3. Brein en Cognitie 3.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma van Brein en Cognitie

Transcriptie

1 Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie 3. Brein en Cognitie 3.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma van Brein en Cognitie Het onderwijsprogramma van de programmagroep Brein en Cognitie sluit aan bij het onderzoek dat er wordt verricht. Dat onderzoek omvat een breed scala aan onderwerpen (variërend van elementaire perceptuele processen tot bewustzijn) met een breed scala aan onderzoeksmethoden (van reactietijdmetingen tot neuro-imagingstudies en computersimulaties). Het vakgebied Brein en Cognitie heeft ook duidelijke verbanden met meer praktijkgerichte onderwerpen zoals de (cognitieve) ergonomie en ontwerpprocessen. Het onderzoek binnen de programmagroep Brein en Cognitie concentreert zich op drie centrale thema s: de Perceptie-Actie Cyclus, Geheugen en Bewustzijn. Het thema Perceptie-Actie Cyclus richt zich vooral op onderwerpen als perceptie en aandacht. Het doel van onderzoek binnen dit thema is om dat soort processen te ontrafelen en zoveel mogelijk te reduceren tot de meest elementaire bouwstenen. Het koppelen van die bouwstenen aan neurale mechanismen is daarbij een belangrijke doelstelling. Bij het thema Geheugen ligt de nadruk op het ophalen van informatie uit het lange-termijn-geheugen en hoe dat wordt beïnvloed door factoren als context, eerder geactiveerde informatie en de mentale en affectieve toestand van de persoon. Deze factoren liggen ten grondslag aan veel cognitieve functies; niet alleen aan het ophalen van herinneringen maar ook aan het activeren van lexicale en linguïstische informatie bij het begrijpen en produceren van taal. Het onderzoek richt zich niet alleen op leren en vergeetprocessen bij gezonde personen, maar ook op leer- en geheugenproblemen bij patiënten. Ook wordt de rol van slaap hierbij onderzocht. Daarnaast richt het onderzoek zich op opslag en ophalen van informatie in meer complexe taken zoals het verwerken van zinnen en verhalen, gezichten en emotionele stimuli. Bij het thema Bewustzijn staat centraal wat het verschil is tussen bewuste en onbewuste informatieverwerking, in het bijzonder met betrekking tot visuele perceptie en emotie. Hierbij wordt gekeken naar wat het neurale substraat van dit onderscheid is. Daarnaast wordt onderzocht hoe algemeen bioritmische verschijnselen, de kwaliteit en/of het stadium van slaap en al dan niet geïnduceerde wisselingen van arousal invloed hebben op informatieverwerking. In de specialisatie Brein en Cognitie kunnen er in het masterjaar verschillende accenten worden gekozen. In het bachelorjaar is er de route Cognitieve Neurowetenschap. Voor meer informatie over deze accenten neem je contact op met de studieadviseur van Brein en Cognitie. Er zal dan een persoonlijk studieplan worden opgesteld. Kennis over en ervaring met experimenteel-psychologisch onderzoek zijn daarbij belangrijk. Daarom kan de specialisatie ook gezien worden als een meer algemene opleiding tot psychologisch onderzoeker. 3.2 Beroepsmogelijkheden Brein en Cognitie Het is mogelijk om na het afronden van een bachelor Brein en Cognitie de arbeidsmarkt op te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies waar een academische opleiding wordt gevraagd. Voor functies in het veld van Brein en Cognitie zal echter over het algemeen ook een afgeronde master worden gevraagd. Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden wordt daarom uitgegaan van een afgerond masterprogramma. Dat hoeft overigens niet een master Brein en Cognitie te zijn, ook doorstromen naar de Research Master Psychology of Research Master Brain and Cognitive Sciences is een logisch vervolg. Afgestudeerden in de specialisatie Brein en Cognitie kunnen terechtkomen in settings waarin onderzoek en onderzoeksvaardigheden een belangrijke rol spelen. Dat kan bij een universiteit zijn maar ook bij een instituut voor toegepast onderzoek, bij een farmaceu- 115

2 Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie tisch bedrijf, een onderzoeksafdeling van een ministerie, bij een reclamebureau of bij een onderzoeks- en adviesbureau. Een deel van de studenten met een afgeronde bachelor in de specialisatie Brein en Cognitie kan via de aansluitmaster Psychologie, specialisatie Brein en Cognitie, de Research Master Psychology of de Research Master Brain and Cognitive Sciences doorstromen naar een promotieplaats. Dat hoeft overigens lang niet altijd bij een afdeling Brein en Cognitie, Experimentele Psychologie, Psychonomie, Functieleer of Cognitieve Psychologie te zijn, maar kan ook bij een afdeling Ontwikkelingspsychologie, Sociale Psychologie, Communicatiewetenschap of zelfs bij een andere faculteit zoals de Faculteit Geneeskunde zijn. 3.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar Brein en Cognitie In het derde bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen voor de specialisatie Brein en Cognitie. Daarnaast zijn er methodologische vakken (Experimental Design en Experimentatie) en zal ter afsluiting van de bachelor een bachelorthese worden geschreven. Na het Basisprogramma Brein en Cognitie te hebben gevolgd in het eerste semester besteden alle studenten Brein en Cognitie in het tweede semester 18 ec aan het volgen van specialistische cursussen, waarbij zij een zekere keuzevrijheid hebben. Er is één studieroute: Cognitieve Neurowetenschap. Het is niet verplicht om die te kiezen; de route is wel een samenhangend programma gericht op de betreffende interesse. Specialisatie Brein en Cognitie; Basisprogramma In het eerste semester volgt iedere student Brein en Cognitie het Basisprogramma Brein en Cognitie. Schematisch ziet dat er als volgt uit. Semester 1 (30 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) Perceptie, Aandacht en Bewustzijn (6 ec) Leren en Geheugen (4 ec) Individuele Verschillen (3 ec) Actie en Controle (2 ec) Taal (3 ec) Emoties (3 ec Experimental Design (3 ec) Experimentatie (6ec) Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt. Specialisatie Brein en Cognitie; route Cognitieve Neurowetenschap In het tweede semester kan een student Brein en Cognitie de route Cognitieve Neurowetenschap volgen (Inleiding Programmeren, Psychophysiological Experimentation, Neurowetenschappen en een keuzevak) of zelf vakken kiezen. Zie het schema van het tweede semester op de pagina hiernaast. Daarnaast wordt in het tweede semester de bachelorthese geschreven. Afhankelijk van de gekozen specialisatievakken dient de bachelorthese in het eerste en/of tweede en derde blok te worden geschreven. Voor studenten die wegens uitloop of andere bijzondere omstandigheden hun bachelorthese in het eerste semester willen schrijven is dit ook mogelijk. Bespreek dit tijdig met de studieadviseur van Brein en Cognitie. Indien door veranderingen in het studieprogramma de student enkele studiepunten tekort komt, bestaat de mogelijkheid van een literatuurtentamen; overleg hiervoor eerst met de studieadviseur van Brein en Cognitie (zie 3.6 voor contactgegevens). 116

3 Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie Inleiding Programmeren (3 ec) Semester 2 (30 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) Psychophysiol. Experimentation (3 ec) Cognitie van Meertaligen (6 ec) Neurowetenschappen (6 ec) Psychofarmacologie (6 ec) Slaap/Waak Stoornissen (6 ec) Omgevingspsychologie (6 ec) Bachelorthese (12 ec) Noot: cursussen binnen de route Cognitieve Neurowetenschap zijn grijsgekaderd en vetgedrukt. Tentamens en herkansingen De tentamens zijn zo veel mogelijk aan het eind van een blok; de herkansingen zijn zodanig geroosterd (in vakantieperiodes) dat interferentie met nieuwe vakken wordt voorkomen. Honoursprogramma Voor informatie over de mogelijkheden voor een honoursbachelorprogramma wordt verwezen naar Hoofdstuk 3. Voor een specifieke invulling van het honoursprogramma bij Brein en Cognitie kan men contact opnemen met de onderwijscoördinator van Brein en Cognitie. Colloquia De programmagroep Brein en Cognitie organiseert colloquia en presentaties van mastertheses. Deze worden aangekondigd op de derde verdieping en op de website: In het kader van de Bachelorthese is het verplicht om 10 colloquia bij te wonen (zie Hoofdstuk 4). 3.5 Nadere inlichtingen, mentoraat en studentenfractie Studieadvies Brein en Cognitie Voor studieadvies en inlichtingen over de specialisatie Brein en Cognitie kan men zich wenden tot de onderwijscoördinator van de programmagroep, mevr. M.I. Slockers. Mentoraat Studenten die Brein en Cognitie als specialisatie kiezen, worden aan het eind van elk semester per uitgenodigd om hun studieplanning te bespreken. Wie daar behoefte aan heeft, kan een staflid als mentor krijgen. Studentenfractie De studentenfractie Brein en Cognitie en Klinische Neuropsychologie fungeert als schakel tussen studenten en docenten van Brein en Cognitie en Klinische Neuropsychologie. Daarnaast organiseert de fractie lezingen, excursies en borrels. De fractie is altijd op zoek naar enthousiaste nieuwe leden. breinencognitiefractie@gmail.com 117

4 Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie 3.6 Contactgegevens secretariaat en coördinator Brein en Cognitie Secretariaat: Anna Bogerd-Schaefers kamer Hubert Eleonora kamer Onderwijscoördinator en studieadviseur Brein en Cognitie: Manon Slockers, MSc. kamer Inloopspreekuur: Ma en Di uur. Woensdag afwezig. Of mail voor afspraak. Thesecoördinator Brein en Cognitie: Manon Slockers, MSc. kamer / Inloopspreekuur: Ma en Di uur. Woensdag afwezig. Of mail voor afspraak. Websites: Onderwijs: Onderzoek: Voorzitter van de programmagroep: Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers kamer Docenten In Hoofdstuk 10 vindt u een overzicht van alle docenten, hun contactgegevens plus hun interessegebieden. Op de volgende pagina s staat een overzicht van de bacheloronderdelen die gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie Brein en Cognitie. De vakken van het basisprogramma eerst, in de volgorde waarin ze worden aangeboden, en daarna de overige vakken in alfabetische volgorde. 118

5 Basisprogramma Brein en Cognitie Perceptie, Aandacht en Bewustzijn 6 ec 7203BP25XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Introductiecollege: Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers Perceptie, Aandacht en Bewustzijn: Prof. dr. V.A.F. Lamme Leerdoel en Inhoud Perceptie, Aandacht en Bewustzijn biedt een cognitief neurowetenschappelijk perspectief op de vraag hoe wij in staat zijn onze omgeving waar te nemen en wat bepaalt dat we ons van sommige dingen bewust zijn en van andere niet. Hierbij komen de volgende onderwerpen aan bod: hogere en lagere perceptuele processen, selectieve aandacht, lateralisatie en bewuste versus onbewuste waarneming. Bij elk onderwerp wordt zowel behandeld welke cognitieve functies hier onderscheiden kunnen worden, als hoe deze cognitieve functies in verband gebracht kunnen worden met hersenlocaties en hersenfuncties. Om daar een goed beeld van te krijgen is het noodzakelijk resultaten van verschillende onderzoeksmethoden (o.a. uit de neuropsychologie, cognitieve psychologie en neuroscience) te integreren. Bij de genoemde onderwerpen wordt niet enkel ingegaan op de belangrijke theorieën en onderzoeksresultaten, maar ook op wat de controverses hierbij zijn. Na afloop heeft de student een coherente visie op deze problematiek, die aansluit bij de meest moderne theorieën en gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze onderwerpen kan lezen op reviewniveau. Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen verdiepen in een van deze onderwerpen door literatuuronderzoek (bachelorthese). Hoorcolleges. Collegeslides en andere informatie zijn beschikbaar op Blackboard. Schriftelijke toets met multiple choice vragen over opgefriste voorkennis bij aanvang college: Gazzaniga hoofdstuk 1-4 (20% van het eindcijfer); schriftelijk tentamen met multiple choice vragen over de inhoud van het boek en de colleges (80% van het eindcijfer). Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive neuroscience, the biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN (700 pagina s). Hoofdstuk 1-4 voor de opstarttoets, en 5, 6, 11 (p ), 12, 14 (p , fig ). Kosten: circa 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. (In totaal 257 pagina s). Hoofdstuk 16 van de 2e editie van Gazzaniga, staat op Blackboard (26 pagina s). Collegestof. Ma uur Introductie Ma t/m uur Wo t/m uur Toetsdata Ma uur bij aanvang college toets Gazzaniga hoofdstuk 1-4, zie Blackboard Vr uur Vr uur herkansing 119

6 Basisprogramma Brein en Cognitie Actie en Controle 2 ec 7203BP26XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Prof. dr. K.R. Ridderinkhof Leerdoel en Inhoud Een cognitief neurowetenschappelijk perspectief op de vraag hoe wij in staat zijn om te gaan met de grote hoeveelheid informatie die vanuit onze omgeving op ons afkomt. Onderwerpen: actie, motoriek en executieve functies. Bij elk onderwerp worden de cognitieve functies hersenlocaties en hersenfuncties behandeld en de resultaten van verschillende onderzoeksmethoden (o.a. uit de neuropsychologie, cognitieve psychologie en neuroscience) en er wordt ingegaan op belangrijke theorieën, onderzoeksresultaten en mogelijke controverses. Na afloop heeft de student een coherente visie, die aansluit bij de meest moderne theorieën en gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze onderwerpen kan lezen op reviewniveau. Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen verdiepen in een van deze onderwerpen door literatuuronderzoek (bachelorthese). Hoorcolleges. Collegeslides en andere informatie zijn beschikbaar op Blackboard. Schriftelijk tentamen met 20 multiple choice vragen. Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive neuroscience, the biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN (700 pagina s). Kosten: circa 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. Actie en Controle: Hoofdstuk 7, 13. (In totaal 99 pagina s). Twee recente onderzoeksartikelen, deze worden via Blackboard bekend gemaakt. Collegestof. Ma t/m uur Wo t/m uur Toetsdata Vr uur Di uur herkansing 120

7 Basisprogramma Brein en Cognitie Experimental Design 3 ec 7203BP09VY Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Dr. A.J. Verhagen Leerdoel Het geven van een overzicht van verschillende experimentele proefopzetten (en de bijbehorende analyses) die beogen met zo weinig mogelijk proefpersonen toch scherpe toetsen van de onderzoekshypothese mogelijk te maken. Inhoud In deze cursus over variantie-analyse worden de belangrijkste experimentele designs behandeld en de erbij behorende analyse van data. Deze designs worden niet alleen vanuit statistisch oogpunt besproken, maar vooral ook in termen van experimentele voor- en nadelen. Aan de orde komen de volgende onderwerpen. 1 Factoriële designs: hoofd- en interactie-effecten, simpele effecten, contrasten, post hoc vergelijkingen, fixed and random factors (generaliseerbaarheid), manipulation and classification factors (causaliteit); 2 Factoriële designs met herhaalde metingen: trendanalyse (orthogonale contrasten), post-hoc vergelijkingen; 3 Randomised block designs en covariantie-analyse; 4 Geneste designs en split-plot designs; 5 Latijnse vierkanten. Hoorcolleges. Na de collegeweken voeren studenten in groepjes analyse-opdrachten uit en rapporteren de resultaten. Instructies staan op Blackboard. Feedback over de analyseopdrachten komt ook op Blackboard. Zie voor deze werkwijze het vak Experimentatie. Schriftelijk tentamen met open vragen. De opdrachten moeten voldoende zijn (AVV). Syllabus Experimental Design (verkrijgbaar via Blackboard, circa 120 pagina s). Collegestof. Di t/m uur Toetsdata Di uur Ma uur herkansing 121

8 Basisprogramma Brein en Cognitie Experimentatie 6 ec 7203BP07XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 1, 2 en 3 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, inlichtingen Dr. M. Otten Leerdoel Verdieping van de kennis van relevante onderwerpen in perceptie, aandacht, bewustzijn, actie, controle, leren, geheugen, taal, individuele verschillen en emoties. Het verkrijgen van inzicht aangaande experimentele paradigma s binnen de verschillende onderzoeksgebieden. Inhoud In de verplichte werkcolleges komen de studenten bij elkaar om zich meer te verdiepen in relevante onderwerpen uit de Brein en Cognitie basiscursus (parallel aan de hoorcolleges) door middel van presentaties, actieve participatie en discussie. In de zelfstandig uit te voeren practicumopdrachten maakt men hands on kennis met relevante experimentele paradigma s en het verwerken van data die daar uit voort komen. In de werkgroepen wordt ook aandacht besteed aan de theoretische achtergrond van de practicumopdrachten. De cursus bestaat uit (twee-)wekelijkse werkcolleges en zelfstandige opdrachten. De verslagen van zelfstandige experiment- en analyseopdrachten. Afhankelijk van de opdracht zullen de verslagen als individu of als groep worden gemaakt (groepsindeling wordt bekend gemaakt bij het eerste werkcollege). Als beoordeling zijn twee kwalificaties mogelijk: voldoende en niet voldoende. Alle opdrachten moeten voldoende zijn. Er is geen herkansing. Bij uitzondering is het mogelijk om een vervangende opdracht te doen. De zelfstandige opdrachten komen op Blackboard, inclusief uitleg en gegevens. De practicum opdrachten kunnen worden uitgevoerd in de experimenteerruimte, Diamantbeurs, kamer Deze kamer is gedurende de gehele looptijd van Experimentatie beschikbaar om de experimenten uit te voeren. De werkcolleges (aanwezigheid verplicht) zijn als volgt Do Do Do Do Do t/m Do t/m Do t/m uur uur uur uur uur uur uur 122

9 Basisprogramma Brein en Cognitie Leren en Geheugen 4 ec SIS-code 7203BP04VY Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers Leerdoel De student vertrouwd maken met theorieën en onderzoeksmethoden op het terrein van de geheugenpsychologie. Inhoud Overzicht van de verschillende benaderingen en de theoretische achtergronden binnen de geheugenpsychologie, alsmede de biologische grondslagen van leren en geheugen. Aan de orde komen onder andere: interferentie en vergeten; aandacht en geheugen; semantisch en episodisch geheugen; impliciete en expliciete geheugentaken; herkenning en herinnering; amnesie; associatieve netwerkmodellen. Hoorcolleges Schriftelijk tentamen, open vragen. Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive neuroscience, the biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN (700 pagina s). Hoofdstuk 8 (52 pagina s). Kosten: circa 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. Radvansky, G. (2006). Human memory. London: Allyn & Bacon. (434 pagina s). ISBN: Kosten: circa 73,-. Collegestof. Ma t/m uur Di t/m uur Wo t/m uur Toetsdata Woe uur Ma uur herkansing 123

10 Basisprogramma Brein en Cognitie Taal 3 ec 7203BP03VY Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Dr. M. Otten Leerdoel en Inhoud Kennisnemen en begrijpen van belangrijke taalpsychologische kwesties, theorieën, en bevindingen, alsmede van de belangrijkste onderzoeksmethoden. Inhoud Een overzicht van de taalpsychologie. In deze cursus wordt een breed overzicht gegeven van het taalsysteem, en diens relatie met de rest van het cognitieve systeem. Aan de orde komen het herkennen van gesproken en geschreven woorden en zinnen, tekstbegrip, taalproductie, taalverwerking, taalstoornissen en de neurocognitieve architectuur van het taalsysteem. Hoorcolleges. Schriftelijk tentamen, open vragen. Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive neuroscience, the biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN (700 pagina s). Kosten: circa 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. Taal: Hoofdstuk 10, (In totaal 57 pagina s). Carroll, D. W. (2007) Psychology of language (5th edition, international student edition), Ontario: Thomson Wadsworth. ISBN Kosten circa 60,- Collegestof. Ma t/m uur Di t/m uur Wo t/m uur Toetsdata Wo uur Di uur herkansing 124

11 Basisprogramma Brein en Cognitie Individuele Verschillen 3 ec 7203BP36VY Plaats in het rooster Semester 1, blok 3 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.M.J. Murre, Dr. R. Rouw Leerdoel en Inhoud Individuele Verschillen: waarom verdwaalt de een, terwijl de ander feilloos de weg weet te vinden? Waarom kunnen sommige mensen geen gezichten herkennen? In deze cursus behandelen we individuele verschillen in cognitieve functies. Naast verschillen tussen individuen, komen ook intra-individuele verschillen aan bod: wat gebeurt er als iemand expertise op een bepaald gebied ontwikkelt? Wat verandert er in het gedrag en wat in de hersenen? Vroeger werden verschillen tussen personen als ruis van de groepsmeting gezien. Hier worden recente ontwikkelingen in de cognitieve neurowetenschap besproken, waarbij verschillen tussen individuen ons meer leren over cognitieve functies en hun neurologische basis. Onderwerpen zijn individuele verschillen zoals bestudeerd in de onderzoeksgebieden gedragsgenetica, cognitive style, intelligentie of expertise, alsook specifieke gevallen van afwijkende (bijvoorbeeld sterk toegenomen of afgenomen) prestaties van perceptuele of geheugen functies. Hoorcolleges. Schriftelijk tentamen, 50% open vragen en 50% multiple choice vragen. Artikelen via Blackboard, circa 150 pagina s. Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive neuroscience, the biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN (700 pagina s). Kosten: circa 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. Collegestof. Ma t/m uur Wo t/m uur Toetsdata Wo uur Wo uur herkansing 125

12 Basisprogramma Brein en Cognitie Emoties 3 ec 7203BP02VY Plaats in het rooster Semester 1, blok 3 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Docent, Inlichtingen Dr. R.H. Phaf Leerdoel en Inhoud Het rijke en zeer gevarieerde veld van emotie-onderzoek zal in de cursus, noodzakelijkerwijs slechts deels, worden bestreken. Het spectrum van emotiebenaderingen reikt van fenomenologische, fysiologische, biologische tot cognitieve en affective neuroscience benaderingen. De op het eerste gezicht niet-samenhangende emotietheorieën en -modellen zijn juist sterk met elkaar verbonden door discussies en door veelal op experimenteel werk gebaseerde redeneringen. De nadruk in de cursus (en bij de toetsing) zal dan ook niet zozeer liggen op passieve opslag van kennis en feiten, maar op het actief kunnen verantwoorden, motiveren en met elkaar in verband brengen van de verschillende posities. De cursus bestaat uit een bespreking van de belangrijkste historische en hedendaagse theorieën en modellen over emotie. Vanuit een psychonomische invalshoek zal er relatief veel aandacht worden besteed aan experimenteel onderzoek naar affectieve processen. Na ieder hoorcollege zal het bijbehorende deel van de syllabus op Blackboard verschijnen. Ter recapitulatie van de collegestof dient dit deel in ieder geval voor het volgende college gelezen te worden. Het is van het grootste belang dat studenten vanaf het eerste college actief studeren en bijblijven met de collegestof. Iedere week zullen bovendien oefenvragen op Blackboard verschijnen die voor een deel als tentamenvragen terugkomen. Schriftelijk tentamen met open vragen over de literatuur en college. Phaf, R. H. (2012). Emotie: Activatie of constructie? Deze syllabus wordt iedere keer dat de cursus wordt gegeven, aangepast. Oudere versies zijn niet bruikbaar! Syllabus is te downloaden via Blackboard (circa 230 pagina s). Artikelen (ook te downloaden via Blackboard, circa 30 pagina s). Collegestof. Wo t/m uur Vr t/m uur Toetsdata Vr uur W uur herkansing Bijzonderheden Aanwezigheid wordt sterk aangeraden. 126

13 Bachelorthese Brein en Cognitie 12 ec 7203BPT12Y (12 ec) Plaats in het rooster Eerste en tweede Semester Toelatingsvoorwaarden VRT-2 en Basisprogramma Brein en Cognitie Docent, Inlichtingen Alle docenten van de programmagroep Leerdoel 1. Het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen: het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen. 2. Het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die aansluit bij het literatuuroverzicht. Aanmelding en onderwerpkeuze Studenten melden zich voor het begin van het semester aan via SIS. Geplaatste studenten krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor één of meer onderwerpen. Na plaatsing bij een onderwerp kiest de student een deelonderwerp waarover de bachelorthese wordt geschreven. Startdatum is afhankelijk van de gekozen keuzevakken en in overleg met de begeleider. Werkwijze, eisen en beoordeling De werkwijze bij het tot stand komen van de bachelorthese, de eisen waaraan de these moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk De bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA, dat te vinden is op Blackboard bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op: vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eerste versie en eindversie. Bij elk product, behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het voorgaande product is verwerkt. De betreffende inleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten. Het moment van deze presentatie is in overleg tussen docent en student. Omvang De Bachelorthese is een literatuuroverzicht van tussen de 5000 en 6000 woorden. Het literatuuroverzicht moet gebaseerd zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. Het wordt gevolgd door een zelfstandig leesbaar onderzoeksvoorstel van rond de 1500 woorden (exclusief literatuurlijst). Ook dienen 10 colloquia te worden bijgewoond (zie Hoofdstuk 4 voor meer informatie). Literatuur Starreveld, P. A. (Ed.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek (2e ed.). Amsterdam: Boom. ISBN Kosten: circa 25,-. (Eerder gebruikt bij VRT-1 en 2 en OP.) Syllabus: De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. Op Blackboard staat altijd de meest recente versie. 127

14 Cognitie van Meertaligen 6 ec 7203BP27XY Plaats in het rooster Semester 2, blok 1 Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie (in ieder geval het onderdeel Taal (BP03V) en Leren en Geheugen (BP04V) Aantal deelnemers max. 16, bachelor en masterstudenten samen Docent, Inlichtingen Prof. dr. A.M.B. de Groot Leerdoel Het verwerven van kennis over en inzichten in de cognitieve aspecten van twee- en meertaligheid en de bijbehorende methoden van onderzoek. Inhoud Aan bod komen: vroege simultane en sequentiële tweetaligheid; late twee- en meertaligheid; vreemdetaal-verwerving; taalbegrip en taalproductie bij twee- en meertaligen; controle-aspecten van twee- en meertaligheid; cognitieve processen bij simultaan vertalen; cognitieve consequenties van twee- en meertaligheid; twee- en meertaligheid en het brein. Werkcolleges. Beoordeling van 2 à 3 vragen die voorafgaand aan elk college worden ingediend, en een paper. Alle vragen bij elkaar tellen voor 50% en de paper telt voor 50%. Voor beide onderdelen moet een voldoende gehaald worden. Collegestof De Groot, A. M. B. (2011). Language and cognition in bilinguals and multilinguals; An introduction. New York: Psychology Press. ISBN (528 pagina s). Kosten circa 50,-. Aanvullende literatuur: 4 onderzoeksartikelen, circa 60 pagina s. Op Blackboard staan de referenties van de artikelen. Ma t/m uur Bijzonderheden Aanwezigheid verplicht. Van het vak bestaat ook een mastersvariant. Deze is gebaseerd op dezelfde werkcolleges maar er is een verschil in de leerdoelen, het aantal artikelen en de omvang van de opdrachten. Wanneer de student de bachelorvariant met goed gevolg heeft afgesloten is het niet mogelijk om aan de mastervariant deel te nemen. Bijvakstudenten moeten contact opnemen met de docent voor schriftelijke toestemming, daarna kunnen zij zich met die toestemming bij de onderwijsbalie melden als bijvakstudent. 128

15 Inleiding Programmeren / Introduction to Programming Credits 3 ec 7203BP18XY Semester Semester 2, blok 1 Prerequisites Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 Number of participants max. 24 Lecturer, Information Mw. O. Colizoli, MSc Objectives To learn the underlying skills and principles that are necessary for every programming language and gain experience with data selection and visualization in Matlab. Summary Introduction to basic programming skills, based on simulated data and research data. The basic principles that will be discussed are loops, if-than statements, use of standard functions and writing of functions. The course will be taught in Matlab, which is a highlevel technical computing language for statistical computing, graphics and computer simulation. The course presents an excellent basis for hands-on knowledge about methods and techniques in neuroscience. Teaching Format Lectures and labs combined. Assignment The test will be programmatic, meaning done using Matlab itself. This will be 75% of the grade. In addition, there will be a weekly homework assignment (25% of the grade). Study Materials Course materials. Lesson Dates Tue t/m Thu t/m Examination Dates Thu hrs Tue hrs hrs hrs Resit Exam Special Conditions The course will be taught in English. Attendence is compulsory. 129

16 Literatuurtentamen Brein en Cognitie 3 of 6 ec 7203LP00XY (3), 7203LP01XY (6) Plaats in het rooster Eerste en tweede semester Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie Docent, Inlichtingen Alle docenten van de programmagroep Leerdoel Verbreding en verdieping van kennis en inzicht door bestudering van literatuur. Inhoud Het onderwerp van het literatuurtentamen wordt nader bepaald in overleg met de docent. Naar keuze kan voor 3 ec of voor 6 ec een paper worden geschreven. Voor 1 ec moeten 140 pagina s van gemiddelde moeilijkheidsgraad worden bestudeerd. en toetsvorm Tijdens een eerste afspraak wordt het onderwerp vastgesteld. Vervolgens gaat de student zelfstandig relevante literatuur zoeken, om zo tot een afgebakende vraagstelling en een eerste opzet te komen. Als de docent probleemstelling en opzet heeft goedgekeurd, gaat men het paper schrijven. Dat stuurt men aan de docent en dan volgt een reactie (met eventueel commentaar en vragen). Naast het schrijven van de paper wordt tijdens de laatste bespreking ook een mondeling tentamen van ongeveer een half uur afgenomen waarin de student wordt ondervraagd over de beschreven literatuur. Het cijfer wordt voor 70% bepaald door de paper en voor 30% door het mondelinge tentamen. Aan het eind van de laatste bespreking krijgt de student het cijfer voor de paper en het eindcijfer. Aanmelden Aanmelding via van een van de docenten. Studiemateriaal en kosten De literatuur kan online worden gevonden of in de bibliotheek worden geleend. Het literatuurtentamen kan gebruikt worden om gaten in de studieplanning op te vullen. In principe kan men dan ook op elk gewenst moment beginnen. Bijzonderheden Contact met de docent bij voorkeur via

17 Neurowetenschappen / Neuroscience Credits 6 ec 7203BP22XY Semester Semester 2, blok 2 Prerequisites Basisprogramma Brein en Cognitie Lecturers, Information Dr. L.M. Talamini, Dr. T.H. Donner Objectives and Contents The course offers an introduction into neuroscience, building on the first year Biological Psychology course and the third year Brain and Cognition program. We will elaborate on the molecular, cellular and systems-level mechanisms underlying behavior. You will also be introduced to the most common research techniques used to study brain function at these different levels of analysis. The course includes hands-on lab sessions regarding the neuroanatomy (microscopic and macroscopic) of the rat brain. Teaching Format Lectures and labs. Assessment Written exam consisting of multiple-choice and essay-questions. Textbooks Literature to be announced (approximately 150 pages compulsary and approximately 70 pages non-compulsary). Content of lectures. Lesson Dates Lectures Wed Labs Thu Thu uur uur uur Examination Dates Wed uur Mon uur Resit Exam Special Conditions The course will be taught in English. 131

18 Omgevingspsychologie 6 ec 7203BP12XY Plaats in het rooster Semester 2, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie Aantal deelnemers: max 25 Docent, Inlichtingen Dr. R. Hamel (coördinator), dr. F. de Vos & drs. W. Tooren Inhoud Omgevingspsychologie onderzoekt de wisselwerking tussen de mens en zijn omgeving. De hiermee verkregen kennis kan gebruikt worden om een omgeving optimaal af te stemmen op haar gebruikers, opdat deze binnen die omgeving zo effectief en efficiënt mogelijk kunnen functioneren. De omgevingspsychologie levert inzicht in de context voor gedrag: onze stemmingen en activiteiten kunnen beter worden begrepen als ze worden bekeken vanuit de situatie waarin ze plaats vinden. Daarnaast houdt de omgevingspsychologie zich bezig met de consequenties van gedrag op de omgeving. Omgevingspsychologen onderzoeken beide in de praktijk. Vaak treden zij op als adviseur bij het ontwerp van nieuwe omgevingen of de evaluatie van bestaande omgevingen. Hierbij onderzoeken zij welke factoren mensen kenmerkend beïnvloeden en hoe we omgevingen kunnen aanpassen om menselijk functioneren te ondersteunen. Omgevingspsychologie is hierdoor niet alleen een sterk toegepast onderzoeksgebied maar vormt ook een maatschappelijk doorgeefluik voor resultaten uit psychologisch onderzoek. Voor omgevingspsychologen zijn alle gebruikers van een omgeving van belang. In een ziekenhuis bijvoorbeeld, ondersteunt een optimale omgeving het personeel bij het verlenen van zorg, de patiënt in het genezingsproces, en familie en bezoekers bij het ondersteunen van de patiënt. De investering die nodig is om een omgeving en haar gebruikers optimaal op elkaar af te stemmen, betaalt zich vaak terug. Daarvoor is wel van belang om zo vroeg mogelijk in een ontwerpproces de noodzakelijke omgevingspsychologische expertise in te schakelen. De cursus heeft een multidisciplinaire en toegepaste opzet en geeft een systematisch en verdiepend overzicht van diverse toegepaste terreinen van onderzoek, onderzoeksmethoden, theorieën en praktische implicaties. Hoorcolleges, excursies en opdrachten. Tijdens het college worden sommige thema s besproken door gastdocenten, experts op een deelgebied en werkzaam in de praktijk. In de opdrachten wordt toegewerkt naar een opzet en offerte voor een omgevingpsychologisch onderzoek. Ter voorbereiding wordt elke week een deelopdracht uitgevoerd waarbij onderzoeksmethoden, databeschrijving, analyse en argumenteren op basis van data en theorie worden geoefend. De deelopdrachten vragen van de student om er op uit te trekken in de omgeving en zijn daardoor tijdsintensief. Schriftelijk tentamen met meerkeuzevragen en open vragen en opdrachten tijdens de cursus. Het eindcijfer berust op het gemiddelde cijfer voor de opdrachten en het tentamencijfer. Het tentamencijfer en het gemiddelde over de opdrachten moeten allebei voldoende zijn. 132

19 Bell, P. A., Greene, T. C., Fisher, J. D., & Baum, A., (2001). Environmental psychology (5th ed.). New York: Taylor & Francis. ISBN: (500 pagina s). Kosten: circa 105,-. Di t/m Di t/m Toetsdata Di uur uur uur 133

20 Psychofarmacologie 6 ec 7203BP24XY Plaats in het rooster Semester 2, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum Docenten, Dr. T. Schilt en anderen Inlichtingen Dr. T. Schilt Leerdoel Het verwerven van kennis over de werkingsmechanismen van psychofarmaca bij veel voorkomende psychiatrische aandoeningen. Inhoud Verdieping van de kennis over elektrochemische neurotransmissie in de hersenen. Aandacht voor neurotransmitters, type receptoren, enzymen, signaaltransductie, mechanismen waarop psychofarmaca ingrijpen, toediening, bloed-hersenbarrière, halfwaardetijd, maximale plasmaconcentratie. Aan de hand van veel voorkomende psychische aandoeningen (psychosen/schizofrenie, depressie, angst, bipolaire stoornis, ADHD, dementie, verslaving en daarnaast ook pijn en slaap/waakstoornissen) wordt het werkingsmechanisme (en mogelijke bijwerkingen) van verschillende psychofarmaca behandeld. Hoorcolleges en literatuurstudie. Let op: voor dit vak moet veel stof worden gelezen. Schriftelijk tentamen bestaande uit meerkeuzevragen en open vragen. Literatuur wordt nader bekend gemaakt. Collegestof. Do t/m uur Do t/m uur Vr t/m uur Toetsdata Do uur Do uur herkansing Bijzonderheden Van deze cursus bestaat ook een mastervariant. Deze is gebaseerd op dezelfde colleges, maar er moet meer literatuur worden bestudeerd en het kent andere leerdoelen en eindtermen. Wanneer de student de bachelorvariant met goed gevolg heeft afgesloten is het niet mogelijk om aan de mastervariant deel te nemen. 134

21 Psychophysiological Experimentation Credits 3 ec 7203BP28XY Semester Semester 2, period 1 Prerequisites Basisprogramma Brein en Cognitie Number of Participants maximum of 24, bachelor and mastercourse together Lecturers, Information Dr. W.F. Hofman, Drs. M. Vissers, Drs. J. van Driel Objectives To learn the principles underlying the measurement and analysis of EEG, ERP, EMG, heart rate, EDA, EOG, and cardio-vascular and respiratory measures in psychological research. Contents Topics will include (a) the relationship between what is measured with these methods and neural activity (b) principles of psychophysiological data acquisition, filtering and signal analysis (c) a short overview of the use of these methods in psychological research. The course will also deal with the procedures used in the Psychology laboratories ( wet labs) and is mandatory for everyone who wants to use these facilities. The course will consist of lectures, labs, and a demonstration of some of the most used techniques. Teaching Format The course consists of lectures, labs, and visits to the facilities. Assessment Written exam, open questions. Study Materials Commission for Research Hygiene. Guidelines for hygienic testing. (20 pages, VSPA book counter, free). Syllabus (252 pages) available at secretariat, room Costs: aproximately 10,- Lesson Dates Lectures Mon Labs Tue Visits Fri hrs hrs hrs. Special Conditions Attendance is compulsory. If all participants master the Dutch language, the course will be taught in Dutch. The course is also taught for masterstudents. It is based on the same lectures, but with a higher standard of requirements. If a student has already passed the bachelor course, it is not possible to participate in the master course. 135

22 Slaap/Waak Stoornissen 6 ec 7203BP35XY Plaats in het rooster Semester 2, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie Aantal deelnemers maximaal 20, bachelor en mastervariant samen Docent, Inlichtingen Dr. W.F. Hofman Leerdoel en Inhoud Goed slapen is belangrijk om overdag te kunnen functioneren. Toch is de laatste 50 jaar in de westelijke wereld de gemiddelde slaapduur met een uur afgenomen. Chronische slaapklachten, vooral in samenhang met klachten over verslechtering van het dagelijks cognitief en emotioneel functioneren, vormen voor ongeveer vijftien procent van de volwassen bevolking een ernstig probleem. In deze cursus wordt een overzicht gegeven van de regeling en ontregeling van de normale slaap en slaap/waak ritmiek, van de diagnostiek en van de behandeling van primaire en secundaire slaapstoornissen. Ook wordt de relatie belicht tussen slaapproblemen en psychopathologie. Tijdens deze cursus wordt behandeld hoe het slaappatroon eruit ziet, de evolutie en ontwikkeling van de slaap, wat er gebeurt als de slaap wordt verstoord, en wat voor neurofysiologische mechanismen hieraan ten grondslag liggen. Het lezen van het slaap-eeg zal worden geoefend. Tevens zal aandacht worden besteed aan de diagnostiek van slaapstoornissen; bij dit onderwerp hoort een diagnostiekpracticum. Werkcolleges met referaten, diagnostiekpracticum, polysomnografiepracticum, het schrijven van een paper. De literatuur is moeilijk. Aanwezigheid verplicht. Elk werkcollege begint met een minitentamen van twee vragen. Het eindcijfer wordt bepaald door het totaalcijfer van de minitentamens plus het cijfer voor referaat en paper. De minitentamens tellen voor 50% mee, de paper voor 45% en het referaat voor 5%. Verder moeten de practica gevolgd zijn. De opdrachten die daarbij horen dienen ingeleverd te zijn (en voldoende, hoewel men er geen cijfer voor krijgt). Bemmel, A. L. van, Beersma, D. G. M., Groen, J. H. M. de, & Hofman, W. F. (2001). Handboek slaap en slaapstoornissen. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. ISBN (244 pagina s). Kosten: circa 60,-. Verdiepingsliteratuur wordt nader bekendgemaakt (circa 170 pagina s). Circa 10 artikelen voor paper, voordracht en assignments. Wo t/m uur Wo uur practicum Wo uur symposium Bijzonderheden Van deze cursus bestaat ook een mastervariant. Deze is gebaseerd op dezelfde colleges, maar er is een verschil in het aantal artikelen en de omvang van de opdrachten. Let op: het doorgaan van deze cursus wordt pas definitief bekend bij het versturen van de nieuwsbrief over het tweede semester. 136