Carl Adams / Luc Van Laere
|
|
- Mirthe Petra Bogaert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Carl Adams / Luc Van Laere
2 Inhoud Inleiding 2 Wat is agressie 5 Geweldbeheersing 9 Zelfverdediging 17 Basisprincipes en concepten 19 Geïmproviseerde wapens 28 Technieken 29 Takedown technieken 37 Grondtechnieken 38 Meerdere tegenstanders 43 Beveiliging van een derde 44 Tenslotte 45 Literatuurlijst 46 Websites 47 Auteursrechten 48 Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
3 Inleiding Het systeem dat we u middels dit handboek en een aantal workshops aanbieden is gebaseerd op Krav Maga, een uiterst efficiënt en snel te leren systeem dat in haar pure vorm niet geschikt is voor onze sector. Door haar militaire oorsprong is Krav Maga gericht op het toebrengen van letsel. Net hetgeen wij ten allen tijde dienen te vermijden. Dat we toch voor Krav Maga kozen als basis voor deze cursus is vooral te wijten aan het feit dat Krav Maga gebaseerd is op natuurlijke reacties en wetenschappelijke zekerheden (anatomie, neurofysiologie, fysica) en daardoor in principe snel kan worden aangeleerd. Het grootste verschil tussen zelfverdediging voor de zorgsector en Krav Maga is het doel. Het is voor ons uitermate belangrijk dat we de relatie zorgvrager / zorgverlener niet uit balans brengen. Bij zelfverdediging op straat is die balans iets minder van belang. De basis van elk zelfverdedigingsysteem is de-escalatie of geweldbeheersing, het vermijden van een fysieke confrontatie door communicatie. Een combinatie van lichaamshouding en taal. We willen afstand houden en ontraden. Verder is het uiteraard ook van belang te beseffen dat het naïef en gevaarlijk is te denken dat alles kan worden opgelost door te praten of dat een cliënt u nooit fysiek zal aanvallen. Net daarom bieden we u een aantal gemakkelijke technieken om de agressieve zorgvrager (die we verder agressor noemen) te ontraden zijn actie verder te zetten. We leren ook te ontsnappen uit de meest voorkomende situaties zoals een wurging of het vastgrijpen van kledij. Tenslotte leert u ook een aantal technieken aan om bijvoorbeeld 2 vechtende cliënten te scheiden of om een cliënt onder controle te houden. De sleutel van een efficiënt zelfverdedigingsysteem is eenvoud: een paar principes en vooral weinig technieken. Onze aanpak is dan ook vooral praktisch. We hebben het eerder over een workshop dan over een les. Zelfverdediging is net als een brandblusapparaat, langs de ene kant wil u het liever niet moeten gebruiken maar langs de andere kant is het goed dat het er is, en is het belangrijk dat het regelmatig onderhouden wordt. Het is niet voldoende om te weten hoe u het apparaat moet gebruiken, u moet er ook regelmatig mee aan de slag. Liefst nog in uw werkomgeving, met collega's en aan de hand van toepasselijke scenario's. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
4 Deze cursus moet u het theoretisch en praktisch inzicht geven dat u nodig heeft om efficiënt met agressie om te kunnen gaan aan de hand van een eenvoudig systeem en een protocol. Dat protocol zal u in staat stellen om correct om te gaan met de zorgvrager. Dit zowel voor, tijdens als na de agressie. Uiteraard mogen we ook het belang van de de-briefing niet vergeten. Het is ook belangrijk dat de betrokken collega's de situatie achteraf grondig bespreken en eventueel zelfs in overleg het protocol aanpassen. Carl Adams, orthopedagoog, Lector Plantijn Hogeschool departement Sociaal Agogisch werk, cliëntgerichte therapeut werkzaam in privépraktijk 'To People', European Krav Maga Academy Specialized Advisor Luc Van Laere, Krav Maga Instructeur, oprichter en hoofdinstructeur van de European Krav Maga Academy, voorzitter van de Krav Maga Self Defence Federation. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
5 Agressie is communicatie Wat is Agressie? Watzlawick (1974) schreef in zijn standaardwerk dat alle gedrag communicatie is. Het is niet mogelijk om niet te communiceren. Je hoeft niet te praten om iets te zeggen. Je aanwezigheid, de manier waarop je zit, waar je naar kijkt, welke afstand je aanhoudt en wie je aanraakt en de wijze waarop; het zijn allemaal vormen van communicatie. En ook agressie is dus een vorm van communicatie. Kennis van non-verbale communicatie kan helpen bij het tijdig herkennen van agressie en kan helpen voorkomen dat je zelf het slachtoffer wordt van geweld. Waarom worden mensen agressief? Prof. dr. K.Lorenz (1963) heeft een boek geschreven over agressie bij dier en mens. In dit boek vergelijkt hij de lichaamstaal tijdens agressief gedrag. Hij maakt daar veel gebruik van termen als drift, instinct, territoriaal gedrag en baltsgedrag. Er zijn echter opvallende verschillen tussen de agressie van zoogdieren en dat van mensen. Dieren kunnen hun agressie beter begrenzen. Behalve door een ongeval zullen dieren hun eigen soortgenoten niet doden. De dood van de agressor is geen doel op zich. Bij mensen kan dit wel het geval zijn. Er zijn verschillende redenen waardoor de mens gedreven wordt tot zijn agressieve daden. Dit zijn de voornaamste: boosheid, angst, psychose, drank en drugs en tenslotte 'bravour', dapperheid. Boosheid is een emotie die iedereen wel eens heeft. Boosheid leidt gelukkig niet altijd tot agressief gedrag. Veel mensen zijn uitstekend in staat hun boosheid te verwoorden of op een andere manier te laten blijken. De uiting van boosheid gaat meestal gepaard met stemverheffing en dit wordt vaak met gebaren kracht bijgezet, bijvoorbeeld door met de vuist op tafel te slaan. Kwaadheid is een sterkere vorm van boosheid. Als mensen kwaad zijn, verliezen ze tijdelijk de helderheid van geest en voelen zij zich verteerd door de emotie. Iemand kan in zijn kwaadheid, in een moment van blinde woede, wel eens iets van waarde kapot gooien. Het kan zelfs gebeuren dat hij een ander een klap geeft. Zo'n woede uitbarsting is echter van korte duur en deze persoon heeft dus nog wel controle over zichzelf. Bij razernij is deze zelfcontrole weg. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
6 Razernij ontstaat wanneer er geen natuurlijke manier meer is om de woede te uiten. Razernij is een lichamelijke ervaring, die een fysieke ontlading behoeft, door middel van slaan, stampen, duwen of schoppen. In razernij kun je geen waarde van voorwerpen of personen meer onderscheiden. Razernij is alleen maar destructief en alleen gericht op het luwen van deze emotie. Geweld incidenten vinden vaak plaats in razernij. Veel mensen denken dat de boosheid de belangrijkste reden voor agressie is. Nog vaker is angst de reden. Paniek kan plotseling omslaan in een aanval van blinde woede. Bij psychotische mensen, mensen die hallucineren of ziekelijke waandenkbeelden hebben, is ook vaak angst in het spel. Deze mensen kunnen iedereen wantrouwen en zijn dan dus eigenlijk alleen agressief uit zelfbescherming. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
7 Drank en drugs zijn bijzonder verraderlijk wat dit betreft. Deze middelen kunnen een verschillende uitwerking hebben. Zo maken sommige drugs iemand overmoedig. De remmingen kunnen wegvallen en dit kan leiden tot ongepaste verbale uitlatingen, handtastelijkheden of regelrechte aanvallen. Er zijn ook drugs die angst veroorzaken of een juiste kijk op de realiteit doen verliezen. Gevaarlijk is het vooral dat al deze middelen de gebruiker de controle over zichzelf kunnen doen kwijtraken. Daders die achteraf zeggen niet te hebben geweten wat ze deden, hebben wat dat betreft geen ongelijk. Ze wisten echter nog wel wat ze deden toen ze de middelen tot zich namen. Bravour en stoer gedrag in een groep zijn ook vaak aanleiding tot zinloos geweld en agressieve handelingen. 'Er bij horen' (ook peer pressure) en 'laten zien dat je iets durft' is bij bepaalde groepen erg belangrijk. Het geeft ook een enorme stoot adrenaline, een hormoon dat het lichaam klaarmaakt voor de strijd. Wat als een 'grapje' bedoeld is kan enorm uit de hand lopen. Zeker als er ook nog drank of drugs in het spel zijn. Agressieve toestanden die voorkomen wanneer een menigte mensen verenigd is, zoals bij voetbalwedstrijden ontstaan ook vaak door een combinatie van middelengebruik, stoer gedrag en angst. Herkennen van de voortekenen van agressie Om geweld te kunnen vermijden is het belangrijk de agressie tijdig te herkennen. Meestal ontstaat de agressie niet van het ene op het andere moment, maar zijn er vooraf een aantal voortekenen. Daarbij maakt het wel verschil of iemand boos is of angstig. Vaak is ook te zien of iemand psychotisch is of dat hij middelen heeft gebruikt. Geprikkeldheid en agitatie Voordat iemand zich uit in woede en agressief wordt, zul je meestal geprikkeldheid en agitatie bij hem bemerken. Hij komt dan gejaagd over. De persoon is rusteloos, praat snel en met luidere stem. Hij transpireert meer en trilt mogelijk met armen of benen. Hij balt zijn vuisten. Zijn armen zijn soms stijf over elkaar gevouwen, met opgetrokken schouders. De spanning is van zijn gezicht af te lezen. De lippen zijn samengeperst en zijn neusvleugels staan wijd open. Hij zet grote ogen op of fronst zijn wenkbrauwen. Hij ademt met diepe zuchten en houdt soms langere tijd zijn adem in. Mogelijk loopt hij daarbij doelloos heen en weer (te ijsberen). Ook kan hij tekenen van ongeduld tonen, zoals trommelen met de vingers of tandenknarsen. Tegen dingen aan schoppen of met zijn vuist op de tafel slaan zijn de eerste tekenen van provocerend gedrag. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
8 Als de woede zich tot jou richt zal hij misschien provoceren door met opzet in je intieme zone te komen. Ook zal hij verbale aantijgingen en bedreigingen beginnen te uiten. Hij zal zo proberen ook jou geprikkeld te maken. En dat is makkelijk want dan hoeft hij niet te beginnen met ruziën. Een duidelijke overgang van agitatie naar woede is moeilijk aan te geven. In ieder geval zal iemand die zijn woede begint te uiten steeds harder gaan praten, tot schreeuwen en daarbij rood aanlopen. Hij zal beschuldigende woorden uiten, mogelijks met deuren slaan en met voorwerpen gooien. Angst, psychose en middelen Iemand die angstig is of ziekelijk achterdochtig kan dezelfde modus operandi hebben. Alleen zal hij te allen tijde een 'veilige' afstand proberen handhaven. Deze afstand kunt u het best respecteren. Hij zal u naar alle waarschijnlijkheid blijven aanstaren. Hij houdt u goed in de gaten want tenslotte vertrouwt hij u niet. Iemand die psychotisch is kan u soms onmogelijke vragen stellen. Of iemand middelen heeft gebruikt kunt u soms al merken aan de manier waarop hij loopt en aan zijn lallende spraak. Zo iemand staat meestal niet meer open voor rede of kalmerende woorden. Al is het uiteraard zeer afhankelijk van het middel zelf en de reactie van de persoon op het middel. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
9 Geweldbeheersing Is agressie te vermijden, te voorkomen of te beheersen? We kunnen agressie dus herkennen en soms voortijdig zien aankomen. Maar kunnen we agressief gedrag ook vermijden, of liever, kunnen we het voorkomen? Naast het aanreiken van een aantal 'slimme technieken' om een agressieve cliënt onder controle te houden wordt er vooral veel aandacht besteed aan het voorkomen van een agressieve situatie. Door de voortekenen van agressie te herkennen en door op constructieve wijze aandacht te geven aan boosheid, kan een hoop leed voorkomen worden. De technieken die daarbij worden aangereikt richten zich eventueel op een gesprek met de cliënt, maar meer nog op de lichaamstaal. Hoe reageren we op een agressief persoon Het zien en ervaren van agressie roept bij mensen een vecht- of vluchtreactie (ook wel vecht-, vlucht- of vriesreactie) op. Deze reactie is een primaire stressrespons. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
10 Vluchten is daarbij vaak nog niet eens zo verkeerd. Als je hard kunt weglopen kun je daarmee veel onaangename situaties voorkomen. Hier is een levende lafaard inderdaad beter dan een dode held. Misschien trekt de cliënt wel een mes uit zijn zak en sta je morgen als slachtoffer in de krant. Vluchten is echter niet altijd de beste optie. Bijvoorbeeld in de situatie waarbij u de verantwoordelijkheid heeft over een groep. Het is vooral de vriesreactie die voor problemen kan zorgen. Deze primaire stressrespons is niet de meest handige reactie en absoluut moeilijk te omzeilen. Bij de confrontatie met een roofdier kan deze ervoor zorgen dat het dier de bevrorene negeert, in onze sector zou het kunnen leiden tot extra agressie omdat de agressor denkt dat u hem negeert. Als u voelt dat u bevriest dan zou u de agressor te kennen kunnen geven dat u bang bent. Een andere optie is dat u door een team lid wordt verwijderd uit de situatie. Wat zijn de gevolgen van de vecht- of vluchtreactie? Een vecht- of vluchtreactie is een verdedigingsmechanisme, de bloeddruk en hartslag gaan omhoog, bloed trekt naar de grote spiergroepen, de grote spieren worden gespannen, haren komen rechtop te staan (kippenvel), er treedt kokervisie (tunnelvisie) op, de zintuigen worden scherper en de pijngevoeligheid daalt naar een zeer laag niveau (endorfinestimulus). Hierdoor is het lichaam voorbereid op een gevecht of om op de vlucht te slaan. Door de invloed op de spieren verdwijnt 95% van de fijne motoriek. Vandaar dat we in het zelfverdedigingsluik enkel grofmotorische bewegingen gebruiken. Ook met het feit dat we, als gevolg van stress te maken krijgen met kokervisie (tunnelvisie) houden we rekening. Het verloop van de stressrespons Fysiologische reacties op stress blijken volgens een vast patroon te verlopen, dat door de endocrinoloog Hans Selye het General Adaptation Syndrome is genoemd Er spelen hierbij drie fasen een rol. Dit zijn achtereenvolgens een kortdurende alarmfase, een weerstandsfase, en een uitputtingsfase. In de alarmfase is er sprake van een kortdurende verlaagde weerstand van het lichaam. In de weerstandsfase is de weerstand tegen stress verhoogd, en in de uitputtingsfase is deze weer verlaagd. Als iemand deze fasen heeft doorlopen, Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
11 duurt het enige tijd voordat men weer op het normale niveau is teruggekeerd. Als de situaties die spanningen oproepen echter te snel op elkaar volgen, heeft het individu te weinig tijd om te herstellen en raken de verdedigingsbronnen van het lichaam uitgeput. Een goede opvang van de agressor en de zorgverlener, na het incident, is daarom zeer belangrijk. Maak gebruik van lichaamstaal Hoewel agressieve situaties soms niet zijn te vermijden, kan bewustzijn van lichaamstaal helpen bij het hanteren van de situatie. Agressieve personen staan meestal niet open voor sussende woorden. Lichaamstaal is een veel nuttiger middel om in dergelijke situaties te communiceren. Wanneer iemand agressief gedrag vertoont dan gaan we ervan uit dat de zorgvrager iets wil bereiken (instrumentele agressie). In de zorgsector zal dit toch het meeste voorkomen. We denken hierbij aan het gegeven dat agressief gedrag ook communicatie is. Zoals we weten van Watzlawick is communicatie steeds dubbel (zie axioma 2). Dit betekent dat de boodschap een inhoudsaspect en een betrekkingsaspect heeft. Door de Roos van Leary kunnen we dit betrekkingsaspect beter begrijpen. Wat wil de agressieve zorgvrager op betrekkingsniveau zeggen? Vanuit de Roos van Leary (Van Dijk Bert, 2000, 2002 ) kunnen we agressief gedrag zien als boven tegen gedrag. De zorgvrager wil zich boven de ander plaatsen en zit in de tegenpositie. Anders gezegd kunnen we het relatievoorstel van de zorgvrager - bijvoorbeeld - als volgt invullen: - zie mij als iemand die nu iets wil bereiken. Ik ga niet wachten - ik zie jou als een nietsnut, die lui is en zijn werk niet ernstig neemt - ik wil dat je nu doet wat ik zeg, ik sta boven jou. Zo n relatievoorstel wordt zelden uitgesproken, maar wordt uitgedrukt door analoge taal (lees nonverbaal gedrag: lichaamshouding, stemgebruik, afstand, gelaatsuitdrukking, enz). Een relatievoorstel is dus zeer interpreteerbaar, maar ligt wel aan de basis van vele conflicten. Leary en Watzlawick stellen dat we complementair en symmetrisch reageren op elkaar. Ook in geweldsituaties is dit het geval. Bovengedrag lokt ondergedrag uit en omgekeerd. Dus als iemand zich dominant opstelt dan verwacht die persoon dat we onderdanig zijn. Maar evengoed als ik me afhankelijk opstel, dan verwacht ik van de ander dat die me zal leiden. Was het maar zo eenvoudig! Communicatie tussen mensen wordt beïnvloed door zeer veel componenten, niet in het minst de betrokken personen en de situatie. Dus hoe beter we de betrokken personen kennen en hoe beter we vertrouwd zijn met de situatie, des te beter we communicatie kunnen inschatten. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
12 Om goed te weten wat de agressieve zorgvrager bedoelt is er contact nodig. Met andere woorden; er is eerst aandacht nodig voor het relatieniveau. Ga niet in op de inhoud vooraleer het relatieniveau hersteld is! Zeg bijvoorbeeld: ik wil je helpen en ik ga je helpen, maar eerst hebben we iets anders nodig! Als de zorgvrager je een vraag stelt dan is er eigenlijk al contact. Stel je eens de volgende situatie voor: Dirk (15 jaar) komt binnen in het kantoor waar jij zit te werken en hij slaat de deur achter zich toe. Hij roept: ik ga hier niet mee akkoord. Jullie zijn een stelletje gekken bijeen. Jullie moeten opgesloten worden. Ik moet hier zitten van de jeugdrechter omdat er thuis problemen zijn en ik word hier nog meer de put in geduwd door jullie Dirk blijft maar doorgaan. Hij zet zijn woorden kracht bij door de nodige gebaren en zijn stemvolume is erg hoog. De eerste taak van de zorgverlener is de relatie met de zorgvrager te herstellen. We raden af om de inhoud van het conflict onmiddellijk te bespreken. Er is eerst aandacht nodig voor de boven tegen positie waarin Dirk zich stelt. De zorgverlener gaat Dirk uitnodigen (uitlokken) om in de samenpositie te komen. Dat doet de zorgverlener door overtuigd, verrassend, en alert te reageren. (zie de parallel met de combat mindset: gedetermineerd, snel en overdonderend) Overtuigd: de zorgverlener weet wat hij wil. Hij wil namelijk dat de zorgvrager aandacht heeft voor de wijze waarop er met elkaar wordt omgegaan. Anders is zorg of hulp of ondersteuning niet mogelijk. Dit kan hij doen vanuit een onderpositie (vb. vragen of je hem iets mag vragen) of vanuit een bovenpositie (vb. Dirk ik wil nu dat je afstand houdt). Het is wel steeds gericht om meer samen te werken. Verrassend: wat verrassend is, is moeilijk te bepalen, zonder aandacht te hebben voor alle beïnvloedende factoren, waaronder de betrokkenen en de situatie. Wanneer iemand heel wild doet en je blijft heel rustig, dan kan dit verrassend genoeg zijn. Aandacht hebben voor de situationele omstandigheden kan zeer verrassend zijn. wij kennen elkaar al een tijdje. Ik ben er zeker van dat we dit samen kunnen bespreken. Alert: De zorgverlener is zich bewust van de complexiteit van communicatie. Er is aandacht voor de andere (wat wordt verbaal en non verbaal gecommuniceerd), maar er is ook aandacht voor de eigen signalen. De zorgverlener scant als het ware zijn blikveld. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
13 Als de agressieve zorgvrager geen contact kan of wil maken (schelden en tieren) dan kunnen korte krachtige verbale instructies helpen. Ook de lichaamstaal van de hulpverlener spreekt. Het vraagt veel oefening om zich bewust te zijn van de non-verbale taal. Dit is nochtans zeer belangrijk omdat de hulpverlener ook zijn relatievoorstellen hiermee communiceert. De relatieboodschap bevat steeds een zelfomschrijving (hoe kijkt de hulpverlener naar zichzelf?), een omschrijving van de ander en een omschrijving van de relatie (wat is de verwachting of kwaliteit van de relatie?). De hulpverlener moet leren een volgende relatieboodschap uit te stralen: - Ik kan dit. Ik ben in staat om dit goed aan te pakken. - Ik zie jou als iemand die recht van spreken heeft. - Ik wil dit samen doen, wij kunnen (leren) samenwerken. Bekende / onbekende agressor We maken een onderscheid tussen een agressieve confrontatie met een onbekende en een situatie met een bekende. Onbekende Een onbekende is iemand die niet onder uw zorg of verantwoordelijkheid valt. We noemen dit gemakkelijkheidshalve een straatsituatie. De interactie met anderen wordt voor een deel geregeld door middel van oogcontact. Als je een agressieve persoon aankijkt, trek je misschien de aandacht naar je toe. Beter is het om niet te staren, je hoofd af te wenden en rustig door te lopen. Hierdoor kom je niet angstig over, maar ontsnap je wel aan de aandacht van de agressieve persoon. Dit is iets anders dan vluchten. Ook door je klein te maken en niet te spreken kun je je aan zijn oog onttrekken. Als de persoon zich toch tot jou richt, maak dan door middel van gebaren met open handen duidelijk dat je geen kwaad van plan bent. Kijk hem niet lang recht in zijn ogen en probeer uit zijn persoonlijke zone te blijven. Voorkom zeker dat je hem aanraakt. Bij het naderen van de agressieve persoon ga je in een veiligheidshouding staan. We komen daar later op terug. Luister of zijn vrienden misschien zijn naam noemen. Als je deze onthoudt kan dit je helpen op het moment dat het werkelijk tot een confrontatie komt. Een persoon die eenmaal begint met slaan of schoppen vanuit een blinde woede heeft een waas voor zijn ogen en weet niet meer wat hij doet. Door hem persoonlijk aan te spreken kun je hem hier mogelijk uit halen. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
14 Bekende Een bekende is iemand die onder uw zorg of verantwoordelijkheid valt. U hoeft daarom nog geen contact te hebben gehad met de betrokkene. We noemen de bekende verder cliënt, zorgvrager of agressor. Het spreekt voor zich dat een agressieve situatie met een cliënt een heel andere aanpak vereist dan een straatsituatie. Vluchten zal in de meeste gevallen geen optie zijn. U dient hier uw toevlucht te nemen tot beheersingstechnieken. Een verpleegkundige op een psychiatrische afdeling ziet een psychotische man met een mes op haar afkomen. Zij reikt hem een aardappel aan en zegt: "Ik wou net beginnen met aardappelschillen, ik ben blij dat je me komt helpen. De man, verbijsterd door deze onverwachte reactie begint de aardappel te schillen. Deze vragen echter veel creativiteit en een agressieve situatie is niet altijd het moment om erg creatief te zijn. Toch zijn er verschillende situaties bekend waarbij mensen zich hebben weten te redden uit een moeilijke situatie door het bedenken van zo'n creatieve oplossing. Het probleem is dat het 'on the spot' bedenken van zo'n creatieve oplossing veelal een kwestie van geluk is. Het trainen van oneliners heeft weinig zin omdat de situatie altijd verschillend is. We moeten dus onze toevlucht nemen tot beproefde methodes. Bij een gewone situatie waarbij u reageert op een situatie gelden de volgende regels: Blijf rustig en let op uw ademhaling Als u zelf onrustig bent zal dit een kettingreactie teweegbrengen. Hoe spannend de situatie ook is, u dient er zich van te overtuigen dat u het probleem zult oplossen. Maak u kenbaar, maak oogcontact Zelfs al weet de cliënt wie u bent, herinner hem aan uw verantwoordelijkheid. Hou oogcontact en zorg dat uw houding in overeenstemming is met uw woorden. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
15 Benoem de situatie Zeg duidelijk wat u heeft gezien of wat u weet. Bijvoorbeeld ik zag dat u x sloeg, dat is onaanvaardbaar. Toon empathie, neem een open houding aan maar vermijd discussie ik begrijp dat x te ver is gegaan, daar zal ik het meteen met x over hebben, maar slaan tolereren we hier niet Formuleer een maatregel (of meerdere gelijkwaardige voorstellen) we gaan nu eventjes een Time Out inlassen, daarna kunnen we over het voorval praten. (Laat) het aanvaarde voorstel uitvoeren Zorg voor de uitvoering van de maatregel of keuze Volg de uitvoering op Als de maatregel beperkt is in tijd dient u die tijd te respecteren. Protocol Het spreekt voor zich dat bovenstaande regels een leidraad zijn. Het is aan te raden om een (calamiteiten) protocol te hanteren zodat iedereen perfect weet hoe om te gaan met agressie. Het ontbreken van zo'n protocol is vaak de oorzaak van situaties die vermeden hadden kunnen worden. De zorgverlener werkt zelden alleen. Hij werkt misschien wel alleen met de zorgvrager, maar er zijn steeds verschillende betrokkenen. Terecht beseft een zorgverlener dat hij zijn handelen vaak moet verantwoorden. Een protocol zorgt mee voor deze verantwoording. Wanneer kan een afzondering worden toegepast? Op welke manier dient dit te gebeuren? Hoe wordt fixatiemateriaal gebruikt? Wanneer worden de ouders verwittigd? Wat met directieleden, verwijzers, politie, enz. Het is echter onmogelijk om hier een uitgewerkt protocol voor te stellen gezien de omstandigheden teveel kunnen verschillen. Toch dient u rekening te houden met volgende elementen: Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
16 Werk in een flowchart systeem met wat als stellingen. Analyseer de mogelijkheden grondig, het is niet omdat iets nog niet is voorgevallen dat het nooit kan voorvallen. Denk niet alleen aan agressie maar ook aan weerstandsgedrag Hou rekening met de haalbaarheid van de dwingende maatregelen. Het is aangewezen om een protocol uit te testen om te zien of het uitvoerbaar is. Eén van de zaken die men niet mag vergeten is het realistisch oefenen van alle stappen van het protocol. Het heeft geen zin een protocol te hebben als u niet weet hoe het werkt Hou u aan het opgestelde protocol Zorg ervoor dat iedereen de afspraken kent, onthoudt en doorgeeft aan nieuwelingen. Stel duidelijke gedragsregels op voor al de betrokkenen, dat kan bijvoorbeeld onder de vorm van een contract dat ze moeten ondertekenen. Het moet duidelijk zijn dat de zorgvragers ook bij een protocol zijn betrokken. De participatiegraad zal afhangen van veel factoren. Hen inlichten over het bestaan van een protocol is een minimum. Voorzie ook wanneer u externe hulp inroept. Een protocol gaat ook over de opvang van alle betrokken na het incident. Men is vaak blij dat de crisis voorbij is, maar een slecht of onbestaande nazorg kan nog veel meer leed veroorzaken. Wie, waar, wanneer en hoe zal die nazorg aangepakt worden? Hou bij het opstellen van het protocol rekening met de bezettingsgraad. Dat kan van belang zijn bij het laten uitvoeren van een dwangmaatregel zoals een verblijf in een time out ruimte. Het protocol dient zich niet alleen te beperkten tot het omgaan met agressie maar kan een draaiboek zijn dat de stappen omschrijft die men dient te ondernemen in geval van brand, overstroming enz. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
17 Zelfverdediging Er zijn een aantal situaties te bedenken waarbij het onmogelijk is om het geweld af te wenden. Dat hoeft niet per definitie na een mislukte de-escalatie te zijn. Het is niet uitgesloten dat iemand u plots wil slaan zonder enige aanleiding. Er is niets dat u kan vrijwaren voor wat men in de volksmond een suckerpunch noemt. En misschien moet u de eerste slag wel incasseren... Maar niemand zegt dat u zich het ziekenhuis moet laten inslaan. Het eerder vernoemde calamiteiten protocol dient ook rekening te houden met dit soort situaties en het is van belang dat u precies weet waar de grens ligt. Het spreekt voor zich dat wij er niet op uit zijn de balans tussen de zorgverlener en de cliënt te verstoren maar als de cliënt uithaalt om u te slaan is die balans al per definitie verstoord. Uw veiligheid komt op de eerste plaats. Om die veiligheid te vrijwaren dient u vooral de juiste ingesteldheid te hebben en dat is niet de ingesteldheid van een strijder of die van een oosters vechtsporter. Zelfverdediging heeft namelijk niks met oorlog of sport te maken. Elke beweging die u maakt moet grofmotorisch (denk aan de stressrespons) en gemakkelijk aan te leren zijn. De beweging moet efficiënt zijn en in ons specifiek geval mag ze geen letsel veroorzaken tenzij de situatie levensbedreigend is. De Combat Mindset, de mentaliteit van een winnaar De Combat Mindset bestaat uit 3 basiselementen: Bewustzijn. Wees alert, u dient zich bewust te zijn van uw omgeving en het eventuele gevaar. Vergelijk het met autorijden. Dat doet u best niet te relaxed. Zelfbehoud, u moet vooral een gevecht vermijden... het belangrijkste is dat u veilig bent. Determinatie, als er een confrontatie is moet u die kordaat aanpakken met alle beschikbare middelen. Verras uw agressor, dat geeft u een tactische voorsprong en wees snel en overdonderend. Uw doel is de agressieve zorgvrager te ontraden zijn actie verder te zetten. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
18 Bewustzijn, de Cooper Color Code De meeste mensen lopen in een neutrale staat van bewustzijn over straat. Die neutrale staat van bewustzijn ontstaat door gewenning aan de omgeving en de gedachte dat alles veilig is. U vindt diezelfde staat van bewustzijn ook terug in een gemiddelde vechtsport les. Iedereen doet zijn of haar oefeningen zonder speciaal alert te zijn. Op straat zijn er verkeersregels, borden, lichten, een stoep en anderen die u ontwijken. Tijdens een vechtsport les is dat net zo. Iedereen rekent op elkaar en meestal loopt alles ook op wieltjes. De sensei (leraar) grijpt in als er een gevaarlijke situatie ontstaat... Als u met de wagen rijdt is dat (hopelijk voor u) in een verhoogde staat van bewustzijn, u let beter op, voorziet problemen en bent alert voor kinderen die op elk moment de straat kunnen oversteken. U weet dat er elk moment iets kan gebeuren en dat een late reactie tragische gevolgen kan hebben. Professionals uit de beveiliging hanteren voor elke staat van bewustzijn een kleurcode gaande van wit tot zwart, waarbij wit rust is en zwart opperste staat van bewustzijn. White : Yellow : Orange: Red: Black: Onbewust en onvoorbereid verwondering als er iets gebeurt Relaxed bewust bewust dat er iets zou kunnen gebeuren Specifiek bewust iets trok uw aandacht Klaar voor het gevecht er is iets gedetecteerd en u bent klaar voor een confrontatie Bezig met het gevecht de confrontatie is aan de gang De kleurcode is gebaseerd op de 'Cooper Color Code' die gaat van wit tot rood. Het zwart werd er later door de US Marines aan toegevoegd. Zelfbehoud Zelfbehoud, uw eigen veiligheid is de basis van elke vorm van zelfverdediging. Om het met een cliché te zeggen een vermeden gevecht is een gewonnen gevecht. Een gevecht uit de weg gaan, al is het met een smoes, is niet laf maar verstandig. Laat uw agressor maar roepen. Zonder kleerscheuren uit een confrontatie komen is prioriteit nummer één. Determinatie Tijdens elke stap van de confrontatie dient u gedetermineerd te zijn. U handelt kordaat, verrassend, snel en tijdens de fysieke confrontatie ook nog overdonderend. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
19 Basisprincipes en concepten Als er afstand is tussen u en uw potentieel agressieve cliënt staat u relax maar u bent zich bewust van het nakend gevaar, zodra de geagiteerde cliënt dichterbij komt gaan uw handen omhoog ter hoogte van uw schouders. Uw armen vormen een hoek van meer dan 90, een scherpere hoek geeft u minder (duw) kracht. Uw ellebogen wijzen naar beneden. Uw handen zijn open met de palm naar uw agressor gericht, uw duimen wijzen naar voor. Uw dominante, dus sterkste been gaat iets achteruit, buig lichtjes door de knieën. Die stand mag absoluut niet onnatuurlijk zijn. U moet comfortabel maar stabiel staan. Dit is de veiligheidshouding. Deze positie is niet al te bedreigend, u zou nu nog kordaat aan uw geagiteerde cliënt kunnen vragen om afstand te houden. Het is absoluut noodzakelijk om ten allen tijde stabiel lichtjes schuin tegenover uw geagiteerde cliënt te staan, hem of haar recht in de ogen te kijken en bij nadering uw armen onder een hoek van meer dan 90 te houden Dat laatste is belangrijk omdat u vanuit die positie perfect kunt weren en aanvallen. Als uw armen zich onder een hoek van minder dan 90 bevinden dan loopt u het risico dat u uw eigen handen in het gezicht krijgt, als uw handen zich te laag bevinden duurt het langer om te weren of om er uw geagiteerde cliënt mee te raken. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
20 Als u om de één of andere reden niet meteen in een defensieve houding wil staan dan zorgt u er toch best voor dat uw handen altijd als een soort scherm tussen u en uw geagiteerde cliënt zitten, geen handen in de zakken of handen op de rug. Hou afstand. Vanuit de basispositie, de veiligheidshouding kunt u zich gemakkelijk verplaatsen, ontwijken, en afweren. Afstand Zolang er voldoen afstand is tussen u en uw geagiteerde cliënt bent u veilig. Dit geldt uiteraard niet als uw geagiteerde cliënt een pistool of geweer op u richt. In dat geval is het zelfs veiliger om dichtbij te staan. Het klinkt misschien raar maar het is logisch. Een met een vuurwapen bewapende agressor is enkel te ontwapenen als het wapen zich binnen uw handbereik bevindt. Uw veilige ruimte noemen we de veilige perimeter. Die perimeter gaat u bewaken door ofwel de afstand met uw geagiteerde cliënt te bewaren of door alles wat erin komt te ontwijken of blokkeren en meteen de tegenactie in te zetten. Flinch Response (zie ook simultane tegenactie) De Flinch Response in een schrikreactie die ervoor zorgt dat uw handen uw gezicht (ogen) of andere vitale delen beschermen. Een verlengde van die reactie is nuttig om een onverwachte slag te counteren vanuit de veiligheidshouding. We stappen of duiken daarbij met die veiligheidshouding naar voor. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging Carl Adams / Luc Van Laere
Werkboek Krav Maga. KMSDF Werkboek Krav Maga 05/2015 1/30
Werkboek Krav Maga KMSDF Werkboek Krav Maga 05/2015 1/30 Inhoudsopgave Houdingen...6 Veiligheidshouding referentiehouding...6 Veiligheidshouding 'fence'...6 Veiligheidshouding anti kopstoot...7 Halve ijsbreker...7
Nadere informatieZELFVERDEDIGING IN DE ZORGSECTOR
ZELFVERDEDIGING IN DE ZORGSECTOR Wat kunnen we leren van Krav Maga? Carl ADAMS en Luc VAN LAERE 1 De kranten staan er vol van. Agressie, aanrandingen, verkrachtingen, slagen en verwondingen, doodslag en
Nadere informatieKRAV MAGA JEUGD MERELBEKE
Witte gordel met gele streep HOUDINGEN 0 Passieve neutrale houding 0 Passieve natuurlijke houding 0 Passieve tactische houding 0 Verdedigingshouding 0 Verplaatsingen in verdedigingshouding STOTEN 0 directe
Nadere informatieJu Jitsu Dõ. Deel 4 Programma Groen. Ju Jitsu Dõ voor de jeugd handleiding. na het uitvoeren van een goede randori behaal je de groene gordel
Ju Jitsu Dõ Deel 4 Programma Groen 1 streepje groen verzwaard vallen 2 streepje groen pols achter mouwgreep achter duw aan kraag en arm wurging met voorarm twee polsen voor pols gekruist revergreep 3 streepje
Nadere informatieOefeningen ter Verbetering van je Lichaamshouding
Oefeningen ter Verbetering van je Lichaamshouding Verkeerde lichaamshoudingen veroorzaken klachten. Eén van de meest voorkomende verkeerde houdingen, wordt veroorzaakt door een naar vorend hangend hoofd,
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatie( Hoe moet deze oefeningen doen? )
Relaxatieoefeningen ( Wat zijn Relaxatieoefeningen? ) Deze opdracht bestaat uit oefeningen die je kunnen helpen om te relaxen. ( Waarom relaxatieoefeningen? ) Mensen weten dikwijls niet meer hoe ze kunnen
Nadere informatie10 Met haptonomie agressie voorkomen
10 Met haptonomie agressie voorkomen AGRESSIE Praktijkinformatie Gevoel voor grenzen Bewust aanraken Bewust bewegen EN Met haptonomie agressie voorkomen Agressief gedrag van de cliënt is niet altijd alleen
Nadere informatieLage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit,
Lage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit, Wat is lage rugpijn? Lage rugpijn zit onderin de rug. Soms straalt de pijn uit naar de billen of naar een of beide bovenbenen. De pijn kan plotseling
Nadere informatieNe-Waza-Jitsu-Kata. Handeling 1. 1.1. De aanval
Handeling 1 1.1. De aanval Tori en Uke staan in startpositie 1. Ze lopen naar elkaar toe en op het moment dat Tori zijn rechterbeen voor heeft dwingt Uke Tori naar de grond te gaan door met beide handen
Nadere informatieWees duidelijk tegen je klanten
Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk
Nadere informatie2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest
2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof Oefeningen voor een gezond lichaam en geest De Soldaat Dit is de eerste van de vier warming up oefeningen waarbij het doel is de hartslag te verhogen
Nadere informatieGeen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen!
Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Astrid Witte zomer 2014 Even vooraf: - Deze oefeningen zijn bedoeld voor gezonde volwassenen - Heb je klachten, overleg dan
Nadere informatieIk ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.
Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt
Nadere informatieAffirmaties, welke passen bij mij?
Affirmaties, welke passen bij mij? Veel mensen maken gebruik van affirmaties, om hun gevoel, zelfbeeld en gedachten positief te beïnvloeden. Regelmatig hoor ik van cliënten, dat hoe vaak ze ook affirmeren,
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie rechterzijde
Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieRekoefeningen voor de Gehandicapte schutter
Rekoefeningen voor de Gehandicapte schutter Rekken is een essentieel onderdeel van een evenwichtig trainingsprogramma. Het dagelijks uitvoeren van rekoefeningen kan de flexibiliteit en gezonde gewrichten
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie linkerzijde
Oefenprogramma revalidatie linkerzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids
Nadere informatieCambridge Health Plan Benelux BV
Wanneer doet u deze oefeningen? Doe deze minstens 3 keer per week en al vrij snel voelt u verandering in uw lichaam. Ook krijgt u meer zelfvertrouwen. Naast deze oefeningen zorgt een dagelijkse wandeling
Nadere informatieDeze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.
Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie
Oefenprogramma revalidatie Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! Schouder en arm oefeningen:
Nadere informatieIn balans door. centreren
In balans door centreren Centreren Om je lichaam en geest op een lijn te brengen is centreren een belangrijke vaardigheid. In eerste instantie is centreren je aandacht naar je een punt 3 tot 5 centimeter
Nadere informatieworkshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen
1. Om welke reden(en) volg je deze workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen in je werk? 4. Waarin blink jij jjmet betrekking
Nadere informatieCalcimatics start steeds met een opwarming. Zo is de overgang dan niet-bewegen naar actief worden niet te bruusk en voorkom je letsels.
CALCIMATICS 1. De opwarming Calcimatics start steeds met een opwarming. Zo is de overgang dan niet-bewegen naar actief worden niet te bruusk en voorkom je letsels. Als een vogel in de lucht - Houding:
Nadere informatiePal Dan Gum oefeningen
Pal Dan Gum oefeningen Deze reeks Pal Dan Gum oefeningen worden al duizenden jaren in China en Korea gebruikt voor het voorkomen van ziektes en de bevordering van een goede gezondheid. Pal Dan Gum oefeningen
Nadere informatie10 minuten training 1 Total Body
10 minuten training 1 Total Body Met deze 10 Minuten training train je het hele lichaam. Alle spiergroepen komen aan bod. Waarom 10 minuten trainingen? Voor veel mensen is het nog steeds moeilijk om een
Nadere informatieSucces en veel plezier toegewenst!
Voorwoord HOE VOER JE EEN OEFENING GOED UIT? Ten eerste door de beweging correct uit te voeren. Dat wil zeggen gecontroleerd en beheerst. Dat wil zeggen eerst de spieren opwarmen ('warming up'). Nooit
Nadere informatieBonus Rapport : Lichaam en geest in balans
Bonus Rapport : Lichaam en geest in balans Lichaam en geest weer in bala ans Wil je echt ontspannen, plof dan niet op de bank maar ontspan actief! Katjaa Callens Denk aub eventjes aan het milieu voor je
Nadere informatie[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]
2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim
Nadere informatieLekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.
Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar
Nadere informatie7 HEERLIJKE ONTSPANNINGSOEFENINGEN
7 HEERLIJKE ONTSPANNINGSOEFENINGEN VOOR THUIS OF OP JE WERK Kom tot rust met deze eenvoudige ontspanningsoefeningen Door te ontspannen krijgt je lichaam de mogelijkheid om zich te herstellen van de dagelijkse
Nadere informatieO m t e b e g i n n e n : V e i l i g h e i d s r e g e l s : G e n i e t e n f o r c e e r n i e t s!
Wanneer doet u deze oefeningen? Doe deze minstens 3 keer per week en al vrij snel voelt u verandering in uw lichaam. Ook krijgt u meer zelfvertrouwen. Naast deze oefeningen zorgt een dagelijkse wandeling
Nadere informatieOefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis
Het is belangrijk om de oefeningen die u in het ziekenhuis hebt gedaan thuis dagelijks voort te zetten. Dit om de gewrichten en spieren in een goede conditie te houden. Probeer op een vast tijdstip te
Nadere informatieAgressie = er wordt steeds een norm overschreden, (door jezelf bepaald) en steeds als negatief ervaren. lichte vormen horen tot het werkveld?
Coenye Patrick Agressie = er wordt steeds een norm overschreden, (door jezelf bepaald) en steeds als negatief ervaren. lichte vormen horen tot het werkveld? = betekenisvol gedrag ( tussen bedoeling van
Nadere informatieHoudingscorrectie Hoofd-nek-schouders-rug
Houdingscorrectie Hoofd-nek-schouders-rug Introductie Dagdagelijkse activiteiten Hoe zit je voor je PC laptop? Heuphoek: 90-120 Neutrale positie van de rug Tafelhoogte o Ellebooghoek: 90 o Tafel 2cm hoger
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieOefeningen en adviezen na een totale heupoperatie
Oefeningen en adviezen na een totale heupoperatie FYSIOTHERAPIE Voelt beter Uw heupgewricht is vervangen door een kunstheup (heupprothese). Een mogelijke complicatie is het uit de kom schieten van de
Nadere informatieGemeenteviering rond Jesaja 9:5b
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent
Nadere informatieTrain your Core Stability with energy lab
Aandachtspunten bij stabiliteitstraining Om effectief de houdingsspieren in de romp te trainen wordt wordt er op krachtuithouding gewerkt. Dit betekent dat er nooit met zware gewichten en korte herhalingen
Nadere informatieBelangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint:
Belangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint: Rek/Strek oefeningen mogen nooit pijn veroorzaken. Mocht u pijn krijgen stop dan onmiddellijk met de oefening. Het is belangrijk om de rek niet
Nadere informatieYogales mei Ademoefening Prana Mudra!
Yogales mei 2019 Staan Plaats de voeten onder de heupen. Je voeten licht naar binnen gedraaid. Je voeten staan stevig op de grond. Voel je in verbinding staan met de aarde. De knieën zijn zacht. Ga met
Nadere informatieJe doel behalen met NLP.
Je doel behalen met NLP. NLP werkt het beste als al je neurologische niveaus congruent zijn. Met andere woorden: congruent zijn betekent wanneer je acties en woorden op 1 lijn zijn met je doelen, overtuigingen,
Nadere informatieJu Jitsu Dõ. Deel 2. Programma Geel. Ju Jitsu Dõ voor de jeugd handleiding. na het uitvoeren van een goede randori behaal je de gele gordel
Ju Jitsu Dõ Deel 2 Programma Geel 1 streepje geel basisvallen 2 streepje geel handgreep polsgrepen wurgbevrijding kraag 3 streepje geel basisworpen 4 streepje geel grondtechnieken na het uitvoeren van
Nadere informatieAgressief gedrag: Spanning tussen twee of meerdere mensen. Er kan materiële, fysische of psychische schade berokkend worden.
Inhoudelijke verwerking: Persoonlijke en teamgerichte veiligheidstechnieken Les 1: Theorie en praktijk THEORIE HOOFDSTUK 1: Inleiding Het hanteren van en/of optimaliseren van een concrete geweldhantering.
Nadere informatieOefeningen voor reumapatiënten
Oefeningen voor reumapatiënten afdeling fysiotherapie U bent bekend met reuma en heeft oefeningen gekregen voor uw ontstoken gewrichten. In deze folder staan deze oefeningen beschreven. Doel van de oefeningen
Nadere informatieCursus Rust. Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambitie KINDERGENEESKUNDE TELEFOONNUMMER 020-512 45 42
Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambitie Het Slotervaartziekenhuis, een opmerkelijk en ambitieus ziekenhuis in Amsterdam. In een informele en vertrouwde omgeving werken wij aan innovatieve medische
Nadere informatieAgressief gedrag. Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken.
Agressief gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is agressief gedrag? Dementie kan ervoor zorgen
Nadere informatieRijtechniek Springen. Fases van de sprong en verlichte zit
Rijtechniek Springen p Fases van de sprong en verlichte zit Doelstelling van de les De student kan de verschillende fases van de sprong benoemen en herkennen. De student kan aangeven hoe de houding van
Nadere informatieIn deze factsheet worden vier vormen van agressie en de daarbij behorende acties door personeel uitgewerkt:
Agressie overzicht In deze factsheet worden vier vormen van agressie en de daarbij behorende acties door personeel uitgewerkt: Verbale agressie Bedreiging Fysieke agressie en geweld Opschaling personeel
Nadere informatieBorstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging
Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging De benadering Bij de benadering is het belangrijk dat er met zoveel mogelijk snelheid het keerpunt ingegaan wordt.
Nadere informatieResultaatgericht communiceren met moeilijke patiënten in de tandartspraktijk. Studieclub NOB 13 december 2018
Resultaatgericht communiceren met moeilijke patiënten in de tandartspraktijk Studieclub NOB 13 december 2018 Folder Tourist Office Canada Moeilijke patiënten? tegenstribbelen betweter agressief claimend
Nadere informatieSpanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia
Spanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia Spanningshoofdpijn wordt veroorzaakt door spierspanningen in de hals, de schouders en het hoofd. De hoofdpijn is vaak
Nadere informatieONTSPANNINGSOEFENINGEN
OEFENING 1: VOEL JE LICHAAM Neem even de tijd jouw lichaam te voelen. Waar zit de spanning? Kan je de spanning beetje bij beetje loslaten? 1. Zorg ervoor dat je even niet gestoord wordt en ga rustig op
Nadere informatie(pdf p. 100, München-manuscript plaat 61). Twee openingen aan de linkerkant
(pdf p. 100, München-manuscript plaat 61). Twee openingen aan de linkerkant Wanneer jullie beiden naar elkaar toekomen door jullie zwaard krachtig te zwaaien, plaats dan je linkervoet naar voor en hou
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE: 1. Voorwoord 2 3. Wat verstaan wij onder agressie 3 4. Agressiebeleid: 4 Bijlage I; Introductiebrief 5
Agressieprotocol Omnia Wonen INHOUDSOPGAVE: Hfd.stuk Paginanr. 1. Voorwoord 2 3. Wat verstaan wij onder agressie 3 4. Agressiebeleid: 4 Bijlage I; Introductiebrief 5 2 1. VOORWOORD Van tijd tot tijd is
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatie小洪拳 XiaoHongQuan - kleine golvende vuistvorm
小洪拳 XiaoHongQuan - kleine golvende vuistvorm De beschrijving hieronder is algemeen en kan afwijken van de manier waarop die in de verschillende scholen geleerd wordt. Opening Je staat recht de voeten zijn
Nadere informatieMobiliserende oefeningen voor thuis
Mobiliserende oefeningen voor thuis Oefeningen om het lichaam zo soepel mogelijk te houden Oefeningen Cervicale wervelkolom HCWK 1) Extensie: Ga rechtop zitten op een stoel en plaats de middelvingers van
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieAutogene Training DE BASIS VAN AUTOGENE TRAINING. Raoul de Bruin WEEK 4.1 OVERWINSLAPELOOSHEID.NL
Autogene Training DE BASIS VAN AUTOGENE TRAINING Raoul de Bruin WEEK 4.1 OVERWINSLAPELOOSHEID.NL Autogene training Blijf rustig is iets wat je vast wel eens tegen jezelf gezegd hebt in een stressvolle
Nadere informatiewat komt er kijken bij een warming up?
wat komt er kijken bij een warming up? tekst: Mike Barrell 1 Waarom moet een les met een warming-up beginnen? De meeste trainers zullen zeggen dat de warming up nodig is om je op een training voor te bereiden,
Nadere informatieVuist maken, binnekant en buitenkant arm bekloppen (losse polsen) Schedel bekloppen
Do In Staand, voeten 50cm uit elkaar. Stevig afstrijken binnenkant arm van schouder naar pols, gevolgd door buitenkant arm van pols naar schouder, zowel rechterarm als linkerarm Vuist maken, binnekant
Nadere informatieTil les, les 2. A : Hogerop in bed verplaatsen bij een persoon die nog veel zelf kan Beginsituatie: Een persoon onderuitgezakt in bed
Til les, les 2 Inhoudsopgave : Algemene instructies : blz. 1 A : hogerop in bed verplaatsen (geleid) actief blz. 1 A 1 : even uit bed blz. 1 A 2 : met een bruggetje blz. 2 A 3 : bruggetje en glijzeil blz.
Nadere informatieHANDIG DE TAAL VAN EEN HOND
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDENTAAL. JE KUNT ER
Nadere informatieToolboxmeeting Agressie & Geweld
Agressie en geweld, seksuele intimidatie en pesten op het werk vormen een aanzienlijk probleem. Uit onderzoek blijkt dat het ziekteverzuim onder slachtoffers van seksuele intimidatie en agressie en geweld
Nadere informatiePECTUS REVALIDATIE. De pectoralisspieren. De rugspieren
PECTUS REVALIDATIE Het doel van de pectus revalidatie (training borst- en rugspieren) is het versterken van de spieren van de borst en de rug en hiermee het verbeteren van je lichaamshouding. De volgende
Nadere informatieFitnessbal training. Kern training / Core stability
Fitnessbal training Kern training / Core stability De spieren van je buik, billen en onderrug vormen de 'kern'. Deze zone is verantwoordelijk voor alle acties waarbij je draait, reikt en buigt en is het
Nadere informatieStoelyoga. Navorming PVI. Basishouding
Stoelyoga Navorming PVI Basishouding Zit met je rug tegen de leuning van de stoel. Je voeten staan stevig op de grond, benen op heupwijdte. Laat je handen ontspannen op je bovenbenen rusten met de palmen
Nadere informatieZwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? voorkom bekkenpijn FYSIOHOLLAND
FYSIOHOLLAND voorkom bekkenpijn Zwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? De therapeuten van FysioHolland geven tips. Veel vrouwen krijgen tijdens of na
Nadere informatie3 Oefeningen Voor Strakke Benen & Billen
3 Oefeningen Voor Strakke Benen & Billen Vooraf 1. Lees eerst de algemene trainingsinstructies, deze vind je als bijlage bij dit schema. 2. Doe altijd een warming up van 10 minuten voordat je gaat trainen.
Nadere informatieMUAYTHAI TECHNIEKEN. 1.1 Links voor positie: Linkervoet voor- rechtervoet achter, ongeveer 50cm tussen beide voeten, deze staan op schouderbreedte.
MUAYTHAI TECHNIEKEN 1.0) Gevechtsposities. 1.1 Links voor positie: Linkervoet voor- rechtervoet achter, ongeveer 50cm tussen beide voeten, deze staan op schouderbreedte. 1.2 Rechts voor positie: Rechtervoet
Nadere informatie2. De V-Beweging De V-Beweging of V-sit is een oefening waarmee je vrijwel alle buikspieren goed kunt trainen.
1. De Halve Banaan De halve banaan is een van de meest populaire buikspieroefeningen. Het is voor beginners een prima oefening om uit te voeren. Hierbij kun je er zelf voor kiezen hoever je bovenlichaam
Nadere informatieYogales maart 2019!! Bewust staan
Yogales maart 2019 Bewust staan Ga staan met je voeten heupbreedte, voorvoeten licht naar binnen, voel hoe de hiel van je voet contact maakt met de grond, voel de buitenkanten van de voet op de grond voel
Nadere informatieUw heupgewricht is vervangen vangen door een kunstheup (heupprothese
Fysiotherapie na een heupoperatie Uw heupgewricht is vervangen vangen door een kunstheup (heupprothese prothese). Een mogelijke complicatie is het uit de kom schieten van de heupprothese. Dit wordt ook
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden
Nadere informatieB a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1
B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen
Nadere informatieTechniek Pieter v/d Hoogenband Stap voor Stap.
Borstcrawl techniek Pieter van den Hoogenband Bon: zwemtrainer.nl, bewerkt door Mark Eligh op 15-3-2013 Techniek Pieter v/d Hoogenband Stap voor Stap. Algemeen geldt voor een goede zwemtechniek dat die
Nadere informatieMaak je klaar voor de lange ontspanning. Pak wat je nodig hebt om comfortabel te liggen.
Yoga januari 2018 Aarde in beweging brengen Ga stevig op de aarde staan met je voeten iets wijder dan heupbreedte. Sluit je ogen. Adem uit aandacht is in de voeten. Verplaats je gewicht van je ene naar
Nadere informatieSimpele oefeningen voor een platte buik. Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit.
Kom in actie >>> Voel je fit >> Simpele oefeningen voor een platte buik kaart 1 Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit. Sit-up >>> Back-Up >>> >>>
Nadere informatieMarlies Verhelst. Geraakt
Marlies Verhelst Geraakt 4 Het bankje Langzaam fietst Aron naar de waterplas. Hij heeft zin in zijn date met Maira. Het is hun eerste afspraakje. Hij zet zijn fiets tegen de prullenbak naast een van de
Nadere informatiemei 2014 vanaf 9 jaar Doe normaal tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof
mei 2014 vanaf 9 jaar Doe normaal tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof Doe normaal 1 Als ik op m n handen sta. Lekker de natuur in ga. Dan roepen ze, dan roepen ze, ze roepen allemaal: Hé, doe normaal.
Nadere informatieHelp, mijn papa en mama gaan scheiden!
Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken
Nadere informatieKINDEREN LEKKER IN HUN VEL
KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een
Nadere informatieInhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51
Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieUitgeverij Schoolsupport ww.schoolsupport.nl
Gewichtheffen Spreidstand met de voeten op schouderbreedte + de armen naast het lichaam. Door de knieën buigen + armen recht naar voren. Hielen blijven op de grond + houd een rechte rug! Let op: je zitvlak
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieAlleen de mens die zich leert te ontspannen, kan creatief zijn en in zijn geest komen de ideeën op met de snelheid van de bliksem.
1) Ontspannen loslaten Ik kom regelmatig mensen tegen die teveel druk en spanning ervaren of overprikkeld zijn. Ze geven aan behoefte te hebben aan meer ontspanning en rust, ze willen dingen makkelijker
Nadere informatieOmgaan met mensen met een beperking
Omgaan met mensen met een beperking makkelijker dan u denkt! Gebruik de juiste woorden! Het is belangrijk dat we iedereen respectvol benaderen en mensen niet reduceren tot hun beperking. Vandaar de termen
Nadere informatieDe trap op of aflopen: Probeer uw lichaam rechtop te houden en niet voorover te kantelen.
GEBRUIKSAANWIJZING Welkom! Een gezonde wervelkolom: Stress en de dagelijkse bezigheden dragen bij aan het ontwikkelen van slechte gewoontes als het gaat om de zorg voor onze wervelkolom. Er zijn bijvoorbeeld
Nadere informatieFysiotherapeutische basisoefeningen
Fysiotherapeutische basisoefeningen na een borstoperatie Na uw borstoperatie kunt u uw arm aan de geopereerde zijde wat minder goed bewegen. Dit kan vooral optreden als de lymfklieren uit uw oksel zijn
Nadere informatie7 fijne yogahoudingen
7 fijne yogahoudingen voor kinderen Bloesem kinderyoga - Ben je jonger dan 7 jaar dan doe je de oefening zonder het benoemen van de ademhaling. - Yoga kan best een uitdaging zijn, dat is ok. Het is belangrijk
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieGa zitten of liggen zodat je je hand op je buik kan leggen, ter hoogte van je navel.
DE TECHNIEKEN) Alle technieken doe je zittend of liggend. Liefst waar het stil of rustig is, of waar je je voor je gevoel even kunt terugtrekken uit gesprekken. Wanneer je je ogen kunt sluiten werkt het
Nadere informatieOefenenprogramma na een HNP (hernia)operatie of een kanaalstenoseoperatie
Oefenenprogramma na een HNP (hernia)operatie of een kanaalstenoseoperatie Inleiding U wordt binnenkort geopereerd aan een hernia en/of stenose in de rug. Rondom deze operatie krijgt u fysiotherapie. In
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia- of stenose operatie
Fysiotherapie na een hernia- of stenose operatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent in het Albert Schweitzer ziekenhuis aan uw rug geopereerd. In deze folder
Nadere informatieRollenspel. Opdracht 1. Opdracht 2. Opdracht 3 6.1.1
6.1.1 Rollenspel Opdracht 1 LICHAAMSTAAL Toon met gebaren en mimiek dat je boos bent. GESPREKSONDERWERP Je vertelt iemand dat je hem of haar wel leuk vindt. Je geeft een aantal complimentjes over wat jij
Nadere informatieStenose- en/of herniaoperatie Oefeningen voor herstel
Stenose- en/of herniaoperatie Oefeningen voor herstel H15.016-01 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Vóór de operatie... 2 Thuis oefenen... 2 Lees deze adviezen vast goed door... 2 De dag van de operatie... 3
Nadere informatieOefeningen terwijl u zit. UMC Utrecht oefengids
Oefeningen terwijl u zit UMC Utrecht oefengids UMC Utrecht oefengids Blijf in beweging tijdens uw opname Iedereen weet wel dat bewegen gezond is. Je wordt er sterker van en je voelt je er beter door.
Nadere informatie