Bijlage 1. Meerjarig kwaliteitszorgplan

Transcriptie

1 Bijlage 1 Meerjarig kwaliteitszorgplan

2 Inhoud blz Missie en Visie 3 Het primaire proces 7 Het secundaire proces- personeel en personeelszorg 12 Het secundaire proces -FACILITEITEN & FINANCIËN 13 Het secundaire proces EVALUATIE EN VERANTWOORDING 14 BIJLAGE 1 HET SCHOOLPLAN BIJLAGE 2 Kader notitie: ISK en leeropbrengsten 31 BIJLAGE 3 Indicatoren 45 BIJLAGE 4 Uitwerking van de visie 49 2

3 Missie en visie De missie van de Internationale Schakelklassen is: Met elkaar de taal leren en jezelf verder ontwikkelen Verantwoordelijk voor het leren en de leeromgeving Veilig, vertrouwd, levendig en uitdagend Zien en gezien worden Ruimte voor plezier en ontspanning Een realistisch toekomstperspectief In 2009 hebben we twee thema s gekozen, die afgeleid zijn van de Missie 1. Perspectief, een houvast 2. Elk kind voelt zich belangrijk Ad 1 Perspectief bedoelen we hier in de meest brede zin van het woord: Zicht op een aantrekkelijke toekomst. In trefwoorden: een vervolgschool, aantrekkelijk werk, een prettige woonomgeving, een goede gezondheid, een veilige omgeving en verbinding met een eigen sociale omgeving. Een toekomst die niet alleen van jezelf is, maar ook van een ander. Voor perspectief is nodig dat -er een evenwicht is tussen dromen en realisme, alles op zijn tijd -leerlingen de kennis, vaardigheden en competenties ontwikkelen die ze nodig hebben om hun (doel)perspectief te bereiken. -dat medewerkers net zo goed een perspectief hebben -de gelegenheid en ruimte geboden wordt om de perspectieven te delen en om voor dat perspectief te werken. Ad 2 Elk kind is er één. Dat weten we maar al te goed. Maar we werken ook in een school, een organisatie, een systeem. En daar willen we alles efficiënt en effectief regelen. Daarom leggen we veel vast in regels en procedures. Dat is nodig, want alle betrokkenen hebben behoefte aan duidelijkheid en houvast. Het risico bestaat dat systemen verstarren, dat het systeem belangrijker wordt dat voor wie het bedoeld is. Beheersbaarheid krijgt voorrang. Eerst mensen, dan regels, kraaide een zorgverzekeraar. Dat klinkt eenvoudig maar vraagt een alerte houding en doorlopende bezinning op de inrichting en hantering van het pedagogische proces. Aan het thema Ieder kind voelt zich belangrijk verbinden we woorden als: Je eigenheid ontwikkelen, vrijheid en veiligheid, leren op maat, het benutten van jouw kwaliteiten, inspraak, je wordt gehoord en gezien, trots op wat je kan en wie je bent. 3

4 Onze visie op onderwijs Met alle medewerkers hebben we onze visie op onderwijs in mei 2010 opnieuw vormgegeven. We hebben geprobeerd aan de hand van zeven thema's een beeld te vormen van de school, die wij willen zijn Per thema hebben we geprobeerd in een zin aan te geven wat wij belangrijk vinden: Leren: De leerling is verantwoordelijk voor zijn eigen leren. Hij is actor in zijn eigen leerproces. Autonomie: Wij beschouwen alle betrokkenen bij de school als autonoom en bieden ruimte voor autonoom gedrag. Perspectief: De leerling is actor in zijn ontwikkeling om zijn dromen te verwezenlijken. Pedagogisch klimaat: Vanuit een wederzijds vertrouwde en respectvolle basis dagen we leerlingen uit tot autonomie, identiteitsontwikkeling en ontwikkeling tot burger in onze samenleving. Burgerschap: De leerlingen ontwikkelen zich tot verantwoordelijkheid dragende burgers. Ouders: We zien ouders als deel van de schoolgemeenschap en vragen hen met nadruk te participeren en actieve betrokkenheid te tonen. Samenwerking en besluitvorming: De basis voor samenwerking en besluitvorming is onze visie op onderwijs en opvoeding. Deze is herkenbaar in onze werkwijze. Een visie hebben is mooi; belangrijker is dat je ernaar handelt. En dat blijkt in de praktijk lastig. Gewoonten, procedures, organiseerbaarheid, haalbaarheid, vergissingen, ze kunnen ons gemakkelijk van het rechte pad leiden Wij bezinnen ons regelmatig op ons eigen handelen. We bekijken of onze keuzes, onze houding en ons gedag wel in overeenstemming is met wat we nastreven. En we nodigen iedereen uit om ons aan te spreken, wanneer we niet overeenkomstig onze eigen visie handelen, hoe moeilijk we het soms ook vinden om deze boodschap te horen. We beseffen dat de kwaliteit van ons onderwijs sterk afhankelijk is van wat wij elke dag weer doen en laten zien. En dat de kwaliteit in veel mindere mate afhangt van goede plannen of gedegen beleid. Maar we weten ook dat we gedegen beleid en goede plannen soms nodig hebben om een volgende stap te zetten. Allereerst is een krachtige en veilige leeromgeving nodig. Krachtig in de zin van levendig, spannend, uitdagend, praktisch, betekenisvol en vakoverstijgend en vooral ook vraaggericht. Een omgeving, waarin het personeelslid en de leerling in beweging zijn om actief te leren, nieuwsgierig te zijn en bereid zelf en met anderen op onderzoek uit te gaan. Hiermee worden vaardigheden en inzichten verder ontwikkeld. Kennis is belangrijk, want zonder kennis ontstaan geen vaardigheden en inzichten. Veilig en vertrouwd, zien en gezien worden, intensieve samenwerking. Zo bouwen we aan relaties. Tenslotte moet je eisen aan jezelf en anderen durven stellen. Dat willen we realiseren door te werken aan het vergroten van ieders competenties (combinatie van kennis, vaardigheden en houding) Speciale aandacht 4

5 gaat naar cultuur; niet alleen een efficiënte, maar. Een leefbare wereld begint bij jezelf. Het besef dat Je een bijdrage kan leveren aan een leefbare wereld en de ervaring dat je daadwerkelijk wat kan doen, dat vinden wij belangrijk Hoe willen we deze visie en uitwerking waar maken? Voor de ISK geldt dat deze school leerlingen vooral moet voorbereiden op ander onderwijs. De mentor adviseert, maar ouders/verzorgers en/of leerlingen kiezen uiteindelijk zelf een vervolgschool. Om een passende school uit te kiezen is enige ervaring met zowel 'traditioneel' als 'nieuw' leren wel gewenst. Wij noemen dat leren 1 en leren 2. Voor succes op een volgende school is ervaring met een soortgelijke vorm van onderwijs een voordeel. Wat houden leren 1 en leren 2 in? Dat laat zich het gemakkelijkst uitleggen als we beide vormen van onderwijs naast elkaar zetten: Leren 1 Leren 2 Eerst theorie en die dan toepassen De leraar (of het boek) bepaalt wat nuttige leerstof voor zijn leerlingen is. Nadruk op kennis en vaardigheden. Iedere leerling leert min of meer hetzelfde. Een leerling werkt vooral gelijk op met andere leerlingen van vergelijkbaar niveau en tempo. Eerst praktijk, ontdekken wat je nog niet in de praktijk kan en dan theorie of training. Een leerling kiest activiteiten en spreekt met zijn leraar af, wat hij daarvan kan/wil Ieren. Nadruk op kennis, vaardigheden én competenties. Voorbeelden van competenties zijn: samenwerken, plannen & organiseren, initiatief nemen, discipline. Een leerling leert vooral wat bij zijn interesse, hetzelfde zijn toekomst of zijn situatie past. Leerlingen werken samen met leerlingen andere niveaus. leder leert daarvan op zijn eigen niveau. Voor beide vormen van leren valt wel iets te zeggen. Leerlingen leren niet allemaal op dezelfde manier. De één heeft een theoretische inslag, de ander leert vooral van doen. Maar het maakt ook verschil wat Je wilt leren. Fietsen, met geld omgaan en een taal vloeiend spreken leer je niet uit een boekje. Maar vermenigvuldigen, woordjes leren en technisch lezen leer je niet spontaan in de praktijk. Daarom kiezen we op de ISK voor een mix. De combinatie van leren 1 en leren 2 is krachtig. Onze leerlingen kunnen daar op hun volgende school van profiteren. 5

6 Wat gebeurt er precies bij LEREN 2? De leerlingen kiezen uit opdrachten die ze samen met andere leerlingen zo zelfstandig mogelijk gaan uitvoeren. Ze maken een plan en bespreken met hun docent hoe ze deze opdrachten gaan uitvoeren, wat ze ervan gaan leren. Dat kan op het gebied van kennis zijn of om een te trainen vaardigheid of om versterking van een competentie of een combinatie van deze drie. Ze leggen de resultaten (bewijzen van het geleerde) vast in een portfolio. Aan het eind van elke periode met leren 2 beoordelen twee 'vreemde docenten' in een gesprek aan de hand van het portfolio hoeveel de leerling vooruit gegaan is. En dan gaat het om vooruitgang in bijvoorbeeld Nederlands spreken, wiskundige problemen kunnen oplossen, maar ook beter kunnen samenwerken of tegen je verlies kunnen. De opdrachten kunnen enorm variëren. Een paar voorbeelden: Organiseer een voetbalclinic met een speler van FC Utrecht voor 20 medeleerlingen Bereid je goed voor en volg een dag onderwijs op het ROe. Organiseer een boswandeling onder leiding van een bioloog Verzorg een hightea in het bejaardenhuis Organiseer een tentoonstelling. Koop een fietswrak, knap hem op en verkoop hem met 50,- winst, die je aan een goed doel geeft De opdrachten worden zo samengesteld dat leerlingen kennis maken met o.a. de volgende thema's: vervolgonderwijs of beroepen in Nederland vrijetijdsbesteding burgerschap kunst en cultuur techniek schoolvakken verzorging en hygiëne 6

7 A. HET PRIMAIRE PROCES IN VIER DELEN A.1 Interactie leerling - docent ( in de klas ) De ambitie We beschouwen leerlingen als autonome wezens. We creëren voor hen een omgeving waarin ze uitgedaagd worden autonoom gedrag te vertonen. Meer specifiek houdt dat in We verlangen van leerlingen dat zij: -actor zijn in hun eigen leerproces -hun eigen keuzes t.a.v. hun toekomst maken -zich ontwikkelen tot democratisch, participerend en sociaal burger. Dat betekent dat we van de onderwijsgevenden verlangen dat zij: - maximaal duidelijk maken aan de leerlingen welke leerdoelen zij zullen moeten halen - leerlingen stimuleren hun hersenen op de goeie manier te gebruiken - hun didactisch handelen afstemmen op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen - activerende werkvormen aanbieden - geloven in het kunnen van hun leerlingen en navenante eisen stellen - een veilige sfeer creëren - leerlingen uitdagen kennis te nemen van hun toekomstige (onderwijs)situatie en zich te bezinnen op hun rol in de samenleving - zij efficiënt gebruik (laten) maken van de onderwijstijd Beschrijving kwaliteit en beoogde maatregelen interactie leerling-docent Fase-1 Wat is de situatie nu en wat vinden we daarvan? Gezien het oordeel van de inspectie (d.d. februari 2009), het IIP-rapport (d.d.april 2009) en lesbezoeken, functionerings- en beoordelingsgesprekken tot medio 2010 stellen we vast dat we over het algemeen voldoen aan de ambitie. Fase-2 Waar willen we naar toe? We willen nog extra aandacht besteden aan - de uitbouw activerende lesvormen en - inzichtelijk maken van de te bereiken doelen. Fase-3 Wat doen we daaraan? -In de teams vindt voortdurend uitwisseling plaats tussen docenten onderling over ervaringen met activerende werkvormen. (dit is ondertussen al praktijk) De teamleiders bezoeken minimaal 2 x per jaar de lessen van alle docenten en bespreken met hen in hoeverre de lessen leerlingen activeren. Teams kunnen vanuit hun scholingsbudget zo nodig externe expertise inhuren. Individuele docenten kunnen een beroep doen op interne expertise: taal- of peercoaching. Fase-4 Wanneer gaan we de resultaten weer meten? Jaarlijks worden de bevindingen van de teamleiding n.a.v. lesbezoeken en gesprekken doorgenomen. Opvallende zaken worden teruggekoppeld naar de teams. A.2 Aanbod ambitie De leerling krijgt het onderwijsaanbod dat past bij zijn/haar kunnen en dat leidt tot het aanhaak niveau van de vervolgopleiding en een kritisch en zelfbewust inzicht in de maatschappij en de positie die de leerling daarin in kan nemen. Minimaal voldoen we aan de volgende eisen: - Het leerstofaanbod voldoet aan de wettelijke vereisten - Het leerstofaanbod sluit maximaal aan op dat van de vervolgschool 7

8 - Het leerstofaanbod maakt afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen Onder passend onderwijs verstaan we dat het een adaptief karakter heeft. Er zijn op de ISK nauwelijks of geen situaties waarin een lesgroep qua niveau homogeen is. Dat vraagt om verregaande niveaudifferentiatie En naar opdrachten waaraan ieder op zijn eigen niveau kan werken. Daarnaast zijn er programma s waaraan de één behoefte heeft, maar de ander niet. Dat vraagt van docenten dat ze in staat zijn om in één lesgroep leerlingen met een steile en leerlingen met een vlakkere leercurve uit te dagen om prestaties neer te zetten, die ze helpt hun aanhaakniveau te bereiken. Fase-1 Wat is de situatie nu en wat vinden we daarvan? Het aanbod, zoals hieronder beschreven is, is flexibel inzetbaar. Leerlingen krijgen al naar gelang hun uitstroomdoel meer of minder van de hieronder genoemde vakken. De docenten op de ISK laten in hun dagelijkse praktijk zien dat zij doordrongen zijn van het belang van passend onderwijs. Tegelijkertijd geven zij aan te beseffen, dat elke praktijk altijd nog verbeterd kan worden en dat je als docent nooit uitgeleerd bent. De vakken: Nederlands als Tweede taal (NT2): De leerlingen leren de Nederlandse taal verstaan, lezen, schrijven en spreken. Reken- en wiskundelessen: De leerlingen gaan verder met waar ze in hun eigen land gebleven waren. Ieder op zijn eigen niveau. De leerlingen leren hoe in Nederland het vak wiskunde en rekenen gegeven worden: met veel nadruk op het gebruik van die vakken in de dagelijkse praktijk, gericht op het vinden van creatieve oplossingen en niet op het leren van trucs. Creatieve vorming: De creatieve kant van de leerlingen wordt hier ontwikkeld. In Nederland is de ontwikkeling van technische en creatieve vaardigheden heel belangrijk. Zo verwachten werkgevers bijvoorbeeld van hun medewerkers dat ze creatief kunnen inspelen op vragen, die zich voordoen. Daarnaast levert creatieve vorming een bijdrage aan de verhoging van de kwaliteit van een ieders leven. Sportlessen: Hierbij gaat het vooral om het samen spelen en werken, emotiebeheersing, het leren omgaan met elkaar, te leren winnen en verliezen en natuurlijk is het belangrijk voor de leerlingen om veel en goed te leren bewegen. De sportlessen helpen leerlingen ook om een keuze te maken voor een sport in de vrije tijd. Die sport zien we als een extra middel om aansluiting te vinden bij Nederlanders. Engels: In Nederland is Engels voor de meeste mensen de tweede taal. Bovendien is Engels een wereldtaal. Daarom zijn leerlingen in Nederland verplicht om ook Engels te leren. In de meeste klassen op de ISK beginnen we daar vast mee om leerlingen beter voorbereid naar het vervolgonderwijs te laten gaan. Kennis der Natuur: In veel landen hebben de leerlingen het vak science gevolgd. Dat is een verzamelnaam voor vakken als natuurkunde, biologie en een stukje scheikunde. In deze lessen wordt ook de manier van denken en werken, die bij deze vakken centraal staat, aangeleerd. Zwemmen: Nederland is een waterland. Alle kinderen in Nederland leren daarom zwemmen. Daar krijgen ze zelfs één of meer diploma s voor. De leerlingen op de ISK kunnen leren zwemmen en een zwemdiploma halen. Dat gebeurt onder schooltijd in een zwembad vlakbij de school. Zwemmen is een verplicht vak. Keuzewerkuur: In deze uren kiezen leerlingen zelf aan welk vak ze zelfstandig onder begeleiding willen werken. Aan een vak dat ze interessant vinden, een vak waarin ze achter lopen of een vak waar ze meer van moeten weten voor een volgende school. Het kiezen om aan zo n vak te werken draagt bij aan de zelfstandigheid en de verantwoordelijkheid voor de eigen studie. Leren 2: Twee middagen per week zijn leren-2-lessen. Eigenlijk zijn dat helemaal geen lessen, maar werkmiddagen. Je kan er al het geleerde in de praktijk toe passen. En in de 8

9 praktijk dingen leren, die je niet uit een boekje haalt. Je werkt samen met andere leerlingen aan zelfgekozen opdrachten. Geen eenvoudige opdrachten. Samen met je mentor stel je vast wat je gaat leren van zo n opdracht. Die mentor en andere docenten begeleiden je bij de uitvoering en een presentatie. 4 keer per jaar moet je zelf tijdens een panelgesprek met twee vreemde docenten bewijzen wat je geleerd hebt. Drama: Dit vak wordt in de eerste fase van het onderwijs aangeboden. Het helpt de leerlingen die nog over weinig taalvaardigheid beschikken zich te uiten. Voor sommigen is de durf die ontwikkeld wordt de motor voor het gaan spreken in een vreemde taal. Het thuis raken in emo-taal is van essentieel belang voor de ontwikkeling van puberhersenen, en daarmee ook voor een succesvolle schoolcarrière (vlg. Jelle Jolles) Remedialprogramma s Veel leerlingen hebben extra ondersteuning nodig op een specifiek terrein. Dat kan te maken hebben met een gebrek aan onderwijs, gebrekkig onderwijs, culturele verschillen, cultureel bepaalde interactiepatronen, opgelopen trauma s, etc. Op maat wordt daarom aangeboden: Motorische Remedial Teaching Remedial Teaching taal Remedial Teaching rekenen Assertiviteitstrainingen Programma Trauma verwerking Cursus aggressie beheersing Fase-2 Waar willen we naar toe? Welke vakken aan welke leerlingen worden aangeboden blijft met het groot aantal verschillende uitstroomniveaus altijd arbitrair. Waar het vervolgonderwijs veelal alleen eisen stelt aan taalvaardigheid en het niveau van rekenen/wiskunde (en soms een vreemde taal), hebben leerlingen meer competenties nodig om optimaal van het vervolgonderwijs te kunnen profiteren. Dat vraagt om een voortdurende afweging welke vakken aan welke leerlingen worden aangeboden. Daarnaast is voeling houden met de diverse vervolgscholen noodzakelijk om inzicht te hebben welke eisen er aan leerlingen gesteld worden per instroomjaar. Dat maakt het (nu al) mogelijk om oor elke leerling een traject op maat uit te zetten Op dit moment denken we een maximaal sluitend aanbod te hebben, al zijn we dan niet in staat om aan alle specifieke wensen (bijv. Frans, Spaans, Duits,) tegemoet te komen. Soms is het mogelijk hiervoor buiten de eigen school oplossingen te vinden. Fase-3 Wat doen we daar aan? Docenten bezoeken vervolgscholen, kijken in klassen, overleggen met docenten. De taalcoaching en nazorg bieden vaak een prima ingang bij andere scholen. Fase-4 Wanneer gaan we de resultaten weer meten? Er is gestructureerd overleg met vervolgscholen over de aansluiting van het aanbod. Waar nodig en mogelijk wordt het aanbod aangepast. A.3 Opbrengsten ambitie Onze opbrengsten stijgen de komende jaren tot ver boven het gemiddelde van vergelijkbare scholen. 9

10 Samen met ISK s in Leiden en Amersfoort is een kadernotitie Leeropbrengsten opgesteld (bijlage 2) Daarin staat beschreven wat een kwalitatief goede intake, doorstroom en uitstroom is. De ISK voldoet voor het overgrote deel aan de gestelde normen. In samenwerking met de scholen in Leiden en Amersfoort worden plannen opgesteld om de lacunes weg te werken: - standaard een warme overdracht - afspraken met minimaal de Nuovo-scholen over plaatsingsprocedure - vergelijking tussen wat je op grond van de intake zou mogen verwachten aan uitstroomniveau en het uiteindelijk gerealiseerde uitstroomniveau. De kwaliteit van de opleiding zou dan goed zijn, als het gerealiseerde uitstroomniveau voor ongeveer 68 % gelijk is aan het ingeschatte niveau bij de intake en niet meer dan 14% iets lager dan geprognosticeerd en niet meer dan 14% iets hoger dan geprognosticeerd. Uitdrukkelijk wordt hier nogmaals gesteld dat de ISK aan verreweg de meeste kwaliteitsstandaarden ruimschoots voldoet. De opbrengsten worden jaarlijks in kaart gebracht: het interne en externe rendement en aan de hand van de normaalverdeling of we mogen veronderstellen in welke mate we uit de leerlingen halen wat er in zit. A.4 Begeleiding Beschrijving van de ambitie op dit onderdeel We hebben een goed functionerend systeem van begeleiding, zodat leerlingen de begeleiding krijgen die ze nodig hebben. Minimaal voldoen we aan de volgende eisen uit het inspectiekader: - de mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen - de school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen - de school begeleidt de leerlingen en ouders/verzorgers bij de keuzes tijdens de schoolloopbaan en bij de keuze van vervolgopleiding/arbeidsmarkt. - de school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben - op basis van een analyse van verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg die de gesignaleerde leerlingen nodig hebben - de school voert de zorg planmatig uit. - de school zoekt structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerling-niveau haar eigen kerntaak overschrijden. - de school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel Beschrijving kwaliteit en beoogde maatregelen begeleiding Fase-1 Wat is de situatie nu en wat vinden we ervan? Algemeen beeld: de school voldoet aan bovenstaande beschreven ambities. In het najaar va 2010 wordt een tevredenheidsonderzoek onder leerlingen en ouders gehouden, wat tot planvorming zal leiden. Fase-2 Zie boven Fase-3 Zie boven Fase-4 Zie boven Waar willen we naar toe? Wat gaan we daaraan doen? Wanneer gaan we de resultaten weer meten? 10

11 Jaarlijks worden de resultaten van het afgelopen jaar vastgelegd in het zorgplan. Bij de evaluatie van de huidige situatie en het plan worden vanzelfsprekend ook de ketenpartners betrokken. Mede ten behoeve van voorzieningen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en voor leerlingen voor wie een leerlinggebonden budget beschikbaar is wordt elk jaar een kwaliteitszorgplan opgesteld. 11

12 B. SECUNDAIRE PROCES-PERSONEEL & PERSONEELSZORG Beschrijving van de ambitie op dit onderdeel Teneinde goed onderwijs te kunnen verzorgen, zorgen wij voor kwalitatief goede docenten voor wie wij het aantrekkelijk maken om bij ons te werken. Er is een gezonde mix van leeftijden en het verzuim, het aantal vacatures en onbevoegden is beperkt. Minimaal heeft elke medewerker een bekwaamheidsdossier met een persoonlijk ontwikkelingsplan. Veel aandacht voor scholing en ontwikkeling van medewerkers Beschrijving kwaliteit en beoogde maatregelen personeel en personeelszorg Fase-1 Wat is de situatie nu en wat vinden we daarvan? - stand van zaken IIP: gecertificeerd - hoeveelheid gehouden gesprekken met medewerkers per jaar: 3 per 2 jaar - uitslag docententevredenheidsonderzoek: alles boven landelijk gemiddelde - ziekteverzuimgegevens: ziekmeldingsfrequentie ruim onder het landelijk gemiddelde - uitstroomgegevens: worden geregistreerd via exitgesprekken - aantal onbevoegden: alle onbevoegden in vaste dienst gaan een opleiding volgen in 2010/ hoeveelheid volledige bekwaamheidsdossiers: 100 % - uitputting en besteding scholingsbudget: lichte overschrijding van het budget - invoering functiemix: op schema Fase-2 Waar willen we naar toe? - Het handhaven de situatie zoals weergegeven in fase 1 en het versterken van de autonomie van de medewerkers. Fase-3 Wat gaan we daaraan doen? We continueren onze inspanningen op het terrein van het personeelsbeleid, zoals neergelegd in onze IIP-plannen. Wat de vergroting van autonomie betreft: er is brede overeenstemming binnen ISK dat via een grote autonomie van de medewerkers de kwaliteit van het onderwijs verbetert. Medewerkers verbinden zich jaarlijks aan een van de bovengenoemde richtinggevende visieuitspraken. De in bijlage 3 verwoorde visie werken we verder uit in een aantal bijeenkomsten met docenten in waarin zij hun plannen zullen uitwerken en presenteren. Fase-4 Wanneer gaan we de resultaten weer meten? - De situatie rond personeelszorg wordt gemonitord volgens de indicatoren in bijlage 3. In 2012 evalueren we of de autonomie daadwerkelijk groter is geworden. Via de functioneringsgesprekken en het opstellen van een ontwikkelingsplan als onderdeel van het bekwaamheidsdossier wordt gewaarborgd dat het personeel zijn bekwaamheid onderhoudt. 12

13 C. SECUNDAIRE PROCES-FACILITEITEN & FINANCIËN Ambitie We houden de inkomsten en uitgaven in balans, zoals afgesproken bij de begroting voor elk kalenderjaar. We leggen vier keer per jaar verslag af en verantwoorden ons in de jaarrekening. Beschrijving kwaliteit en beoogde maatregelen financiën Fase-1 Wat is de situatie nu en wat vinden we ervan? Er wordt een ratio aantal leerlingen/omvang personeelsbestand uitgewerkt, die meer zicht moet geven op de financiële ontwikkelingen. De laatste drie jaren zijn met een licht positief resultaat afgesloten. Fase-2 Zie boven Waar willen we naar toe? Fase-3 Wat gaan we daaraan doen? Zie boven Fase-4 Wanneer gaan we de resultaten weer meten? Bij elke volgende rapportage. D. SECUNDAIRE PROCES-EVALUATIE EN VERANTWOORDING Ambitie ISK draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs en de ondersteunende processen via de activiteiten die in de voorafgaande paragrafen aan de orde zijn gekomen. Daarnaast leggen we verantwoording af door een bijdrage te leveren aan het jaarverslag van NUOVO en via periodieke overleggen met het bestuur. We gaan waar mogelijk ook het gesprek aan met ouders en andere belanghebbenden over de kwaliteit van ons onderwijs. Beschrijving kwaliteit en beoogde maatregelen verantwoording Fase-1 Wat is de situatie nu en wat vinden we ervan? Met name de horizontale verantwoording vergt nog de nodige aandacht. Ook dient het onderzoek naar leeropbrengsten samen met andere ISK s te worden afgerond om de kwaliteit van de opbrengsten te kunnen meten. Fase-2 Waar willen we naar toe? We willen de betrokkenheid van de ouders vergroten. We willen andere stakeholders betrekken bij de evaluatie van het onderwijs. We willen voldoen aan de standaarden in de notitie ISK en leeropbrengsten Fase-3 Wat gaan we daaraan doen? 13

14 -Ouders: In augustus 2010 stellen de docenten een plan op hoe ouders meer bij de school te betrekken. -Horizontale verantwoording: De ISK richt een adviesraad op waaraan eens per jaar de resultaten worden gepresenteerd. -In samenwerking met ISK s in Leiden en Amersfoort wordt uitvoering gegeven aan verbeterplannen adhv de notitie ISK en leeropbrengsten (bijlage 2) Fase-4 Wanneer gaan we de resultaten weer meten? -We leveren een bijdrage aan het jaarverslag van NUOVO -Jaarlijks worden de opbrengsten van de verbeterplannen in het kader van de notitie Opbrengsten ISK met Leiden en Amersfoort geëvalueerd. -Aan de adviesraad wordt jaarlijks gerapporteerd over de stand van ons onderwijs Aan het bevoegd gezag wordt jaarlijks verantwoording afgelegd over de kwaliteit die wordt gerealiseerd, onder andere via de NUOVO-breed vastgestelde kwaliteitsindicatoren. 14

15 De lijn doortrekken. Schoolplan Juni

16 Schoolgegevens: Internationale Schakelklassen Brinnummer: 24TR-5 Directie: D. Brouwer Adres: La Bohèmedreef KW Utrecht Contact school: tel.: info@isk-utrecht.nl website: Bevoegd gezag: Stichting NUOVO Adres bevoegd gezag: Kanaalweg 93, Utrecht Postadres: Postbus 1415, 3500 BK Utrecht Telefoon: Fax: Mail: info@nuovo.eu Contactpersoon: J. Kaldewaij, voorzitter College van Bestuur. 16

17 1. Inleiding. Geert Mak begint elke uitzending van In Europa met de zin: Waar waren we ook al weer gebleven? Dan komt hij even terug op de vorige uitzending en laat vervolgens zien hoe de geschiedenis zich verder ontrolt. En dat is precies de essentie van het schoolplan. Waar waren we gebleven met de ISK? En hoe gaat het hiervandaan nu verder? Dit plan valt in twee delen uiteen. In deel I wordt de eerste vraag beantwoord. De stand van zaken wordt opgemaakt. Dat doen we aan de hand van het vorige schoolplan: Naar een nieuwe toekomst.isk Wat is er van al die mooie plannen terechtgekomen? Lang niet alles. En dat is ook niet gek. Soms was er sprake van een voortschrijdend inzicht, soms werden andere prioriteiten gesteld. Dat kan ook bijna niet anders, als zo n plan 4 jaren bestrijkt. Welke resultaten zijn behaald, welke zijn niet of gedeeltelijk behaald? Deze vragen beantwoorden we aan de hand van evaluaties, die voor handen zijn: inspectierapporten (december 2007 en januari 2009), de auditrapportage (februari 2008) en het laatste Plan van Inzet (mei 2008). Op onderdelen zal verwezen worden naar andere notities. In deel II De lijn doortrekken - zetten we een globale route uit naar We lopen de beleidsterreinen na en stellen ons doelen voor de komende periode en werken ze globaal uit. Daarbij leunen we op de missie en visie van Nuovo. We houden in de gaten welke maatschappelijke vragen aan de ISK gesteld worden. We proberen nieuwe onderwijskundige inzichten naar ons onderwijs te vertalen. Alles met één oogmerk: Des te beter de polsstok, des te verder kunnen onze leerlingen springen. Verwacht in dit schoolplan geen gedetailleerde evaluaties of tot in detail uitgewerkte plannen. Daar is het niet voor. Dit schoolplan wil laten zien vanuit welke visie er aan de toekomst van leerlingen en aan de school gebouwd wordt. Het plan geeft aan welke kant het opgaat. En daarmee vormt het een kader voor nader beleid, voor activiteitenplannen, voor ontwikkelplannen. Van medewerkers wordt gevraagd zich aan de richting te committeren. Niet om ze vast te pinnen. Om ze de ruimte te bieden mee te denken en mee ontwikkelen in de beschreven richting. Geert Mak: Van het communisme hebben we kunnen leren hoe een te strakke centrale planning leidt tot angst en verstarring. Zonder plannen kunnen we niet; voer ze echter nooit klakkeloos uit. Het nieuwe schoolplan voor de periode beschrijft kernachtig het meerjarig strategisch beleid. Het geeft een heldere samenhang aan tussen de primaire en secundaire processen van de school. Ons schoolplan is in eerste instantie een intern instrument om onszelf houvast te bieden bij de gemaakte beleidskeuzes en bij de verdere planning van de uitvoering van ons beleid. In tweede instantie dient het schoolplan om verantwoording af te leggen naar het eigen bevoegd gezag en aan de Inspectie van het Onderwijs. Bij de totstandkoming van het schoolplan heeft overleg plaatsgevonden met het personeel en College van Bestuur. 17

18 Deel I Stand van zaken Vooraf De dramatische daling van het leerlingenaantal lijkt tot stilstand gekomen. Op dit moment fluctueert het aantal leerlingen tussen 110 (september) en 180 (juni) leerlingen per jaar. Een lichte groei tekende zich in de laatste jaren af in de aanmelding van Oost- Europese kinderen, terwijl andere groepen nagenoeg constant zijn gebleven. De kredietcrisis zal ongetwijfeld zijn invloed hebben op migratiestromen binnen de EEG en van buiten de EEG. Maar het is lastig te voorspellen of dit zal leiden tot een toename, dan wel een afname van het aantal aanmeldingen. Een saillant en niet onbelangrijk detail is dat de aanmelding van leerlingen zonder vereiste documenten lijkt toe te nemen. Ze beschikken (nog) niet over een geldig verblijfsdocument, zijn (nog) niet ingeschreven bij het GAB of hebben (nog) geen sofi/onderwijsnummer ontvangen. De leerlingen zijn wel leerplichtig, maar de school kan ze op de teldata niet aanmelden bij de IB-groep. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de financiering van het onderwijs. In 2006 is op basis van onderzoek door bureau Oberon stadsbreed de noodzaak van het voortbestaan van de ISK erkend. Behoud van de expertise bij de opvang van en begeleiding van nieuwkomers in flexibele, heterogene groepen en expertise op het gebied van tweede taalverwerving en ontwikkeling gaven de doorslag. Voor een periode van 3 jaar werd het voortbestaan van de ISK als zelfstandige school gegarandeerd. Wel waren in het adviesrapport voorwaarden aanverbonden en werden er aanbevelingen gedaan over de ontwikkeling van de ISK. De 3 jaar zijn op dit moment zo goed als om. In juli 2008 is daarom een notitie verstuurd naar de Gemeente Utrecht en College van Bestuur met de aanbeveling de ISK als zelfstandige voorziening te laten voortbestaan. In de notitie is beschreven hoe de genoemde voorwaarden en aanbevelingen in beleid zijn omgezet en tot welke resultaten dat geleid heeft. De belangrijkste waren: 1. Het aantal leerlingen zakt niet onder de Er wordt een activerend onderwijsconcept ingevoerd. 3. De expertise van de isk wordt ter beschikking van het Utrechtse Voortgezet Onderwijs gesteld. Op dit moment heeft het College van Bestuur uitgesproken dat zij de aanbeveling uit de notitie overneemt en zal bespreken met de Gemeente. De notitie is aan dit rapport toegevoegd (bijlage 3) Belangrijke aandachtsgebieden uit het schoolplan Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste thema s uit het schoolplan Naar een nieuwe toekomst.. Vervolgens zijn de ontwikkelingen per aandachtsgebied beschreven. 1. Doorlopende leerlijnen naar het vervolgonderwijs 18

19 2. Ontwikkeling en vormgeving van een helder didactisch concept 3. Functie en positie van het ICT in het onderwijs 4. De ISK als expertisecentrum 5. Samenwerking met de Dr. Vliegenthartschool (nu: Pouwer) 6. Versterking van de kernteams en het management 7. Systematische invoering van de gesprekscyclus 8. Vaststellen, invoeren en borgen van een kwaliteitscyclus 9. Organisatie 10. Verder terugdringen van het ziekteverzuim onder medewerkers 1. Doorlopende leerlijnen Ten behoeve van een betere aansluiting zijn de volgende verbeteringen aangebracht: a. de leerlingen doen ervaring op met verschillende onderwijsconcepten: het meer traditionele onderwijs (leren 1), een vorm van nieuw leren (leren 2) en een keuzewerkuur b. uitstromende leerlingen nemen deel aan de projectweek doorstroom. Zij bezoeken vervolgscholen, volgen lessen, spreken met leerlingen en docenten van deze scholen en spreken met beroepsbeoefenaren. c. uitstromende leerlingen nemen deel aan het project On stage, waarbij zij in contact treden met beroepsbeoefenaren en een kijkstage volgen. d. alle uitstromende leerlingen hebben een portfolio, waarmee zij hun verworven kennis, vaardigheden en competenties kunnen aantonen. e. de school verzamelt systematisch gegevens over ex-leerlingen tot zij hun vervolgschool verlaten. Op deze wijze krijgt de ISK zicht op de knelpunten, die leerlingen bij het vervolgonderwijs ondervinden. Als er aanleiding voor is, kan het curriculum erop aangepast worden. 2. Didactisch concept. a. Leer- en ontwikkelingslijnen zijn voor elk profiel beschreven b. Aan de leer- en ontwikkelingslijnen zijn onderleggers gehangen. c. In beide teams is het concept leren 1 en leren 2 ingevoerd. d. Elke leerling werkt met een voortgangsportfolio met bewijzen van zijn ontwikkeling e. Er is een keuzewerkuur ingevoerd f. Er is een studiewijzer ontwikkeld, waarin leerlingen bijhouden welke stof ze doorgewerkt hebben en wat ze nog moeten doen. g. Alle docenten zijn (met aantoonbaar succes) geschoold in coaching. h. Alle leerlingen doen een maatschappelijke stage 3. Functie en positie van het ICT in het onderwijs a. Er zijn 60 laptops voor het onderwijs beschikbaar (60/+140 lln) b. Resultaten worden opgeslagen c. Een Elo wordt in de komende jaren ingevoerd 4. De ISK als expertisecentrum a. In samenwerking met de Hoge School Utrecht (HU) is materiaal ontwikkeld ten behoeve van het expertisecentrum. b. 4 docenten zijn geschoold als taalcoach voor collega s in het VO c. 4 docenten op verschillende VO scholen zijn in het kader van een pilot gecoacht. 19

20 d. Met de HU zijn afspraken gemaakt over effectmeting e. Het expertisecentrum zal taalcoaching verrichten op Utrechtse VO scholen in het kader van het project Meester-docent 5. Samenwerking met de Dr. Vliegenthartschool (nu: Pouwer) a. Sinds medio 2007 is Pouwer in zijn geheel gehuisvest in het gebouw La Bohèmedreef 7. b. Er liggen afspraken over het pedagogisch klimaat c. Een aantal diensten zijn samengevoegd: administratie, conciërges, roosterbureau. 6. Versterking van de kernteams en het management a. Het gehele managementteam is vernieuwd b. Er is een notitie Aansturingstijl geschreven en geïmplementeerd. c. Kernteams maken op basis van het Plan van Inzet een activiteitenplan en verdelen onderling de werkzaamheden. d. Regisseurschap per aandachtsgebied versterkt de verbinding tussen kernteams en MT en waarborgt invloed van de kernteams op het schoolbeleid. 7. Systematische invoering van de gesprekscyclus a. De gesprekscyclus is in zijn geheel eenmaal doorlopen (start-, functionerings-, en beoordelingsgesprekken). b. Alle docenten beschikken over een bekwaamheidsdossier, dat een belangrijke rol speelt in de gesprekscyclus. c. In februari 2009 is de gesprekscyclus met de MR geëvalueerd en waar nodig aangepast. 8. Vaststellen, invoeren en borgen van een kwaliteitscyclus a. Het Plan van Inzet inclusief zorgplan en scholingsplan - neemt een centrale plaats in als het gaat om kwaliteitsbeleid. Het omvat zowel verantwoording over het afgelopen schooljaar als plannen op elk van de beleidsterreinen: onderwijs, personeel, organisatie, financiën, kwaliteitszorg en teamontwikkeling. Bij het opstellen van dit plan worden zo veel mogelijk medewerkers betrokken (vaak: regisseurs). De plannen worden smart geformuleerd; evaluatie en verantwoordingsmomenten worden vastgelegd. b. De school is (naar verwachting) in het voorjaar 2009 IIP- gecertificeerd. c. Leerlingen worden na de ISK systematisch gevolgd d. In februari 2009 start een bench mark met twee andere ISK s 9. Organisatie. a. Voor al het personeel zijn professionele standaarden opgesteld (notitie aansturingstijl, notitie Gedragscode MT) b. Beide notities zijn terugkerend onderwerp van gesprek geweest in de teams c. De Inspectie heeft bij haar bezoek in januari 2009 geconstateerd dat er een sterke gerichtheid op kwaliteitsverbetering heerst onder het personeel van de ISK d. Teams nemen in toenemende mate verantwoordelijkheid voor de inrichting van het onderwijsproces 10. Terugdringen van het ziekteverzuim onder medewerkers a. In 2008 is een werkdrukonderzoek gedaan naar de werkdruk(beleving). Daarop zijn enkele acties ondernomen met als resultaat dat docenten 20

21 Aangeven dat de werkdruk op een aanvaardbaar niveau zijn gebracht. b. Een kleine school, een klein team brengt met zich mee dat ziekteverzuimpercentages sterk fluctueren: een langdurig zieke drijft het gemiddelde flink omhoog. De ziekmeldingfrequentie is daarom een betere graadmeter. Hoewel het ziekteverzuim fors boven het landelijke gemiddelde ligt, blijft de ziekmeldingfrequentie daar ruim onder. Conclusie De ISK heeft een roerige tijd achter zich gelaten en de opgaande lijn weer te pakken. We hebben dan ook bepaald niet stilgezeten. Op allerlei terreinen zijn er acties ondernomen en met goede en soms uitstekende resultaten. Dat constateren we niet zelfgenoegzaam. Het beeld wordt bevestigd door de buitenwereld. De auditcommissie oordeelde in februari 2008 al dat de ISK onderwijs van deze tijd biedt. De inspecteur was in januari 2009 blij verrast met de systematisering van de zorg, de stappen die gezet zijn op pedagogisch en didactisch gebied, kwaliteitszorg die voldoet en vooral de drive bij medewerkers om kwaliteit te leveren. In een tussenrapportage (november 2008) van Investors in People wordt aangegeven dat het personeelsbeleid nagenoeg aan de standaarden voldoet: Bij plannen en uitvoeren is nog wat werk te verzetten, bij beoordelen wordt aan de norm voldaan. Tijd om achterover te leunen? Wij dachten van niet. De school heeft nog genoeg ambities. Ze zijn samengebald in twee overkoepelende thema s (1. perspectief, een houvast en 2 Ieder kind voelt zich belangrijk). Vervolgens worden in dit schoolplan de diverse aandachtsgebieden langsgelopen. Waar we denken dat de lijn vanuit het vorige schoolplan doorgezet kan worden, zullen we kort zijn en eventueel verwijzen naar een bijlage. Bij andere aandachtsgebieden zullen we wat langer stilstaan. Deel II De lijn doortrekken Vooraf: Wanneer er plannen gemaakt worden, is het goed om je te realiseren wat ook al weer je bestaansreden was. Daarom begint dit deel met een beschrijving van de opdracht van de school en onze visie op de realisering van die opdracht. Daarna zetten we uiteen aan de hand van de twee thema s hoe we denken deze opdracht nog beter te kunnen vervullen. 21

22 De opdracht van de school. De ISK heeft een opdracht vanuit de samenleving: Help Nieuwkomers in Nederland tussen de 12 en 20 jaar - zo snel als het maar kan- hun rol in de samenleving op te pakken. Hoe die rol eruit ziet, hangt af van de competenties die ze meenemen, hun leeftijd, hun talenten, hun interesses en hun dromen. Elke leerling heeft zo een eigen vertrekpunt en elke leerling heeft zo zijn eigen weg af te leggen naar een bij hem passend doel. En ook al kunnen de wegen er heel verschillend uitzien, er zijn een aantal overeenkomsten: De leerlingen ontwikkelen zoveel taalvaardigheid dat zij zich in hun situaties goed kunnen redden. De leerlingen verwerven de kennis en ontwikkelen de vaardigheden die ze nodig hebben om in de maatschappij te kunnen functioneren en zich er vertrouwd in voelen. De leerlingen verwerven kennis en ontwikkelen die vaardigheden en competenties die nodig zijn voor een vervolgopleiding. In de opdracht staat waarmee we ons bezig houden op de ISK. En er is een relatief grote mate van vrijheid om te bepalen hoe we deze opdracht willen uitvoeren. Geheel vrij zijn we daar echter ook niet in. Ten eerste leggen overheden allerlei kaders neer, waarbinnen de opdracht uitgevoerd wordt: financiële en kwalitatieve normen, vastgelegd in wetten, regelingen en overeenkomsten. De ISK legt periodiek verantwoording af om te laten zien, dat ze waar biedt voor het geld. Ten tweede spelen allerlei maatschappelijke ontwikkelingen een rol. Normen en waarden, opvattingen, etc. evolueren voortdurend. Vanuit de maatschappij komen tal van vragen op de ISK af. De ISK stelt zich open op en zoekt naar passende antwoorden. Tenslotte heeft het NUOVO beleid geformuleerd dat richtingbepalend is voor de scholen, heel kort samengevat: 1. Iedereen mag zich komen ontwikkelen 2. Ontmoet anderen, maak verbinding 3. Laten zien en verantwoorden 4. Verbondenheid en vertrouwen 5. Professioneel personeelsbeleid naar menselijke maat Al onze plannen het ene misschien meer dan het andere - zijn een bijdrage om dat beleid te verwezenlijken. De school kan zijn opdracht slechts uitvoeren in een gezond klimaat. En voor een gezond klimaat zijn we gezamenlijk verantwoordelijk. Leraren, leerlingen, ondersteunend personeel, ouders, ieder kan op zijn eigen wijze bijdragen. En we verwachten ook dat iedereen daaraan bijdraagt. Volgens ons is een gezond klimaat: - je neemt verantwoordelijkheid voor het leren en voor de leeromgeving - je zorgt ervoor dat de school veilig is, een vertrouwde plaats voor alle betrokkenen - je helpt om van de school een levende, uitdagende omgeving te maken - iedereen wordt gerespecteerd en heeft respect voor een ander - hard werken, maar ook plezier en ontspanning. In de periode die achter ons ligt, heeft het accent sterk gelegen op wat er verbeterd kon worden aan onderwijs en organisatie. Dat was nodig omdat een aantal zaken niet (helemaal) in orde waren of ontbraken. Gezamenlijke inspanning heeft geleid dat steeds meer helder geworden wat ISK-leerlingen nodig hebben. Er zijn doelen bepaald, werkwijzen ontworpen en geïmplementeerd, processen in gang gezet en meetbare én minder goed meetbare resultaten bereikt. Maar er is een goed werkbaar stramien. In de komende tijd is het vizier gericht op verdere uitbouw, maar vooral ook op finetuning: hoe kunnen we processen zo inrichten dat leerlingen en medewerkers daar optimaal van kunnen 22

23 profiteren. Deze gedachtegang leidt ons tot de keuze voor twee thema s voor het komende 4 jarenplan. Twee overkoepelende thema s. Deze thema s zijn richtingbepalend voor de komende 4 jaren. 3. Perspectief, een houvast 4. Elk kind voelt zich belangrijk Ad 1 Perspectief bedoelen we hier in de meest brede zin van het woord: Zicht op een aantrekkelijke toekomst. In trefwoorden: een vervolgschool, aantrekkelijk werk, een prettige woonomgeving, een goede gezondheid, een veilige omgeving en verbinding met een eigen sociale omgeving. Een toekomst die niet alleen van jezelf is, maar ook van een ander. Voor perspectief is nodig dat -er een evenwicht is tussen dromen en realisme, alles op zijn tijd -leerlingen de kennis, vaardigheden en competenties ontwikkelen die ze nodig hebben om hun (doel)perspectief te bereiken. -dat medewerkers net zo goed een perspectief hebben -de gelegenheid en ruimte geboden wordt om de perspectieven te delen en om voor dat perspectief te werken. Ad 2 Elk kind is er één. Dat weten we maar al te goed. Maar we werken ook in een school, een organisatie, een systeem. En daar willen we alles efficiënt en effectief regelen. Daarom leggen we veel vast in regels en procedures. Dat is nodig, want alle betrokkenen hebben behoefte aan duidelijkheid en houvast. Het risico bestaat dat systemen verstarren, dat het systeem belangrijker wordt dat voor wie het bedoeld is. Beheersbaarheid krijgt voorrang. Eerst mensen, dan regels, kraaide een zorgverzekeraar. Dat klinkt eenvoudig maar vraagt een alerte houding en doorlopende bezinning op de inrichting en hantering van het pedagogische proces. Aan het thema Ieder kind voelt zich belangrijk verbinden we woorden als: Je eigenheid ontwikkelen, vrijheid en veiligheid, leren op maat, het benutten van jouw kwaliteiten, inspraak, je wordt gehoord en gezien, trots op wat je kan en wie je bent. 23

24 Aandachtsgebied 1: onderwijs en begeleiding A. Taal Als gesprekken de juiste kwaliteit hebben, zijn ze de motor voor taal-, denk- en kennisontwikkeling (Damhuis, maart 2008). Al pratende vormen zich gedachten en wordt kennis geconstrueerd. In ons onderwijs nemen gesprekken dan ook een belangrijke plaats in. Bij leren2 worden de leerlingen in situaties gebracht waarin zij samen plannen, waarin ze (werk)afspraken maken, elkaar feedback geven, enz. De rol van de docent(coach) is hier zo te interveniëren dat de kwaliteit van de communicatie toeneemt. Hij daagt de leerlingen uit om verbanden te leggen en te benoemen, observaties nauwkeurig te verwoorden, eigenschappen te benoemen, te verklaren, gevoelens te verwoorden. Met andere woorden: hij bevraagt de leerling steeds zo dat deze verbaal de zone van de naaste ontwikkeling exploreert. In leren1 gebeurt iets dergelijks. Maar de gespreksonderwerpen zijn meer gerelateerd aan een specifiek vak. Zo zal de leraar biologie bijvoorbeeld zijn leerlingen verleiden om nauwkeurige observaties te verwoorden en ordening te beschrijven. De gymleraar organiseert tactische besprekingen. De leraar creatieve vakken vraagt leerlingen hun emoties te verwoorden. En de leraar wiskunde helpt leerlingen te definiëren, eigenschappen te benoemen en processen te beschrijven. In de jaren die voor ons liggen zullen a. de vakspecifieke denkfuncties verder geëxpliciteerd en beschreven zijn. b. de docenten zo getraind zijn dat ze hun kansen benutten om leerlingen zich verbaal te ontwikkelen op hun vakgebied. Zoals gesprekken de motor zijn voor taal-, denk- en kennisontwikkeling, zo is een goede leesvaardigheid absolute voorwaarde om van aangeboden onderwijs te kunnen profiteren (Zie Vernooij e.a.). Op dit moment worden alle leerlingen gevolgd in de verwerving van technische leesvaardigheid. Daarnaast is er hernieuwde aandacht voor het begrijpend lezen door de invoering van Nieuwsbegrip. De eerste stappen zijn gezet. In de komende jaren c. zal de structuur van het leesonderwijs verder uitgewerkt worden. d. wordt het leesonderwijs geborgd in de leerlijnen en vakcurricula. e. Wordt een norm ontwikkeld voor de hoeveelheid leeskilometers die leerlingen tijdens hun opleiding moeten maken. Voor zowel gespreksvaardigheid als leesvaardigheid geldt dat er een sterke relatie is met het aantal woorden waarover de leerling kan beschikken. In vrijwel alle lessen wordt daarom veel aandacht besteed aan woordenschatverwerving. De vraag is alleen hoe efficiënt en structureel dit gebeurt. De gebruikte NT2-methode biedt veel nieuwe woorden aan, gestructureerd van hoogfrequent tot laagfrequent. Maar is er nauwelijks enig zicht in hoeverre leerlingen na het doorwerken van de methode dit idioom ook beheersen. Daarom f. zal een onderbouwde norm ontwikkeld worden voor het aantal woorden dat leerlingen bij uitstroom dienen te beheersen. g. wordt een woordenschatmethodiek geïmplementeerd 24

25 h. wordt een systeem ontwikkeld waarin leerlingen het aantal verworven (en getoetste) woorden bij houden. B. De andere vakken Voor het vak Engels is in 2008 een nieuw curriculum geschreven, dat aansluit bij de NT2-ontwikkelingen en de ontwikkeling van leren 2. Voor alle andere vakken ligt er een ouder curriculum. Binnen 4 jaar i. worden alle curricula waar nodig herzien en aangepast aan de ontwikkelingen op het gebied van leren2 en taalontwikkeling. Tegelijkertijd wordt beoordeeld of de gebruikte lesmethodes nog voldoen. C. Leren2 Het concept leren2 is zo goed als vorm gegeven. j. In september 2009 worden aan het concept nog de z.g. taaltaken toegevoegd. k. Waar nodig zal nog verdere fine tuning plaatsvinden, waarbij de docenten bepalen welke veranderingen binnen de kaders van het concept noodzakelijk zijn. D. Toetsing De gebruikte stofonafhankelijke NT2-toetsen zijn danig verouderd. De markt is echter zo klein dat er maar mondjesmaat nieuwe toetsen op de markt zullen verschijnen, die voor ISK leerlingen in te zetten zijn. l. In de nabije toekomst zullen we onderzoeken of de nieuwe toetsbatterij TOA van het ICE in deze leemte kan voorzien. m. Het frame van de panelgesprekken staat. Hier geldt hetzelfde als voor het concept leren2: w aar nodig zal nog verdere finetuning plaatsvinden, waarbij de docenten bepalen welke veranderingen binnen de kaders van het toetsconcept noodzakelijk zijn. n. Beide vormen van toetsing zullen geïntegreerd in één rapport weergegeven worden. E. Lesmethodes Zoals boven beschreven zullen alle lesmethodes onder de loep genomen worden tegelijkertijd met de herziening van de curricula. Dat geldt alleen niet voor NT2. De veel gebruikte methode Zebra begint langzamerhand te verouderen en de aansluiting bij onderwijs van deze tijd te verliezen. Daarom o. Zal de ISK zich inspannen voor het ontwerp van een nieuwe lesmethode waarin o.a. aandacht is voor o de actualiteit van de teksten didactische en onderwijskundige ontwikkelingen, bijv. activerende werkvormen burgerschap, leren in de praktijk, ruimte voor maatwerk, vooral voor de leerlingen die toegeleid worden naar VMBO B en K en vergelijkbaar niveau in het MBO. ruimte voor invulling door de docent, 25