Kabinetsstandpunt advies Grondgebonden melkveehouderij: regionaal maatwerk van de Commissie Herstructurering Melkveehouderij. 1.

Transcriptie

1 Kabinetsstandpunt advies Grondgebonden melkveehouderij: regionaal maatwerk van de Commissie Herstructurering Melkveehouderij 1. Inleiding De ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV), van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) hebben op 17 augustus 2000 de Commissie Herstructurering Melkveehouderij ingesteld. De instelling van deze adviescommissie vloeide voort uit de afspraken die de ministers van LNV en VROM begin 2000 met LTO Nederland hebben gemaakt over het mestbeleid. Bij brief van 25 februari 2000 heb ik u geïnformeerd over de -samen met LTO Nederland- opgestelde positiebepaling inzake de uitwerking en uitvoering van het mestbeleid (Kamerstukken II 1999/2000, , nr. 19). In die positiebepaling hebben beide partijen aangegeven van mening te zijn dat in de melkveehouderij, en met name in de concentratiegebieden, grote bedrijfsaanpassingen nodig zijn. In deze positiebepaling is de afspraak opgenomen een externe commissie te laten adviseren over de noodzakelijke herstructurering van de melkveehouderij. De Commissie Herstructurering Melkveehouderij, onder voorzitterschap van de heer prof.dr. L. Koopmans, had tot taak te adviseren over stimulerende maatregelen, gericht op structurele extensivering en bevordering van de grondgebondenheid van de intensieve melkveehouderij in de concentratiegebieden in Oost- en Zuid-Nederland en in het bijzonder in de gebieden met droge zandgronden. De Commissie heeft op 31 oktober jl. haar advies Grondgebonden melkveehouderij: regionaal maatwerk uitgebracht. Het advies is op 3 november 2000 aangeboden aan uw Kamer (kenmerk van brief: TRCDL/2000/4488). In dit kabinetsstandpunt zal in paragraaf 2 het door de Commissie Herstructurering Melkveehouderij (hierna aan te duiden als Commissie) opgestelde advies worden samengevat. In paragraaf 3 komt het standpunt van het Kabinet aan de orde. 2. Het advies van de Commissie Herstructurering Melkveehouderij De Commissie verwacht dat -onder invloed van het huidige en voorgenomen (mest)beleid en de marktomstandigheden- het niet waarschijnlijk is dat grondgebondenheid op bedrijfsniveau in de concentratiegebieden de komende 10 jaar autonoom wordt bereikt. Naar het oordeel van de Commissie moet geaccepteerd worden, dat naast een extensieve melkveehouderij, ook een intensieve melkveehouderij bestaat die zich de komende jaren vermoedelijk verder zal ontwikkelen. Bedrijfssystemen met zero-grazing zullen zich naar verwachting steeds vaker voordoen. De Commissie is van mening dat er redenen zijn om te streven naar grondgebondenheid, met name in gebieden met een opeenstapeling van duurzaamheidsproblemen. De Commissie denkt hierbij aan: het ammoniakvraagstuk in zones rondom voor verzuring gevoelige natuurgebieden; het verbeteren van de omgevingskwaliteit van gebieden; het in stand houden van weidegang als cultureel erfgoed; het waterbeheer ten behoeve van drinkwaterwinning en wateropslag; het faciliteren van de melkveehouderij bij het aanpassen aan de voorwaarden die het mestbeleid stelt, via de weg van de grondgebondenheid.

2 2 De Commissie acht een beëindigingsregeling niet nodig en adviseert af te zien van generieke maatregelen die de grondgebondenheid op bedrijfsniveau voorschrijven. Zij adviseert de minister van LNV te kiezen voor een gebiedsgerichte benadering. In kwetsbare gebieden, aan te wijzen in het kader van de reconstructie van de concentratiegebieden, dient grondgebondenheid te worden nagestreefd en vervolgens in stand te worden gehouden. Dit geldt ook voor enkele gebieden buiten de reconstructiegebieden zoals de lössgronden in Zuid-Limburg en de droge zandgronden elders in het land. De Commissie stelt voor de versterking van de grondgebondenheid van de melkveehouderij in de kwetsbare gebieden door middel van de volgende instrumenten aan te pakken. 1. Structuurverbetering van de melkveehouderij in de kwetsbare gebieden door middel van bedrijfsverplaatsing (de Commissie is van oordeel dat het om een betrekkelijk klein aantal zal gaan), verbeteren van de verkaveling en maatregelen om in Noord- en Zuidwest-Nederland geschikte vestigingslocaties te creëren om inplaatsing in deze gebieden te bevorderen. 2. De bestemming van de gronden die nu gebruikt worden voor grondgebonden veehouderij in deze gebieden te handhaven in gemeentelijke bestemmingsplannen. Bedrijven die in dit kader in aanmerking komen voor overheidssubsidie zal subsidievoorwaarde grondgebondenheid worden opgelegd. De Commissie adviseert te onderzoeken of door bestemmingswijziging de beschikbare grond ten behoeve van grondgebonden veehouderij kan toenemen. 3. De grondgebonden melkveebedrijven in deze gebieden dienen gebruik te kunnen maken van financiële instrumenten die het perspectief van deze bedrijven vergroot. De Commissie beveelt de volgende instrumenten aan. Het sturen met Europese inkomenstoeslagen (modulatie en nationale enveloppe); agrarisch natuurbeheer; vergoedingen voor wateropslag; fiscale faciliteiten zoals groen beleggen, de Duurzame Ondernemersaftrek, verruiming van de vrijstelling van overdrachtsbelasting en uitstel van afrekening met de fiscus bij emigratie naar Europese lidstaten of preaccessielanden. 4. De grondlasten voor melkveehouders die gaan extensiveren voor de grond die extra in gebruik wordt genomen te verlagen. De Commissie adviseert te onderzoeken of publiekprivate samenwerking met institutionele beleggers mogelijkheden biedt. De belegger koopt vrijkomende grond die alleen uitgegeven mag worden voor grondgebonden melkveehouderij, waarbij de overheid bereid is de belegger een vergoeding te geven voor de waardedaling van de grond, die van deze beklemming uitgaat. De Commissie adviseert voor de sturing in de reconstructiegebieden aan te sluiten bij de aanpak van de reconstructie. Het Rijk stelt de kaders, de reconstructiecommissies maken voorstellen en de provincies beslissen. Het grootste deel van de middelen kan worden ingezet in de reconstructiegebieden. Een ander deel is beschikbaar voor het creëren van vestigingslocaties in de inplaatsingsgebieden en de aanpak in kwetsbare gebieden buiten de reconstructiegebieden. De Commissie adviseert de aanwending van de middelen scherp te volgen en te bewaken of de middelen worden aangewend voor het bevorderen en vervolgens in stand houden van grondgebonden melkveehouderij. 3. Kabinetsstandpunt 3.1 Inleiding Het Kabinet is van mening dat de Commissie een waardevol advies heeft uitgebracht. De Commissie heeft in haar analyse aandacht besteed aan internationale, maatschappelijke en technologische ontwikkelingen die van invloed zijn op de melkveehouderij. De Commissie heeft bovendien realistische en bruikbare adviezen verstrekt.

3 3 Het kabinet onderschrijft de verwachting van de Commissie dat bij ongewijzigd beleid naast een grondgebonden melkveehouderij ook intensieve melkveehouderij zal (blijven) bestaan en zich mogelijk zal uitbreiden. 3.2 Rijksbeleid herstructurering melkveehouderij Het kabinet heeft bij het bepalen van haar standpunt ten aanzien van de herstructurering van de melkveehouderij het advies van de denkgroep Wijffels en het vierde Nationaal Milieubeleidsplan (NMP-4) betrokken. De denkgroep Wijffels adviseert de rol van de grondgebonden veehouderij als beheerder van het landelijk gebied te versterken. Dit is ook de visie van het Kabinet. In NMP-4 wordt de grondgebonden landbouw gezien als een sector die naast primaire producten ook groene diensten levert en voldoet aan gebiedsspecifieke milieunormen. De benadering van de Commissie Koopmans wordt in het NMP-4 onderschreven. De centrale doelstelling van de voorgenomen herstructurering van de melkveehouderij is om de milieukwaliteit te verbeteren. Naast algemene milieukwaliteitseisen zijn er gebiedsspecifiek bijzondere milieukwaliteitseisen gesteld en deze eisen zullen in de toekomst verder worden ontwikkeld. Deze eisen hebben betrekking op gronden die gevoelig zijn voor nitraatuitspoeling (droge zandgronden, in het bijzonder de waterintrekgebieden), gronden die gevoelig zijn voor fosfaatdoorslag (bijv. beekdalen); de ammoniakemissie en -depositie in een zone rond voor verzuring gevoelige delen van de EHS en gebieden waar vernatting wordt nagestreefd. Het Kabinet onderschrijft het advies van de Commissie dat er vanuit het generieke mest- en ammoniakbeleid geen noodzaak is om in het hele land of de concentratiegebieden grondgebonden melkveehouderij op bedrijfsniveau af te dwingen. Het Kabinet heeft afgezien van het generiek voorschrijven van grondgebondenheid op bedrijfsniveau (in de brief van 10 september 1999 aan de Tweede Kamer, Kamerstukken II 1998/99, , nr. 1). Aan een landelijke veebezettingsgrens is niet langer behoefte omdat met het stelsel van mestafzetcontracten ook voor de melkveebedrijven een koppeling wordt gelegd tussen het aantal dieren en de afzetmogelijkheden van de mest. Het daarnaast introduceren van een veebezettingsgrens zou leiden tot een onnodige cumulatie van instrumenten. Het voldoen aan de algemene en gebiedsspecifieke milieukwaliteitseisen in kwetsbare en waardevolle gebieden zal van de melkveehouderij grote bedrijfsaanpassingen vragen. In principe zijn er twee richtingen mogelijk waarlangs de bedrijven zich kunnen aanpassen. Aan de ene kant door middel van een intensieve productiewijze met de dieren op stal, waarbij de schadelijke emissies uit de stal zeer sterk worden gereduceerd. Een andere manier is een grondgebonden productiewijze, waarbij de intensiteit wordt afgestemd op de draagkracht van het gebied en gestreefd wordt naar het sluiten van de kringloop op gebiedsniveau. Het Kabinet is voorstander van deze laatste benadering. De grondgebondenheid op gebiedsniveau biedt een goede uitgangspositie om te voldoen aan de gewenste milieukwaliteit en heeft daarnaast het voordeel dat het goede mogelijkheden in zich heeft voor het versterken van de kwaliteit van het landschap en van de natuur. De grondgebonden melkveehouderij kan groene diensten leveren. Er zijn kansen voor nieuwe perspectieven. Grondgebonden melkveehouderij kan in deze gebieden bijdragen aan maatschappelijk gewenste functies zoals natuur, landschap, voorraden, rust en ruimte. Het Kabinet stelt zich, in kwetsbare en waardevolle gebieden waar sprake is van meerdere, met elkaar samenhangende milieuproblemen, die om een integrale aanpak vragen en waarbij grondgebonden melkveehouderij kan bijdragen aan de oplossing, ten doel het bereiken en behouden van grondgebondenheid op gebiedsniveau in de periode tot 2010 teneinde in deze gebieden de gebiedsspecifieke milieukwaliteit te kunnen realiseren en bij te dragen aan groene diensten.

4 4 Onder grondgebondenheid op gebiedsniveau wordt verstaan een gemiddelde veebezetting per hectare, waarbij de geproduceerde dierlijke mest in het gebied kan worden afgezet met inachtneming van de algemene en gebiedsspecifieke milieukwaliteitsdoelstellingen en waarbij tevens binnen het gebied voldoende ruwvoer wordt geproduceerd. 3.3 Gebiedsgerichte aanpak Het realiseren van de hierboven beschreven doelstelling, gericht op de melkveehouderij, dient onderdeel uit te maken van een integrale gebiedsgerichte aanpak. Een geïsoleerde aanpak van de melkveehouderij alleen zal onvoldoende leiden tot een verbetering van de omgevingskwaliteit. De problematiek van de kwetsbare en waardevolle gebieden doet zich in ieder geval voor in de concentratiegebieden in Zuid- en Oost-Nederland, maar ook in de rest van Nederland kunnen zich regionaal knelpunten voordoen. Het Kabinet stelt voor de provincies een belangrijke rol te geven in de herstructurering van de melkveehouderij. In de reconstructiegebieden zal de herstructurering van de melkveehouderij integraal onderdeel uit gaan maken van het reconstructieproces. De realisatie kan onderdeel worden van de bestuursovereenkomst tussen het Rijk en de provincies voor al het gebiedsgerichte beleid. In deze aanpak stelt het Rijk het toetsingskader vast. Ten aanzien van de reconstructiegebieden kan dit geschieden in het kader van de uitwerking van de rijksuitgangspunten als bedoeld in artikel 10 van de Reconstructiewet. Voor de gebieden buiten de werking van de Reconstructiewet geldt de bestuursovereenkomst als kader. De provincies hebben de taak om kwetsbare gebieden aan te wijzen waar grondgebonden melkveehouderij wordt nagestreefd. In de reconstructiegebieden ligt het voor de hand dat deze sterk geconcentreerd worden in de extensiveringsgebieden, maar het is mogelijk dat ook onderdelen van de verwevingsgebieden zich hiervoor lenen. De provincies nemen in het provinciaal uitvoeringsprogramma voor deze gebieden onder andere de concrete extensiveringsdoelstelling, die in elk gebied zal worden gerealiseerd op de in te zetten instrumenten en de kosten. De plannen worden door het Rijk getoetst aan het hierboven beschreven toetsingskader. In het uitvoeringscontract tussen Rijk en IPO worden de afrekenbare doelen, waaruit blijkt dat grondgebondenheid wordt bereikt (extensivering) en in stand blijft, maatregelen en middelen, vastgelegd. 3.4 Instrumenten Het uiteindelijke doel is een levensvatbare, maatschappelijk gewenste melkveehouderij die naast zuivelproducten ook in staat is andere (collectieve) diensten te produceren. Grondgebondenheid is hiervoor een voorwaarde. Aan deze voorwaarde is nu niet voldaan. Er zijn daarom verschillende instrumenten nodig om het nieuwe perspectief te kunnen bereiken, maar ook om de huidige knelpunten aan te pakken. De provincies kunnen voor het bereiken en behouden van grondgebonden melkveehouderij gebruik maken van een aantal instrumenten. De belangrijkste hiervan worden hierna beschreven. De provincies bepalen vervolgens zelf welke instrumenten zij inzetten en in welke verhouding om de gebiedsdoelstellingen te realiseren. In paragraaf wordt ingegaan op instrumenten die tot doel hebben de extensivering van de melkveehouderij te bevorderen. In paragraaf wordt ingegaan op de mogelijkheden om de grondgebondenheid te behouden. De derde groep betreft initiatieven om de toekomstperspectieven van grondgebonden bedrijven te versterken. In paragraaf wordt hierop ingegaan Het bevorderen van extensivering

5 5 In de kwetsbare en waardevolle gebieden dient extensivering van de melkveehouderij tot stand te komen. Dit vraagt om een gecoördineerd proces van bedrijfsbeëindiging en -verplaatsing enerzijds en bedrijfsontwikkeling van de blijvers gericht op extensivering anderzijds; dit alles ingepast in een integrale ontwikkeling van het gebied. Het creëren van mobiliteit is voor dit proces essentieel. De provincies kunnen hiervoor beschikken over de volgende instrumenten. De Regeling Bedrijfshervestiging en beëindiging. Het Kabinet zal voor dit doel de reikwijdte van de bestaande Regeling Bedrijfshervestiging en beëindiging, die nu uitsluitend benut kan worden voor het realiseren van de EHS en strategische groenprojecten, verbreden zodat deze regeling ook ingezet kan worden ten dienste van extensivering van de melkveehouderij in kwetsbare gebieden. De melkveehouders die van deze regeling gebruikmaken dienen de grond aan te bieden aan BBL die deze weer zal uitgeven aan melkveehouders die gaan extensiveren. Kavelruil (vrijwillig) en herverkaveling (in het kader van Landinrichting en reconstructie van de concentratiegebieden). Door middel van kavelruil en herverkaveling kan vrijkomende grond optimaal worden benut voor extensivering van de blijvers. Kavelruil en herverkaveling kunnen ook benut worden om vormen van grondgebruik die niet goed passen in een kwetsbaar en waardevol gebied uit het gebied te verplaatsen. Hierbij kan gedacht worden aan het verplaatsen van vollegrondsgroenteteelten in gebieden die worden vernat. Vernatte gronden lenen zich nog wel voor grasland. Het creëren van passende inplaatsingskavels in Noord- en Zuid-West-Nederland. In een aantal gevallen zal de behoefte aan uitplaatsing bestaan. Naast een financiële ondersteuning met de hiervoor genoemde regeling, is het van belang dat er passende inplaatsingslocaties in Noorden Zuid-West-Nederland zijn. De verwachting is dat er in deze gebieden voldoende grond voorhanden is voor verplaatsers, maar dat zonder aanvullende inspanningen er een gebrek zal zijn aan passende kavels voor de verplaatsers. Het proces van inplaatsing kan worden bevorderd als in de inplaatsingsgebieden met behulp van het bestaande Landinrichtingsinstrumenten (zoals kavelruil) passende kavels worden gevormd. Hierbij kan tevens de verkaveling van bedrijven in de directe omgeving worden geoptimaliseerd. Het is wenselijk dat BBL enkele inplaatsingskavels in voorraad heeft. De Commissie vraagt aandacht voor de hoge kosten van extensivering voor intensieve melkveebedrijven en adviseert te onderzoeken of er in een publiekprivate samenwerking tussen overheid en institutionele beleggers mogelijkheden zijn om de grondlasten bij extensivering voor de melkveehouders te verlagen. Het Kabinet ziet dat bedrijven die gaan extensiveren voor hoge lasten staan, maar is terughoudend als het gaat om het subsidiëren van deze lasten. Het risico bestaat dat de steun wegvloeit in hogere grondprijzen. Het Kabinet is van plan het bereiken van gebiedsspecifieke milieukwaliteit (bijvoorbeeld in fosfaatverzadigde gronden) te bevorderen. Hierbij is een mogelijkheid om veehouders die extensiveren en tevens voldoen aan extra milieu-eisen financieel te ondersteunen. Een onderzoek naar deze problematiek is wenselijk. Het ministerie van LNV zal op korte termijn de noodzaak en mogelijkheden onderzoeken. Hierbij zal het PPS-bureau landelijk gebied worden betrokken. De Commissie adviseert tevens een onderzoek in te stellen naar het uitstellen van het afrekenen met de fiscus in geval van emigratie naar een Europese lidstaat of preaccessieland, in het geval de vrijkomende grond wordt aangewend in het kader van de extensivering. Het vereenvoudigen van emigratie is een zinvolle gedachte en past ook bij het Europese beleid van vrije vestiging. Echter, op dit moment ziet het Kabinet geen mogelijkheden om het afrekenen met de fiscus bij emigratie achterwege te laten. Zolang niet alle lidstaten dit achterwege laten, stuit dit op bezwaren bij de Europese Commissie. Het niet afrekenen wordt beschouwd als niet toegelaten staatssteun Behoud van grondgebondenheid

6 6 Het is van groot belang dat indien de situatie van grondgebondenheid is bereikt, deze in stand blijft. Het Kabinet is van mening dat in de kwetsbare gebieden de mogelijkheden, die de ruimtelijke ordening biedt om de grondgebonden veehouderij in deze gebieden te versterken, optimaal moeten worden benut. In die gebieden waar de huidige bescherming van grondgebonden veehouderij nog te wensen overlaat, zal deze zo snel mogelijk op peil moeten worden gebracht. De Reconstructiewet biedt daarvoor in de reconstructiegebieden een uitstekend kader. Het reconstructieplan geldt als voorbereidingsbesluit voor aangewezen delen van het reconstructiegebied tot het bestemmingsplan in overeenstemming is gebracht met het reconstructieplan. Buiten de reconstructiegebieden vergt dit een wijziging van het bestemmingsplan. Overigens is uitbreiding of nieuw vestiging van intensieve veehouderij buiten de reconstructiegebieden overwegend adequaat geregeld. De volgende mogelijkheden staan de provincies ter beschikking. Met behulp van ruimtelijke ordening kan uitbreiding en nieuwvestiging van intensieve veehouderijbedrijven, tuinbouw en boomteelt worden geweerd. In de aangewezen gebieden kan een bestemming worden gelegd die alleen grondgebonden melkveehouderij of andere vormen van grondgebonden veehouderij mogelijk maakt. Zolang de bestemming niet is gerealiseerd kan het bestaande gebruik worden voortgezet. Aan bedrijven die extensiveren met steun van de overheid kunnen voorwaarden worden gesteld aan het handhaven van de grondgebondenheid. Vanaf 2005 zullen melkveehouders Europese inkomenssteun gaan ontvangen in verband met de prijsdalingen in het kader van Agenda Dit biedt de mogelijkheid om aan het verkrijgen van de inkomenstoeslagen in deze gebieden voorwaarden te stellen aan de intensiteit van de melkveehouderij (cross-compliance). Het voornemen van het Kabinet is om in het kader van het ammoniakbeleid nieuwvestiging van melkveebedrijven in een zone van 500 meter om voor verzuring gevoelige natuurgebieden te verbieden. In deze zone wordt de groeimogelijkheden van melkveebedrijven beperkt door een emissieplafond per bedrijf. Voor gebieden waar grondgebondenheid wordt nagestreefd, buiten deze zone zijn er op dit moment geen mogelijkheden om nieuwvestiging van melkveebedrijven en intensivering tegen te gaan. Tenslotte zullen aan bedrijven die extensiveren met steun van de overheid voorwaarden worden gesteld ten aanzien van het handhaven van de grondgebondenheid. Het Kabinet is van mening dat met deze instrumenten mogelijkheden om de situatie van grondgebondenheid te kunnen handhaven aanzienlijk zijn, maar niet in alle gevallen toereikend is. Het ontbreekt met name aan mogelijkheden om de intensivering van bestaande melkveebedrijven tegen te gaan. Het Rijk zal daarom samen met de provincies onderzoeken op welke wijze voor deze gebieden een dwingend instrument om uiterlijk in 2010 grondgebondenheid te bereiken kan worden vormgegeven Perspectief bieden voor grondgebonden melkveehouderij De Commissie adviseert om naast het inzetten van gerichte instrumenten in kwetsbare gebieden andere instrumenten te gebruiken om toekomstperspectieven van de grondgebonden melkveehouderij, al dan niet met verbrede doelstellingen, te versterken. Dit past in het streven van het Kabinet om duurzame ontwikkeling te bevorderen. Het Kabinet heeft voor dit doel verschillende instrumenten tot zijn beschikking. Deze instrumenten hebben deels een bredere werking dan grondgebonden bedrijven in kwetsbare en waardevolle gebieden, maar kunnen wel bijdragen aan het versterken van de positie van deze bedrijven. Het betreft de volgende instrumenten. Stimulans Duurzame Landbouw (SDL). Bedrijven die voorloper zijn op het gebied van duurzaamheid en beschikken over een SDL-certificaat komen in aanmerking voor fiscale

7 7 voordelen zoals de Duurzame Ondernemersaftrek (onder de voorwaarde dat de Europese Commissie de regeling goedkeurt). De sector kan certificatieschema s door de Minister laten erkennen. De verwachting is dat grondgebonden milieuvriendelijke bedrijven in staat zullen zijn een SDL-certificaat te verwerven om daarmee fiscale voordelen te kunnen verzilveren. Modulatie. Modulatie genereert middelen door de Europese inkomenssteun af te romen die bestemd kunnen worden voor kwaliteitsverbeteringen op het gebied van milieu, natuur en landschap. In Voedsel en Groen heeft het Kabinet de invoering aangekondigd. In de beleidsbrief Plattelandsbeleid, die na het zomerreces aan de Tweede Kamer wordt aangeboden, zal de minister van LNV ingaan op de inzet van dit instrument. Agrarisch Natuurbeheer. De regering onderzoekt of gebieden, die grote natuureenheden ommantelen en waar het vanuit de optiek van beheer en ontwikkeling van natuur en landschap passend is, kunnen worden opengesteld voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid en reconstructie concentratiegebied (SGB). SGB wordt het subsidiekader voor gebiedsgerichte subsidies. Subsidie kan worden verleend voor activiteiten ten behoeve van verdrogingsbestrijding, waterbeheersing, milieu, verbrede landbouw in door de provincies aangewezen plangebieden. 3.5 Financieel kader Voor de herstructurering van de melkveehouderij heeft het Kabinet in de periode tot en met miljoen gulden (204,2 miljoen euro) beschikbaar gesteld, waarvan 275 miljoen gulden (124,8 miljoen euro) op de begroting van het ministerie van LNV en 175 miljoen gulden (79,4 miljoen euro) op de begroting van VROM. Het zwaartepunt van de besteding zal, gezien de omvang van de problematiek in deze gebieden, liggen in de reconstructiegebieden. Indicatief wordt uitgegaan van 350 miljoen gulden (158,8 miljoen euro) in de reconstructiegebieden en 100 miljoen gulden (45,4 miljoen euro) in de rest van Nederland. De middelen zijn begroot voor de periode volgens het hierna volgende ritme. Meerjarenbegroting herstructurering melkveehouderij (onderdeel van de nitraatgelden) in miljoen gulden (euro s): Totaal 15,0 54,5 60,0 74,5 74,5 74,5 74,5 22,5 450 (6,81) (24,73) (27,23) (33,81) (33,81) (33,81) (33,81) (10,21) (204,20) Voor 2001 is in het kader van de afspraken tussen het Rijk en de provincies over Landinrichting 9,3 miljoen gulden verplichtingenruimte beschikbaar. Hiermee zal in een aantal gebieden ervaring worden opgedaan met extensivering van de melkveehouderij. Deze middelen komen ten laste van de middelen die vanaf 2003 beschikbaar zijn.