Nieuwsbrief. Nieuwe scholen in zicht. Wat vind je in deze nieuwsbrief? Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Nieuwe scholen in zicht Met de nodige portie nuchterheid vatte collega Evert het gevat samen: om een onafhankelijke methodeschool te starten heb je drie G s nodig: een groep, geld en een gebouw. Voeg daar maar een vierde G aan toe, guts wat zo veel als lef of durf betekent. Hoe de vier G s gedoseerd moeten worden, hangt af van de plaatselijke omstandigheden. Is er meteen een relatief grote groep enthousiastelingen die er wil voor gaan om zijn droom te realiseren? Heb je een parel van een gebouw op het oog met een eigenaar die je project genegen is en dus de huurprijs laag houdt? De antwoorden op deze en andere vragen bepalen de kans op slagen van nieuwe initiatiefgroepen. De mate waarin die initiatieven daadwerkelijk het levenslicht kunnen zien, is voor FOPEM de ultieme toets van de vrijheid van onderwijs. Jammer dat dit aspect van de vrijheid van onderwijs bij vele, bij niét alle, beleidsmakers geen prioriteit is. Nochtans, nieuwe scholen brengen juist het zout in de pap van het onderwijs, ze houden ons scherp van geest en het verruimt onze blik op de wereld. Scholen oprichten vanuit een welbepaald gedachtegoed, mét respect voor andere levensovertuigingen én voor de mensenrechten, is nu net een meerwaarde voor de diversiteit in het onderwijs. En nieuwe scholen hebben we meer dan ooit nodig, zeker in grote steden waar lange wachtrijen vlak vóór de eerste inschrijvingsdag een gewoonte zijn geworden. Nu nog hopen dat de initiatieven in het Hageland, de Gentse regio en in Deinze effectief van start gaan. En het gerucht doet de ronde dat ook in Kortrijk een buurtschool aan het ontspruiten is. Op de steun van FOPEM kunnen ze alvast rekenen. Veel leesplezier, Kris Denys Wat vind je in deze nieuwsbrief? Nieuwe scholen in zicht... 1 De Passieflora ontkiemt... 2 Een tweede adem voor een dorpsschool in Deinze... 4 De Open Vaert kiest het ruime sop in de Gentse regio... 5 Coördinatoren van FOPEM aan het werk... 6 Colloquium De moderne school... 9 L école buissonnière Van spijbelschool tot film De nieuwe drop-outs Tien op tien en een kus van de juffrouw nummer 2 - vijftiende jaargang - maart 2009

2 De Passieflora ontkiemt Een nieuwe methodeschool is op komst in het Hageland Vorig schooljaar sloot Freinetschool De Klimboom in Wezemaal haar deuren. De perikelen rondom het aftandse schoolgebouw werden te zwaar om dragen voor de groep van ouders en leerkrachten. Maar het licht ging niet helemaal uit: een groep ex-klimbomers wil het gedachtegoed van de school verder zetten in een nieuw op te richten school in het Hageland; zeg maar de groene omgeving in de driehoek Leuven-Tienen-Aarschot. De nieuwsbrief sprak met drie jonge vrouwen mét pit die de droom van de vroegere Klimboom nieuw leven willen inblazen. Katrijn en Katleen zijn voormalige leerkrachten van de Klimboom, Christel was er ouder. Nieuwsbrief: Jullie willen niet zo maar een methodeschool oprichten, maar een onafhankelijke methodeschool. Vanwaar die keuze? Katrijn: We vinden het belangrijk dat school maken een gezamenlijk project is van ouders en leerkrachten. Met andere woorden, we willen een school met zelfbestuur van ouders, leerkrachten en externen. We zijn er van overtuigd dat dit in het Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (het vroegere Gemeenschapsonderwijs) moeilijk is om te realiseren. Alhoewel je er kan terugvallen op een vaste structuur, ben je er meteen gebonden aan regels en procedures die veelal het uitbouwen van een kleinschalige methodeschool hinderen. Vandaar dat we ons richten tot FOPEM. Christel: Mijn kinderen gaan momenteel niet naar een methodeschool. Zij en ikzelf hebben sterk het gevoel dat zij nauwelijks gerespecteerd worden voor wie ze zijn. Dit belemmert volgens mij hun ontwikkeling naar de volwassenheid, naar diegene die je echt wil worden. Katleen: We gaan voor een toekomstgerichte school, een school die gericht is op duurzame ontwikkeling. Daarvoor is een andere manier van zijn nodig waarbij we tijd maken voor elkaar en kinderen voldoende tijd en ruimte geven om tot rust te komen. Nieuwsbrief: Hoe lang leeft de idee om een nieuwe school te starten? Katrijn: Sinds het voorjaar van 2008 zijn we met een groep ex-klimbomers actief op zoek naar een geschikt gebouw. Christel: Ikzelf heb reeds 25 jaar het gevoel dat ik mijn steentje moet bijdragen aan het uit de grond stampen van een nieuwe school. Dit is dus dé kans van mijn leven. Sinds oktober vorig jaar heb ik mij dan ook ten volle geëngageerd in de groep. Nieuwsbrief: Hoe is jullie initiatiefgroep dan samengesteld? Katrijn: We zijn allemaal ex-klimbomers: zowel een groep leerkrachten als een aantal ouders maken deel uit van de groep. Nieuwsbrief: En dan dé heikele vraag. Hoe verloopt de zoektocht naar een geschikt gebouw? Katrijn: Héél moeilijk... Sinds september 2007 waren we met de Klimboom op zoek naar een huis. Maar we stootten telkens op twee problemen: de hoge huurprijs en het feit dat de eigenaar liever zijn pand verhuurt aan een gezin dan aan een schooltje. Vele eigenaars vrezen dat een groep kinderen in een school meer schade berokkent dan een gezin. Soms merkten we dat ook de staat van het gebouw te wensen overlaat. Omdat we bewust kiezen voor een kleinschalige school, zijn onze budgettaire mogelijkheden beperkt. Hoe dan ook willen we een school in een groene omgeving in het Hageland. Nieuwsbrief: Hebben jullie reeds nagedacht over het concept van jullie school? Wordt het een Freinetschool, een ervaringsgerichte school of gaan jullie voor een ander pedagogisch project? Katrijn en Katleen: De uitgangspunten van onze pedagogische visie hebben we neergeschreven in een document. Eén, we gaan er van uit dat mensen van nature leergierige wezens 2 zijn. De intrinsieke motivatie in de ontwikkeling van de kinderen is een sleutelbegrip. Leren gaat namelijk makkelijker als kinderen kansen krijgen om zelf initiatief te nemen. Twee, we hebben vertrouwen in het natuurlijk leerproces van kinderen en willen kinderen vanuit deze overtuiging begeleiden en ondersteunen. Ten derde is duurzame ontwikkeling een centraal begrip in de school die we voor ogen hebben. Het pleidooi voor een duurzame ontwikkeling is ook een pedagogisch vraagstuk. De verantwoordelijkheid die we willen opnemen voor een duurzame wereld willen we samen met de volgende generatie doen. Zo komen we bij ons vierde uitgangspunt: het opnemen van verantwoordelijkheid. In onze school wordt van elk kind verwacht verantwoordelijkheid op te nemen voor zijn eigen acties. De democratische schoolstructuur zorgt er ook voor dat kinderen een grote inspraak hebben in het reilen en zeilen van de school. Zo ervaren ze meteen hoe hun daden effect hebben op anderen. Tot slot is verbondenheid de laatste pijler van onze pedagogische visie. We vinden het van het grootste belang dat kinderen niet ontkoppelen van zichzelf en van anderen. Verbondenheid is het antwoord op deze ontkoppelingen. Het is deze verbondenheid die we met waardebeleving willen bereiken. We sluiten ons hierbij aan bij de weg naar verbondenheid die het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs heeft uitgewerkt. De vijf cirkels van verbondenheid zijn een kapstok waaraan zeer uiteenlopende initiatieven kunnen worden opgehangen. Nieuwsbrief: En hoe groot of hoe klein ziet jullie school er dan uit? Katleen: We opteren voor een school van maximum 80 kinderen. Alleen als dit financieel noodzakelijk is, zien we een iets grotere school wel zitten. Graag willen we starten met 2 kleuterklassen en 2 leefgroepen in de lagere school. Deze leefgroepen bestaan dan uit de

3 eerste en de laatste drie leerjaren. Omwille van het pedagogisch comfort willen we mettertijd de lagere school omvormen tot drie graadklassen. Nieuwsbrief: Twee heel praktische vragen. Wanneer starten jullie en heb je reeds een naam voor de school? Christel: We willen nog steeds starten op 1 september van dit jaar, als we maar een geschikt én betaalbaar gebouw vinden. En wat de naam betreft, hebben we ons oog laten vallen op Passieflora 1 (zie afbeelding hiernaast). De passieflora is een mooie plant die de steun nodig heeft om zelfstandig te kunnen groeien. Bovendien heeft het vijf meeldraden, wat overeenkomt met onze vijf uitgangspunten en drie stampers wat wonderwel overeenkomt met onze drie resultaatsverwachtingen, namelijk een ecologische, een maatschappelijke en een persoonlijke v e r a n t w o o r d e ontwikkeling. Nu nog hopen dat de Passieflora kan groeien en bloeien in het Hageland. N i e u w s b r i e f : Samen met jullie duimen we voor een geslaagde start van jullie school, en als het kan reeds in sept e m b e r Heel veel succes! Interview afgenomen door Kris Denys Overgenomen uit Het Levensblad van De Levensboom 1 De passieflora is een plant die zich leent om in de zomer te groeien en te bloeien in een kuip of een grote bloempot. Een afbeelding vind je op deze pagina. 3

4 Een tweede adem voor een dorpsschool in Deinze Een groep ouders van een dorpsschool in Meigem nabij Deinze willen kost wat kost de ervaringsgerichte werking en de kleinschaligheid van hun schooltje verder laten bestaan. Omdat betaalbare alternatieven niet voor de hand liggen, wil de initiatiefgroep de nieuwe school opstarten in het bestaande gebouw, maar dan wel als een onafhankelijke methodeschool. De nieuwsbrief sprak met Jan Kindt, de bezielende kracht achter het nieuwe project en fiere vader van twee jonge spruiten. Nieuwsbrief: Een evidente vraag om mee te beginnen. Waarom willen jullie een nieuwe methodeschool opstarten? Jan: We vinden dat vele zogenaamde traditionele scholen zeer prestatiegericht zijn, en dit op vele vlakken. Reeds van in de kleuterklas zijn kinderen aan moetjes gebonden en moeten ze uitblinken op zo veel mogelijk terreinen. Die prestatiedruk is niet goed voor kinderen want ze beperkt de natuurlijke, spontane ontwikkeling van kinderen. Ik vind dat vele scholen koele leerfabrieken zijn geworden waar elke huiselijke sfeer wordt gebannen. Wij willen een andere school die vertrekt vanuit een ander pedagogisch project. We denken dat een methodeschool voor ons een goede optie is. En een onafhankelijke methodeschool lijkt ons helemaal op het lijf geschreven omdat we de autonomie van de school heel belangrijk vinden. We merken dat in de praktijk van die autonomie niet veel terecht komt in grote scholengemeenschappen, zeker niet als kleine school in een groter geheel. Tevens vinden we een school waar ouders meehelpen een enorme troef om samen te werken aan de opvoeding van de kinderen. Nieuwsbrief: Hoe lang spelen jullie met de idee om een nieuwe school op te richten? Jan: Eigenlijk is het allemaal begonnen als een grap in de zin van dan beginnen we zelf met een nieuwe school. De bal is maar echt aan het rollen gegaan toen bleek dat het schoolbestuur van de dorpsschool in Meigem waar onze kinderen school lopen, ons niet steunde in het ervaringsgericht werken. Het gevolg is dat de school met sluiting bedreigd wordt door het dalend aantal leerlingen. Het is een fenomeen dat we nog zien in deze regio: dorpsschooltjes onder de kerktoren die dreigen te moeten stoppen omwille van het krimpend aantal leerlingen. Toch hebben we ons met een groep ouders steeds ingezet om het ervaringsgericht karakter van de school te behouden. Hoofddoel is steeds de ervaringsgerichte school geweest, wat Meigem Schoolke enkele jaren geleden was. Nieuwsbrief: Betekent dit dat jullie met de nieuwe school terecht kunnen in het schoolgebouw in Meigem? Jan: Dit is alvast onze eerste keuze. We hopen dat de gesprekken met de zusters van Deftinge, die eigenaar zijn van het gebouw, goed verlopen. Het is alvast een opsteker dat het schoolbestuur wil dat er ook in de toekomst onderwijs wordt gegeven in het gebouw te Meigem. Daarnaast hebben we een tweede pand op het oog maar op het eerste zicht lijkt ons de gevraagde huurprijs te hoog. Zo heeft ons project het meest kans op slagen als we ons concentreren op het schoolgebouw in Meigem. Nieuwsbrief: Jullie initiatiefgroep is pas opgestart. Wie maakt er allemaal deel van uit? Jan: Een groep ouders van de school in Meigem én andere ouders die willen meewerken aan een ervaringsgerichte school. Deze laatste groep heeft zich aangesloten tot de initiatiefgroep na een campagne hier in de buurt. Ook een voormalige leerkracht van een ervaringsgerichte FOPEM-school én ouder van twee kinderen heeft haar schouders onder ons project gezet. 4 Nieuwsbrief: Wordt de nieuwe school een ervaringsgerichte school? Jan: Inderdaad, sinds een jaar of twee werkt de school in Meigem meer en meer ervaringsgericht. We gaan er van uit dat kinderen van nature uit leergierig zijn en willen dit ook benutten in de dagelijkse klas-en schoolpraktijk. We willen een kleine school met een huiselijke sfeer. In concreto betekent dit een school met maximum 60 leerlingen: één kleuterklas en twee of drie klassen in de lagere school. Als de huur van het gebouw niet te hoog is, is dit financieel haalbaar. Leefgroepen of graadklassen stimuleren een kruisbestuiving tussen oudere en jongere kinderen en kinderen met een leerachterstand kunnen er beter opgevolgd worden. Tenslotte maken leefgroepen of graadklassen het mogelijk dat kinderen leren samenwerken en samen leren problemen oplossen. Voor ons zijn dat essentiële sociale vaardigheden. Kortom, onze school probeert te compenseren daar waar onze maatschappij tekort schiet. Nieuwsbrief: Dé vraag die op onze lippen brandt: heb je reeds een naam voor jullie school? Jan: Neen, nog even geduld. Voorlopig kom je meer te weten over ons project via Nieuwsbrief: Jan, dank je voor dit gesprek en heel veel succes met de nieuwe school! Interview afgenomen door Kris Denys

5 Sinds vorige zomer steken ouders en leerkrachten in de Gentse regio de koppen bij elkaar om een nieuwe leefschool op te richten. Het duurde niet lang of de naam was gekozen: De Open Vaert. In hun lijvig beleidsplan is te lezen dat De Open Vaert staat voor een open school waar het wel varen is, waar de stroom je meeneemt op ontdekkingsreis, waar je steeds bewust en onbewust in beweging bent, waar het kabbelen van de stroom je rust brengt, waar de deur steeds open staat, waar iedereen mee mag en kan op de stroom van het leven... Om dit te realiseren hebben ze in de Ankermethode een geschikte methodiek gevonden. Deze methode berust op zeven ankers: rust, huiselijke sfeer, natuur, zone van naaste ontwikkelling, spel en experiment, projectwerking en zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Graag wil de nieuwe leefschool openstaan voor alle kinderen, ongeacht huidskleur, geloofsovertuiging, sociale achtergrond, beperkingen van welke aard dan ook, in zoverre kinderen kunnen blijven uitgedaagd worden binnen de draagkracht van de school. Afhankelijk van de lokatie wil de school uitgroeien tot een basisschool van maximum 106 tot 160 leerlingen. Nu nog hopen dat De Open Vaert een veilige haven vindt, in concreto een gebouw waar het aangenaam leren en werken is voor kinderen, leerkrachten en ouders. Uit het beleidsplan van De Open Vaert Nieuwsbrief FOPEM - Maart 2009 De Open Vaert kiest het ruime sop in de Gentse regio Overgenomen uit Het Levensblad van De Levensboom 5

6 Coördinatoren van FOPEM aan het werk Naar jaarlijkse gewoonte trok een groep coördinatoren er op uit tijdens een weekend. Plaats van gebeuren: de nieuwe gebouwen van Freinetschool De Torteltuin en de wijde omgeving van Poperinge. Tijdstip van gebeuren: 13 en 14 februari. Nieuw dit jaar was wel dat de eerste dag coördinatoren werkten, zwoegen en hun hoofd net niet braken aan leerplannen, eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Net zoals andere scholen worden ook scholen van FOPEM doorgelicht door een team van inspecteurs. Uit de ervaringen van de scholen blijkt dat de relatie ontwikkelingsdoelen, eindtermen en leerplannen niet altijd even duidelijk is. Moet je nu de eindtermen als richtsnoer volgen of de leerplannen? De coördinatoren gingen na hoe zij in hun school omgaan met ontwikkelingsdoelen, eindtermen en leerplannen én hoe zij dit verantwoorden ten aanzien van de inspectie. Deze manier van werken strookt met de aanbevelingen van Prof. Peter Van Petegem voor de overheid. Deze aanbevelingen vind je terug in zijn zo pas verschenen onderzoek naar de perceptie van eindtermen en ontwikkelingsdoelen in het basisonderwijs van leerkrachten en directies (2009). Na het harde labeur was er tijd voor ontspanning. Eerst de volkssport van het bollen onder de knie krijgen in de coulissen van een gezellig café, mét een stevige picon in de hand. En daarna de Poperingse nacht in... Op zaterdagochtend met een frisse kop de laarzen aantrekken voor een natuurwandeling, en toen, toen was het uit. De coördinatoren gingen huiswaarts, de ene te voet, anderen met de trein, de auto of de sportiefste onder hen, met de fiets. V.l.n.r. Klaas Vandommele van De Levensboom (Marke), Klaas Mulder van Klimop (Oostkamp) en Yf Tanghe van De Levensboom (Wevelgem) 6

7 Overgenomen uit de Schoolkrant van De Waterval 7

8 Overgenomen uit Het Levensblad van De Levensboom 8

9 9

10 Wat Célistin Freinet tot een bijzondere dorpsonderwijzer maakte, was dat hij dikwijls er op uit trok met zijn leerlingen. Tijdens lange wandelingen vroegen de leerlingen van alles over wat ze om zich heen zagen. Voor Freinet was dit l école buissonnière, zeg maar de spijbelschool. De film L école buissonnière speelt zich af in 1933, het moment waarop Freinet omwille van zijn tegendraadse Nieuwsbrief FOPEM - Maart 2009 L école buissonnière Van spijbelschool tot film school, het flink aan de stok krijgt met de plaatselijke autoriteiten in Saint- Paul. Je ziet ook hoe een schoolklas een eigen boek schrijft, op de achterkant van gedrukte stembiljetten en wijnetiketten. Toen de film in 1949 uitkwam in Frankrijk, viel hij in de smaak van het brede publiek. Wil je de DVD ontlenen, neem dan contact op met het FOPEM-secretariaat. De nieuwe drop-outs In de reeks De nieuwe drop-outs in Humo kwam een paar weken geleden Sam Deltour aan het woord. Sam, die lagere school in Freinetschool De Levensboom in Kortrijk liep, en 24 ondertussen, heeft z n doktersstudies onderbroken om in Alaska met sleehonden te gaan werken. Een jongensdroom die uitkwam. Straf verhaal. Toen hij, op 12-jarige leeftijd, gevonden had wat hij wilde doen, de poolreizigers achterna, had hij er erg veel voor over: in de winter sliep hij enkel met een laken over zich, om zich te harden. Z n moeder maakte zich wel wat zorgen Maar wat vooral in het hele interview opvalt is de voedende kracht van de betrokkenheid. Vinden wat je wil doen, en daar héél veel voor over hebben. Hoeveel die Freinetschool daartoe bijgedragen heeft, is niet te zeggen. Ook gewone school jongens lukt het om een dergelijk ongewoon parcours af te leggen (in dezelfde Humo vertelt Erik Van Looy over zijn filmpassie die ook rond die leeftijd begon en zoals gekend werd dit ook een successtory). Deze voorbeelden doen mij meer in de omgekeerde richting naar het werkingsmechanisme kijken: goed onderwijs zou de krachtige jongensdromen niet mogen ontkennen, ridiculiseren (naar Alaska? maar jongen toch, dream on ) of versmachten (jaja, eerst leren we nog algebra en Frans, voor als je door Canada moet ), maar een klas- en schoolklimaat scheppen dat individueel initiatief waardeert en stimuleert. Nee, ik weet het, het worden niet allemaal Dansercoers, een grote groep van onze leerlingen vraagt erom omkaderd te worden met begeleidende structuren, geïnjecteerd te worden met rijke stimulansen, gevoed te worden op zowel cognitief als sociaal vlak, en als het nog even kan, emotioneel eerlijk en liefdevol omarmd te worden. En ik weet dat in onze scholen de klemtonen zeker daarop vallen. Maar het verhaal illustreert nog eens duidelijk dat sterk potentieel uit zichzelf doorheen beperkingen kan breken, en dat het verstandiger is dat potentieel te voeden dan te proberen er een rationeel aspect in te brengen. Hoe rationeel is onze inbreng voor die jongens met zo n formidabele dromen? Overigens, waarom worden dit de nieuwe drop-outs genoemd..? Simon De Clercq 10

11 Tien op tien en een kus van de juffrouw Dani Van Gompel is een voormalige onderwijzer en schooldirecteur. Zijn pensionering laat hem toe om zich te verdiepen in de geschiedenis van de lagere school in onze contreien, van de Middeleeuwen tot de lagere school anno Dit vlot leesbaar boek is gekruid met soms grappige anekdotes. Je leest er ook meer over schoolsparen, de melkbedeling, de Lancaster - methode, de eerste en de tweede schoolstrijd,... Maar wil je meer weten over de wortels van methodescholen, dan ben je aan het verkeerde adres. Toch een aanrader! Wie het boek wil ontlenen, neemt contact op met het FOPEM-secretariaat. 11

12 Deze nieuwsbrief is het uitwisselingsblad van FOPEM en richt zich naar leerkrachten en ouders. Iedere auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar ingezonden stukken. Redactie: Catherine Devos Kris Denys Patricia Otte Simon De Clercq Wim D Hulster Evert Horn Redactie-adres: Kartuizerlaan 20 te 9000 Gent Tel: 09/ Fax: 09/ redactie@fopem.be Website: FOPEM staat voor Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen en overkoepelt de volgende 16 basisscholen die vernieuwend onderwijs (Freinet-, ervaringsgerichte en projectscholen) aanbieden: - De Klaproos - Geraardsbergen - De Levensboom - Kortrijk - De Levensboom - Wevelgem - De Muze - Haacht - De Torteltuin - Poperinge - De Tuimelaar - Schoten - De Waterval - Ekeren - De Weide - Erpe-Mere - De Witte Merel - Ekeren - De Zevensprong - Leuven - Freinetschool De Vier Tuinen - Oudenaarde - Klimop - Oostkamp - Methodeschool De Buurt - Gent - t Schommelbootje - Alken - t Speelscholeke - Deurne - Zeppelin - Mortsel Wil je de nieuwsbrief nog eens herlezen en snuisteren in nieuwsbrieven uit een ver verleden? Ga naar 12