Nieuwsbrief. Een nieuw jaar met goed nieuws en een droevig bericht. Arthur Van Dieren. Wat vind je in deze nieuwsbrief?

Transcriptie

1 Nieuwsbrief FO PEM vzw tweemaandelijks tijdschrift nummer 1 - elfde jaargang - januari 2005 Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Een nieuw jaar met goed nieuws en een droevig bericht Het nieuwe jaar 2005 is ingezet en jullie krijgen de eerste nieuwsbrief van dit schooljaar. Op de volgende nieuwsbrief hoef je niet lang te wachten, beloofd! Sinds dit schooljaar mag FOPEM zich gelukkig prijzen met een nieuwe halftijdse werkkracht. Patricia Otte is dit schooljaar pedagogisch begeleider voor onze scholen. Zij combineert dit met haar lesopdracht in de ervaringsgerichte school t Speelscholeke. Zij kan dus gebruik maken van haar ervaring in een school die mee aan de wieg stond van het methodeonderwijs. Patricia, welkom in ons midden en we hopen dat jouw verhaal nog lang zal nazinderen in onze scholen. En er is nog een nieuwigheid bij FOPEM. Dankzij de deskundige inzet van Inge Timmerman en Evert Horn zijn we namelijk gestart met een klein bibliotheekje. We hopen dat dit ten goede komt van de leerkrachten en ouders van de scholen. Je leest er meer over achteraan deze nieuwsbrief. En dankzij Wim, onze man van de SOM, de Scholengemeenschap van Onafhankelijke Scholen, kunnen coördinatoren en schoolsecretariaten rekenen op een deskundige ondersteuning. In een overzichtelijk artikel geeft Wim tekst en uitleg bij de gevolgen van het komende participatiedecreet voor de scholen van FOPEM. Maar we zetten het nieuwe jaar in met een droevig bericht. Op maandag 20 december 2004 is Arthur, een fijne kerel van de Witte Merel in Ekeren, overleden. Tijdens het voetballen met zijn klasvrienden is hij plotseling onwel geworden en in een diepe coma geraakt. Het vlugge ingrijpen van leerkrachten en hulpdiensten heeft niet mogen baten. Op 24 december zou hij 11 jaar geworden zijn. In deze donkere dagen leven we mee met de hele Witte Merel-familie. De papa van Arthur sprak de volgende woorden: Arthur is nu gelukkig, hij is klein gekomen en is heengegaan als een grote meneer, hij zal nu voor altijd een grote meneer blijven. Arthur Van Dieren Wat vind je in deze nieuwsbrief? Een nieuw jaar met goed nieuws en een droevig bericht... 1 Actueel Discussienota Frank Vandenbroucke... 2 Reële participatie is belangrijk!... 4 Democratie werkt? Navorming Een school als een zee van verhalen FOPEM en/in de boeken Kris Denys 1

2 Actueel FO PEM vzw Discussienota Frank Vandenbroucke Na de verkiezingen van 13 juni 2004 is Frank Vandenbroucke de nieuwe minister van Onderwijs en Vorming. Om het onderwijsbeleid voor de komende vijf jaar te kunnen bespreken met alle betrokkenen (onderwijskoepels, vakbonden, het Vlaams Parlement, ) heeft de minister met medewerkers van zijn kabinet een discussienota geschreven. Deze nota is de basis voor de definitieve beleidsnota die de minister eind deze maand zal voorleggen aan het Vlaams Parlement. Hieronder lees je een samenvatting van de reactie van FOPEM op de discussienota. Belang van ervaringsleren FOPEM is van oordeel dat ervaringsleren, zoals dit in de discussienota omschreven wordt, niet beperkt mag worden tot het basisonderwijs. Uitdagend leren is noodzakelijk voor het prikkelen van de leergierigheid in de hele permanente vorming van (jong)volwassenen. Het basisonderwijs is dan ook het fundament voor een ervaringsleren tijdens het levenslang leren. Omwille van deze aansluiting met het ervaringsleren en de participatieve cultuur in methodescholen is FOPEM van oordeel dat onafhankelijke methodescholen in aanmerking komen voor de proeftuinen die als onderwijsexperimenten kunnen functioneren voor de implementatie van maatregelen in het bredere onderwijsveld. In feite zijn onafhankelijke methodescholen experimentele scholen op permanente basis. FOPEM rekent er dan ook op dat zij als volwaardige partner betrokken wordt bij het overleg met het middenveld. FOPEM wijst erop dat een eenduidige kwalificatiestructuur niet mag leiden tot een uniformisering van alle opleidingen in het leerplichtonderwijs. Een dergelijke stroomlijning gaat immers in tegen de diversiteit van pedagogische projecten die een verrijking betekenen voor het onderwijslandschap. 2 Inclusief onderwijs en gelijke onderwijskansen FOPEM pleit ervoor dat scholen autonoom kunnen beslissen hoe ze de bijkomende financiering ten behoeve van kinderen met speciale leerbehoeften kunnen aanwenden. Een samenwerking met het buitengewoon onderwijs behoort dan tot de mogelijkheden, maar is geen verplichting. In de nota is te lezen dat, in het kader van het Gelijke Onderwijskansendecreet, naast broers en zussen in de basisscholen voorrang zal verleend worden aan kinderen uit de buurt. Dit voorstel komt tegemoet aan de buurtgerichte werking van de projectschool De Buurt in Gent. FOPEM rekent er op dat de overheid deze maatregel opneemt in de nieuwe regelgeving van het Gelijke Onderwijskansendecreet. Eindtermen en ontwikkelingsdoelen Omdat de school- en klaspraktijk in onafhankelijke methodescholen een eigen-zinnige invulling geven aan de bestaande eindtermen en ontwikkelingsdoelen, wil FOPEM als een volwaardige partner betrokken worden bij de bespreking omtrent de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Financiering van het leerplichtonderwijs In de discussienota is te lezen dat alle scholen van het leerplichtonderwijs die zich in dezelfde situatie bevinden over dezelfde middelen beschikken en dat kinderen met dezelfde noden een gelijke financiering krijgen. FOPEM rekent er op dat in de huidige legislatuur dit voorstel om de financiering van scholen te hervormen concreet wordt gemaakt. Schoolgebouwen FOPEM stelt voor dat de overheid gebouwen ter beschikking stelt waar, naast initiatieven voor buurten jeugdwerk, ook onderwijs kan ingericht worden.

3 Dit voorstel biedt zo (nieuwe) scholen de kans een brede school uit te bouwen die ingebed is de lokale gemeenschap. De bepaling van de vrije keuze in het secundair onderwijs FOPEM rekent erop dat zij betrokken wordt bij deze bespreking omtrent de vrije keuze in het secundair onderwijs. De bepaling van de vrije keuze moet de ruimte laten om ook in het secundair onderwijs nieuwe onafhankelijke methodescholen op te richten. FOPEM stelt dan ook voor om in de bepaling van de vrije keuze in het secundair onderwijs ruimte te bieden aan uiteenlopende projecten. Dit biedt (nieuwe) scholen met een eigen pedagogisch project de mogelijkheid om aan de actieve vrijheid van onderwijs een eigen invulling te geven. De uitbouw van de scholengemeenschappen in het basisonderwijs FOPEM rekent er op dat de stimuluspunten voor scholengemeenschappen in die mate toenemen dat scholen kunnen rekenen op een volwaardige ondersteuning vanwege de scholengemeenschap. Een uitnodiging FOPEM is van mening dat het ervaringsleren en de participatieve werking in methodescholen een bijdrage leveren tot het inhoudelijk debat over de toekomst van het onderwijs in Vlaanderen. Wij stellen op prijs dat de overheid in haar regelgeving rekening houdt met die specificiteit van onafhankelijke methodescholen. Wij denken hierbij onder meer aan de uitzonderingen die werden toegekend in het kader van de vorming van scholengemeenschappen en de oprichting van schoolraden in het kader van het decreet op de participatie. Omwille van de aansluiting tussen de onderwijspraktijk in methodescholen en het pleidooi in de discussienota voor uitdagend leren willen FOPEM en haar scholen hun kennis en ervaringen graag ter beschikking stellen van andere betrokkenen in het onderwijsveld, met name de overheid en scholen van andere onderwijskoepels. School in de kijker De Waterval 3

4 Reële participatie is belangrijk! Dat vinden zowel onze FOPEMscholen als het onderwijsbeleid in Brussel. Participatie? Tuurlijk!! Of de P van FOPEM van Participatie komt? Tja, dat had inderdaad best wel gekund. FOPEM-scholen dragen dit begrip immers hoog in het vaandel. Elke dag wordt het levende bewijs geleverd dat participatie van ouders, kinderen en begeleiders geen dode letter hoeft te zijn. De organisatie van onze methodescholen is zo opgebouwd dat elke geleding er zijn belangrijke functie en inbreng heeft. Meer nog dat elke inbreng noodzakelijk is voor de goede werking van het geheel. Samen de school maken, weet je wel? Elke basisschool voortaan sterk in participatie? Vanaf 1 april 2005 gaat een nieuw decreet in werking dat een reële participatie van ouders, leerkrachten en leerlingen in elke basis- en secundaire school beoogt. Daartoe wordt een hele structuur uitgebouwd met een pedagogische raad, een ouderraad, een leerlingenraad. Tenslotte is er dan een schoolraad waar ouders, leerkrachten en de lokale gemeenschap in gelijke mate in vertegenwoordigd zijn. Een kans voor elke ouder, elke leerkracht, elk kind om zijn school wat participatiever te maken. Aan het beleid in Brussel zal het niet gelegen hebben! Of het in de praktijk ook zo n vaart zal lopen, zal de toekomst moeten uitwijzen. Een structuur kan je aanbieden of verplichten; de cultuur van een school wijzigen is andere koek. Gelukkig zijn er ook een aantal reguliere scholen die wellicht wél verder doorgaan op de voorzichtig ingeslagen weg van de participatie. Gelukkig maar! Nieuwe structuur, een verzwaring! En betekent voor ons, FOPEM-scholen, de oprichting van een schoolraad, een wezenlijke verzwaring van de werking van onze organisatie? Zonder enige twijfel en gezien die in ons geval de reële participatie niet ten goede komt, kan dit echt zwaar doorwegen! We moeten verkiezingen organiseren, leden uit de lokale gemeenschap coöpteren, een huishoudelijk reglement opstellen, vergaderingen beleggen met de schoolraad, formele verslagen maken, de verplichte informatie over de manier van werken verstrekken, verplicht advies geven, vergaderingen beleggen met de schoolraad en met het schoolbestuur samen, een verplichte gemotiveerde reactie geven op het gegeven advies, en bij dit alles moet ook de directeur aanwezig zijn met adviserende stem. Overtuigd? Voor de SOM, onze scholengemeenschap, met z n algemene vergadering en raad van bestuur, komt daar dan nog een medezeggenschapscollege bovenop. Goed nieuws: voor scholen die echt participatief werken kan het ook anders! Het beleid heeft immers een uitzondering voorzien voor scholen die op het vlak van participatie goed scoren. Onder welbepaalde voorwaarden krijgen scholen vrijstelling van deze hele regelgeving. In principe komt elk van onze scholen hiervoor in aanmerking, maar voor sommigen zal een lichte aanpassing van de statuten nodig zijn. Laten we art. 8 van het decreet even bestuderen. Het stelt: De verplichting tot oprichting van een schoolraad geldt niet voor een schoolbestuur dat voor ten minste twee derde is samengesteld uit rechtstreeks gekozen vertegenwoordigers van personeel en van ouders. Er bestaat een billijk evenwicht tussen de vertegenwoordigers van personeel en van ouders. Dit evenwicht is gewaarborgd indien beide geledingen evenveel stemmen hebben of indien het aantal stemmen van de grootste geleding kleiner is dan de helft van het totaal aantal stemmen binnen het schoolbestuur. Als de wetgever het heeft over vertegenwoordigers van personeel dan bedoelt hij daarmee de leerkrachten. De directeur of coördinator maakt hier geen deel van uit. In gewone mensentaal zou je kunnen stellen dat jullie school geen schoolraad moet oprichten in de volgende situatie: Ouders en leerkrachten maken samen minstens 2/3 van het schoolbestuur uit én Ofwel hebben ouders en leerkrachten evenveel stemmen in het schoolbestuur (al dan niet aangevuld met een of meerdere externen) ofwel hebben noch de ouders, noch de leerkrachten de helft van de stemmen in het schoolbestuur. In dit laatste geval is er zeker nog minstens één externe bestuurder. Je zou er voor kunnen kiezen om de algemene vergadering van jullie v.z.w. als schoolbestuur te laten optreden. Bij FOPEM-scholen zoals Klimop, De Torteltuin, De Klaproos, De Zevensprong en De Wip, zonder bijkomende vestigingsplaatsen, of bij De Levensboom en De Step, waar de tweede vestigingsplaats geen eigen v.z.w. heeft, zal de algemene vergadering wellicht bestaan uit vrij veel ouders en veel minder leerkrachten. Er zijn nu eenmaal veel minder leerkrachten dan ouders in een school. Als elke ouder en elke leerkracht er dan één 4

5 stem heeft, dan voldoet de school niet aan de voorwaarden, wegens het overwicht aan ouders. Makkelijker is het voor deze scholen om de raad van bestuur te beschouwen als het schoolbestuur. Er zijn dan nog twee mogelijkheden: 1e mogelijkheid: de statuten bepalen: dat minder dan een derde van de bestuursleden externen zijn (kan ook nul zijn). dat de vertegenwoordigers van de ouders in de raad van bestuur evenveel stemmen hebben als de vertegenwoordigers van de begeleiders (dit kan eventueel zelfs als het aantal ouders en leerkrachten niet gelijk zijn). 2e mogelijkheid: de statuten bepalen: dat minder dan een derde van de bestuursleden externen zijn (aantal niet nul). dat noch het aantal stemmen van de ouders, noch het aantal stemmen van de begeleiders de helft van het aantal stemmen in de raad van bestuur uitmaken (ook hier kan het dat het aantal stemmen van een groep verschilt van het aantal mensen in die groep). Deze scholen kunnen met bovenstaande gegevens zelf beoordelen of een statutenwijziging nodig is. Ook deze scholen kunnen met bovenstaande gegevens zelf beoordelen of een statutenwijziging nodig is. Als we met z n allen nu ook het formele luik aanpakken, en indien nodig een statutenwijziging doorvoeren, waardoor we allen in aanmerking komen voor een uitzondering, dan helpen we er niet alleen de eigen school mee maar ook elkaar, want dan is onze scholengemeenschap SOM ook vrij van een medezeggenschapscollege. En ook dat zou een mooie zaak zijn! FOPEM en SOM staan klaar voor je vragen. Echt simpel is deze materie niet. Hopelijk heeft dit artikel toch wat duidelijkheid gebracht voor jou. Mocht je toch nog met vragen blijven zitten, die binnen je school niet onmiddellijk een oplossing krijgen, dan kan je er via je coördinator mee terecht bij: Evert Horn, bestuurder van FOPEM en SOM. Wim D Hulster, SOM-coördinator. Wim D Hulster, met dank aan Evert, Catherine en Kris. Voor scholen zoals de Vl.O.M., De Kruin, en I.P.O.S. met meerdere vestigingsplaatsen met een eigen v.z.w. en waarvan de v.z.w. s-vestigingsplaatsen lid zijn van de v.z.w.-school bestaat de algemene vergadering van de v.z.w. school meestal uit een aantal gemandateerden van elke v.z.w.-vestigingsplaats. Het is echter de algemene vergadering van de v.z.w.-school die het schoolbestuur vormt. De statuten van de v.z.w.-school kan dan voor de samenstelling van de algemene vergadering bepalen: 1e mogelijkheid: de statuten bepalen: dat minder dan een derde van de leden externen zijn (kan ook nul zijn). dat de vertegenwoordigers van de ouders in de algemene vergadering evenveel stemmen hebben als de vertegenwoordigers van de begeleiders (dit kan zelfs als het aantal ouders en leerkrachten niet gelijk zijn). 2e mogelijkheid: de statuten bepalen: dat minder dan een derde van de leden externen zijn (aantal niet nul). dat noch het aantal stemmen van de ouders, noch het aantal stemmen van de begeleiders de helft van het aantal stemmen in de algemene vergadering uitmaken (ook hier kan het dat het aantal stemmen van een groep verschilt van het aantal mensen in die groep). School in de kijker De Waterval 5

6 School in de kijker De Waterval 6

7 School in de kijker De Waterval 7

8 Democratie werkt? De besluitvorming in de scholen van FOPEM Vorig schooljaar liep Katrien Vanhauwermeiren stage bij FOPEM. Zij was student onderwijskunde aan de Unversiteit Gent. Na vele interviews met coördinatoren, leerkrachten en ouders van FOPEMscholen, maakt zij een lijvig verslag van haar bevindingen. De eindconclusie van haar verslag lees je hieronder. We hebben in dit verslag een overzicht gegeven van de inspraakorganen en besluitvormingsstructuren van de verschillende FOPEM-scholen. Reeds in de inleiding hebben we aangehaald waarom dit interessant is: enerzijds werden al deze scholen opgericht door ouders en/of leerkrachten, en ten tweede worden deze scholen gekenmerkt door een democratische besluitvorming. Ondanks deze overeenkomsten, werken de scholen zeer autonoom. Er zijn verschillen in de taak van de coördinator, de samenstelling van de raad van beheer en de ouderparticipatie. Elke school heeft een eigen manier om tot besluitvorming te komen, waarbij het gewicht van en het evenwicht tussen de verschillende betrokkenen (coördinator, begeleiders, ouders, kinderen) verschillend is in elke school. Met dit verslag hebben we getracht de (besluitvormings)structuren van de scholen in kaart te brengen. We kunnen stellen dat er eigenlijk weinig fundamentele verschillen zijn. De scholen hebben als het ware allemaal hetzelfde raster structuren en concepten, denken we maar aan de algemene vergadering, raad van beheer, teamoverleg, als structuren en de inspraak van ouders als gemeenschappelijk concept. Waardoor de scholen dan wel van elkaar verschillen, heeft te maken met de manier waarop ze dat raster invullen. Nemen we als voorbeeld de Pedagogische Raad. Deze heeft, in de scholen waar er een dergelijke raad is, meestal een adviserende en ondersteunende functie. De samenstelling en concrete werking ervan verschilt echter van school tot school. In scholen waar er geen Pedagogische Raad is, zijn er wel alternatieven voorzien. Het gaat er dus om dat men manieren zoekt om ouders te betrekken bij het pedagogisch vlak. Deze zorg om de betrokkenheid van de ouders kan gezien worden als een fundamenteel concept van het eerdergenoemde raster. Een pedagogische raad is een mogelijke invulling hiervan. 8 De invulling van dat raster wordt heel vaak mee bepaald door het ontstaan van de school (bijvoorbeeld: werd de school door ouders opgericht, door leerkrachten, door ouders én leerkrachten?), maar ook vaak door gebeurtenissen die plaatsgegrepen hebben in het verleden. Stel dat een school een periode gekend heeft waarin ouders zich zeer veel inspraak toeeigenden, dan zal men naar de toekomst toe ervoor zorgen dat ook begeleiders en coördinator meer gewicht in de schaal kunnen leggen, en bijvoorbeeld ook in meer organen vertegenwoordigd zijn. Samengevat gaat het er dus om dat de scholen een gemeenschappelijke basis hebben. Er kunnen ook een aantal opmerkelijkheden vastgesteld worden met betrekking tot het systeem van graadsklassen/leefgroepen. Vooreerst wordt hier heel flexibel mee omgesprongen, wat een positief punt is. Daarnaast stellen we vast dat wat de ene school als minder goed ervaart, door een andere school juist geopperd wordt om het geheel als beter te laten werken. Het beste voorbeeld hiervan is het eerste leerjaar. In De Torteltuin, waar er gewerkt wordt met jaarklassen, heeft men het gevoel dat het apart zetten van eerste leerjaar niet het ideale systeem is. In de andere scholen, waar gewerkt wordt met graadsklassen/leefgroepen, wordt het eerste leerjaar vaak apart genomen, of toch voor een aantal leergebieden, juist omdat men vindt dat het eerste leerjaar een zwaar jaar is. Tenslotte willen we nog de aandacht vestigen op twee spanningsvelden. We bespreken deze hier kort. Opmerkelijk is dat deze spanningsvelden net betrekking hebben op de twee belangrijkste kenmerken van de FOPEM-scholen. Tevens is het interessant dat heel wat scholen deze spanningsvelden zelf, al dan niet expliciet, aanhalen. Een eerste spanningsveld heeft te maken met de inspraak van ouders. Het heeft dan voornamelijk te maken met de vraag hoever de inspraak van ouders kan gaan, zodat iedereen zich daar nog goed bij voelt. Een overdreven inspraak van ouders ligt vooral gevoelig op het pedagogisch-didactische terrein. Eén van de fundamentele vragen die de scholen zich moeten stellen, is de vraag waar de bevoegdheid van de leerkracht begint, en waar de bevoegdheid van de ouders stopt, en deze vraag is vooral belangrijk wanneer het gaat over de dagelijkse klaspraktijk, de gehanteerd methodes, Het is zoeken naar een

9 evenwicht, naar een systeem waarin ouders inspraak hebben, maar waarbij die inspraak niet mag ontaarden in een vorm van bemoeizucht of in situaties waarin de ouders zich een bepaalde beslissingsmacht gaan toeeigenen. Een tweede spanningsveld heeft te maken met de democratische besluitvorming. Een democratische besluitvorming wordt gekenmerkt door het streven naar consensus. Beslissingen worden steeds zoveel mogelijk in overleg genomen. Echter, dit vele overleg en het streven naar consensus mag niet ontaarden in besluiteloosheid. Er moeten knopen kunnen doorgehakt worden, het geheel moet dynamisch blijven, en mag niet statisch worden omdat er geen consensus bereikt wordt. Tevens schuilt er in deze manier van besluitvorming het gevaar van de democratie van de verongelijkten, waarmee bedoeld wordt dat die democratie door bepaalde partijen kan aangegrepen worden als middel om hun gelijk te halen. Elke school heeft wel al in meer of mindere mate met die spanningsvelden te maken gekregen. Ze zijn er allen in geslaagd om dit op een constructieve manier op te lossen. Het resultaat is dat FOPEM een groep scholen herbergt met een enorme dynamiek, scholen die steeds willen vooruitgaan, steeds op zoek zijn naar manieren om het beter de doen. Vanaf nu is de website van FOPEM te bereiken onder een makkelijker te onthouden adres, namelijk Bij het surfen naar dit adres wordt de surfer onmiddelijk doorgeschakeld naar de oude adres. Het oude adres blijft ook gewoon beschikbaar, niemand hoeft dus zijn favorieten aan te passen en oude verwijzingen blijven geldig. Ook het zoeken naar het adres van één van de FOPEM-medewerkers is verleden tijd. Elke FOPEMmedewerker (en ook de SOM-coördinator) is voortaan te bereiken onder De s op hun fopem-adres worden automatisch doorgestuurd naar hun persoonlijk adres. Voor de duidelijkheid de volledige lijst: Algemene inlichtingen... Redactie nieuwsbrief... Catherine Devos... Kris Denys... Patricia Otte... Wim D Hulster... Evert Horn... info@fopem.be redactie@fopem.be catherine@fopem.be kris@fopem.be patricia@fopem.be wim@fopem.be evert@fopem.be Katrien Vanhauwermeiren School in de kijker De Waterval 9 School in de kijker De Waterval

10 Wat bracht Sinterkaas in De Buurt? Methodeschool De Buurt heeft een beetje ruimte kunnen bijkopen. De Sint heeft de nieuwe ruimte als cadeautje meegebracht door via een gat in de scheidingsmuur zijn intrede te doen. Intrede Sinterklaas De Buurt Intrede Sinterklaas De Buurt 10

11 Navorming FO PEM vzw Een school als een zee van verhalen een manier om behoeften en expertises van schoolteams in kaart te brengen Het is mijn opdracht om een uitwisseling te organiseren tussen de 17 FOPEM-scholen op basis van de aanwezige behoeften en expertises. Hoewel de FOPEM-scholen een aantal gemeenschappelijke uitgangspunten over leren en school maken delen (Denys, 2004), heeft elke school toch haar specifieke organisatievormen, woorden en haar eigen leerparcours. Om deze te leren kennen en om voeling te krijgen met de behoeften en expertises in de context van de school ga ik op bezoek in de scholen. Ken je Haroen en de zee van verhalen uit het werk van Salman Rushdie? In Klimop (Freinetschool aangesloten bij FOPEM) kennen ze er alles van. Vorig schooljaar maakten de kinderen van met dit werk een toneelvoorstelling, met als ondertitel: Heeft niet iedereen verhalen? Ik vond het een mooie gedachte om de uitwisseling tussen de verschillende scholen te starten met het samenbrengen van verhalen. Vermeld boek reikt beelden aan waardoor je elke school kan beschouwen als een zee van verhalen en FOPEM als een Oceaan van Verhalenstromen. Elke school heeft zijn oorspronkelijk verhaal. Leerkrachten, ouders en kinderen gaan aan de slag met dat verhaal en maken er dagelijks school van. Er is de spanning tussen de verbeelding en de feiten, tussen ieder zijn verhaal en het oorspronkelijk verhaal, de taal en Chaddam-Sjod. Gelukkig zijn de verhalen vloeibaar, kan het oorspronkelijk verhaal steeds een nieuwe versie van zichzelf worden. Zo brengt één verhaal in elke school een stroom op gang, en wordt een zee van verhalen Delen we die verhalen met elkaar dan wordt FOPEM een Oceaan van Verhalen met eigen Verhalenstromen van de scholen als een springlevende bron om je aan te laven. Als je dan heel voorzichtig of bedreven bent dan kan je met je gouden kommetje een onvermengde Verhalenstroom scheppen 11 of als een Zee-engel of Eetvis andere verhalen inslikken of als de Drijvende Tuinman je verhaal ontwarren en verhelderen of als de Watergeest bewaken dat je verhaal warm en kleurrijk blijft of als een Chaddam-Sjod oog hebben voor de vervuiling van de Verhalen; de hindernissen, het anti-verhaal, de fouten en de feiten, de stilte Deze Oceaan begint met één verhaal uit elke zee van verhalen opgetekend door ondergetekende, de verwante bezoeker, Een verhaal van de school kadert behoeften en expertises Een verhaal van de school zoals ik het wil schrijven is altijd één van de mogelijke verhalen van de school. Het zal vaak het relaas van een zoeken zijn. Uitzoeken van wat precies het probleem is, zoeken naar oplossingen voor problemen, zoeken van een geschikte weg naar een doel, zoeken naar een subtiel evenwicht of de juiste verhouding. Het één brengt het ander mee: een effect van zoeken en blijven zoeken is dat men meestal ook iets vindt. Behoeften kan men dan zien als die punten waar men nog zoekende is en expertises kan men zien als (voorlopige) antwoorden. Het verhaal zal dus altijd een verhaal over zoeken en vinden zijn. Met het verhaal wil ik zoveel mogelijk de gevonden antwoorden kaderen binnen een zoektocht en niet zozeer de resultaten op zich weergeven. De verhalen die ik zal optekenen over de bezoeken aan de scholen zijn toegankelijk voor de teams van alle FOPEM-scholen op een interne website. Samen met het verhaal wordt ook een beeld geschetst van de school en worden vragen meegegeven voor andere scholen. Een beeld van de school zorgt ervoor dat men het verhaal min of meer in de context van de school kan plaatsen en kan vergelijken met de eigen context.

12 Navorming - januari 2005 Dit samenbrengen van verhalen vormt het begin van een vruchtbare uitwisseling. Het geeft de aanzet tot een gezamenlijk reflectieproces op een gedeelde praktijk en is een belangrijke sleutel in ons persoonlijk leren en het leren als team wat uiteindelijk het leren van de kinderen ten goede komt (Kelchtermans & Vandenberghe, 1995; Verbiest & Vandenberghe, 2002). Deze verhalen vormen slechts de eerste fase van een uitwisseling. Ze zullen het mogelijk maken om een stand van zaken over behoeftes en expertises op te maken om van daaruit de verdere leerweg uit te stippelen. Patricia Otte Referenties Kelchtermans, G. & Vandenberghe, R. (1995). Betrokkenheid en het biografisch perspectief. In: R. Van den Berg & R. Vandenberghe. Wegen van betrokkenheid. Reflecties op onderwijsvernieuwing. Tilburg, Zwijsen. Denys, K. (Red.) (juni, 2004). Waarheen met FOPEM? Nieuwsbrief Fopem, 10 (3) Rushdie, S. (1999). Haroen en de zee van verhalen. Uitgeverij Piramide Verbiest, E. & Vandenberghe, R. (2002). Professionele leergemeenschappen. Een nieuwe kijk op permanente onderwijsvernieuwing en ontwikkeling van leerkrachten. Personeel en Organisatie, 57 (1). FOPEM en/in de boeken een biliotheekje voor de scholen van FOPEM Sinds dit jaar is FOPEM er een heus bibliotheekje. Je vindt er boeken en artikelen die te maken hebben onderwijs, methodescholen, onderwijsbeleid, studies over onderwijs, Een overzicht van alle werken kan je raadplegen via de website van FOPEM ( Boeken en artikelen die je er vindt, kunnen alleen ontleend worden door ouders en leerkrachten van een school van FOPEM. Wil je een werk ontlenen, neem dan contact op met het FOPEM-secretariaat en we zorgen ervoor dat het boek zo snel mogelijk bij jou terecht komt. Heel veel leesplezier! FOPEM staat voor Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen en overkoepelt de volgende 17 basisscholen die vernieuwend onderwijs (Freinet-, ervaringsgerichte en projectscholen) aanbieden: De Klaproos - Geraardsbergen De Levensboom - Kortrijk De Levensboom - Wevelgem De Muze - Haacht De Torteltuin - Poperinge De Tuimelaar - Schoten De Waterval - Ekeren De Weide - Erpe-Mere De Wip - Wezemaal De Witte Merel - Ekeren De Zevensprong - Leuven Freinetschool De Vier Tuinen - Oudenaarde Klimop - Oostkamp Methodeschool De Buurt - Gent t Schommelbootje - Alken t Speelscholeke - Deurne Zeppelin - Mortsel School in de kijker De Waterval Deze nieuwsbrief is het uitwisselingsblad van de FOPEM en richt zich naar leerkrachten en ouders. Iedere auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar ingezonden stukken. De foto s in dit nummer zijn gemaakt in De Waterval te Ekeren. Redactie: Catherine Devos Kris Denys Patricia Otte Wim D Hulster Evert Horn. Redactie-adres: Kartuizerlaan 20 te 9000 Gent Tel: 09/ Fax: 09/ redactie@fopem.be Website: 12