Leren contact maken met wanhoop en dood. Wat voegt het toe?

Transcriptie

1 Leren contact maken met wanhoop en dood. Wat voegt het toe? Martin Steendam Klinisch psycholoog P-opleider GGZ Friesland Groningen, 21 maart 2011

2 Onderzoek: aanvraag bij ZON-MW Drie deelonderzoeken Is gatekeeperstraining effectief? Leidt gatekeeperstraining tot daling suicidepogingen? Is gatekeeperstraining kosteneffectief?

3 Suïcidepreventie, een keten Onderkennen, motiveren, verwijzen Gate keepers naar huisarts Verwijzen naar specialistische hulp Huisarts naar GGZ Behandelen van suïcidaliteit GGZ naar huisarts Ketenzorgdocument, Trimbos-instituut 2010

4 Noodzaak van gate keepers suïcides suïcide pogingen suïcidale gedachten Niet allemaal bekend bij GGZ

5 Suïcide tendentie Suïcide poging Suïcide Observeerbaar gedrag Niet observeerbaar gedrag: Bewuste en onbewuste gedachten, impulsen en suïcideplannen Bron: Hawton, 2001 Tijd

6 Gate keepers Wachten tot ze komen helpt onvoldoende Hulp van omgeving: gatekeepers (Vrijwel) iedereen kan gatekeeper worden Gewenste bereik van gatekeepers contact met suïcidale personen Wie kunnen gatekeeper zijn Politie, brandweer Ziekenverzorgenden, wijkverpleegkundigen Schoolleerkrachten, leden ZAT-teams Pastores, geestelijk raadslieden Werkenden in de jeugdzorg, in de ouderenzorg Vrijwilligers van telefonische hulpdiensten Etc. Training kan helpen

7 Kenmerken van training QPR training Question Persuade Refer Het gaat om contact maken Paul Quinnett, Kerkhof & van Luijn 2010, MDR suïcidaal gedrag 2011

8 Onderzoek gatekeeper training Het eiland Gotland De militairen van Knox Twee duitse steden van Hegerl

9 Het eiland Gotland In Oostzee Ruim inwoners 125 km bij 55 km, 3000 km2 Training huisartsen in 1983 en 1984 Gericht op diagnostiek en behandeling van depressie Significante afname van suïcide (mn onder vrouwen) Toename AD gebruik Rutz ea, 2001

10 Militairen van Knox Cohort onderzoek 1990 tot tot 2002 Onderzoek bij personeel Air Force Gelaagde interventie Verminderen risicofactoren Vergroten beschermende factoren Etc 33% afname suicides Knox ea, 2003, 2010

11 Twee duitse steden van Hegerl Nuremberg Alliance Against Depression (NAAD) European Alliance Against Depression (EAAD) Optimizing suicide prevention programs and their implementation in Europe (OSPI) Community intervention program Nuremberg (interventie, ) vs Würzburg (controle, ) Interventie met vier niveaus Training huisartsen Publiciteitscampagne Community facilitators Specifieke doelgroepen (risico, zelfhulpgroepen) 26,5 % daling vs 24,8 % stijging van TS, significant Hegerl ea, 2006

12 Nederlands/Fries model Introductie en theorie mbt suïcidaal gedrag 3 trainingsronden in tweetallen Basis Contact maken met gevoel Empatisch doorvragen Contact maken met ander Toeschouwers perspectief Verwijskaart bespreken De Keijser & Steendam, 2010

13 Doorvraag-vragen Doorvragen naar de aard van suïcide-ideatie Met suicidaal persoon in contact komen en vragen: Hoe wanhopig voelt u zich nu? Hoeveel haast heeft u met uw wens om suïcide te plegen? Wat zou u nu bereiken om dit te doen? Heeft u al plannen gemaakt? Hoe concreet? Ernstmaat inschatten: 1. licht; 2. ambivalent; 3. ernstig(wanhopig/plan); 4. zeer ernstig (wanhopig/blikvernauwd) Kerkhof & van Heeringen, 2000

14 Contact maken met wanhoop en dood Belemmeringen bij patiënt Angst voor consequenties Angst om grip kwijt te raken Belemmeringen bij hulpverlener Angst om probleem groter te maken Angst voor consequentie Angst voor paternalisme en betutteling Angst voor machteloosheid Angst voor eigen dood en doodswensen Steendam, 2010

15 Onderzoek: aanvraag bij ZON-MW Drie deelvragen: Is een gatekeeperstraining effectief? Competentie (vragenlijsten en casesamples) Verwijsgedrag Leidt een gatekeeperstraining tot daling in het aantal suicidepogingen? SEH-meldingen Is een gatekeeperstraining kosteneffectief? Quality Adjusted Life Year (QALY) Kerkhof, Smit, Steendam ea, 2011

16 Dank voor uw aandacht Martin Steendam