Inhoud. Voorwoord bij de tweede druk 3
|
|
- Marina van der Wolf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voorwoord bij de tweede druk 3 D E E L I A LG E M E E N 5 1 Algemene inleiding Inleiding Mondvloeistof Bescherming van de orale weefsels Regulatie van de vochthuishouding Virussen en stofwisselingsproducten in speeksel Smaakgewaarwording en spijsvertering Differentiatie en groei van epitheel- en zenuwcellen Ontwikkelingen in speekselonderzoek Chromosomale lokalisatie Bloedstolling en wondsluiting Concluderende opmerkingen 12 Literatuur 12 2 Historisch overzicht Inleiding Speekselklieren Speeksel: secretieproces Speeksel: functies en samenstelling Ver verleden Van 1600 tot Van 1900 tot Van 1950 tot Van 1970 tot Van 1980 tot Van 1990 tot Vanaf Nabije toekomst Concluderende opmerkingen 19 Literatuur 20 D E E L I I S P E E K S E L E N M O N D G E Z O N D H E I D 21 3 Vorming en secretie van speeksel Inleiding Speekselklieren Anatomie Histologie 24 BSL - ACA_A4_2KMM _
2 VI Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid 3.3 Secretieproces Vorming en opslag van speeksel Regulatie van het secretieproces Signaaltransductie Exocytose Aanmaak en afgifte van secretiegranules Veranderingen in de speekselsamenstelling Acinaire vloeistof (primair speeksel) Veranderingen in het afvoerkanaal Secretiesnelheid Fysiologische betekenis van veranderingen in de speekselsamenstelling Concluderende opmerkingen 35 Literatuur 35 4 Samenstelling en eigenschappen van speeksel: van dun-vloeibare tot viskeuze mondvloeistof Inleiding Diversiteit aan klierspeeksels Parotisspeeksel Submandibularisspeeksel Sublingualisspeeksel Palatumspeeksel Lipspeeksel Tongspeeksel Wangspeeksel Bijdragen aan de mondvloeistof Bijdrage van klierspeeksels Creviculaire vloeistof Variabele samenstelling van de mondvloeistof Dag- en nachtritme Relatie speekselcomponenten en functies van speeksel Anorganische componenten Organische componenten Concluderende opmerkingen 50 Literatuur 51 5 Zuurgraad, buffersystemen en speeksel Inleiding Zuurgraad en bufferende werking Zuur-base-evenwichten in lichaamsvloeistoffen Invloed van de ph op enzymactiviteiten Buffersystemen in speeksel Regulatie van de ph in speeksel Zuurgraad van speeksel in rusttoestand Zuurgraad van speeksel na stimulatie Zuurgraad in plaquevloeistof Buffersystemen in bloed Anorganische buffersystemen Organische buffersystemen Hemoglobine als buffersysteem Functie van nieren in het zuur-base-evenwicht Concluderende opmerkingen 62 Literatuur 63 6 Antimicrobiële eiwitten in speeksel Inleiding Functionele domeinen in eiwitten Lysozym Herkomst en eigenschappen van lysozym Werking van lysozym Lactoperoxidase (bacteriostatisch) Eigenschappen en herkomst van lactoperoxidase 69 BSL - ACA_A4_2KMM _
3 VII Het lactoperoxidase-thiocyanaat-h 2 O 2 -systeem Invloed van OSCN - op het bacteriemetabolisme Het myeloperoxidase-halide-h 2 O 2 -systeem Effecten van enzymenbevattende tandpasta en mondvloeistof Chitinase Extra-parotis-glycoproteïne (EP-GP) Cystatinen (cysteïneproteïnaseremmers) Speekselcystatinen Biochemische karakteristieken van speekselcystatinen Werking van cystatinen Von Ebner s Gland Protein (VEGh), een specifiek cystatine TIMPs (metalloproteïnaseremmers) SLPI (serineproteïnaseremmers) Lactoferrine Eigenschappen en herkomst van lactoferrine Bacteriostatische werking van lactoferrine Bactericide werking van peptiden van lactoferrine Andere biologische functies van lactoferrine Agglutine (aggregatie van micro-organismen) Calprotectine Chromogranine A Antivirale activiteit van speeksel Concluderende opmerkingen 84 Literatuur 85 7 Antimicrobiële peptiden (AMP s) in speeksel Inleiding Antimicrobiële peptiden: algemene eigenschappen Antimicrobiële peptiden in speeksel Histatinen: antischimmelpeptiden in speeksel Inleiding Antischimmelwerking Antibacteriële activiteit Toepassingen Defensinen Inleiding Expressie van defensinen in de mond Cathelicidinen Inleiding Cathelicidinen: voorkomen bij de mens Rol van LL-37 bij gastheerverdediging Klinische toepassingen van antimicrobiële peptiden Concluderende opmerkingen 104 Literatuur Speekselmucinen: bescherming van alle orale weefsels Inleiding MUC5 B : herkomst en opbouw Biochemische samenstelling van het hoogmoleculair mucine MUC5 B Structuur van de suikerketens op MUC5 B Bloedgroepreactiviteit op speekselmucinen MUC5 B : structuur-functierelaties Bescherming mucosa en epitheelweefsels Bescherming tandglazuur Bevochtiging Lubricatie (smering) Viscositeit en elasticiteit Verwerking van voedsel Spraak Coating van biomaterialen MUC7: structuur-functierelaties MUC5 B en MUC7: interactie met micro-organismen 122 BSL - ACA_A4_2KMM _
4 VIII Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid 8.6 Pathologische veranderingen in mucinen Dierlijke submandibulaire speekselmucinen Concluderende opmerkingen 125 Literatuur Immunologische bescherming van de mondholte Inleiding Antigenen en antigene determinanten Antilichamen Bereiding van polyklonale antilichamen Bereiding van monoklonale antilichamen Antilichamen in speeksel Structuur van secretie-iga Transport van S-IgA van klierweefsel naar speeksel Interactie tussen antilichamen en micro-organismen Antilichamen en mondgezondheid Biologische betekenis van de S-IgA-subklassen Orale infectieziekten Speekselantilichamen en stress Antilichamen en tandcariës Vaccinatie tegen tandcariës Concluderende opmerkingen 140 Literatuur Interactie van micro-organismen met speeksel(glyco)proteïnen: aggregatie - hechting - groei Inleiding Bacteriële aggregatie in speeksel Aggregatiefactoren in sereus speeksel Aggregatiefactoren in muceus speeksel Tandpellicle Eigenschappen en functies van tandpellicle Pelliclevorming Globale samenstelling van een jonge pellicle Pellicle-eiwitten Pellicle en tandverkleuring Pelliclevorming op de mucosa Plaque-initiatie Mechanisme van plaque-initiatie Invloed van fluorideverbindingen en eiwitten op adherentie Groei van micro-organismen op speeksel Concluderende opmerkingen 167 Literatuur Speekselgroeifactoren: EGF en NGF Inleiding Groeifactoren in speeksel Fibroblastgroeifactor (FGF) Insulin-like growth factor (IGF) Transforming growth factor alfa (TGF-a) Vascular endothelial growth factor (VEGF) Hepatocyte growth factor (HGF) Epidermale groeifactor (EGF) Algemene biologische functies Hormonale regulatie van de biosynthese Lokalisatie in organen Biochemische samenstelling en structuur Overeenkomsten in EGF van mens en zoogdieren Secretie en concentratie in weefsels en lichaamsvloeistoffen Effecten op doelcellen Invloed op tumoren en tumorcellijnen Medische toepassingsmogelijkheden van EGF 182 BSL - ACA_A4_2KMM _
5 IX 11.4 Zenuwgroeifactor (NGF) Algemene biologische functies Hormonale regulatie van de biosynthese Lokalisatie in organen en weefsels Biochemische samenstelling en structuur Secretie en concentratie Effecten op doelcellen Invloed op tumorcellijnen Medische toepassingsmogelijkheden van NGF Concluderende opmerkingen 190 Literatuur Speeksel en spijsvertering Inleiding Invloed van hard en zacht voedsel Handhaving zuurgraad Eiwitsplitsende enzymen Lipidenafbrekende enzymen DNA-afbrekend enzym Polysacharidesplitsend enzym alfa-amylase Lokalisatie en ontogenese Opbouw en structuur Eigenschappen en werking Vergelijking met pancreasamylase Amylase onder pathologische omstandigheden Concluderende opmerkingen 202 Literatuur Speeksel en smaakgewaarwording Inleiding Anatomie van smaakpapillen Fysiologie van de smaakknoppen Smaakstimuli Smaakdrempels Bitter smakende stoffen Zuur smakende stoffen Zout smakende stoffen Zoet smakende stoffen Smaakstoornissen Relatie smaak en geur Behandeling van enkele smaakstoornissen Speekselveranderingen Zink in relatie tot smaakgewaarwording Gustine (koolzuuranhydrase VI): een smaakeiwit? Moleculaire processen bij smaakgewaarwording Signaaltransductie bij gewaarwording van een zoete smaak Signaaltransductie bij gewaarwording van een bittere smaak Concluderende opmerkingen 221 Literatuur Creviculaire vloeistof Inleiding Mondvloeistof bij gezond parodontium Mondvloeistof bij parodontale ontstekingen Parodontale ontstekingen Veranderingen in mondvloeistof bij parodontale ontstekingen Gingivale creviculaire vloeistof Speeksel als monitor voor mondontstekingen Speeksel van gingivitispatiënten Speeksel van parodontitispatiënten Parodontale behandeling Concluderende opmerkingen 230 BSL - ACA_A4_2KMM _
6 X Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid Literatuur Nieuwe ontwikkelingen in oraal biochemisch onderzoek Inleiding Biotechnologie van speekseleiwitten Genklonering Polymerase chain reaction (PCR) Peptidesynthese Cystatinen Kippeneiwitcystatine Cystatine C Cystatine A Cystatine S Histatinen Lactoferrine Groeifactoren Mucinen Weefselregeneratie- en stamcelonderzoek Nieuwe technieken DNA-arraytechniek Gentransfer Sensor voor monddroogte Concluderende opmerkingen 239 Literatuur 239 D E E L I I I S P E E K S E L K L I E R E N E N PAT I Ë N T E N S P E E K S E L S Speekselklieraandoeningen en speeksel Inleiding Bacteriële en virale ontstekingen Acute sialadenitis Chronische sialadenitis Syndroom van Sjögren Klinische verschijnselen Veranderingen in speeksel Pathogenese Hoofd-halstumoren Speekselkliertumoren Chemotherapie Stralingsgerelateerde sialadenitis Sarcoïdose Natriumretentiesyndroom Sialoadenose Concluderende opmerkingen 265 Literatuur Systemische aandoeningen en speeksel Inleiding Cystische fibrose Klinische verschijnselen Veranderingen in de speekselklieren Veranderingen in serum Veranderingen in speeksel Veranderingen in sputum Mondgezondheid bij patiënten met cystische fibrose Experimentele modelsystemen van cystische fibrose Multipele sclerose Klinische verschijnselen Veranderingen in speeksel Graft-versus-hostziekte Klinische verschijnselen Veranderingen in speeksel 277 BSL - ACA_A4_2KMM _
7 XI 17.5 Diabetes mellitus Speekselveranderingen bij de mens Dierexperimentele diabetes Alcoholische levercirrose Aids Veranderingen in speeksel Epilepsie Brandende-mondsyndroom Nierdisfunctie Aften Downsyndroom Acute leukemie Concluderende opmerkingen 285 Literatuur Leeftijd en speeksel Inleiding Mondgezondheid Histologie van speekselklieren Secretiesnelheid Invloed van medicatie en aandoeningen van de speekselklieren Afweermechanismen in speeksel Smaak en reuk Behandeling in de praktijk Concluderende opmerkingen 299 Literatuur Geneesmiddelen, speeksel en speekselklieren Inleiding Reductie van de secretiesnelheid Parasympathicolytica of anticholinergica Sympathicolytica of antiadrenergica Andere xerogene therapeutica Verhoging van de secretiesnelheid Parasympathicomimetica Sympathicomimetica Speekselklierveranderingen Speekselklierpijn Smaakveranderingen Geneesmiddelen en slechte adem Invloed op gingiva Chemotherapie Bruxisme Concluderende opmerkingen 312 Literatuur Tandcariës: voeding en speeksel Inleiding Oplossen van hydroxyapatiet in zuur Oorzaken van tandcariës Tandcariës en speekselonderzoek Invloed van speekseleiwitten op tandcariës Buffercapaciteit en ph van speeksel Tandcariës en hyposialie ph van plaquevloeistof Invloed van diverse kauwgoms Suikervrije kauwgom Bufferbevattende kauwgom Fluctuatie van zuurgraad in plaquevloeistof Relatie tussen bacteriële stofwisseling en plaquevloeistof-ph Plaque-pH en voedingsstoffen Plaque-pH en kauwgom 325 BSL - ACA_A4_2KMM _
8 XII Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid 20.7 Aanbevelingen Concluderende opmerkingen 326 Literatuur Tanderosie: voeding en speeksel Inleiding Oorzaken van tanderosie Zuurinwerking op tandglazuur Zuurinwerking op dentine Tandpellicle: bescherming tegen zuurinwerking Tanderosie en frisdranken Diverse frisdranken Vruchtensap Sportdrank Mineraalwater Tanderosie en dieet Wijn Bier Voedingsmiddelen Thee Tanderosie en maagproblemen Reflux Anorexia nervosa Boulimia nervosa Alcoholisme Beroeps- en/of sportgebonden tanderosie Zwemtraining Tanderosie en speekselonderzoek Buffercapaciteit en secretiesnelheid Monddroogte Mondverzorgingsproducten Aanbevelingen Concluderende opmerkingen 343 Literatuur Xerostomie: droge-mondsyndroom Inleiding Oorzaken van xerostomie Verminderd welzijn Aandoeningen van het zenuwstelsel Gebruik van medicamenten Aandoeningen van de speekselklieren Bestraling van het hoofd-halsgebied Gevolgen van hyposialie Bestrijding van droge mond Stimulering van de speekselsecretie: supportive care Speekselsubstituten: palliative care Eigenschappen van speekselsubstituten Viscositeit van speekselsubstituten Elasticiteit van speekselsubstituten Bevochtiging Carboxymethylcellulose Mucine Xanthaangom Klinische effecten van speekselsubstituten Monddroogheidsklachten en toch voldoende speeksel Voedingsadviezen Concluderende opmerkingen 364 Literatuur Speekselovervloed: sialorroe en hypersalivatie Inleiding 371 BSL - ACA_A4_2KMM _
9 XIII 23.2 Oorzaken van hypersalivatie Gevolgen van hypersalivatie Behandeling van sialorroe Fysiotherapie en logopedie Medicamenteuze behandeling Chirurgische behandeling Acupunctuur Botulinetoxine A Radiotherapie Concluderende opmerkingen 377 Literatuur Halitose of foetor ex ore Inleiding Mondholte en speeksel Geurbestanddelen Vluchtige zwavelverbindingen in de pathogenese van parodontitis Bestrijding Concluderende opmerkingen 387 Literatuur 387 D E E L I V S P E E K S E LONDERZOEK E N O N T W I K K E L I N G E N Speeksel als diagnostische vloeistof Inleiding Speeksel en ziektebeelden Monitoring van elektrolyten Speekseleiwitten als markers Immuunglobulinen Antimicrobiële eiwitten Antimicrobiële peptiden Mucinen Monitoring van hormonen Cortisol Melatonine Geslachtshormonen Neuropeptiden Monitoring van geneesmiddelen en hun metabolieten Monitoring van geneesmiddelen Monitoring van metabolieten Monitoring van drugs Monitoring van rookgedrag Forensische diagnostiek Langs-de-wegbepalingen DNA-typering Concluderende opmerkingen 399 Literatuur Richtlijnen voor behandeling van patiënten met speekselklachten Inleiding Protocol voor speekseldiagnostiek Algemene en medische anamnese Verzamelen van totale mondvloeistof Interpretatie meetgegevens van totale mondvloeistof Specifieke metingen in totale mondvloeistof Verzamelen van klierspeeksels Interpretatie van klierspeeksels Specifieke metingen in klierspeeksels Droge mond Ziekteprocessen in de speekselklieren Radiotherapie Angst en stress 417 BSL - ACA_A4_2KMM _
10 XIV Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid Hormonale veranderingen Drukveranderingen door gebitsprothese Hypersalivatie: verhoogde speekselsecretie Jonge kinderen Psychotische patiënten Gebitsprothesedragers Ouderen Bijwerking geneesmiddelen Smaakveranderingen Medicatie Zinkstatus Astmapatiënten Stofwisselingsstoornissen Concluderende opmerkingen 419 Literatuur Biotechnologische ontwikkelingen in de orale biochemie ten behoeve van de patiëntenbehandeling Inleiding Mondspoeldranken Zuiveleiwitten Mondverzorgingsproducten Speekselsubstituten Zuiveleiwitten Biopolymeren en synthetische polymeren Weefselregeneratie Groeifactoren Matrix Stamcelonderzoek Embryonale stamcellen Beenmergstamcellen Vetweefselstamcellen Gentransfer Aquaporine Cystische-fibrosereceptor PCR en micro-arraytechniek Pathologische veranderingen RNA- en DNA-micro-array Biofilm Biosensoren en chips Toekomstige ontwikkelingen Mucosale immuniteit Speekselkliertransplantatie Elektrostimulatie van de speekselklieren Concluderende opmerkingen 426 Literatuur 428 D E E L V S P E E K S E L A L S A P OTHEEK Insectenspeeksel: bron voor medicijnen Inleiding Insectenspeeksel als bron voor medicijnen Bioactieve eiwitten in diverse speeksels Bloedzuigers Spinnen Teken Bioactieve eiwitten in insectenspeeksel Muggen Malariamuskieten Wantsen Zandvliegen Tseetseevlieg 439 BSL - ACA_A4_2KMM _
11 XV Bijen Wespen Mieren Farmacologische toepassingen Bestrijding van overgedragen micro-organismen Concluderende opmerkingen 440 Literatuur 440 Bijlage 1 Begrippenlijst 443 Bijlage 2 Lijst van afkortingen 450 Bijlage 3 Lijst van afkortingen van aminozuren 455 Register 457 BSL - ACA_A4_2KMM _
Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid
Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid Samensteller Prof. dr. A. van Nieuw Amerongen Sectie Orale Biochemie Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA)
Nadere informatieInhoud. Literatuur Literatuur Literatuur VII. 1 Algemene inle iding... 1 E.C.I. Veerman en A.J.M. Ligtenberg
VII 1 Algemene inle iding................................................................................... 1 1.1 Inleiding................................................................................................
Nadere informatieSpeeksel, speekselklieren en mondgezondheid
Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid Samensteller Prof. dr. A. van Nieuw Amerongen Sectie Orale Biochemie Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA)
Nadere informatieProf. dr. E.C.I. Veerman Prof. dr. A. Vissink. Speeksel en speekselklieren
Prof. dr. E.C.I. Veerman Prof. dr. A. Vissink Speeksel en speekselklieren Onder redactie van: Prof. dr. E.C.I. Veerman Prof. dr. A. Vissink Speeksel en speekselklieren Betekenis voor de mondgezondheid
Nadere informatieTeveel aan speeksel of te droge mond
Teveel aan speeksel of te droge mond en het syndroom van Sjögren Teveel aan speeksel (overmatige speekselvloed) [MN, 18 maart 2017] Wat is een teveel aan speeksel? Een teveel aan speeksel betekent dat
Nadere informatieXEROSTOMIE. (droge mond)
XEROSTOMIE (droge mond) XEROSTOMIE (droge mond) Voorwoord Wat is speeksel? Wanneer u bestraald wordt in het hoofdhalsgebied zullen de speekselklieren minder speeksel aanmaken. Als gevolg daarvan kunt u
Nadere informatieDroge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond
Droge mond Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond: een frequente bijwerking bij de behandeling van kanker Wellicht
Nadere informatieDroge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond
Droge mond Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond is één van de meest voorkomende symptomen bij syndroom van Sjögren
Nadere informatiegezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen!
Hier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie Samen werken aan een begint. gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Najaar 2016, Landelijke uitrol project Scholing voor
Nadere informatieVoeding en mondgezondheid. Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice
Voeding en mondgezondheid Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice 1 www.robinhealthgames.com @kingoffoodland www.voedingspiramide.nl @voedingspiramide boek@voedingspiramide.nl www.voedingenmondgezondheid.nl
Nadere informatieCRITERIA EN OMVANG AANSPRAAK XEROSTOMIE
CRITERIA EN OMVANG AANSPRAAK XEROSTOMIE WVAT 9-1-2015 XEROSTOMIE KAN EEN AANSPRAAK ZIJN CONFORM HET BESLUIT ZORGVERZEKERING ART. 2.7 EERSTE LID A (aandoening is speekselklier gerelateerd) OF B (er is sprake
Nadere informatieUNCORRECTED PROOF. Bijlagen. Bijlage 1 Begrippenlijst 271. Bijlage 2 Lijst van afkortingen 275. Bijlage 3 Afkortingen van aminozuren 277
269 Bijlagen Bijlage 1 Begrippenlijst 271 Bijlage 2 Lijst van afkortingen 275 Bijlage 3 Afkortingen van aminozuren 277 Bijlage 4 Eigenschappen en herkomst van speekseleiwitten 279 Bijlage 5 Verzamelen
Nadere informatieVerschijnselen van droge mond
Een droge mond Inleiding Iedereen heeft wel eens tijdelijk last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken. Maar droge mond kan ook langdurig zijn of zelfs blijvend. Dat kan slecht zijn voor
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De mondholte wordt continu blootgesteld aan potentiëel schadelijke microorganismen. Speeksel is van essentieel belang om zowel de orale mucosa als de tanden te beschermen. Speeksel wordt gemaakt door drie
Nadere informatieJ. van Amerongen H. Elling. Geneesmiddelenkennis. doktersassistenten
J. van Amerongen H. Elling Geneesmiddelenkennis voor doktersassistenten Vierde druk 2013 Houten 2013 V Voorwoord De beroepen van doktersassistent en praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk vereisen
Nadere informatieVerwijsformulier Voeding en Mondgezondheid
1.Persoonsgegevens Verwijsformulier Voeding en Mondgezondheid o Naam cliënt:... o Adres:... o Geboortedatum:... o BSN nummer:... o Verzekeraar/inschrijfnr.:... *Kruis aan wat van toepassing is 2.Hulpvraag*
Nadere informatieOnderzoeksmethoden in de tandheelkunde 2
Oorspronkelijke bijdragen Van Nieuw Amerongen e.a.: Meten van afgiftesnelheid speeksel A. van Nieuw Amerongen 1 E.C.I. Veerman 1 A. Vissink 2 Onderzoeksmethoden in de tandheelkunde 2 Methoden voor het
Nadere informatieOvermatige speekselvloed, monddroogheid & het syndroom van Sjögren
Overmatige speekselvloed, monddroogheid & het syndroom van Sjögren Overmatige speekselvloed Wat is overmatige speekselvloed? Overmatige speekselvloed (medische term: hypersalivatie) betekent een aanmaak
Nadere informatieEen mond vol zorgen. Az St Jan 24 september 2009 Mandy Desnyder
Een mond vol zorgen Az St Jan 24 september 2009 Mandy Desnyder Op de agenda Inleiding Pathogenese van de orale aandoeningen Verband tussen mondaandoeningen en systemische ziekten Mondzorg programma en
Nadere informatieDroge mond. Droge mond
Droge mond Droge mond Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook langdurig last van hebben. Of de klacht kan blijvend
Nadere informatieHet gebruik van speekselvervangers Verandering van medicijnen Droge mond
Droge mond Droge mond Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 9. Over de auteurs 11
Inhoud Woord vooraf 9 Over de auteurs 11 1 Inleiding 12 1.1 Geschiedenis 12 1.2 Wettelijke bepalingen 14 1.3 Het verstrekken van geneesmiddelen door verpleegkundigen 18 1.4 Medicatiefouten 21 1.5 Therapietrouw
Nadere informatieBloed, Afweer en Infectieziekten
Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen
Nadere informatieINLEIDING Prof. dr. ir. Huub Savelkoul en drs. Anna Kruyswijk
INLEIDING Prof. dr. ir. Huub Savelkoul en drs. Anna Kruyswijk Een patiënte met chronisch geneesmiddelgebruik Vitale vrouw, 88 jaar: hartritmestoornissen, benauwd, enkels iets dik Cardioloog (ZH opname):
Nadere informatieDe speekselklieren zorgen voor de productie van speeksel. Speeksel draagt onder andere zorg voor een
Speekselklieren [10-08-05] Wat is de functie van de speekselklieren? De speekselklieren zorgen voor de productie van speeksel. Speeksel draagt onder andere zorg voor een goede bevochtiging en smering van
Nadere informatieInhoud. 4 Anesthesie Algehele anesthesie Lachgassedatie Lokale anesthesie
1 Anatomie en fysiologie van hoofd, hals en kauwstelsel.... 1 1.1 Inleiding.... 3 1.2 Functies van het gebit.... 3 1.3 Structuren in de mondholte: het gebit... 4 1.4 De gebitsbogen....19 1.5 Tandontwikkeling....20
Nadere informatieAlgemene maatregelen bij een droge mond
Algemene maatregelen bij een droge mond Algemene maatregelen bij een droge mond Bij het ervaren van een droge mond (xerostomie) of verdenking op het syndroom van Sjögren, zal in het algemeen eerst een
Nadere informatieSF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS. Therapie: Avastin
SF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS Therapie: Avastin Inhoud Wat is Avastin Hoe wordt Avastin toegediend? Wat is belangrijk om te weten als u Avastin krijgt toegediend? Wat is Avastin? De werkzame stof in Avastin,
Nadere informatieVorming en secretie van speeksel
7 Vorming en secretie van speeksel E.C.I. Veerman en A.J.M. Ligtenberg.1 Inleiding 8.1.1 Speekselklieren 8.1. Histologie 8. Speekselsecretie 11..1 Globaal overzicht 11.. Synthese en secretie van eiwitten
Nadere informatieInhoud. 1 Zorgvragers met aandoeningen aan het bewegingsstelsel 1
IX Inhoud 1 Zorgvragers met aandoeningen aan het bewegingsstelsel 1 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsstelsel 2 1.1 Inleiding 2 1.2 Botten 2 1.3 Spierweefsel 3 2 Zorgvragers met gewrichtsaandoeningen
Nadere informatieVoeding bij gezondheid en ziekte, Inhoudsopgave. Inleiding in de voedingszorg. Deel 1 Voedselkeuze
Voeding bij gezondheid en ziekte, Inhoudsopgave Inleiding in de voedingszorg Deel 1 Voedselkeuze 1 Voedingspatronen 1.1 Voedingspatronen en voedingsgedrag 1.2 Factoren die een rol spelen bij het ontstaan
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieNederlandse. Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het metabole syndroom is tegenwoordig een veel voorkomend ziektebeeld dat getypeerd wordt door een combinatie van verschillende aandoeningen. Voornamelijk in de westerse landen
Nadere informatieVerslag van de lezing: Hoe gezond is je mond? d.d. 22 april 2015 De relatie tussen mondzorg en diabetes mellitus (DM).
Verslag van de lezing: Hoe gezond is je mond? d.d. 22 april 2015 De relatie tussen mondzorg en diabetes mellitus (DM). Samenvatting van de lezing door Mw. Anja Eijsvoogel-van Meeuwen. Zij is als mondhygiënist
Nadere informatieInhoudsopgave Opleiding tot Gewichtsconsulent
Inhoudsopgave Opleiding tot Gewichtsconsulent Inhoudsopgave I Hoofdstuk 1: Onderwijsleerplan Opleiding tot Gewichtsconsulent 1.1 Definiëring en afbakening VII 1.2 Onderwijsleerplan VIII 1.3 Werkwijze en
Nadere informatieMondspoelmiddelen. Spoelen, voor wie en waarom? Mondspoelmiddelen tegen gaatjes
Mondspoelmiddelen Uw tandarts of mondhygiënist heeft u geadviseerd een mondspoelmiddel te gaan gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een aantal beginnende gaatjes (cariës). Het tandenpoetsen lukt niet zo goed.
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
Nadere informatie1 Wat is een geneesmiddel? 15. Inleiding 15 1.1 Naamgeving van geneesmiddelen 16 1.2 Reclame voor geneesmiddelen 17
Voorwoord 13 1 Wat is een geneesmiddel? 15 Inleiding 15 1.1 Naamgeving van geneesmiddelen 16 1.2 Reclame voor geneesmiddelen 17 2 Toepassing van een geneesmiddel 20 Inleiding 20 2.1 Behandelingsmethoden
Nadere informatie1. Hier zie je een overzicht van alle compartimenten van het spijsverteringsstelsel in ons lichaam. Geef de namen van de compartimenten en organen.
Spijsvertering vragen bij het COO-programma bij Biologie van dieren Algemeen 1. Hier zie je een overzicht van alle compartimenten van het spijsverteringsstelsel in ons lichaam. Geef de namen van de compartimenten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Ontwikkeling van nieuwe bacteriële anti-hechting coatings voor hydroxyapatiet Orale biofilms, zoals tandplaque, zijn betrokken bij aandoeningen zoals cariës, gingivitis en parodontitis.
Nadere informatieMondspoelmiddelen. Mondspoelmiddelen
Mondspoelmiddelen Mondspoelmiddelen Uw tandarts of mondhygiënist heeft u geadviseerd een mondspoelmiddel te gaan gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een aantal beginnende gaatjes (cariës). Het tandenpoetsen
Nadere informatieDUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
DUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING Dutch Summary / Nederlandse Samenvatting Sinds de ontdekking van de ADAM eiwitfamilie, twee decennia geleden, heeft het ADAM onderzoek zich voornamelijk gericht op
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieTanderosie, hoe voorkom je dat?
Tanderosie, hoe voorkom je dat? Wat is tanderosie? Gaatjes (tandcariës) worden veroorzaakt door bacteriën in de mond. Deze mondbacteriën vormen zuur uit suikers en andere koolhydraten (zoals in bijvoorbeeld
Nadere informatieZintuigen; Reuk en Smaak
Meer leren over lichaam en gezondheid Zintuigen; Reuk en Smaak Stijn van der Heijden KNO-arts in opleiding Maastricht UMC+ 14 december 2016 Inhoud 1. Anatomie neus 2. Reuk 3. Oorzaken van reukverlies 4.
Nadere informatieInhoud. Deel I Basisbegrippen
VI Inhoud Deel I Basisbegrippen 1 Toepassingen van geneesmiddelen.... 3 1.1 Inleiding.... 5 1.2 Behandelmethoden.... 5 1.3 Gebruiksduur van geneesmiddelen.... 8 1.4 Vertrouwen in het geneesmiddel.... 9
Nadere informatieMaternale en lactogene immuniteit. Wat mag je als dierenarts verwachten van moedermelk?
Maternale en lactogene immuniteit Wat mag je als dierenarts verwachten van moedermelk? Inhoud WHO en borstvoeding Biest en melkproductie Maternale en lactogene immuniteit Conclusies en adviezen Moedermelk
Nadere informatieHandout Karen van Hulst, Radboudumc Nijmegen COPYRIGHT 1
Het verloop van de normale speekselcontrole bij 652 gezonde Nederlandse kinderen tussen 0-4 jaar Karen van Hulst, MSc Logopedist/ Klinisch Epidemioloog Afdeling Revalidatie, kinderen 1 november 2013 Primaire
Nadere informatieDroge mond. Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid?
Droge mond Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook langdurig last
Nadere informatieMondverzorging bij de oudere patiënt
Mondverzorging bij de oudere patiënt Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, onderzoeken, een ongeval en/of operatie. Om ervoor te
Nadere informatieProgramma Translationeel Onderzoek Gehonoreerde projecten 2010 Publiekssamenvattingen
Programma Translationeel Onderzoek Gehonoreerde projecten 1 In vitro gegenereerde tumor specifieke T-cellen voor de behandeling van patiënten met moeilijk te behandelen B-cel maligniteiten Dr. I. Jedema
Nadere informatieCHAPTER. Samenvatting
CHAPTER Samenvatting SAMENVATTING SAMENVATTING In dit proefschrift wordt een zevental klinische studies naar het syndroom van Sjögren (SS) beschreven, waarin de nadruk ligt op de klinische bepaling van
Nadere informatieMondverzorging bij nierziekten
Mondverzorging bij nierziekten Inhoudsopgave Inleiding 3 Veel voorkomende mondaandoeningen 3 Mondverzorging bij mensen met nierinsufficiëntie na een niertransplantatie 4 Algemene adviezen 5 Eigen gebit
Nadere informatieI nhoud. 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat... 1 F.P.J.G. Lafeber. R.E.M. Toes. M. Vis en J.M.W. Hazes. R.B.M.
XI I nhoud 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat............................................ 1 F.P.J.G. Lafeber 1.1 Inleiding...............................................................................................
Nadere informatieDe geriatrische patiënt, wie is dat?
De geriatrische patiënt, wie is dat? Claar van der Maarel-Wierink tandarts-geriatrie 8 maart 2013 Geriatrische Verwijspraktijk te Amstelveen, werkzaam in verpleeghuis Vreugdehof te Amsterdam. Filmfragment
Nadere informatiePatiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek
Patiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018 Fazantpad 3 3766 JH Soest info@bijniernet.nl www.bijniernet.nl www.adrenals.eu Tekst: Dr.
Nadere informatieMondzorg. Interne geneeskunde. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Mondzorg Interne geneeskunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Mondzorg Een frisse, gezonde mond: dat is wat iedereen wil. Ziekte en medicijnen hebben echter directe invloed op de conditie van onze mond. Geur en
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking
Omgaan met vochtbeperking Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname zo
Nadere informatieAlgemene Samenvatting
Algemene Samenvatting e vitamine metaboliet 1,25-dihydroxyvitamine ( ) speelt een sleutelrol bij het handhaven van de calcium homeostase door middel van effecten op de darm, het bot en de nier. e metaboliet
Nadere informatieTarieven 2014 Antoni van Leeuwenhoek Ingangsdatum: 1 april 2014
Tarieven 2014 Antoni van Leeuwenhoek Ingangsdatum: 1 april 2014 DBCzorgproductcode 19999007 6 tot maximaal 28 verpleegligdagen bij Een infectieziekte 15B932 11.286,44 10.283,87 1.002,57 20107006 Operatie
Nadere informatiehoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
In Nederland ontvangen jaarlijks vele mensen een bloedtransfusie. De rode bloedcellen (RBCs) worden toegediend om bloedarmoede, veroorzaakt door ernstig bloedverlies of een probleem in de bloedaanmaak,
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking en dorst
Omgaan met vochtbeperking en dorst Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname
Nadere informatieGoede voeding. Hans van Kuijk sportarts
Goede voeding Hans van Kuijk sportarts Goede voeding Hans van Kuijk sportarts Chronische aandoeningen Hart- en vaatziekten Hoge bloeddruk Diabetes 2 Overgewicht? Relatie met voeding & bewegen? DM2; dramatische
Nadere informatieMondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 22 Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie Mondverzorging in de palliatief
Nadere informatievwo hormoonstelsel 2010
vwo hormoonstelsel 2010 Integratie In onderstaande afbeelding is schematisch de regulatie van een aantal animale en vegetatieve functies bij de mens weergegeven. Al deze functies spelen een rol bij het
Nadere informatieBijlage 1 Begrippenlijst
Bijlage 1 Begrippenlijst A. van Nieuw Amerongen, Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid, DOI 10.1007/978-90-313-6317-9, 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 444 Speeksel,
Nadere informatieFactors Influencing Oral Health during Cancer Treatment; with Emphasis on the Relationship between the Oral Microbiome and Oral Mucositis A.M.G.A.
Factors Influencing Oral Health during Cancer Treatment; with Emphasis on the Relationship between the Oral Microbiome and Oral Mucositis A.M.G.A. Laheij Factors influencing oral health in patients during
Nadere informatieInhoudsopgave Inleiding Voor wie is deze brochure? 1. Hepatitis 2. Behandeling medicijnen Alternatieve aanvullende behandelingen
Inhoudsopgave Inleiding 1 Voor wie is deze brochure? 1 1. Hepatitis B 1 1.1 Wanneer behandelen 1 1.2 Wanneer niet behandelen 2 1.3 Zwangerschap en behandeling 3 2. Behandeling en medicijnen 4 2.1 PEG-interferon
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Jeroen Hagendoorn
Samenvatting in het Nederlands Jeroen Hagendoorn 159 Summary in Dutch Een uitgebreid netwerk van kleine vaten, die vloeistof en (afweer)cellen in één richting vervoeren, vormt het lymfesysteem. In een
Nadere informatieSamenvatting 95 SAMENVATTING
Samenvatting Samenvatting 95 SAMENVATTING Tijdens de ontwikkeling en groei van een solide tumor, staan de tumorcellen bloot aan een gebrek aan zuurstof (hypoxie). Dit is het gevolg van de snelle groei
Nadere informatieLeeftijd: 0-14 jaar 14-30 jaar 30-50 jaar 50-70 jaar > 70 jaar
Verzuring: hoe werkt het? Dagelijks groeit ons bewustzijn over de werking van ons lichaam. Maar bij veel mensen is nog niet bekend hoe ons voedingspatroon en onze levensstijl de gezondheid op de langere
Nadere informatieSpeeksel: een mondoverstijgende gezondheidsfactor
Thema: Medisch-tandheelkundige interactie A. van Nieuw Amerongen 1, E.C.I.Veerman 1, H.S. Brand 1, A.Vissink 2 Speeksel: een mondoverstijgende gezondheidsfactor Diverse speekseleiwitten zijn betrokken
Nadere informatieBESTRALING HOOFD EN HALS
+ BESTRALING HOOFD EN HALS Mocht u, na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, aarzel dan niet om telefonisch contact op te nemen met de verantwoordelijke diëtiste: Martine Blomme: 02 476 34 99
Nadere informatieDe GPS behandeling. Figuur: Container waarin het bloed wordt gecentrifugeerd en de bloedplaatjes worden gescheiden van het bloedplasma.
De GPS behandeling De GPS behandeling Gel van bloedplaatjes: snelle en natuurlijke genezing Een wond geneest meestal op natuurlijke wijze. Wanneer dit niet gebeurt, is er een behandeling met bloedplaatjesgel
Nadere informatieMondverzorging bij radiotherapie
Mondverzorging bij radiotherapie Inleiding U gaat beginnen of bent al bezig met radiotherapie. Als gevolg van deze therapie kunt u last krijgen van een droge mond of last van uw tandvlees, uw mondslijmvlies
Nadere informatieGezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste
Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek
Nadere informatieFASE 1 BOL Onderwerpen: Aantal vragen 15 MC vragen, D16abcd Inleiding (HA-praktijk, aanvullend onderzoek)
FASE 1 BOL Onderwerpen: Aantal vragen BOL TT1 D16abcd Inleiding (HA-praktijk, aanvullend onderzoek) Totaal 40 MC Inleiding gezondheid en ziekte & 5 open vragen Nieren en urinewegen, UWI, mannelijk geslachtsorgaan,
Nadere informatieGezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking?
Gezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking? Mondgezondheid van mensen met een beperking Toename van gebitsproblemen naar mate mensen met een beperking meer afhankelijk zijn van de zorg
Nadere informatieCURRICULUM VAN DE OPLEIDING TOT TANDPROTHESIST.
CURRICULUM VAN DE OPLEIDING TOT TANDPROTHESIST. Vak Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Totaal Microbiologie - Ziekteverwekkende kiemen o bacteriën o virussen o parasieten o schimmels - Infectie: afweer en immuunsysteem
Nadere informatieGENETISCHE ONDERZOEKEN Art. 33bis pag. 1 officieuze coördinatie
GENETISCHE ONDERZOEKEN Art. 33bis pag. 1 "Artikel 33bis. 1. Moleculaire Biologische testen op menselijk genetisch materiaal bij verworven aandoeningen." "K.B. 31.8.2009" (in werking 1.11.2009) "A." + "
Nadere informatieK.B In werking B.S
K.B. 18.3.2011 In werking 1.5.2011 B.S. 30.3.2011 Artikel 33bis GENETISCHE ONDERZOEKEN Wijzigen Invoegen Verwijderen 1. Moleculaire Biologische testen op menselijk genetisch materiaal bij verworven aandoeningen.
Nadere informatiehoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
De vorming van een orale biofilm, ofwel tandplak, is de oorzaak van de meeste orale ziekten, waaronder cariës, gingivitis en parodontitis. Om deze ziekten te voorkomen is het noodzakelijk om de biofilm
Nadere informatieSpeekselklierfunctie
Speekselklierfunctie Speekselklierfunctie Wat is de functie van de speekselklieren? De speekselklieren zorgen voor de productie van speeksel. Speeksel draagt onder andere zorg voor een goede bevochtiging
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden 1 Inleiding 2 Doel 3 Resultaten 4 Conclusies 5 Klinische en therapeutische implicaties - 189 - 1 Inleiding Kanker is tegenwoordig tweede meest voorkomende
Nadere informatieHoofd-hals kanker epidemiologie, etiologie, symptomatologie en diagnostiek
Hoofd-hals kanker epidemiologie, etiologie, symptomatologie en diagnostiek M. Lacko KNO-arts/Hoofd-hals oncoloog Oncologie symposium, Maastricht 21 mei 2015 Indeling presentatie 1. Incidentie en epidemiologie
Nadere informatieMijn hond heeft gebitsproblemen wat nu?
Dieetvoeding voor het gericht aanpakken van gebitsproblemen bij honden Mijn hond heeft gebitsproblemen wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding De dierenarts heeft geconstateerd dat je hond last
Nadere informatieFASE 1 BOL Onderwerpen: Aantal vragen 15 MC vragen, D17abcd Inleiding (HA-praktijk, aanvullend onderzoek)
FASE 1 BOL Onderwerpen: Aantal vragen BOL TT1 D17abcd Inleiding (HA-praktijk, aanvullend onderzoek) Totaal 40 MC Inleiding gezondheid en ziekte & 5 open Nieren en urinewegen, UWI, mannelijk geslachtsorgaan,
Nadere informatieEiwitten. Voeding en Welzijn
Eiwitten Voeding en Welzijn Vandaag Mindmap Maak een mindmap Wat weet je allemaal over eiwitten? Filmpje Filmpje Wat is je opgevallen in het filmpje? Wat wist je nog niet? Opdracht Pak ons voedsel erbij.
Nadere informatieOral medicine 1. Oorzaken en klinisch beeld van monddroogheid
A. Vissink, A. Visser, F.K.L. Spijkervet Oral medicine 1. Oorzaken en klinisch beeld van monddroogheid Zorgverleners herkennen niet altijd monddroogheid en de daarbij behorende problemen. Symptomen van
Nadere informatieCytokinen. door dr. A.J.M. van Oosterhout Farmacologie, Faculteit Farmacie Universiteit Utrecht
108 1 Cytokinen door dr. A.J.M. van Oosterhout Farmacologie, Faculteit Farmacie Universiteit Utrecht 1. Inleiding 108 3 2. Historie 108 3 3. Produktie 108 3 4. Eigenschappen 108 5 5. Meetmethoden 108 6
Nadere informatieElkerliek Ziekenhuis Standaard prijslijst DBC DOT / Overige Producten (OVP) 2014 Prijzen geldig voor zorgproducten geopend vanaf 1 januari 2014
Elkerliek Ziekenhuis Standaard prijslijst DBC DOT / Overige Producten (OVP) 2014 Prijzen geldig voor zorgproducten geopend vanaf 1 januari 2014 Declaratie 14B167 972804003 Operatie bij Verminderde vruchtbaarheid
Nadere informatieInhoud. 5 Chantage (2) Een kritische blik op de verkregen gegevens De tandarts schrijft Slot...56 Literatuur...
1 Tornen.... 1 1.1 Tornen aan zekerheden... 2 1.2 Samenvatting van de essenties uit het gepubliceerde verslag.... 2 1.3 Kritische noot vooraf.... 3 1.4 Feedback op de zes gememoreerde essenties.... 3 1.5
Nadere informatieInhoudsopgave Inleiding Wat doet de lever Wat is een virus? Wat is hepatitis? Hepatitis C Hoe wordt hepatitis C overgebracht?
Inhoudsopgave Inleiding 1 Wat doet de lever 1 Wat is een virus? 2 Wat is hepatitis? 2 Hepatitis C 3 Hoe wordt hepatitis C overgebracht? 3 Hoe uit zich een hepatitis C infectie? 5 Hoe verloopt een hepatitis
Nadere informatieAdvies. Droge mond. Praktische adviezen voor behandelaars van patiënten een droge mond. Voor een gezonde mond
Advies Droge mond Praktische adviezen voor behandelaars van patiënten een droge mond Voor een gezonde mond Ivoren Kruis, november 2007 Dit advies Droge mond is bedoeld voor tandartsen, mondhygiënisten
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: CELLEN VAN ONS LICHAAM
HOOFDSTUK 1: CELLEN VAN ONS LICHAAM Cellen, weefsels en organen (grondig lezen) Cellen: Organen: Weefsel: kleinste functionele eenheden van ons lichaam zeer uiteenlopende morfologie (=vorm/bouw) die samenhangt
Nadere informatieChemische analyse van dranken
Chemische analyse van dranken De voedingswaarde van wat we eten en drinken wordt bepaald door de aanwezige nutriënten. Deze nutriënten zijn: water, eiwitten, vetten, (verteerbare) koolhydraten, mineralen,
Nadere informatievan het onderzoek worden beschreven in hoofdstuk 4. In dit model wordt een primaire immuunrespons nagebootst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van B
Samenvatting Het afweersysteem is er op gericht om bescherming te bieden tegen virussen en bacteriën, waaraan ieder mens dagelijks wordt bloot gesteld. Wanneer het lichaam hierdoor bedreigd wordt dan treedt
Nadere informatieNederlandse SAMENVATTING
Nederlandse SAMENVATTING S Sarcoïdose Sarcoïdose, ook wel bekend als de ziekte van Besnier-Boeck, heeft een onbekende oorzaak. De ziekte kenmerkt zich door de aanwezigheid van ontstekingshaarden in diverse
Nadere informatieChapter 9 Samenvatting
Samenvatting Marcel D. Posthumus SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een aandoening die voorkomt bij 0,5-1% van de bevolking en die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van meerdere gewrichten
Nadere informatie