Hoofdlijnen van het omgevingsrecht

Transcriptie

1

2

3 Ronald de Waard Bart Oortwijn 2014 Berghauser Pont Publishing, Amsterdam

4 Hoofdlijnen omgevingsrecht 1e druk: 2014 ISBN XX-X NUR 820 Copyright 2014 Berghauser Pont Publishing, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of opgeslagen op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke goedkeuring van de uitgever. De bij toepassing van art. 16B en 17 Auteurswet 1912 wettelijk verschuldigde vergoedingen wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave in bloem lezingen, readers en andere compilatiewerken op grond van art. 16 Auteurswet 1912 dient men zich tevoren te wenden tot: Berghauser Pont Publishing, Postbus 14580, 1001 LB Amsterdam. Hoewel uiterste zorg is besteed aan de inhoud van dit handboek, aanvaarden de uitgever en redactie geen aansprakelijkheid voor onvolledigheid of onjuistheid of voor gevolgen daarvan. Uitgever: Berghauser Pont Publishing/drs. R.D. Berghauser Pont Grafische vormgeving: Zedline

5 Voorwoord Al sinds een groot aantal jaren geven wij cursussen aan gemeenteambtenaren op allerlei terreinen die sinds 2010 onder de noemer omgevingsrecht vallen. Tijdens het geven van deze cursussen en gedurende het werk als interim-manager bleek herhaaldelijk de beperkte grensoverschrijdende kennis van de verschillende vakdisciplines bij de medewerkers. Met de komst van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is basiskennis van de verschillende vakgebieden, inclusief kennis van de hoofdlijnen en consequenties van de regelgeving, een vereiste voor elke ambtenaar die vakmatig met het omgevingsrecht te maken krijgt. Dit boek is geschreven als overzichtswerk voor de dagelijkse praktijk en als introductie op het vakgebied omgevingsrecht. Het bieden van een overzicht van dit brede vakgebied noodzaakt tot het maken van keuzes. Een eerste selectie daarbij is om de uitleg te beperken tot de in de dagelijkse praktijk veel voorkomende situaties en geen of weinig aandacht te besteden aan de regels betreffende uitzonderingen. Een tweede keuze doelt op een accentuering van onderwerpen die tijdens cursussen, studiedagen en beleidsadvisering in de afgelopen jaren veel vragen hebben opgeroepen. Sinds onze vorige inleiding tot het omgevingsrecht uit 2010 is er veel veranderd. De eerste ervaringen met de Wabo hebben geleid tot verbeteringen in de wet, het onderliggende besluit en de regeling. Daarnaast is het Gebruiksbesluit in het Bouwbesluit opgenomen, het Bouwbesluit gewijzigd en de bouwverordening verder uitgekleed. Deze en andere wijzigingen zijn in deze tweede druk verwerkt. Daarnaast wordt er een vooruitblik geworpen op de Omgevingswet en de Wet vergunningverlening, toezicht en handhaving. In een volgende druk zal er tevens aandacht worden besteed aan de uitbreiding van het vergunningvrij bouwen in het najaar van 2014 en de ontwikkelingen aangaande de kwaliteitscriteria. In het afgelopen jaar hebben Bart en ik veel mensen lastig gevallen met vragen over allerlei onderwerpen. Wij danken hen hierbij voor hun bijdragen. Bijzondere dank voor Hajé van Egmond voor het kritisch doornemen van de hoofdstukken over bouwen en brandveiligheid. Met dit boek is er getracht een duidelijk en toegankelijk beeld te schetsen van het brede terrein van het omgevingsrecht. Voor vragen kunt u ons bereiken via LinkedIn. Bijdragen en aanvullingen op de tekst zijn tevens van harte welkom Ronald de Waard Bart Oortwijn Januari 2014 v

6 vi

7 Inhoud Voorwoord...v 1 Inleiding en verantwoording Inleiding Doel van het boek Opbouw van het boek Verantwoording van de opzet Bestuursrechtelijke uitgangspunten Inleiding Onderscheid tussen publiekrecht en privaatrecht Feitelijke handelingen en rechtshandelingen Besluiten en beschikkingen Aanvraag van een beschikking Het voorbereiden van een beschikking Afdeling 3.4 Awb, de uniforme openbare voorbereidingsprocedure (UOV) Beslistermijnen Dwangsom bij niet tijdig beslissen Positieve fictieve beschikking bij niet tijdig beslissen Samenhangende besluiten Inhoudelijke vereisten Détournement de pouvoir Kennelijke onredelijkheid (willekeur) Gelijkheid en precedentwerking Motivering Rechtsbescherming Bezwaar Belanghebbende onder de Wabo Beroep Tussenuitspraak Hoger beroep Verzoek om voorlopige voorziening Jurisprudentie Slotopmerkingen Vergunningverlening onder de Wabo Inleiding Aanleiding, voorgeschiedenis en doel Systematiek van de wet Wat valt eronder? Deelprojecten en onlosmakelijkheid Actualiteiten onlosmakelijkheid Gefaseerde vergunning vii

8 3.5 Wie is bevoegd gezag? Gedeputeerde Staten en ministers als bevoegd gezag De aanvraag en de ontvankelijkheid Vooroverleg Integrale beoordeling Voorbereiding van de vergunning De reguliere voorbereidingsprocedure De uitgebreide voorbereidingsprocedure Adviseurs en verklaring van geen bedenkingen Adviezen en adviseurs De verklaring van geen bedenkingen Inhoud van de vergunning Aflopende en voortdurende activiteiten In werking treden van de vergunning Bijzonderheden bij het in werking treden Rechtsbescherming Ruimtelijke ordening Inleiding Ruimtelijke ordening in Nederland Ruimtelijke ordening onder de Wro Structuurvisies Strekking en inhoud van de gemeentelijke structuurvisie Voorbereiding van de structuurvisie Het bestemmingsplan Aanhouding Periodieke herziening van bestemmingsplannen Inhoud van het bestemmingsplan De verbeelding van het plan De bestemmingsplanregels De bestemmingsplantoelichting Grondexploitatie Buitenplanse afwijkingen Tijdelijke afwijkingen Kleine afwijkingen De projectafwijking Digitalisering Slotopmerking Overige ruimtelijke regelgeving Inleiding Externe veiligheid Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen Milieueffectrapportage Procedure m.e.r viii

9 5.4 Geluidhinder Voorkeursgrenswaarden en Besluit hogere waarden Geluid in het bestemmingsplan Ontwikkelingen in de regelgeving voor geluid Luchtkwaliteit Luchtkwaliteit en ruimtelijke besluitvorming Natuurbeschermingswet Natuurbeschermingswet en Wabo Flora- en faunawet Flora- en faunawet en Wabo Waterwet De Waterwet en de Wabo De bouwregelgeving Inleiding Het vergunningstelsel Vergunningvrije bouwwerken Begrippen en meetregels Bouw en planologische gebruik vergunningvrij Bouw vergunningvrij De omgevingsvergunning bouw De aanvraag De toets aan het Bouwbesluit Toetsingsprotocollen Private kwaliteitsborging De bouwverordening De sloopmelding op grond van het Bouwbesluit De planologische toets Welstandstoets Tijdelijke en seizoensgebonden bouwwerken Tijdelijke bouwwerken Seizoensgebonden bouwwerken Monumenten en archeologie Inleiding De monumentenwetgeving Rijksmonumenten De omgevingsvergunning voor rijksmonumenten Rijksmonumenten en vergunningvrij Beschermde stads- en dorpsgezichten Archeologie Wettelijk beschermde terreinen Niet wettelijk beschermde terreinen Opgravingsvergunning Provinciale en gemeentelijke monumenten Crisis- en herstelwet en de erfgoedzorg ix

10 8 Brandveiligheid Inleiding Wat vooraf ging Vergunning of melding brandveilig gebruik Vergunning voor brandveilig gebruik Melding brandveilig gebruik Gelijkwaardigheid Direct werkende regels hoofdstuk 6 en 7 Bouwbesluit Algemene regels Milieuregelgeving Inleiding Korte geschiedenis van de milieuregelgeving Milieuwetgeving en Europa Overzicht milieuregelgeving Milieuregels voor bedrijven Inrichting Aanwijzing vergunningplichtige inrichtingen Omgevingsvergunning milieu Omgevingsvergunning beperkte milieutoets Algemene regels De milieumelding Voorschriften Maatwerkvoorschriften Toekomst van milieuregels voor bedrijven Algemene plaatselijke verordening Inleiding Achtergrond en opzet APV Regelgevende bevoegdheid en begrenzingen Dienstenrichtlijn Deregulering Privaatrecht Bevoegd bestuursorganen Vergunning, vrijstelling, ontheffing of melding Relatie Wabo en APV Verplichte integratie in de omgevingsvergunning Facultatieve integratie in de omgevingsvergunning Overige onderwerpen van de APV Algemeen Evenementenvergunning Horeca-exploitatievergunning en sluitingstijden Seksinrichtingen Standplaatsvergunning Snuffelmarkt Voorwerpen op of aan de weg in strijd met de publieke functie ervan/precario x

11 Strafbepalingen Excessen Handhaving onder de Wabo Inleiding Wettelijk kader Organisatie van toezicht en handhaving Visie op integraal toezicht Beheer van het grondgebied Voorbereidingsfase Realisatiefase Toezicht op de bouw Toezicht bouw en brandveiligheid Toezicht op werken geen bouwwerken zijnde en APV Toezicht oplevering milieu-inrichtingen Projecttoezicht monumenten Gebruiksfase Toezicht op de bestaande bouw Toezicht op brandveilig gebruik Toezicht op ruimtelijke waarden Toezicht op de inrichtingen milieubeheer Toezicht op monumentale waarden Toezicht APV en overige Sloop en sanering Randvoorwaarden De organisatie Informatiesystemen Overige randvoorwaarden Doorwerking van integratie naar de vakgebieden Communicatie als handhavingsinstrument Slotopmerking Actuele ontwikkelingen in het omgevingsrecht Inleiding Naar een nieuw omgevingsrecht Opbouw van de Omgevingswet Het instrumentarium van de Omgevingswet De omgevingsvisie Programma s Algemene regels Het omgevingsplan De omgevingsvergunning en het projectbesluit De Wet Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Private kwaliteitsborging in de bouw Slotopmerkingen Trefwoordenregister xi