Casus: Samenwerkingsinitiatieven Eerste Lijnsgezondheidzorg (SEL)

Transcriptie

1 Casus: Samenwerkingsinitiatieven Eerste Lijnsgezondheidzorg (SEL) Plan van aanpak onderzoek Sam Pless, Steven van den Oord, Nick Verhaeghe, Ellen Vanermen, Sonja Vertriest, Ezra Dessers 7 september 2015

2 Inhoudsopgave ALGEMENE INFORMATIE 3 CORTEXS: CARE ORGANIZATION: A RE- THINKING EXPEDITION IN SEARCH FOR SUSTAINABILITY 4 CASUS: SAMENWERKINGSINITIATIEVEN EERSTE LIJNSGEZONDHEIDZORG (SEL) 5 ONDERZOEKSVOORSTEL 6 WERKPAKKET: ZORGORGANISATIES 8 WERKPAKKET: GEÏNTEGREERDE ZORGSYSTEMEN 10 WERKPAKKET: FINANCIERING MECHANISMEN GEÏNTEGREERDE ZORG 12 WERKPAKKET: JURIDISCH KADER GEÏNTEGREERDE ZORG 13 WERKPAKKET: KWALITEIT, PATIENTVEILIGHEID EN KOSTENEFFECTIVITEIT 14 2

3 Algemene informatie De eerste meeting tussen het SEL en CORTEXS vond plaats bij de SELCOV vergadering te Geel op 27 april Het doel was een kennismaking tussen de samenwerkingsinitiatieven in de eerstelijnsgezondheidszorg en het strategisch basis onderzoekproject CORTEXS gefinancierd door het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT). Aanwezig waren de vertegenwoordigers van de verscheidene SELs uit Vlaanderen/Brussel en vanuit CORTEXS Ezra Dessers en Steven van den Oord. Op uitnodiging van Sigrid Smets is er kennisgemaakt tussen beide partijen en is gevraagd aan CORTEXS om een heldere onderzoeksvraag te formuleren. In dit document treft u een onderzoeksvoorstel aan. Graag horen wij via onderstaande contactgegevens of u akkoord gaat met ons voorstel en/of u nog opmerkingen, vragen of onduidelijkheden heeft. Start van het onderzoek: In nader overleg te bepalen in verband met aanvraag Ethische Commissie. Voorlopig streven start onderzoek september Contact project CORTEXS: Steven van den Oord PhD kandidaat Onderzoeker E: steven.vandenoord@ams.ac.be T: Ezra Dessers Projectmanager CORTEXS E: ezra.dessers@soc.kuleuven.be T: Overige contactgegevens: W: Contact SEL Mechelen: Sigrid Smets Stafmedewerker SEL ThuiszorgOverlegMechelen vzw Zakstraat 13/ Mechelen GSM: 0498/ Secretariaat: 015/

4 CORTEXS: Care Organization: a Re- Thinking Expedition in Search for Sustainability Focus: De duurzaamheid van de Vlaamse zorgsector, in het bijzonder in het licht van de groeiende chronische en langdurende zorgnoden. Doel: Het doel is strategisch basisonderzoek - gefinancierd door het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT) - uit te voeren, dat op termijn valorisatiepotentieel heeft. De rol van de kernpartners is de onderzoekers te adviseren in het bereiken van dit potentieel. De volgende doelen zijn geformuleerd: 1. De ontwikkeling van geïntegreerde zorgconcepten die overeenstemmen met vereisten van zorgnabijheid, kwaliteit, financiële haalbaarheid, patiënt empowerment en hoge kwaliteit van de arbeid 2. De optimalisatie van de werkprocessen in termen van zorgkwaliteit, arbeidskwaliteit en productiviteit, door work flow management, job design en interorganisationele samenwerking 3. Het vaststellen van de juridische, economische en andere voorwaarden voor een effectieve organisatorische coördinatie en implementatie van kwaliteitsvolle zorgconcepten Onderzoekspartners: KU Leuven - CeSO - Centrum voor Sociologisch Onderzoek (projectcoördinator) KU Leuven - CBMER - Interfacultair Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven - LUCAS - Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy TNO - Innovatiedomein Werk en Tewerkstelling UHasselt - Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid en Gezondheidseconomie AMS - Antwerp Management School UGent - Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Interuniversity Centre for Health Economics Research (I- CHER) Valorisatiepartners 30 valorisatiepartners, verdeeld over 7 groepen, elk vertegenwoordigd door een kernvalorisatiepartner: Care: Wit- Gele Kruis (Koepel) Cure: UZ Leuven Netwerken (patiënten, professionals): Vlaams Patiëntenplatform Beleid: Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Arbeidsmarkt: Randstad Medical Kennis en opleiding: Flanders Synergy Regionale actoren: POM Limburg Toegevoegde kernvalorisatiepartners: Flanders Care Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV)

5 Casus: Samenwerkingsinitiatieven Eerste Lijnsgezondheidzorg (SEL) Aanleiding: Op de eerste valorisatie dag van het CORTEXS project zijn drie ziektebeelden: multiple sclerosis, diabetes en psychosen gekozen en besproken met onze valorisatiepartners om als toegang te fungeren tot geïntegreerde zorgsystemen in Vlaanderen. CORTEXS definieert een geïntegreerde zorgsysteem als volgt: Een zorgsysteem dat zich richt op een specifieke cluster van chronische en/of lange termijn zorgnoden van een groep zorgvragers. De groep omvat zorgvragers met complexe, comorbide condities, met zowel gezondheids- als (psycho)sociale zorgnoden (CORTEXS). Vanaf september 2015 onderzoekt het CORTEXS project twee zorgsystemen omtrent MS in Limburg en een zorgsysteem omtrent psychosen (GGZ) in Vlaams- Brabant. Tevens is het CORTEXS project in gesprek met een zorgsysteem rondom diabetes. In deze casussen is een belangrijk thema de afstemming tussen verschillende organisaties en professionals in de eerste, tweede en derde lijngezondheidszorg. Niet alleen voor de rechtstreekse toegankelijke zorg, maar ook voor het aanbieden van diensten, zorg- en welzijnsverlening alsmede ondersteuning vanuit partners zoals OCMW s, centra voor algemeen welzijnswerk (CAW), rusthuizen, centra voor lokale diensten, dagverzorging, kortverblijf en velen anderen. Fundamenteel in het Vlaams zorglandschap is de centrale plaats van de gebruiker met zijn rechtmatige noden en behoeften. De zorg moet hieraan beantwoorden en de verschillende zorgvormen moeten naadloos op elkaar zijn afgestemd en een adequaat antwoord bieden op de evoluerende noden en behoeften (Eerstelijnsdecreet Vlaamse Overheid, 2004). Dit is de aanleiding om kennis te maken met de samenwerkingsinitiatieven eerstelijnsgezondheidzorg (SEL). Het SEL als spil in eerste lijnsgezondheidzorg: Het SEL speelt een cruciale rol in de kwaliteit van de zorg rond de individuele patiënt binnen zijn of haar regio. Het SEL doet dit door de samenwerking tussen de zorgaanbieders in de eerste lijn (en met de andere lijnen) te stimuleren, door te coördineren en af te stemmen. In het Vlaams zorglandschap bestaan verschillende zorgvormen / zorgconcepten die overeenstemmen met vereisten zoals kwaliteit, toegankelijkheid, continuïteit en financiële haalbaarheid van zorg op maat voor cliënten met een chronische ziekte of co- morbiditeit. Uit voorlopige ervaringen van het CORTEXS project blijkt de afstemming tussen zorgsystemen en de eerstelijnsgezondheidszorg cruciaal in het voldoen van zorg op maat. De vraag is echter hoe deze verschillende zorgvormen met ieder hun eigen doelmatigheid, samenwerking, doelgroep en dienstenvoorziening van zorg en welzijn zodanig op elkaar afgestemd kunnen worden om een doelgroep integraal, volledig en adequaat te voorzien in zijn of haar unieke behoeften. Dit vereist ontwikkeling van geïntegreerde zorgconcepten die overeenstemmen met vereisten van zorgnabijheid, kwaliteit, financiële haalbaarheid, patiënt empowerment en hoge kwaliteit van de arbeid. Integratie in deze context verwijst naar het sociologische begrip van afstemmen waarbij de autonomie van de organisaties niet in het geding komt. Organisaties overstijgen hun eigen organisationele grenzen om zodoende de complementariteit van de verschillende actoren beter te benutten. Dit kan bijvoorbeeld door het stimuleren van (multidisciplinair) overleg, taakafspraken, gegevensuitwisseling en netwerkvorming. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat hierbij 5

6 het SEL een belangrijke rol speelt in het versterken van het lokale gezondheidsoverleg alsmede het multidisciplinair functioneren van de verschillende zorgverstrekkers af te stemmen. Vanwege deze rol stelt het CORTEXS project een onderzoek voor waarbij het SEL als casus centraal staat. Onderzoeksvoorstel Thema: Vanuit het CORTEXS project zal een delegatie van vijf onderzoekers het SEL als casus onderzoeken. In deze casus staan vijf thema s centraal: 1. ZORGORGANISATIES 2. GEÏNTEGREERDE ZORGSYSTEMEN 3. FINANCIERINGS MECHANISMEN GEÏNTEGREERDE ZORG 4. JURDISCH KADER GEÏNTEGREERDE ZORG 5. PATIENTVEILIGHEID EN KOSTENEFFECTIVITEIT Doel: Het onderzoek heeft een meerledig doel wegens onze multidisciplinaire aanpak. Allereerst vragen wij ons af welke effecten de organisatiestructuur van het SEL op performantie en arbeidskwaliteit heeft. Hierbij wordt specifiek gekeken naar de taakverdeling en coördinatie binnen en tussen organisaties. Daarnaast willen we kunnen verklaren wanneer, hoe en onder welke omstandigheden een organisatienetwerk zoals een zorgsysteem als het SEL wel of niet effectief is in het verlenen van zorg en welzijn op maat voor cliënten met (een) chronische aandoening(en). De nadruk ligt hierbij voornamelijk op de combinatie van netwerkcondities van netwerkdifferentiatie en netwerkintegratie mechanismen in relatie tot netwerkeffectiviteit. Tevens richten wij ons op welke financiële mechanismen en financiële incentives relevant zijn in functie van het verbeteren van de kwaliteit van de zorg voor personen met een chronische aandoening en welke de sleutelkarakteristieken en hoekstenen van deze mechanismen en incentives zijn. Daarnaast willen wij inzicht verwerven in juridische belemmeringen en stimulansen voor een meer geïntegreerde en cliëntgerichte zorg. Tenslotte wensen we na te gaan wat de effecten zijn van netwerken op kwaliteit van zorg, patiëntveiligheid en kosteneffectiviteit. Uitkomst: Met deze vijf thema s en de bovenstaande geformuleerde doelen voorzien wij inzicht te verkrijgen in: Aan/afwezige mechanismen van geïntegreerde zorg Pluspunten en manco s in organisatiestructuur en jobdesign Effectiviteit van de samenwerking tussen organisaties Juridische uitdagingen Financiële uitdagingen Patiëntveiligheid en kosteneffectiviteit 6

7 Methodiek en aanpak van onderzoek: Onderzoeks- thema Onderzoeker Kwalitatief Kwantitatief Observatie eenheid Belasting Zorg- organisaties Sam Pless KU Leuven - CeSO Interviews Vragenlijst Stakeholders met zicht op performantie organisatie Aantal = organisaties primaire proces voor het leveren van zorg & welzijn Max 1,5u per interview & 30min per vragenlijst Geïntegreerd zorgsystemen Financiering mechanismen geïntegreerde zorg Steven van den Oord AMS Nick Verhaeghe UGent Aantal = volledige populatie of steekproef (in overleg) Interviews Vragenlijst Vertegenwoordigers van organisaties in het netwerk. Interviews Vragenlijst + dossieranalyse (facturatie- gegevens/ patiënten- dossier) Aantal = gehele netwerk Stakeholders met zicht op huidige financiering + exploratie financiële incentives Max 1u per interview & 30min per vragenlijst Max 1,5u per interview & 30min per vragenlijst Juridisch kader geïntegreerde zorg Kwaliteit, patiëntveilighei d en kosteneffectivit eit Ellen Vanermen KU Leuven - CBMER Sonja Vertriest UHasselt Interviews Vragenlijst Netwerk- coördinatoren en andere geïnteresseerden over juridisch aangelegenheden Personen met chronische aandoening Max 1u per interview Max. 30 min per vragenlijst 7

8 Werkpakket: ZORGORGANISATIES Centrale onderzoeksvraag: Welke effecten heeft de organisatiestructuur in het SEL, in termen van taakverdeling en coördinatie binnen en tussen organisaties, op performantie (bv. zorgkwaliteit, patiëntgerichtheid) en arbeidskwaliteit? Methodiek: Literatuurstudie met als doel concepten uit de arbeid- en organisatiesociologie, de sociotechniek in het bijzonder, te verbinden met geïntegreerde zorg en performantie. Dit omhelst literatuur rond demand- streaming en (klinische) zorgpaden, relationele coördinatie en het verschil met de Lean- en de sociotechnische benadering van het organiseren van zorg. Ook job (re)design in de zorg en haar gevolgen m.b.t. arbeidskwaliteit worden bestudeerd. Dataverzameling i.f.v. het verwerven van inzicht in (1) de hoe taakverdeling en coördinatie plaatsvinden binnen het SEL, (2) wat de gevolgen zijn voor performantie in termen van b.v. zorgkwaliteit en patiëntgerichtheid, en (3) wat de gevolgen zijn voor de arbeidskwaliteit zoals ervaren door de zorgverleners. Om de onderzoeksvragen te beantwoorden, worden diepte- interviews met het leidinggevenden en werknemers van de betrokken zorgorganisaties uitgevoerd. Ook wordt een bevraging afgenomen van de werknemers van betreffende organisaties m.b.t. arbeidskwaliteit. Ø Kwalitatief: interview(s) inzake de huidige organisatiestructuur - Respondenten: stakeholders die zicht hebben op de algemene werking en/of performantie - Locatie: in overleg met de interviewees - Duurtijd: max. 1,5 uur - Gebruik van een semi- gestructureerde vragenlijst om process flow(s) in kaart te brengen - Audio- opname i.f.v. de analyse achteraf - Rapportage: geanonimiseerd Ø Kwantitatief: analyse van arbeidskwaliteit bij zorgverleners Datacollectie: we voorzien de volgende data te verzamelen m.b.v. een gestandaardiseerde vragenlijst (elektronisch of op papier, in overleg te bepalen) - Sociodemografische kenmerken (o.a. geslacht, leeftijd, functie ) - Kenmerken van arbeidskwaliteit: o Autonomie o Complexiteit o Leermogelijkheden o Informatievoorziening o Tijdsdruk o Volledigheid o Afstemming tussen collega s 8

9 Tot slot wordt de informatie die verzameld werd samengebracht in het CORTEXSlab. De data wordt er geanalyseerd om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Vervolgens worden stakeholders samengebracht in focusgroepen om de resultaten te evalueren en toekomstscenario s te simuleren. Deze focusgroepen kunnen stakeholders binnen eenzelfde organisatie of netwerk samenbrengen, maar kunnen ook organisatie- of netwerk- overschrijdend zijn. Op die manier vindt er terugkoppeling plaats en vormen de organisaties die aan CORTEXS deelnemen een lerend netwerk. Sam Pless Prof. Dr. Ezra Dessers Prof. Dr. Geert Van Hootegem 9

10 Werkpakket: GEÏNTEGREERDE ZORGSYSTEMEN Centrale onderzoeksvraag: Het onderzoeksdoel is zicht te krijgen op welke integratiemechanismen specifiek voor het SEL kunnen worden onderscheiden? Vervolgens willen wij verklaren waarom deze mechanismen samenwerking tussen organisaties bevorderen? Om uiteindelijk te kunnen verklaren wanneer, hoe en onder welke omstandigheden een organisatienetwerk als het SEL wel of niet effectief is in het verlenen van zorg en welzijn op maat voor cliënten met chronische ziekten? Methodiek: Allereerst vangen wij het onderzoek aan met een literatuurstudie. Het doel van deze literatuurstudie is de huidige stand van zaken van de concepten netwerkeffectiviteit, netwerkintegratie en netwerkdifferentiatie op te maken alsmede de drie concepten met elkaar te verbinden. Op basis van deze exercitie zal een conceptueel model worden gevormd, dat als leidraad zal dienen voor verder onderzoek. Dan start de dataverzameling met als doel 1) inzicht verwerven in de effectiviteit van het netwerk, 2) het in kaart brengen van het organisatienetwerk en haar sub regio s en 3) het onderscheiden van de specifieke integratiemechanismen in het netwerk. Om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden, worden semigestructureerde interviews met vertegenwoordigers van het organisatienetwerk gehouden. Tevens zal er een vragenlijst worden afgenomen onder de organisaties in het netwerk. Ø Kwalitatief: interviews inzake de netwerkeffectiviteit, integratiemechanismen specifiek voor het netwerk, netwerkkenmerken en context - Respondenten: actoren (bv. managers, leidinggevenden, zorgcoördinatoren, netwerk coördinatoren, zorgpromotors e.d.) die de verschillende organisaties in het netwerk vertegenwoordigen - Locatie: in overleg met de respondenten - Tijd: max. 1 uur - Gebruik van een gestructureerde topiclijst - Audio- opname - Rapportage: vertrouwelijk en geanonimiseerd Ø Kwantitatief: Een vragenlijst om de structuur en bepaalde kenmerken van het netwerk in kaart te brengen. We zijn o.a. geïnteresseerd in hoe de organisaties ten opzichte van elkaar verschillen, hoe de organisatie in het netwerk gepositioneerd zijn op basis van verschillende relaties onderling en onder welke omstandigheden het netwerk wordt beïnvloed. Dataverzameling: we voorzien de volgende data te verzamelen m.b.v. een gestandaardiseerde vragenlijst (digitaal of hard- copy) - - Netwerkeffectiviteit o Evaluatie op input, processen en resultaat van het netwerk inzake het verlenen van zorg en welzijn op maat voor cliënten met chronische aandoeningen Netwerkstructuur 10

11 - o De mate van differentiatie van het netwerk op basis van het verschil tussen de organisaties in het netwerk. Denk hierbij aan kenmerken zoals leeftijd, grootte, doelmatigheid, middelen etc. Tevens onderzoeken we ook de mate van connectiviteit van het netwerk op basis van verschillende typen relaties tussen de organisaties Netwerk integratiemechanismen o Netwerksturing Wie, hoe en in welke vorm wordt het netwerk bestuurd? In hoeverre is er sprake van bepaalde spanningen in het netwerk? o Mate van netwerkcentralisatie, dichtheid en connectiviteit In hoeverre is er sprake van concentratie van één of meerdere organisaties in het netwerk op basis van onderlinge relaties tussen de organisaties in het netwerk? o Mate van netwerkformalisatie en specialisatie In hoeverre zijn processen en/of gezamenlijke acties gestandaardiseerd? Wat is de mate en invloed van bureaucratie en specialisatie in het netwerk? o Accountability mechanismen In welke mate is het vermogen om verwachtingen te formuleren en te controleren in handen van een entiteit in het netwerk; of buiten het netwerk; of in handen van het gehele netwerk zelf? o Informatietechnologie mechanismen Op wat voor manier is de informatievoorziening georganiseerd in het netwerk? Welke mechanismen kunnen we onderscheiden? o En eventueel nog onbekende mechanismen specifiek voor de casus Tot slot, worden de verzamelde informatie en bevindingen samengebracht in het CORTEXSlab om vervolgens met verschillende stakeholders in focusgroepen de resultaten te evalueren en toekomstscenario s te simuleren. Steven van den Oord Prof. Dr. Bart Cambré Prof. Dr. Patrick Kenis 11

12 Werkpakket: FINANCIERING MECHANISMEN GEÏNTEGREERDE ZORG Centrale onderzoeksvraag: Welke financiële mechanismen en financiële incentives zijn relevant in functie van het verbeteren van de kwaliteit van de zorg voor personen met een chronische aandoening en welke zijn de sleutelkarakteristieken en hoekstenen van deze mechanismen en incentives? Methodiek: Literatuurstudie Financial incentives for integrated care. Dataverzameling ifv het verwerven van inzicht inzake (1) de huidige financiering van de zorg voor personen met een chronische aandoening in het kader van het SEL en (2) de medische consumptie van de doelpopulatie en de kosten die dit met zich meebrengt. Ø Kwalitatief: interview(s) inzake de huidige financiering en mogelijke toekomstige financiële incentives - Respondenten: stakeholders die zicht hebben op de huidige financiering - Locatie: in overleg met de interviewees - Duurtijd: max. 1,5 uur - Gebruik van een semi- gestructureerde vragenlijst - Audio- opname ifv de analyse achteraf - Rapportage: geanonimiseerd - Ø Kwantitatief: cost- of- illness studie om inzicht te verwerven in de medische consumptie van de doelpopulatie en gelieerde kosten Datacollectie: we voorzien de volgende data te verzamelen: - Sociodemografische kenmerken (o.a. geslacht, leeftijd, statuut (tewerkgesteld/invaliditeit ) - Patiëntenkenmerken (DSM- diagnose, gehospitaliseerd/ambulant ) - Medische consumptie: o Hospitalisatie (klassieke hospitalisatie, daghospitalisatie) o Contacten met arts- specialist o Contacten met huisarts o Contacten met andere zorgverstrekkers (bv. kiné, logo) o Ambulante verpleegkundige zorg o Medische onderzoeken o Medicatiegebruik Mogelijke databronnen: - Facturatiegegevens - Medisch dossier - Bevraging bij de patiënt aan de hand van een gestructureerde vragenlijst Ethisch Comité: Er zal een aanvraag bij het Ethisch Comité van het UZ Gent worden ingediend. Een informatieformulier met de nodige informatie voor de patiënt en een toestemmingsformulier worden voorzien. Dr. Nick Verhaeghe Prof. Dr. Lieven Annemans 12

13 Werkpakket: JURIDISCH KADER GEÏNTEGREERDE ZORG Centrale onderzoeksvraag: Het algemene onderzoeksdoel van het CBMER binnen CORTEXS is inzicht verwerven in juridische belemmeringen en stimulansen voor een meer geïntegreerde en cliëntgerichte zorg. Ons onderzoek moet uitmonden in een grondige analyse en evaluatie van het huidige wettelijk kader. Bij deze denkoefening is het zeer nuttig om rekening te houden met verschillende perspectieven, niet in het minst met dat van een project dat zorg op een andere, vernieuwende manier organiseert zoals het SEL. Methodiek: Wat ik precies wil vragen van het SEL is een gesprek met de netwerkcoördinatoren en eventueel andere geïnteresseerden over juridische aangelegenheden. Daarbij zou ik vooreerst willen polsen of er juridische moeilijkheden ondervonden worden binnen het project en zo ja, welke. Nadien zou het gesprek toegespitst worden op een aantal thema's. Ten eerste zouden we dieper ingaan op de bevoegdheden op het terrein van de gezondheidszorg, die zijn vastgelegd door het KB nr. 78 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. Op welke punten is deze wet problematisch, zowel in het algemeen als voor jullie als SEL in het bijzonder? De overheid stelt een hervorming van deze wet in het vooruitzicht. Volstaat een grondige opkuisbeurt of moet de hervorming fundamenteler? Ten tweede zou het thema beroepsgeheim en gegevensdeling worden aangesneden en tot slot het thema patiënten- (of cliënten)rechten. Het gesprek zou ongeveer een uur in beslag nemen. Wat de vorm ervan betreft: ik zou vragen opstellen als leidraad voor het gesprek, die ik voordien zou overmaken. Uiteraard mogen jullie mij op voorhand ook contacteren om bepaalde vragen of onderwerpen te includeren. Het gesprek wordt misschien opgenomen, zodat noteren niet nodig is. Natuurlijk gebeurt dit alleen als alle gesprekspartners daarmee akkoord zijn. Waar dit overleg zou plaatsvinden, wordt bepaald in samenspraak met de gesprekspartners. Wanneer dit overleg zou plaatsvinden ook (wellicht najaar 2015). Ellen Vanermen Prof. Dr. Herman Nys 13

14 Werkpakket: KWALITEIT, PATIENTVEILIGHEID en KOSTENEFFECTIVITEIT Onderzoeksdoelen Deze deelstudie heeft een tweeledige doelstelling. Vooreerst wordt nagegaan hoe geïntegreerd de chronische zorg in Vlaanderen is vanuit het perspectief van de patiënt. Een tweede objectief is het subjectief veiligheidsgevoel van patiënten in de thuissituatie te inventariseren, wat tot op heden nog niet in de wetenschappelijke literatuur te vinden is. Een beschrijving van het soort en de hoeveelheid zorg moet leiden tot het in kaart brengen van het reële zorgnetwerk rond de patiënt inclusief mantelzorg. Methodiek Het betreft een cross- sectioneel onderzoek aan de hand van een vragenlijst die via zowel via papier zal verspreid worden als online toegankelijk zal beschikbaar gesteld worden. Het invullen neemt ongeveer een 30- tal minuten in beslag. De vragenlijst is opgedeeld in 5 delen: - Demografische gegevens; - Zorgomkadering: hoeveel zorg krijgt de patiënt en door welke zorgverleners?; - Gezondheidstoestand en kwaliteit van leven (EuroQol 5D 3L) - Perceptie van de kwaliteit van zorgintegratie (gevalideerde Nederlandstalige versie van de PACIC) - Veiligheidsgevoel Ethisch Comité: Er zal een aanvraag bij het Ethisch Comité van het UZ Leuven en UHasselt worden ingediend. Een informatieformulier met de nodige informatie voor de patiënt en een informed consent worden voorzien. Sonja Vertriest Prof. Dr. Dominique Vandijck 14