Het transfereffect van slacklinen naar de balans van skiërs

Transcriptie

1 Het transfereffect van slacklinen naar de balans van skiërs Marloes van Leeuwen, 4RESEARCH, , 1 e gelegenheid ALO Amsterdam Begeleider: Huub Toussaint 1

2 Inhoudsopgave Samenvatting blz. 3 Inleiding blz. 4 Methode blz. 7 Proefpersonen blz. 7 Interventie-omschrijving blz. 7 Meetinstrument blz. 7 Meetmethode/procedure blz. 8 Dataverwerking en statistische analyse blz. 9 Resultaten blz. 10 Conclusie blz. 12 Discussie blz. 13 Literatuurlijst blz. 15 Bijlagen blz Planning onderzoek blz Invulformulier Y balans test blz Data proefpersonen blz Descriptive statistics proefpersonen blz SPSS output ANOVA repeated measures blz SPSS output independent samples t-test blz Ephorus check blz. 23 2

3 Samenvatting Het doel van dit onderzoek is om er achter te komen of er een transfereffect is van slacklinen naar de balans van een skiër. Veel (Nederlandse) skiërs zijn door het ontbreken van bergen met sneeuw gedwongen om hun vaardigheden op andere manier te trainen dan op de ski s. De slackline lijkt een goed hulpmiddel om de dynamische balans te trainen die bij skiën zeer belangrijk is. Maar helpt trainen op de slackline nog wel de al goed ontwikkelde balans van een skiër te verbeteren? Om dit te onderzoeken zijn 20 personen (14 mannen, 6 vrouwen) tussen de 20 en 30 jaar (gemiddelde leeftijd 24,45, standaard deviatie 2,93) gevraagd om mee te doen aan het onderzoek. Allen waren skiërs van gemiddeld niveau (10 30 weken ervaring). Geen van de deelnemers had ooit op een slackline getraind. De groep is in twee groepen van 10 deelnemers gesplitst, een controlegroep en een groep die aan vier slackline-trainingen van een uur heeft meegedaan. Bij alle proefpersonen is aan het begin van de onderzoeksperiode de Y balans test afgenomen. Deze test geeft weer hoe goed de dynamische balans van de proefpersoon is. Vervolgens heeft de experimentele groep 4 weken achter elkaar een uur lang les gehad in slacklinen. Na deze 4 weken is de Y balans test weer bij de gehele groep afgenomen. Een ANOVA repeated measures toonde aan dat de groepen verschillend reageerden op de nameting (p = 0.023). In de grafiek? is duidelijk te zien dat de slacklinegroep op de nameting een verbetering vertoond ten opzichte van de voormeting en de controlegroep niet. Hieruit kan geconcludeerd worden dat balanstraining op een slackline een goed hulpmiddel is voor skiërs om hun dynamische balans te trainen. 3

4 Inleiding Sporters proberen zich in hun sport op veel verschillende manieren te verbeteren. Één manier is door zich een andere vaardigheid eigen te maken die een transfereffect heeft naar hun eigen sport (Helsen, 2002). Voor Nederlandse wintersporters, zoals skiërs, is dit extra belangrijk vanwege de geografische beperking die het vlakke polderlandschap voor skiën nu eenmaal met zich meebrengt. Skiën is een sport waarbij men frontaal op 2 lange latten staat waarmee er van een besneeuwde berg afgegleden wordt. Om niet constant te blijven versnellen en een te hoge snelheid te ontwikkelen worden er bochten gemaakt. De techniek waarmee die bochten gemaakt worden, hangt vooral af van het niveau van de skiër (Fry, 2006). Over het algemeen wordt begonnen met het maken van een bocht met de ski s in de vorm van een pizzapunt en werkt men toe naar een perfect gecarvde (gesneden) bocht. Een belangrijk principe bij alle technieken is gewichtsverlagerung. Dit wil zeggen dat het gewicht naar de voorkant van de ski s gebracht moet worden om een bocht in te zetten. De schenen worden tegen de voorkant van de schoenen geduwd en de knieën zijn gebogen (Fry, 2006). Zowel bij het maken van een bocht met de ski s in pizzapunten als bij het carven van een bocht is de voetaansturing zeer belangrijk (Elling, 2003). De voeten zitten via de bindingen vast aan de ski s en zijn dus verantwoordelijk voor de krachtoverdracht van het lichaam naar de ski s. De hele voet, inclusief de tenen, werkt hieraan mee. Het draaien van de voeten van links naar rechts (de voetsturing) is een basisvorm van sturen. De kleine fijne bewegingen worden hierdoor aangestuurd. De grovere bewegingen worden aangestuurd door grotere spieren in de benen (de beensturing). Het is wel duidelijk de voetsturing niet minder belangrijk is dan de grote bewegingen veroorzaakt door de beensturing. Een goede coördinatie en aansturing van de voetspieren is dus van belang (Andersen, 1988). Voor vrijwel alle sporten is een zekere mate van balans nodig. Voor sommige sporten is dit echter meer van belang dan voor andere. Bij skiën is balans de essentie van de sport (Feinberg Densmore, 2000). Alle bewegingen die een skiër maakt zijn er op gericht om stabiel en rechtop te blijven, om niet te vallen. De skiërs die hun balans kunnen behouden onder de 4

5 moeilijkste omstandigheden, zoals hoge snelheden of oneven terrein, zijn de beste skiërs (Feinberg Densmore, 2000). Slacklinen is balanceren op een 2,5 tot 5 cm breed elastieken koord dat tussen twee vaste punten gespannen wordt. Het is een sport op zichzelf maar wordt ook vaak gebruikt als bijvoorbeeld revalidatie-instrument bij fysiotherapie (Mahaffey, 2011). Er wordt op gebalanceerd op één of twee benen, er wordt op gelopen en de geoefenden doen er trucks op. De slackline wordt ook vaak gebruikt als training om onder andere de coördinatie, balans, concentratie en kracht te verbeteren in andere sporten (Volery, 2009). Tijdens het slacklinen staat men gebogen door de knieën, armen wijd om de balans te behouden en de blik strak gericht op een vast punt. De lijn is licht elastisch, en gaat bij een beginner vrijwel gelijk trillen als die zijn gewicht erop zet. Maar na enkele minuten oefenen wordt dit al minder en na een uur oefenen zijn de meesten in staat om de lijn onder controle te houden en de eerste stappen te zetten. Als het lopen over de lijn beheerst wordt, wordt verder geoefend met trucks of andere oefeningen. Door oefenen op een slackline worden onder andere de spieren krachtiger en de coördinatie beter (Kleindl, 2010). Het is in verschillende onderzoeken aangetoond dat balans een trainbare eigenschap is (Perrin, 2002). Naar aanleiding van deze onderzoeken wordt verwacht dat ook skiërs een superieure balans hebben ten opzichte van ongetrainde mensen. Veel top- en recreatieve skiërs gebruiken de slackline als trainingsmiddel. Het doel van dit onderzoek is om er achter te komen of balanstraining op de slackline een transfereffect heeft naar de balans van een skiër. In andere woorden: heeft het voor de skiër nut om balanstraining te doen op een slackline, of heeft de skiër een al zo ver ontwikkelde balans dat het trainen op een slackline geen invloed meer heeft. De mogelijke vooruitgang van de balans van een skiër wordt hierbij bepaald op een algemeen aanvaardde test voor dynamische balans, namelijk de y balans test. Aan de hand van de beschouwde literatuur wordt verwacht dat slacklinen een positief effect heeft op de balans van skiërs. 5

6 Probleemstelling Is er een transfereffect van slacklinen naar de balans van skiërs? Hypothese Er wordt verwacht dat er een transfereffect is van slacklinen naar de balans van skiërs. Nulhypothese Er is geen transfereffect van balanstraining op de slackline naar de balans van een skiër. In andere woorden: er is geen verbetering van de dynamische balans na 4 weken slacklinetraining bij gemiddeld ervaren skiërs. 6

7 Methode Proefpersonen Van de 20 deelnemers waren er 14 mannen en 6 vrouwen. Alle proefpersonen waren tussen de 20 en 30 jaar oud. De gemiddelde leeftijd was 24,45 jaar met een standaard deviatie van 2,93. Geen van de deelnemers heeft ooit geoefend op een slackline. Allen zijn ervaren skiërs met een gemiddeld niveau (tussen de 10 en 30 weken ervaring). Interventie-omschrijving De groep wordt in tweeën gesplitst. Beide groepen doen de balanstest. Daarna krijgt één van de twee groepen 4 dagen elke dag een uur slackline-training. Het leren van de beginselen van slacklinen is opgebouwd in 4 stappen ('Buttbouncen' op een Slackline, 2008). Onder de slackline-training wordt het volgende verstaan: Les 1: leren staan op de slackline met hulp van een ander. Aandachtspunten van het balans houden op de slackline worden naar voren gebracht. Les 2: leren staan op de slackline zonder hulp. Het staan op beide benen wordt geoefend. Misschien worden de eerste stappen al gezet. Les 3: beginnen met lopen, zonder hulp. Aandachtspunten van les 1 worde n weer benadrukt. Les 4: slackline proberen uit te lopen, eventueel trucks aanleren als het goed gaat. Na deze 4 dagen doen alle 20 deelnemers nog een keer de balanstest. Meetinstrument De balans van de deelnemers wordt getest aan de hand van de vereenvoudigde vorm van de star excursion balance test, de Y-balance test. Een proefpersoon die de star excursion balance test uitvoert moet in 8 verschillende richtingen 3 keer de zo ver mogelijk reiken met de voet. Dit moet gebeuren voor allebei de benen als standbeen. Dit komt neer op 96 pogingen per proefpersoon. Dit is erg tijdrovend. Uit onderzoek is gebleken dat slechts 3 richtingen echt relevant zijn voor onderzoek, namelijk voor, rechts achter en links achter (Hertel, 2006). Tijdens deze balanstest wordt het standbeen in dezelfde houding gedwongen 7

8 als bij skiën en slacklinen. Deze test is daarom geschikt om balansvooruitgang doo r slacklinetraining te bepalen (Mahaffey, 2011). Om die reden wordt deze balanstest als het meest valide beschouwd voor dit onderzoek. De praktische haalbaarheid van de test is hoog en de kosten zijn laag. De test-retest betrouwbaarheid van de test is hoog (Munro, 2010). Er wordt wel een leereffect waargenomen. De proefpersonen mogen voor het afnemen van de test 4 keer oefenen, daarna worden poging 5 tot en met 7 opgeschreven. Door de test op deze manier af te nemen is de betrouwbaarheid van de test hoog bevonden (Munro, 2010). Om de test uit te voeren zijn de volgende voorwerpen nodig: 3 x meetlint van anderhalve meter. Tape. Geodriehoek. Meetmethode / procedure De Y balance test wordt als volgt uitgevoerd: de proefpersoon staat met de bal van de voet in het midden van 3 meetlijnen. Één lijn loopt recht naar voren, de andere twee lijnen lopen in een hoek van 135 graden ten opzichte van de eerste. De test wordt blootsvoets uitgevoerd. De proefpersoon wordt gevraagd om in alle 3 de richtingen zo ver mogelijk met het andere been te reiken en daar met een teen de lijn aan te tikken. Deze afstand wordt door de afnemer van de proef opgeschreven/gemarkeerd. Na het aantikken moet de voet rustig terug naar het begin bewogen worden. Dit wordt 3 keer herhaald voor alle richtingen. De poging wordt niet meegeteld als de proefpersoon zijn balans verliest. Voordat de test afgenomen wordt krijgen alle proefpersonen 4 pogingen om te oefenen, omdat er in de eerste paar pogingen een duidelijk leereffect optreedt (Munro, 2010). De gemiddelde waarde van de 3 pogingen (poging 5 7) wordt berekend en genormaliseerd naar de beenlengte van de proefpersoon door de afstand te delen door de beenlengte van de proefpersoon. Deze waarde wordt vervolgens benoemd als percentage (Herrington, 2008). 8

9 De beenlengte van de proefpersonen is bepaald met een meetlint. De deelnemer ligt op de grond met de voet in plantair flexie. De deelnemer heeft het ene uiteinde van het lint aan de binennkant van de dij tegen het schaambeen aan. Een tweede persoon leest aan het einde van de voet (bij de grote teen) de lengte af en schrijft die op in centimers nauwkeurig (Mahaffey, 2011). Data-verwerking en statistische analyse Aan het eind van de testperiode is er een lijst met twee uitslagen (voor en na de interventie) van de balanstest per proefpersoon. Met het data-verwerkingsprogramma SPSS 20.0 wordt een ANOVA repeated measures gebruikt om te testen of de groep die 4 uur slackline-training gehad heeft anders scoort op de nameting dan de controlegroep. Er wordt hierbij een significantielevel aangehouden van 0,05. 9

10 Resultaten De groep die slackline training heeft gehad, had bij de voormeting een gemiddelde score van 77,8 (std. dev. 3,736) op de Y balans test. Bij de nameting was de gemiddelde score 81,5 (std. dev. 2,677). De controlegroep had bij de voormeting een gemiddelde score van 84,4 (std. dev. 4,971) en bij de nameting een gemiddelde score van 83,7 (std. dev. 5,187). In de grafiek is te zien dat de groep die slackline training gehad heeft, een verbeterde score op de nameting heeft en de controlegroep niet. 10

11 Met een ANOVA repeated measures is aangetoond dat er een significant verschil bestaat in hoe de groepen op hun eigen interventie reageerden (p = 0.023) (de controle-groep had geen interventie, alleen 4 weken tussenpauze). 11

12 Conclusie Samenvatting van de resultaten Het interactie-effect, gevonden door het toepassen van een repeated measures ANOVA, tussen de twee groepen en de voor- en nameting is significant (p = 0,023). Interpretatie van de resultaten De resultaten bewijzen dat balanstraining op een slackline voor gemiddeld ervaren skiers een positieve verandering in de dynamische balans teweeg brengt. Skiers kunnen een slackline gebruiken om hun algemene dynamische balans te verbeteren. Met deze conclusie kan de nulhypothese verworpen worden. Conclusie met betrekking tot de onderzoeksvraag Onderzoeksvraag: Is er een transfereffect van slacklinen naar de balans van skiërs? Antwoord: Er is een transfereffect van slacklinen naar de balans van skiers. Slacklinen verbetert dynamische balans. 12

13 Discussie Conclusie in relatie tot relevante literatuur In eerdere onderzoeken bronnen? is aangetoond dat balanstraining op de slackline leidt tot een verbeterde prestatie op de star excursion balans test bron?. Deze test meet dynamische balans. Ook is eerder aangetoond dat balans een trainbare eigenschap is bron?. Sporters die een sport beoefenen waarbij balans belangrijk is bleken een superieur balansgevoel te hebben ten opzichte van mensen die dat niet doen. Hierdoor werd aangenomen dat skiers een superieure balans hebben t.o.v. het gemiddelde. Uit dit onderzoek blijkt dat zelfs voor skiers, die al een goed ontwikkeld balansgevoel hebben, trainen op de slackline kan leiden tot een verbeterde dynamische balans. Kritische beschouwing De test die in dit onderzoek gebruikt is, is valide en betrouwbaar (Munro, 2010). De uitvoering van de test is volgens het protocol en nauwkeurig gedaan. De metingen zijn verricht met een meetlint en alles is afgerond op hele centimeters. Er was een niveauverschil tussen de experimentgroep en de controlegroep bij aanvang van het onderzoek. Met een indepedent samples T-test is aangetoond dat dit verschil niet significant is (p = 0,517). Zie bijlage 6 voor de spss-output. Door de moeilijkheid van het vinden van meer skiers die tijd hadden om 4 weken een uur slacklinetraining te volgen is het onderzoek kleinschalig uitgevoerd. Met een grotere groep zouden resultaten gevonden kunnen worden met een hogere significantie. De deelnemers zijn niet willekeurig uit een database met skiers naar voren gekomen. Het waren vooral bekenden van de testleider waarvan bekend was dat ze het leuk zouden vinden om aan de slackline trainingen mee te doen. Hierdoor is er geen representatieve selectie van alle skiers in de leeftijd tussen de 20 en de 30 jaar met 10 tot 30 weken ervaring. Dit zou de resultaten beinvloed kunnen hebben. 13

14 Aanbevelingen voor de beroepspraktijk De slackline kan gebruikt worden als hulpmiddel om de dynamische balans te trainen. Het is niet alleen effectief, maar ook heel leuk. Het is mensen in de beroepspraktijk, zoals coaches, leraren en skiers zelf dus van harte aan te raden een slackline aan te schaffen en ermee aan de slag te gaan. Aanbevelingen voor vervolgonderzoek Uit dit onderzoek is gebleken dat er een transfereffect is van slacklinen naar de balans van skiers. Het zou interessant zijn te onderzoeken of sporters uit andere domeinen, zoals turnen, ook baat hebben bij slacklinen. Er is nu aangetoond dat de dynamische balans van skiërs verbeterd kan worden met behulp van de slackline. Vervolgonderzoek zou uit kunnen wijzen of een verbeterde dynamische balans (door slacklinen) ook daadwerkelijk tot een verbeterde ski-prestatie leidt. In een grootschaliger project zou onderzocht kunnen worden in hoeverre de stijgende lijn van balansverbetering door slacklinen door blijft zetten bij het langer trainen. Het is nu duidelijk dat balanstraining op de slackline na 4 lessen een significante verbetering van de dynamische balans veroorzaakt (ook bij skiers die al een ver ontwikkeld balansgevoel hebben). Als de skier (of sporter uit ander domein) nog 4 lessen slacklinen volgt, is de balans dan weer significant verbeterd ten opzichte van na de eerste 4 lessen? 14

15 Literatuurlijst Andersen, R. & Montgomory, D.L. (1988). Physiology of alpine skiing. Sports Medicine, Elling, R. (2003). The allmountain-skiër, the way to expert skiing. Camden: Ragged Mountain Press. Feinberg Densmore, L. (2000). Ski faster, Lisa Feinberg Densmore's guide to high performance skiing and racing. Camden: Ragged Mountain Press. Fry, J. (2006). The story of modern skiing. Lebanon: University press of New England. Helsen, W. & Bruyninckx, M. (2002, Oktober 23). Leidt meer jongleren tot beter voetballen? Dug out, pp Herrington, L. H., Hatcher, J., Hatcher, A., & McNicholas, M. (2008). A comparison of Star Excursion Balance Test reach distances between ACL deficient patients and asymptomatic controls. The Knee, Hertel, J. B., Braham, A., Hale, S.A., & Olmsted Kramer, S.E. (2006). Simplifying the star excursion balance test: analyses of subjects with and without chronic ankle instability. Physical Medicine and Rehabilitation, Kleindl, R. (2010). Slackline: die Kunst des modernen seiltansens. Aachen: Meyer & Meyer Verlag. Mahaffey, B. (2011). The physiological effects of slacklining. MS in exercise and Sport Science: Physical Education, Munro, A. & Herrington, L.C. (2010). Between-session reliability of the star excursion balance test. Physical Therapy in Sport, Oudijk, D. (2008, November 8). Buttbouncen op een slackline. Dichtbij Alkmaar, p. 12. Perrin, P. D., Deviterne, P., Hugel, F., & Perrot, C. (2002). Judo, better than dance, develops sensorimotor adaptabilities involved in balance control. Gait Posture, Volery, S. & Rodenkirch, T. (2009). Die Slackline als Trainingsgerät fur den Schneesport. FdSnow,

16 Bijlagen Bijlage 1. Planning onderzoek De planning van het onderzoek ziet er als volgt uit: 16

17 Bijlage 2. Invulformulier Y balans test 17

18 Bijlage 3. Data proefpersonen Experimentele groep 18

19 Controle groep 19

20 Bijlage 4. Descriptive statistics proefpersonen 20

21 Bijlage 5. SPSS output ANOVA repeated measures 21

22 Bijlage 6. SPSS output independent samples t-test. 22

23 Bijlage 7. Ephorus check. 23