenaar : Inhoudelijk directeur Laatste wijzigingsdatum : 20-05-2016 DOELSTELLING Het doel van deze procedure is om
Nadere informatieAGRESSIE. Basis emoties. Basis emoties. Agressie - sociologisch. Agressie - biologisch. Agressie en psychiatrie 16-3-2014
Basis emoties AGRESSIE en psychiatrische stoornissen Angst Verdriet Boosheid Verbazing Plezier Walging Paul Ekman Basis emoties Psychofysiologische reactie op een prikkel Stereotype patroon van motoriek,
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieBorderline Symptomen Lijst 95 (BSL-95)
Borderline Symptomen Lijst 95 (BSL-95) Code: Datum:.. 2 0 Lees alsjeblieft onderstaande instructie door, alvorens de vragenlijst in te vullen. In de onderstaande tabel staan problemen en klachten, die
Nadere informatieEen onderzoek naar zelfbeschadigend gedrag onder jongeren
Een onderzoek naar zelfbeschadigend gedrag onder jongeren denken De nacht is donker Ik sta buiten op straat Mezelf af te vragen Waarom mijn leven verder gaat Waarom ook er niet uitstappen? Waarom niet
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieSystematische scholing van personeel
Systematische scholing van personeel GGZ Nederland 19 juni 2009 Jos de Keijser Klinisch psycholoog Projectleider Voorkom suïcide Opbouw Suïcidepreventie in Friesland Training van systematisch risico-onderzoek
Nadere informatieSuïcide preventie bij ouderen
Suïcide preventie bij ouderen Programma Programma 13.30 Introductie op suïcidaliteit 14.20 De leste step 14.30 Gate keepers training 16.00 Behandeling van suïcidaliteit Introductie op suïcidaliteit Van
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands Zelfmoord
Spreekbeurt Nederlands Zelfmoord Spreekbeurt door een scholier 1352 woorden 20 januari 2004 7 336 keer beoordeeld Vak Nederlands Inleiding: Ik doe mijn spreekbeurt over zelfmoord. Ik vind het geen leuk
Nadere informatieTOOLKIT ROUW EN VERDRIET
TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil
Nadere informatieEen dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden
00 Een dierbare verliezen Informatie voor nabestaanden Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren, en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt
Nadere informatieEMDR. Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring
EMDR Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring EMDR betekent: Eye Movement Desensitization and Reprocessing. EMDR is een behandeling voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van
Nadere informatieDepressie. Meer dan een somber gevoel. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie
ggz voor doven & slechthorenden Depressie Meer dan een somber gevoel Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie Herkent u dit? Iedereen is wel eens somber of treurig.
Nadere informatieWe gebruiken in deze vragenlijst de term psychische klachten. Maar neem gerust een andere term in gedachten als je die beter vindt.
Een stigma kan gezien worden als een stempel met negatieve lading dat mensen met psychische aandoeningen opgedrukt krijgen door de omgeving of maatschappij. Dit wordt door velen zo ervaren. Wat ook voorkomt
Nadere informatieTrauma en verslaving. Patiënten
Trauma en verslaving Patiënten Trauma en verslaving Informatie voor patiënten Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Trauma en verslaving 1 Trauma
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieVERLIES VAN EEN DIERBARE INFORMATIE OVER ROUWVERWERKING FRANCISCUS VLIETLAND
VERLIES VAN EEN DIERBARE INFORMATIE OVER ROUWVERWERKING FRANCISCUS VLIETLAND Verlies lijden en verdriet hebben Verlies lijden is iets dat de meeste van ons op een bepaald moment in hun leven meemaken en
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS
EFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS Dr. Berno van Meijel Lector GGZ-verpleegkunde Hogeschool INHOLLAND Congres Zorg voor mensen met
Nadere informatieHet geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS
Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie
Nadere informatie1 Wat is er met me aan de hand?
1 Wat is er met me aan de hand? Wat is zelfbeschadigend en suïcidaal gedrag? Zelfbeschadiging is het doelbewust toebrengen van schade of pijn aan je eigen lichaam. Het gaat hierbij niet om bijvoorbeeld
Nadere informatieOpvang en nazorg van nabestaanden van suicides van jongeren. RINO 15 december Ad Kerkhof
Opvang en nazorg van nabestaanden van suicides van jongeren RINO 15 december 2016 Ad Kerkhof Opvang en nazorg van nabestaanden van suicides van jongeren Rouw en gecompliceerde rouw Eerste opvang Tweede
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatieDwangstoornissen. Als kiezen niet meer lukt
Als kiezen niet meer lukt Moeten als dwang Iedereen herkent het wel: controleren of het gas uit is, uw kleren netjes opruimen, steeds hetzelfde deuntje in uw hoofd hebben, alleen op de witte stoeptegels
Nadere informatieTrauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit
21 mei 2019 Trauma(behandeling) bij psychose door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit Wie durft? Wie vraagt er naar trauma s bij intake/kennismaking? Wie biedt
Nadere informatieSTART. Via een serie vragen wordt uw mening en uw professionele handelen rond de patiënt geïnventariseerd.
KEHR-Suïcide vragenlijst versie 9.0 * De KEHR-Suïcide vragenlijst gaat over uw handelen rond een (suïcidale) cliënt. * De lijst is bedoeld voor professionals die betrokken waren bij de zorg voor een cliënt
Nadere informatieProject Voorkom Suïcide 2009
Project Voorkom Suïcide 2009 12 hulpverleners getraind (januari 2010: 24) 25 pogers in protocollaire behandeling Samenwerking met drie S.E.H. s Samenwerking met politie Fryslân e.a. Gesuperviseerde intervisiegroepen
Nadere informatieHandreiking voor onderzoekers en METC s bij het indienen en beoordelen van protocollen voor onderzoek naar suïcidepreventie
Handreiking voor onderzoekers en METC s bij het indienen en beoordelen van protocollen voor onderzoek naar suïcidepreventie Prof. dr. Ad Kerkhof Dr. Annemiek Huisman Vrije Universiteit Amsterdam In het
Nadere informatieZELFVERWONDEND GEDRAG ALS AFFECTREGULATIE
ZELFVERWONDEND GEDRAG ALS AFFECTREGULATIE 1. Wat is zelfverwondend gedrag? 2. Hoe is het onderzoek opgezet? 3. Resultaten en klinische implicaties Zelfverwondend gedrag: Het opzettelijk toebrengen van
Nadere informatieNederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en
Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen
Nadere informatieBorderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant
Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Inleiding - Stellingen. - Ontstaan psychiatrische aandoeningen. - Wat zien naastbetrokkenen. - Invloed van borderline op
Nadere informatieSuïcidepreventie bij depressie, suïcide bespreekbaar maken
Suïcidepreventie bij depressie, suïcide bespreekbaar maken Remco de Winter MD PhD, psychiater ParnassiaGroep, kennisdomeinleider acuut en verder oa onderzoeker VU & nationaal vertegenwoordiger IASP www.suicidaliteit.nl
Nadere informatieTraumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp
Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Cognitieve gedragstherapie:
Nadere informatieSuïcidepreventie. Charlotte Aertsen CGG Andante
Suïcidepreventie Charlotte Aertsen CGG Andante 03 620 10 20 charlotte.aertsen@andante.be Stelling Iemand die een zelfmoordpoging doet, wil niet altijd dood. Stelling Iemand die het echt wil doen, kan je
Nadere informatieVerpleegkunde en de preventie van zelfdoding: Een multidisciplinair perspectief
Verpleegkunde en de preventie van zelfdoding: Een multidisciplinair perspectief Saskia Aerts saskia.aerts@preventiezelfdoding.be 7 november 2017 Klinische vragen Welke uitgangspunten en basisprincipes
Nadere informatieDe huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl)
Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Home > Over hulpverleners Verschillende soorten hulpverleners hebben verschillende opleidingen. Door dit verschil zijn ze goed in verschillende
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Algemeen Een dierbare verliezen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG042 / Een dierbare verliezen / 14-07-2015 2 Een dierbare verliezen U heeft
Nadere informatieWilma Boevink 09-09- 2013. Focus van deze workshop. Wie durft? Schematherapie en EMDR bij mensen met een psychotische stoornis
Wie durft? Schematherapie en EMDR bij mensen met een psychotische stoornis Dr. Tonnie Staring Dr. Hugo Wolters Wilma Boevink 2 Focus van deze workshop 3 - - Wel: EMDR en schematherapie als onderdeel binnen
Nadere informatieLunch referraat Parnassia Groep. Suïcidäal gedrag & suïcide
Lunch referraat Parnassia Groep Suïcidäal gedrag & suïcide 9 JULI 2013 DR. REMCO DE WINTER DR. JOLIEN BUENO DE MESQUITA DR. MARIEKE DE GROOT WWW.SUICIDALITEIT.NL SUICIDAL SCIENCE CLUB 12.00 uur: Programma
Nadere informatieSuïcidaal gedrag epidemiologie, psychologie en biologie, en behandeling. Prof. dr. C. van Heeringen
Suïcidaal gedrag epidemiologie, psychologie en biologie, en behandeling Prof. dr. C. van Heeringen WHO 2004 de Europese context nu de Europese context toen Kruyt 1960 Suïcide in Vlaanderen SMR, per
Nadere informatieHet verlies van een dierbare
Het verlies van een dierbare Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Een dierbare verliezen Over de gevoelens die u kan ervaren en tips om goed voor uzelf te zorgen INFORMATIEBROCHURE VOOR DE NABESTAANDEN Een dierbare verliezen U hebt kort geleden iemand verloren. Dat
Nadere informatieImagery in bipolaire stoornissen
Imagery in bipolaire stoornissen Karin van den Berg Klinisch psycholoog, GGzE Promovendus, Maastricht University Prof. Ger P.J. Keijsers Maastricht University: promotor Dr. M. Voncken Maastricht University:
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieWeinig pijn: : Heel veel pijn. Weinig stress: : Heel veel stress
I) Aanvang CAMS CAMS suïcidaliteit status formulier (SSFIVR) Eerste sessie. Sectie A (patient) Patient: Clinicus: Datum: Tijd: Score en omcirkel per item hoe u zich nu voelt in volgorde van ernst, waarbij
Nadere informatie