Betreft in de woonplaats Nijmegen, straten- en terreinnaamgeving:

Transcriptie

1 Gemeenteblad Nijmegen Jaartal / nummer 2015 / 045 Titel Straatnaamgeving Nijmegen: woningbouwproject Koningsdaal Publicatiedatum 15 april 2015 Opmerkingen - Raadsbesluit betreffende straatnaamgeving van 1 april 2015, (raadsvoorstel nummer 40/2015). Betreft in de woonplaats Nijmegen, straten- en terreinnaamgeving: Wijken: Buurt: Straten: Biezen en Haven- en industrieterrein Batavia Wilhelm Linnemannstraat Albert Trouwborststraat Nono Wardenaarstraat Ferry Portierstraat Bataviapark Raadsvoorstel Relevant gedeelte uit de raadsbesluitenlijst. Bijbehorende tekening: - nummer , versie 2; Aantal bladzijden / verkoopprijs 16 / 0,80

2 Voorstel aan de Raad Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel 18 maart 2015 / 40/2015 Fatale termijn: besluitvorming vóór: Onderwerp Straatnaamgeving in het woningbouwproject Koningsdaal Programma Cultuur & Cultuurhistorie & Citymarketing Portefeuillehouder B. van Hees Voorstel van het College van Burgemeester en Wethouders d.d. 24 februari 2015 Samenvatting Onder de (werk)naam Waalfront krijgt het gebied tussen het spoor, de Waal, de Weurtseweg en de Winselingseweg een nieuwe invulling. Na het project Handelskade is het woningbouwproject Koningsdaal (verkoopnaam van de projectontwikkelaar) het tweede deelplan dat ontwikkeld wordt. In dit gebied dienen negen straten plus een park een naam te krijgen. Na inspraak van wijkbewoners is een eerder voorstel ( RV161/2014) op 28 januari 2015 ingetrokken. In dit nieuwe, aangepaste voorstel, zijn de suggesties van de wijkbewoners verwerkt. Voorstel om te besluiten 1. Het thema Indische Nijmegenaren toe te wijzen als thema voor de straatnamen in het woningbouwproject Koningsdaal, in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein in de woonplaats Nijmegen. 2. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 2, aan de grijs gearceerde straten en het grijs gearceerde terrein in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein in de woonplaats Nijmegen de volgende namen te geven: Wilhelm Linnemannstraat / Albert Trouwborststraat / Nono Wardenaarstraat / Ferry Portierstraat / Bataviapark 3. Voor de in de toekomst aan te leggen straten in het noorddeel van deze buurt (Koningsdaal fase 2) in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein, de volgende straatnamen vast te stellen: Jan Nieraethstraat / Jack Hompestraat / Jans Kloppenburgstraat 4. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 2, aan de grijs gearceerde verbindingswegen door het Waalfront, in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein, in de woonplaats Nijmegen, de namen Laan van Oost-Indië en Nymaweg te geven. 5. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 1, de grijs gerasterde delen van de Waalbandijk te onttrekken aan de straatnaamgeving, onder intrekking van de raadsbesluiten d.d. 9 september 1976 en d.d. 10 juni 2009, waar het de Waalbandijk betreft. Opgesteld door, telefoonnummer, Kiki van Heijst, 2738, k.van.heijst@nijmegen.nl Koningsdaal Raadsvoorstel tweede versie

3 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 1 6. Het college te machtigen: a. de exacte ligging en begrenzing van de Waalbandijk te zijner tijd opnieuw nader vast te stellen; b. binnen de kaders van dit besluit en ten behoeve van de vaststelling van de onder 6a. bedoelde ligging en begrenzing, zo nodig eerdere raadsbesluiten betreffende de desbetreffende naamgeving in te trekken. 7. Het college te machtigen de in punt 3 vastgestelde straatnamen over de toekomstige straten in het noorddeel van het woningbouwproject Koningsdaal te verdelen. 8. Het college te machtigen om de exacte ligging en begrenzing van de in beslispunt 3 en 4 genoemde straten te zijner tijd vast te stellen 9. De tekst voor de onderschriften van de straatnaamborden als volgt te bepalen: (m.b.t.) Wilhelm Linnemann Militair cartograaf Albert Antonius Trouwborst Antropoloog Jozef Wardenaar Organisator Indische activiteiten Ernst Ferdinand Portier Dwangarbeider Birmaspoorlijn en verzetsstrijder Johanna Maria Carolina Kloppenburg-Versteegh Kruidengeneeskundige en schrijfster Jan Napoleon Nieraeth Organisator Indische activiteiten Jacobus August Hompe Indoloog (m.b.t. Bataviapark) Voormalige buitenplaats, herberg en fort Oost-Indiën - voormalig fort en herberg Kunstzijdespinnerij Nyma, in bedrijf Koningsdaal Raadsvoorstel tweede versie

4 Voorstel aan de Raad Aan de Raad van de gemeente Nijmegen 1 Inleiding Onder de naam Waalfront wordt de aankomende jaren in Nijmegen-West het huidige industriegebied aan de oever van de Waal tot een nieuwe stadswijk ontwikkeld. In het meest westelijke deel wordt de woonwijk Koningsdaal (verkoopnaam van de ontwikkelaar) gebouwd. Dit voorstel betreft de straatnaamgeving in deze toekomstige buurt. In de eerste ontwikkelingsfase dienen vier straten plus het park gelegen op het voormalige fort Krayenhoff een naam te krijgen. Daarnaast moet er een naam worden gegeven aan de zogenaamde Nieuwe Waalfrontweg (werknaam), de weg die de verschillende buurten van het Waalfront van oost naar west verbindt. In de tweede fase dienen drie straten direct ten oosten van het park een naam te krijgen. Voor de straatnamen in deze buurt wordt het thema Indische Nijmegenaren voorgesteld. Dit thema staat sinds 2008 op de reservelijst van de Werkgroep Straatnaamgeving. Met het raadsbesluit van 19 november 2008 is het thema toegewezen aan de buurt Grote Boel. Met het raadsbesluit van 19 november 2104 heeft onze Raad de thema s voor Grote Boel gewijzigd en is besloten het thema Indische Nijmegenaren een andere plaats in de stad te geven. In Nijmegen wonen enkele duizenden mensen met een Indische achtergrond. Dat er banden tussen Nijmegen en Indië hebben bestaan is niet bij iedereen bekend. Nijmegen kent al een wijk met straatnamen vernoemd naar Indische eilanden en steden. Een wijk met straatnamen vernoemd naar personen met een Indische achtergrond maakt het tot nu toe onderbelichte verleden van de Indische gemeenschap in de stad meer zichtbaar. De voorgedragen personen hebben een Indische achtergrond en zijn vanuit maatschappelijk of cultureel oogpunt relevant geweest, hetzij in Indonesië ofwel, na terugkeer naar Nederland, in Nijmegen. Zij vormen gezamenlijk een bloemlezing uit de historie van de Indische gemeenschap in Nijmegen. Voor het park wordt de naam Bataviapark voorgesteld, deze naam verwijst naar de geschiedenis van fort Krayenhoff en het gebied er omheen. Fort Krayenhoff had in de ontwerpfase de voorlopige naam Fort Batavia gekregen. Deze naam was een verwijzing naar de reeds toen al verdwenen buitenplaats Batavia die in de nabijheid van het fort had gelegen. Deze buitenplaats bestond uit een huis of herberg, een boerderij en een kersenboomgaard en is bij het beleg van 1794 met de grond gelijk gemaakt om een vrij schootsveld te krijgen tegen de Fransen. Voor de verbindingsweg, dwars door het Waalfront, worden twee namen voorgesteld: voor het deel ten Oosten van de Winselingseweg Laan van Oost-Indië, voor het deel ten westen van de Winselingseweg Nymaweg. Koningsdaal raadsvoorstel tweede versie

5 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 3 Laan van Oost-Indië is een verwijzing naar de oude naam van het gebied tussen de vesting Nijmegen en fort Krayenhoff. Ten zuidoosten van fort Krayenhoff lag het fort Oost-Indiën en aan de Weurtseweg staat nog een pand dat lange tijd de naam Oost-Indië(n) droeg. De Nymaweg herinnert aan de N.V. kunstzijdespinnerij Nyma. De fabriek aan de Waalbandijk werd in 1928 opgericht en was decennialang de grootste industriële werkgever van Nijmegen. Het tracé van de toekomstige weg door het Waalfront is vastgelegd in het Stedenbouwkundig Programma van Eisen (SPVE) voor het Brugkwartier uit Dit document is richtinggevend voor toekomstige ontwikkelingen in het Waalfront en legt de kaders vast voor de te maken vervolgdocumenten zoals het bestemmingsplan en de definitieve uitvoeringsplannen. In het SPVE wordt het Masterplan Waalfront uit 2008 geoptimaliseerd. De oorspronkelijk oost-west geplande Nieuwe Waalfrontweg dwars door het Waalfront zal volgens het SPVE een aangepast tracé krijgen; ter hoogte van de huidige Lijnbaanstraat zal de weg diagonaal aftakken van de Weurtseweg en vloeiend aansluiten op de huidige Waalbandijk en van daaruit verder lopen in westelijke richting. De weg kruist vervolgens de Winselingseweg en vervolgt onder de Oversteek door om via het industrieterrein aan te sluiten op het Nymaplein. De weg heeft ten oosten van de Winselingseweg een ander karakter dan ten westen ervan. Het oostdeel loopt door een woongebied, het westelijk deel door een gebied met bedrijven en industrie. Om deze reden worden voor de weg twee namen voorgesteld. De Winselingseweg zal als een scheiding fungeren. Op dit moment is het tracé van deze weg ten oosten van het woningbouwproject Koningsdaal nog niet exact bekend. De geometrie van de Laan van Oost-Indië kan daarom pas te zijner tijd definitief worden vastgesteld. Wijkbewoners, verenigd in de wijkvereniging Ons Waterkwartier, hebben aangegeven dat zij willen meedenken over straatnaamgeving in het gebied. Zij hebben suggesties ingediend voor naamgeving in de nog te ontwikkelen buurten van het Waalfront. Deze voorstellen betreffen zowel straatnaamgeving als het eventueel vaststellen van buurtnamen en het aanpassen van wijkgrenzen. De suggesties zijn schriftelijk aangeboden aan de ambtelijke Werkgroep Straatnaamgeving. De werkgroep zal deze ideeën betrekken bij toekomstige voorstellen voor straatnaamgeving. Een aantal suggesties van de bewoners is in dit voorstel overgenomen: zo is de uitgang laan bij de Indische namen vervangen door het achtervoegsel straat en wordt voor de straat waarvoor in het eerste voorstel de naam Waaijscheveldweg werd voorgesteld nu de naam Nymaweg voorgesteld. De wens om in het Waalfront buurtnamen vast te stellen en de wijkgrens van het Waterkwartier aan te passen vereist nader onderzoek naar de eventuele gevolgen. Wijk- en buurtgegevens worden gebruikt voor statistische onderzoek. De grenzen van wijken en buurten kunnen daarom niet zo maar worden aangepast. Er wordt daarom nu nog geen buurtnaam voor het project Koningsdaal voorgesteld, maar het is de bedoeling om hier de buurtnaam Batavia vast te stellen. 1.1 Wettelijk kader of beleidskader Conform de Verordening naamgeving en nummering (adressen) 2011 is de gemeenteraad bevoegd de openbare ruimte te benoemen. Koningsdaal Raadsvoorstel tweede versie

6 Voorstel aan de Raad Vervolgvel Relatie met programma Straatnaamgeving valt onder het programma Cultuur & Cultuurhistorie & Citymarketing en is een wettelijke taak. 2 Doelstelling Een goede naamgeving van de openbare ruimte in Nijmegen. 3 Argumenten Betreffende beslispunt 1; 1. Het thema Indische Nijmegenaren staat sinds 2008 op de reservelijst van de ambtelijke Werkgroep Straatnaamgeving. 2. Het thema Indische Nijmegenaren past wat betreft uitstraling bij deze toekomstige woonwijk, die met herenhuizen en stadsvilla s herinnert aan de oorspronkelijke Indische buurten die rond 1900 in verschillende steden zijn verrezen. 3. Een wijk met straatnamen vernoemd naar personen met een Indische achtergrond maakt het verleden van de Indische gemeenschap in de stad meer zichtbaar. Betreffende beslispunt 2 en 3; 1. De voorgestelde personen zijn vanuit maatschappelijk of cultureel oogpunt relevant geweest, hetzij in Indonesië ofwel na terugkeer naar Nederland, in Nijmegen. 2. De naam Bataviapark herinnert aan de geschiedenis van het fort en van het gebied. Betreffende beslispunt 3 en 4; 1. Omdat de geometrie van deze straten nog niet vast ligt wordt van deze straten alleen de naam vastgesteld. 2. Volgens de huidige plannen zullen er in het noordelijk deel van Koningsdaal drie straten worden aangelegd, daarom worden er nu drie namen vastgesteld. Betreffende beslispunt 4; 1. Met het hernoemen van dit deel van de Waalbandijk wordt geanticipeerd op de toekomstige ontwikkelingen volgens de meest recente plannen in het Stedenbouwkundig Programma van Eisen uit 2013 en worden adreswijzigingen voor de nieuwe bewoners in de toekomst voorkomen. 2. De toekomstige weg loopt door twee gebieden met een verschillende uitstraling: Koningsdaal wordt een woongebied, het gebied ten westen van de Winselingseweg is een bedrijven- / industrieterrein. Door twee namen vast te stellen wordt het eigen karakter van beide gebieden benadrukt. 3. De kruising met de Winselingseweg zal als een logische knip fungeren. 4. Beide namen gaan terug op de geschiedenis van het gebied. Betreffende beslispunt 5; 1. In fase 1 van het project Koningsdaal worden er al woningen aan de Laan van Oost- Indië, de verbindingsweg door het Waalfront, geadresseerd. De Laan van Oost- Indië volgt in het project Koningsdaal het tracé van de huidige Waalbandijk. Het is daarom noodzakelijk om dit deel van de Waalbandijk nu al aan de naamgeving te onttrekken. 2. De cultuurhistorische naam Waalbandijk blijft bestaan doordat het deel van de dijk ten oosten van de splitsing Waalbandijk Laan van Oost-Indië de naam behoudt. 3. Gedurende een aantal jaren zullen de Waalbandijk en de Laan van Oost-Indië in elkaars verlengde bestaan. Dit is inherent aan het ontwikkelingsproces dat in fasen Koningsdaal Raadsvoorstel tweede versie

7 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 5 verloopt. De straatnaamborden zullen zodanig worden geplaatst dat er geen verwarring ontstaat. Betreffende beslispunt 6; 1. Afhankelijk van het toekomstige tracé in oostelijke richting van de Laan van Oost- Indië zal er een groter of kleiner deel aan de Waalbandijk moeten worden onttrokken. Betreffende beslispunt 8; 1. Het tracé in oostelijke richting van de Laan van Oost-Indië is op dit moment niet bekend, daarom kan nu slechts voor het segment in het plan Koningsdaal de geometrie worden vastgesteld. 4 Risico s Aan dit voorstel zijn geen risico s verbonden. 5 Financiën De kosten voor deze naamgeving worden gedragen door het Ontwikkelingsbedrijf. 6 Participatie en Communicatie De namen van de Indische Nijmegenaren zijn in 2007 door mevrouw P. Hooghoff aan de toenmalige Straatnamencommissie van de Gemeente Nijmegen voorgesteld. Mevrouw Hooghoff is onderzoekster en schrijfster van een aantal publicaties over de Indische gemeenschap in Nijmegen. Zij is bij haar voorstel ondersteund door Stichting SARI, een Nijmeegse stichting ter bevordering van de relaties met Indonesië en met de Indische gemeenschap in Nederland. De familieleden van de voorgestelde personen hebben toestemming gegeven voor de vernoemingen. In dit gewijzigde voorstel zijn de suggesties van bewoners, verenigd in de wijkvereniging Ons Waterkwartier verwerkt. Door de naamsverandering van een deel van de Waalbandijk zullen nu twee bestaande adressen moeten veranderen; een HUB-ruimte (telecommunicatiehuisje) en een skate hal. Het mogelijke voornemen tot naamswijziging is bij de eigenaren hiervan aangekondigd en de definitieve naamswijziging zal met hen schriftelijk worden gecommuniceerd. Zij ontvangen een brief met daarin de definitieve nieuwe straatnaam, huisnummer en datum van ingang. Dit besluit wordt gepubliceerd op de gemeentelijke website. Vervolgens wordt het breed met de wijk gecommuniceerd. Daarnaast is er een grote lijst van afnemers betreffende naamgeving, zoals de hulpdiensten, PostNL, de NUON en de kaartbeheerders van diverse (stads)plattegronden en navigatiesystemen, welke eveneens worden geïnformeerd over de besluitvorming. 7 Uitvoering en evaluatie Het vervaardigen en aanbrengen van naamborden wordt gerealiseerd binnen dit project, volgens de kwaliteitseisen die de Gemeente Nijmegen daarvoor hanteert. Koningsdaal Raadsvoorstel tweede versie

8 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 6 College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Bijlage(n): Tekening nummer , versie 2 en nummer , versie 1 Toelichting voorgestelde personen Koningsdaal Raadsvoorstel tweede versie

9 Straatnaamgeving Waalfront Toelichting van de voorgestelde personen Wilhelm Linnemann (bron; Bandoeng aan de Waal plus en ) Wilhelm Linnemann wordt als kind van een Pruisische koloniaal en een Inlandse moeder in 1895 op Java geboren. Op zevenjarige leeftijd komt hij in een streng katholiek jongenshuis van de Jezuïeten terecht. Omdat hij uitblinkt op school komt hij op negenjarige leeftijd bij het Korps Militaire Pupillen in Gombon, dat is de basis voor zijn militaire opleiding. Hij valt op door zijn intelligentie, zijn prestaties bij militaire strategie, sporten en de jacht en door zijn talenkennis. In 1915 gaat hij naar Nederland om zijn officiersopleiding te vervolgen. Na drie jaar wordt hij op 22- jarige leeftijd in Nijmegen beëdigd tot tweede luitenant, waarna hij terugkeert naar Indonesië. In Indonesië (het toenmalige Nederlands-Indië) werkt Wilhelm als militair cartograaf voor de Topografische Dienst. Hij leidt verscheidene expedities dwars door onherbergzame oerwouden en brengt zo delen van Java en Sumatra in kaart die tot dan toe nog witte vlekken op de kaart waren. Daarnaast verfijnt hij de tot dan toe bekende landmeetmethodes. In 1943 keert hij met zijn tweede vrouw, ook een Nijmeegse, terug naar Nijmegen. Hij begint een sigarenzaak aan het Mariaplein. In 1968 overlijdt hij. Wilhelm Linnemann was een bijzonder begaafd cartograaf en zijn werk kent veel waardering in wetenschappelijk kringen. Aan het einde van zijn leven heeft hij zijn memoires geschreven (ongepubliceerd). Deze geven een levendig beeld van de karteringstochten en laten zien dat Wilhelm een grote liefde voor de natuur van Indonesië (voormalig Nederlands-Indië) had. Albert Trouwborst (bron: Pieke Hooghoff en In Memoriam in Nieuwsbrief van Nederlandse vereniging voor Afrika Studies 2007 nummer 3)) Albert wordt geboren op het eiland Tarakan bij Borneo. Hij studeert antropologie (Indologie) in Leiden en promoveert op een proefschrift met als titel Vee als voorwerp van rijkdom in Afrika. Hij is één van de eerste Nederlandse onderzoekers die naar Afrika trekken en hij leidt veldonderzoeken in verschillende Afrikaanse landen. Vanaf 1964 is hij als hoogleraar antropologie verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Naast Afrika is ook Indonesië en Oceanië een belangrijk werkterrein van Albert Trouwborst. Hij is als bestuurslid betrokken bij het Afrika Museum in Berg en Dal en bij de Nijmeegse Stichting SARI. In 2004 wordt hij benoemd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau vanwege zijn buitengewone inzet voor de ontwikkeling van de antropologie in Nederland. Nono Wardenaar (bron; ) Jozef (Nono) wordt op 19 september 1935 te Sependjang in Nederlands-Indië geboren. Tijdens de oorlog zit hij met zijn familie gevangen in Jappenkampen. In 1952 komt hij samen met zijn ouders naar Nederland. Naast zijn werk bij Hyster begint Nono aan een filmproductie waarbij hij verhalen verzamelt van drie generaties Indische Nederlanders. In totaal verzamelt hij ruim tachtig videobanden vol. De verhalen zijn van groot belang omdat veel van de geïnterviewden (met name de eerste generatie) niet meer in leven zijn. De film schetst een portret van Indische Nederlanders, wie zij zijn en hoe zij naar ons land kijken. De film is in 1985 slechts enkele malen vertoond. 1

10 Ook brengt hij een boek uit met zelfgemaakte tekeningen en hij richt twee verenigingen op die activiteiten voor de Indische gemeenschap organiseren. Deze verenigingen bestaan nog steeds en vormen samen met o.a. SARI het Platform Indische Organisaties Nijmegen (PION). Mede dankzij PION kent Nijmegen sinds 2006 op 14 augustus de herdenking van Indische gevallenen van de oorlog. Nono Wardenaar was een veelzijdig talent en hij heeft zich met enorme gedrevenheid ingezet voor de Indische Nijmegenaren. Ferry Portier (bron; Minka Nijhuis in TROUW ) Als de Japanners Nederlands-Indië binnenvallen werkt Ferry Portier bij de Handelsvereniging Amsterdam in het land. Ferry wordt gevangen genomen en komt in een dwangarbeiderskamp aan de Burmaspoorlijn terecht. Het lukt hem om te vluchten en hij krijgt onderdak bij de Karen, een etnische minderheid die in de bergen leeft. Portier verblijft er tweeënhalf jaar. Samen met een aantal ex-krijgsgevangenen en met Karenguerrilla s voert hij overvallen uit op de Japanners. Portier bouwt in deze periode een bijzondere band op met de Karen- gemeenschap, hij leert de taal en raakt bevriend met het dorpshoofd, Maung Mela. In 1944 veroveren de Japanners het gebied. Maung Mela krijgt de doodstraf en wordt geëxecuteerd. Portier wordt gevangen gezet in Singapore en komt pas na de capitulatie vrij. Na een periode op Nieuw Guinea vertrekt hij in 1962 naar Nederland. De oorlog heeft Portier zijn hele leven achtervolgd en beziggehouden; hij is altijd onrustig en op zijn hoede. Zijn dochter noemt hij als eerbetoon Karen. En hij blijft zoeken naar nazaten van Maung Mela. Na vele jaren blijken er twee kleinzoons van hem in een vluchtelingenkamp in Thailand te leven. In 2006 brengt hij een bezoek aan hen. Het is een emotioneel bezoek. De Karengemeenschap heeft de herinnering aan Portier altijd levend gehouden en één van de kleinzoons blijkt zelfs zijn dochtertje Portier Mela genoemd te hebben. Ferry Portier heeft een bewogen leven geleid. De wederzijdse verbondenheid voor het leven tussen hem en de Karen is zeer bijzonder. Jans Kloppenburg-Versteegh (bron; en Jans wordt in 1862 geboren op Sokamangli, een grote koffie-onderneming op Java. Op zevenjarige leeftijd wordt ze naar kostschool in Batavia gestuurd om een zogenoemde beschaafde opvoeding te krijgen. Jans moeder, Albertina van Spreeuwenburg, geneest met behulp van geneeskrachtige planten en kruiden de zieken op en rond de plantage. Haar kennis draagt ze over op haar dochter. Jans ontwikkelt zich door zelfstudie verder in de geneeskunde en boekt opvallende resultaten. Uiteindelijk wordt ze zelfs presidente van de plaatselijke ziekenvereniging op Semarang. In 1907 publiceert ze het boek Indische planten en haar geneeskracht (1907). In 1913 mag zij een exemplaar hiervan aan koningin Wilhelmina overhandigen. Haar boek wordt vooral gebruikt in gebieden waar niet zo makkelijk een dokter is te krijgen. Enkele jaren later schrijft zij een handboek voor Europese vrouwen die naar Indië verhuizen; Het leven van de Europeesche vrouw in Indië (1913). Hierin beschrijft ze de problemen waar Hollandse vrouwen in Indië tegenaan kunnen lopen en draagt oplossingen aan. 2

11 Na de pensionering van haar man gaat het gezin in circa 1914 naar Nederland. Van 1918 tot 1920 woont het gezin in Nijmegen, aan de Groesbeekseweg. Ook hier houdt zij zich bezig met onderzoek naar de geneeskrachtige eigenschappen van planten. Ze krijgt veel kritiek te verduren van gevestigde Westerse medici, die haar van kwakzalverij betichten. Als antwoord hierop publiceert ze in 1940 het boek Eene nabetrachting op mijn 'Wenken en raadgevingen' betreffende het gebruik van Indische planten, vruchten enz. Een pleidooi voor het vele goede, dat ons mooie Indië op plantaardig gebied voor mensch en dier bevindt en voortbrengt. In 1937 keert Jans met haar dochter terug naar Indonesië. De oorlog brengt ze betrekkelijk rustig door te midden van haar familie. Tijdens de Indonesische revolutie komt de familie in een moeilijke positie en wordt Jans verscheidene malen geïnterneerd. Zij wordt ernstig ziek en sterft in Jans Kloppenburg heeft een, voor een vrouw in haar tijd, buitengewoon leven geleid. Bijzonder zijn met name haar grote kennis van de kruidengeneeskunde en haar inzet voor de gezondheidzorg in de buitengewesten van Indië. Jan Niereath Jan Napoleon Nieraeth (10 maart ) is geboren en opgegroeid in Kediri, Oost Java. Hij trouwt in 1948 en werkt enkele jaren als militair bij het KNIL. Na de onafhankelijkheid kiest hij ervoor om met zijn gezin, een zoon en drie dochters in Indonesië te blijven. In 1965 is de situatie in Indonesië verslechterd en vertrekt Jan Nieraeth alsnog met zijn gezin naar Nederland. Hij maakt deel uit van de spijtoptanten, een groep van Indische Nederlanders die eerst hadden gekozen voor het Indonesisch Staatsburgerschap (warga negara), maar door de ontwikkelingen in Indonesië alsnog besloten naar Nederland te gaan. Het gezin vestigt zich in Nijmegen. Hier zet hij zich in voor de organisatie van Culturele Pasar Malams en hij zit in landelijke organisaties die met name de culturele activiteiten ondersteunen. Hij krijgt bekendheid door zijn grote inzet en zijn sociale bewogenheid in zijn streven een brug te slaan tussen Oost en West. Hij onderhoudt nauwe contacten met de Indonesische ambassade in Den Haag en met het Gemeentebestuur van Nijmegen. Met de opbrengst van de Pasar Malams worden diverse culturele activiteiten in de stad ondersteund. Tijdens de laatste Pasar Malam die hij meemaakt, in 1991, ontvangt hij de bronzen erepenning van gemeente Nijmegen. Hij ziet hierin de beloning voor zijn streven om juist het culturele aspect van de Pasar Malam te benadrukken, in plaats van het commerciële zoals er al zo velen zijn. Vele prominenten vooraanstaande personen heeft hij door de jaren heen bereid gevonden om de pasars in Nijmegen te openen en hiermee een officieel tintje te geven. Na het overlijden van Jan Nieraeth in 1993 wordt het bestuurswerk voor de Culturele Pasar Malam onder andere door zijn zoon Frits voortgezet. Doel van de stichting is het opzetten van culturele activiteiten om diverse bevolkingsgroepen in de Nederland nader tot elkaar te brengen en de onderlinge band te bevorderen. Jaarlijks wordt een tweedaagse Culturele Pasar Malam (Indische markt) georganiseerd in de Jan Massinkhal te Nijmegen, die op non-profit basis plaats vindt. Met deze evenementen wil men culturele waarden uitdragen en in stand houden. Als nevendoel worden ontspanningsmiddagen in zorginstellingen georganiseerd. Jack Hompe (bron; ) Jack Hompe komt uit een familie die al sinds het einde van de negentiende eeuw in Indië woont. Hij wordt in Batavia geboren en vertrekt in 1937 naar Nederland voor een studie Indologie. Tijdens de oorlogsjaren is hij als enige van zijn familie in Nederland. 3

12 In 1945 wordt hij opgeroepen voor Indië en wordt als bestuursambtenaar van het NICA aangesteld op Sulawesi. Het NICA is in 1944 opgericht met als doel om het bestuurlijk gezag in Indonesië (voormalig Nederland-Indië) van de Japanners over te nemen. Na een aantal roerige jaren, waarin Jack op diverse plaatsen is belast met het herstel van het rechtspraaksysteem en ook een periode is geïnterneerd, wordt het steeds duidelijker dat de koloniale tijd voorbij is. In 1950 kiest Jack ervoor om met zijn gezin terug te keren naar Nederland. In 1963 vestigt het gezin zich in Nijmegen waar Jack een baan als studentendecaan aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, nu Radbouduniversiteit, aanvaardt. Hij bekleedt er daarna diverse bestuursfuncties. Daarnaast is hij een sociaal bewogen voorvechter van Indische activiteiten en organisaties en betrokken bij de activiteiten van Stichting SARI. Gebruikte bronnen: Pieke Hooghoff, Bandoeng aan de Waal. Indische Nijmegenaren in het begin van de twintigste eeuw, Nijmegen 2000 Minka Nijhuis in TROUW Nieuwsbrief van Nederlandse vereniging voor Afrika Studies, 2007, nummer 3 Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren,

13 Agendapunt Raadsbesluit Politieke Avond 1 april Raadsvoorstel Straatnaamgeving in het woningbouwproject Koningsdaal (40/2015) Raadsvoorstel d.d. 24 februari Het thema Indische Nijmegenaren toe te wijzen als thema voor de straatnamen in het woningbouwproject Koningsdaal, in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein in de woonplaats Nijmegen. 2. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 2, aan de grijs gearceerde straten en het grijs gearceerde terrein in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein in de woonplaats Nijmegen de volgende namen te geven: Wilhelm Linnemannstraat / Albert Trouwborststraat / Nono Wardenaarstraat / Ferry Portierstraat / Bataviapark 3. Voor de in de toekomst aan te leggen straten in het noorddeel van deze buurt(koningsdaal fase 2) in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein, de volgende straatnamen vast te stellen: Jan Nieraethstraat / Jack Hompestraat / Jans Kloppenburgstraat 4. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 2, aan de grijs gearceerde verbindingswegen door het Waalfront, in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein, in de woonplaats Nijmegen, de namen Laan van Oost-Indië en Nymaweg te geven. 5. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 1, de grijs gerasterde delen van de Waalbandijk te onttrekken aan de straatnaamgeving, onder intrekking van de raadsbesluiten d.d. 9 september 1976 en d.d. 10 juni 2009, waar het de Waalbandijk betreft 6. Het college te machtigen: a. de exacte ligging en begrenzing van de Waalbandijk te zijner tijd opnieuw nader vast te stellen; b. binnen de kaders van dit besluit en ten behoeve van de vaststelling van de onder 6a. bedoelde ligging en begrenzing, zo nodig eerdere raadsbesluiten betreffende de desbetreffende naamgeving in te trekken. 7. Het college te machtigen de in punt 3 vastgestelde straatnamen over de toekomstige straten in het noorddeel van het woningbouwproject Koningsdaal te verdelen. 8. Het college te machtigen om de exacte ligging en begrenzing van de in beslispunt 3 en 4 genoemde straten te zijner tijd vast te stellen 9. De tekst voor de onderschriften van de straatnaamborden als volgt te bepalen: (m.b.t.) Wilhelm Linnemann Militair cartograaf Albert Antonius Trouwborst Antropoloog Jozef Wardenaar Organisator Indische activiteiten Ernst Ferdinand Portier Dwangarbeider Birmaspoorlijn en verzetsstrijder Johanna Maria Carolina Kloppenburg-Versteegh Kruidengeneeskundige en schrijfster Jan Napoleon Nieraeth Organisator Indische activiteiten Jacobus August Hompe Indoloog

14 Agendapunt Raadsbesluit Politieke Avond 1 april (m.b.t. Bataviapark) Voormalige buitenplaats, herberg en fort Oost-Indiën - voormalig fort en herberg Kunstzijdespinnerij Nyma, in bedrijf Amendement GroenLinks en De Nijmeegse Fractie: Te goeder naam en faam bekend staan 1 e indiener: N. Vergunst en W. Grutters De gemeenteraad van Nijmegen in vergadering bijeen op 1 april 2015, Overwegende dat: - Het een goed idee is om het thema Indische Nijmegenaren te gebruiken voor straatnamen in Nijmegen; - Door betrokkenen uit de buurt ook andere thema's zijn aangedragen voor straatnamen in het te ontwikkelen Waalfront, zoals verwijzingen naar het Romeinse en industriële verleden en de haven en het water; - Er voldoende ruimte is in het gebied om deze thema's een plaats te geven; - We het van belang vinden om buurtbewoners goed te betrekken bij het proces van straatnaamgeving; - Er in het voorliggende raadsvoorstel concrete afspraken ontbreken over de betrokkenheid van de wijkbewoners voor de verdere voortgang van het project; - Het voorliggende raadsvoorstel de toewijzing van de wijknaam Batavia niet definitief vast stelt; - De naam Koningsdaal niet passend is voor deze wijk en daarom ook niet meer gebruikt dient te worden in officiële stukken van en andere communicatie vanuit de gemeente; - Het officieel toekennen van de buurtnaam Batavia van belang is voor de duidelijkheid in de communicatie voor en over deze buurt, zodat tevens de naam Koningsdaal niet meer gebruikt wordt; - Er ook behoefte is om in het Waalfront straatnamen te benoemen die verwijzen naar het Romeinse en industriële verleden, de haven en het water; - Hiervoor nog geen ruimten zijn aangewezen; - Het nu tijd wordt om deze thema's een plek te geven in het gebied, om te voorkomen dat - ongewenste namen door derden geïntroduceerd worden; - In de Waalspróng op voorhand ook de thema's zijn benoemd op basis waarvan straatnamen benoemd worden en we deze systematiek ook voor het Waalfront kunnen gebruiken, zodat we duidelijkheid hebben voor de komende jaren; Besluit aan het raadsbesluit de volgende beslispunten toe te voegen: 10. Het college informeert buurtbewoners en de wijkraad over toekomstige gebeurtenissen van deze wijk, inclusief de nog te ontwikkelen buurten van het Waalfront en blijft met hen in gesprek. 11. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer , versie 3, voor het rood omlijnde gebied, gelegen in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein in de woonplaats Nijmegen, de buurtnaam Batavia vast te stellen. 12. Het college legt voor het einde van 2015 de raad een raadsvoorstel voor met thema's voor straatnamen voor de overige gebieden in het te ontwikkelen Waalfront en betrekt hierbij buurtbewoners en de wijkraad, waarbij in ieder geval plaats is voor het

15 Agendapunt Raadsbesluit Politieke Avond 1 april Romeinse en industriële verleden van dit gebied en de haven en het water. Het gaat hierbij nog niet om de definitieve vaststelling van buurtnamen; pas als de bouwplannen verder zijn uitgewerkt worden deze buurtnamen en bijbehorende straatnamen definitief vastgesteld. En gaat over tot de orde van de dag. Amendement unaniem aanvaard Raadsbesluit d.d. 1 april 2015 Voorstel unaniem aanvaard

16 k orn orn Trafo k Dijkstraat k k WAAL WAAL De Oversteek Winselingseweg project Koningsdaal FASE2 Bataviapark. LaanvanOost-Indie Latensteinweg Winselingseweg Nymaweg De Oversteek Winselingseweg Laan van Wilhelm Linnemannstraat.. Oost-Indie Weurtseweg Rivierstraat Albert Trouwborststraat Nono Wardenaarstraat Weurtseweg Lunterse Beekstraat. Fery Portierstraat Fliertse Beekstraat Waterstraat Amstelstraat Waalbandijk Weurtseweg Mercuriusstraat Rivierstraat Weurtseweg Verlengde Energieweg Westerpark Eemstraat Oude Rijnstraat Kanaalstraat Waterstraat R.B Weurtseweg Nymaweg Nymaplein GEMEENTE Nijmegen Aanmaak datum Datum Tekenaar Jack Stax Wijziging tekening Informatiemanagement & Automatisering Postbus 9105, 6500 HG, Nijmegen Datum Accoord Stadium Koopvaardijweg Verlengde Energieweg Schaal: Formaat: 1 : 2500 A3 te betrekken in de straatnaamgeving Tekening Nummer: Projectnummer: Bestek: Aantal bladen: Bestandsnaam: Versie : Petra Daams dgn 2 Goedgekeurd