Evaluatie Affichemuseum

Transcriptie

1 Evaluatie Affichemuseum Inleiding De Stichting Affichemuseum Nederland (SAN) werd in 1997 opgericht. Vanaf mei 2003 heeft het museum zijn deuren geopend in twee monumentale panden in hartje Hoorn op een toeristisch aantrekkelijke locatie (Grote Oost 2-4) in de nabijheid van andere musea zoals het Westfries Museum. De huisvesting is eigendom van de gemeente Hoorn. Het Affichemuseum wordt weliswaar een marktconforme huurprijs in rekening gebracht maar ontvangt van de gemeente een subsidie voor de huurprijs van ,- per jaar. Na uitgebreide gesprekken over o.a. de brandvergunning, werd in 2003 een eerste gebruiksovereenkomst voor één jaar voor de locatie Grote Oost 2-4 verleend. Op 27 april 2004 heeft het college de SAN een gebruiksovereenkomst verleend t/m 31 augustus In de overeenkomst zijn criteria opgenomen ter toetsing voor een evaluatie die voor 31 mei 2007 dient plaats te vinden om te bepalen of de gebruiksovereenkomst dient te worden verlengd. De SAN heeft een verlenging van de gebruiksovereenkomst aangevraagd. Daarnaast vraagt de SAN een structurele subsidie van ,- voor de aanstelling van een coördinator/algemeen medewerker om verdere professionalisering van het museum mogelijk te maken. Wat is het Affichemuseum Het Affichemuseum is enig in zijn soort in Nederland. Alleen in het buitenland zijn er enkele vergelijkbare musea te vinden. Het onderwerp van het museum het affiche als artistiek en cultuurhistorisch fenomeen is van bovenlokaal belang. Dat komt tot uitdrukking in het feit dat het museum bezoekers trekt uit geheel Nederland en daarbuiten. Ook een groot deel van de vrienden van het museum komt van buiten Westfriesland. In het kader van rondje cultuur ontvangt het museum jaarlijks een paar honderd scholieren uit de regio. Daarnaast bezoeken studenten van grafische opleidingen uit heel Nederland het museum in het kader van hun studie. De oprichters zijn begonnen met eigen geld, een startsubsidie van de provincie Noord-Holland ( ,-) en een eenmalige projectsubsidie van het VSB-fonds ( ,-). Met behulp van incidentele donaties, de bijdragen van vrienden van het museum, de entreegelden en de opbrengst van de winkelverkoop worden de kosten van de exploitatie gedekt. Door de uitstekende banden met de reclamewereld kan het museum landelijk publiciteit voeren via abri s, mupi s, lichtwanden, reclamezuilen, etc. tegen geen of geringe kosten (sponsoring). Het museum wordt gerund door circa 25 vrijwilligers en een medewerker met een dienstverband krachtens de ID-regeling. Het stichtingsbestuur wordt ter zijde gestaan door een college van advies, bestaande uit coryfeeën uit de Nederlandse ontwerp-, kunst- en mediawereld. De collectie van het Affichemuseum bestaat momenteel uit bijna affiches. In twee grote en twee kleinere expositieruimten worden tentoonstellingen ingericht, hetzij thematisch hetzij met het werk van een bepaalde kunstenaar of groep dan wel met topstukken uit een bijzondere collectie. Op de begane grond van het museum worden de wisselende exposities getoond. Op de eerste etage is de vaste collectie te zien met hoogtepunten uit 100 jaar Nederlandse affiches. Op verzoek worden tentoonstellingen elders ingericht of wordt met presentaties aan externe evenementen bijgedragen. Het museum initieert en bevordert onderzoek naar affiches en hun makers met het doel de resultaten daarvan in publicaties naar buiten te brengen. Er zijn samenwerkingsovereenkomsten gesloten met ondermeer het Stedelijk Museum te Amsterdam, Theaterinstituut Nederland, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Filmmuseum, Amsterdams Gemeentearchief,het Spoorwegmuseum, het ReclameArsenaal, Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers en Velorama. 1

2 Omdat ook een educatieve missie wordt gevoeld, worden er lespakketten of ander lesmateriaal ontwikkeld in samenwerking met onderwijsinstellingen en/of uitgeverijen. Voor het rondje cultuur is een speciaal begeleidingsplan ontwikkeld, dat jaarlijks wordt geactualiseerd. Behoudens verschillende expositieruimten beschikt het Affichemuseum over een bibliotheek met meer dan 1500 boeken en bladen, een depot, een bescheiden café en een winkel. Gebruikerscriteria In de gebruikersovereenkomst wordt een aantal gebruikerscriteria vermeld op grond waarvan een evaluatie kan plaatsvinden over de afgelopen jaren. De criteria luiden als volgt: a. Het Affichemuseum is in de periode van 1 september 2004 tot 1 september 2007 minimaal 6 dagen per week en 45 weken per jaar open geweest (gegevens over de tussenliggende periodes vanaf 1september 2004 tot 1 januari 2007 worden rechtlijnig geïnterpoleerd). b. Het affichemuseum heeft jaarlijks minimaal 9000 bezoekers gehad (gegevens over de tussenliggende periodes vanaf 1september 2004 tot 1 januari 2007 worden rechtlijnig geïnterpoleerd). c. Het affichemuseum in de periode van 1 september 2004 tot 1 september 2007 jaarlijks minimaal 4 wisseltentoonstellingen in huis georganiseerd (gegevens over de tussenliggende periodes vanaf 1 september 2004 tot 1 januari 2007 worden rechtlijnig geïnterpoleerd). d. Tevens heeft het Affichemuseum aan het eind van de periode de vaste tentoonstelling Geschiedenis van het affiche opgezet. e. Het Affichemuseum heeft de boekjaren 2004, 2005 en 2006 met een neutraal of positief saldo afgesloten. f. Het Affichemuseum heeft voor 2005, 2006, 2007 en 2008 een aangepaste, sluitende begroting opgesteld en het eerste kwartaal van 2007 conform deze begroting afgesloten. g. Het Affichemuseum heeft voor 31 augustus 2007 een officiële museumregistratie gerealiseerd. Evaluatie In het kader van de evaluatie hebben er enkele gesprekken plaatsgevonden met het bestuur van het Affichemuseum. Vervolgens is het museum in de gelegenheid gesteld om te reageren op de conceptevaluatie, waarna enkele aanpassingen plaatsvonden. Het museum kan zich vinden in de evaluatie maar is het begrijpelijkerwijs - niet eens met het advies om het verzoek voor een extra subsidie van ,- af te wijzen. Aan de hand van de hiervoor genoemde criteria kan het Affichemuseum als volgt worden geëvalueerd: Ad a. De openingstijden van het museum zijn: di. t/m vrij. van uur za. & zo. van uur Het museum is verder het gehele jaar geopend op enkele feestdagen na en tijdens de wisseling van tentoonstellingen. Conclusie: het Affichemuseum voldoet hiermee aan criterium a. Ad b. Bezoekersaantallen 2003 t/m 2007: jaar bezoekersaantal * 1400 * eerste 4 maanden, de zomermaanden leveren de meeste bezoekers op. Zoals de tabel laat zien heeft het museum niet de gevraagde bezoekersaantallen gehaald. De schatting van 9000 bezoekers per jaar is te optimistisch geweest, waarbij aangetekend kan worden dat er ten tijde van de opstelling van de criteria nauwelijks 2

3 vergelijkingscijfers beschikbaar waren. Het specialistische karakter van het museum heeft tot gevolg dat de doelgroep van beperkte omvang is. In andere opzichten heeft het museum wel een goede ontwikkeling doorgemaakt. In enkele jaren tijd is men er in geslaagd een grote en belangrijke collectie te vergaren, die op dit moment al uit meer dan affiches bestaat. Daarnaast is het museum er in geslaagd zeer goede publieksruimtes te realiseren waaronder een bibliotheek/studiezaal met een unieke verzameling boeken en vaktijdschriften. In een van de tentoonstellingsruimten is vanaf 2006 een permanente dvd-presentatie met flatscreen beschikbaar, die een beeld schetst van de ontwikkeling van het museum. Voor een verantwoord beheer van de collectie beschikt het museum over een professioneel depot. Ten slotte heeft het museum in enkele jaren tijd een goede reputatie opgebouwd, wat tot uitdrukking komt in samenwerkingsverbanden met andere musea/culturele instellingen, kunstvak- en grafische opleidingen, een toenemende vraag naar bruiklenen en het verzorgen van deelexposities, etc. Ook wordt het museum gevraagd om advies te geven over inrichting van andere exposities, waarvan affiches een belangrijk onderdeel uitmaken. Conclusie: het museum heeft niet de gevraagde bezoekersaantallen weten te realiseren, maar zich wel in andere museale opzichten goed ontwikkeld. Bij onveranderd beleid is een toename van de bezoekersaantallen tot de gevraagde 9000 per jaar echter niet te verwachten. Ad c./d. Aantal wisseltentoonstellingen per jaar/vaste tentoonstelling jaar Aantal wisseltentoonstellingen Vanaf 2006 is er bovendien een vaste tentoonstelling van de collectie met als thema hoogtepunten uit 100 jaar Nederlandse affiches. De tentoonstellingen worden professioneel opgezet en publicitair begeleid door landelijke campagnes via abri s, reclamezuilen, etc. Bij de tentoonstellingen worden zo vaak mogelijk goedverzorgde catalogi uitgegeven. Conclusie: het museum voldoet aan het gevraagde aantal wisseltentoonstellingen. Ook in kwalitatief en organisatorisch opzicht kunnen de tentoonstellingen de toets der kritiek doorstaan. Sinds 2006 is er ook een vaste tentoonstelling aangevuld met dvd presentatie op een groot scherm. Ad e. Begrotingsresultaat jaar resultaat in , , , ,-* * als zodanig doorgegeven aan de accountant, jaarrekening is nog niet beschikbaar. De belangrijkste oorzaak voor de kleine exploitatietekorten is gelegen in de stijging van de huisvestingskosten (gas, water, licht). Indien de bezoekersaantallen dichter in de buurt van de aanvankelijk verwachte 9000 zouden liggen, zouden de inkomsten navenant hoger zijn. Ten gevolge van het negatieve exploitatieresultaat gedurende enkele jaren is het 3

4 eigen vermogen de afgelopen jaren gedaald van ,- eind 2003 tot 9.914,- eind Conclusie: hoewel 2006 weer een stijging vertoont is er sprake van een dalende tendens in het eigen vermogen. Ad f. Het Affichemuseum heeft voor de afgelopen jaren een sluitende begroting ingediend, dan wel de begroting aangepast om hem sluitend te maken (in 2007). Het museum heeft een verzoek voor een extra subsidie van ,- ingediend t.b.v. de aanstelling van een coördinator/algemeen medewerker. Dat is ook in de begroting opgenomen. De aanvraag is mede ingegeven door het risico dat het museum loopt wanneer de huidige medewerker krachtens de ID-regeling wegvalt: het is niet mogelijk om op dezelfde voorwaarden een nieuwe medewerker aangesteld te krijgen. Voor de continuïteit en de verdere ontwikkeling van het museum wordt momenteel een (te) groot beroep gedaan op de vrijwilligers. Conclusie: er is sprake van een evenwichtige begrotingssystematiek. Ad g. Museumregistratie Voor inschrijving in het register van de Nederlandse musea bestaat een aantal criteria: - het bezitten van een institutionele basis - het bezitten van een stabiele financiële basis - het beschikken over een op schrift gesteld beleidsplan - het beschikken over een collectie - het beschikken over een collectieregistratie - het zorgdragen voor het behoud van de collectie - het (laten) doen van onderzoek naar de collectie - het beschikken over basis voorzieningen voor het publiek - het beschikken over gekwalificeerde medewerkers Wanneer een nieuw museum van start gaat zal het zich niet onmiddellijk kunnen laten registreren: het museum zal zich eerst moeten bewijzen. Vervolgens krijgt het in eerste instantie een voorlopige registratie. Het criterium dat het Affichemuseum zich voor 31 augustus 2007 geregistreerd dient te hebben, mag dus wel enigszins worden afgezwakt. Het museum voldoet aan de meeste voorwaarden. Op het gebied van bijvoorbeeld de collectieregistratie en digitalisering moet echter nog het nodige werk verricht worden. De collectie van het museum is sinds de oprichting explosief gegroeid. Circa affiches zijn momenteel geregistreerd, maar de werkelijke collectie is groter. Het museum neemt deel aan Musip, een landelijk inventarisatieproject met een digitale database. Ook de continuïteit speelt een rol bij de museumregistratie. De huidige gebruiksovereenkomst loopt af op 31 augustus 2007, waardoor de continuïteit niet gewaarborgd is. Conclusie: het traject dat moet leiden tot museumregistratie is in gang gezet, maar nog niet afgerond. Gezien de omstandigheden valt dat het affichemuseum moeilijk aan te rekenen. Het ligt in de lijn der verwachting dat het verkrijgen van een museumregistratie slechts een kwestie van tijd is. Eindconclusie: Het Affichemuseum voldoet in grote lijnen maar niet in alle opzichten aan de gestelde criteria bezoekers per jaar lijkt op dit moment maximaal haalbaar. Het museum zal additionele inkomsten dienen te blijven verwerven om toekomstige exploitatietekorten te voorkomen. In algemene zin kan geconstateerd worden dat het Affichemuseum in staat is gebleken zich in enkele jaren tijd een positie te verwerven in het Nederlandse museumbestel door met weinig middelen en overwegend vrijwilligerswerk een museum op te bouwen dat het verdient om gezien te worden. 4

5 5