Scriptie. Fysiotherapie, Hogeschool van Amsterdam. M.L. Boogaard. J.A. Simons. 7th June 2013 Publication date

Transcriptie

1 DIAGNOSTIEK WERVELKOLOM Scriptie Fysiotherapie, Hogeschool van Amsterdam Auteurs: G.E.K. Akpo M.L. Boogaard Opdrachtgever: H.J.A. Giesen Coaches: J.E. de Vries J.A. Simons 7th June 2013 Publication date

2 Samenvatting Welke fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen, met betrekking tot de mobiliteit van de lumbale wervelkolom en de thoracolumbale overgang, hebben de hoogste betrouwbaarheid en validiteit? G.E.K. Akpo, M.L. Boogaard Amsterdam School of Health Professions Doel Het doel van de studie is het zoeken naar wetenschappelijke literatuur om de betrouwbaarheid en evidentie van fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen in de lumbale wervelkolom en thoracolumbale overgang in kaart te brengen. Methode Er is gezocht in de online databanken (PubMed, Cinahl en Cochrane) doormiddel van systematische zoekstrategie. Hiervoor hebben wij een zoekbox gebruikt. Verticale verbindingen worden verbonden met OR en de horizontale verbindingen met AND. De artikelen zijn geselecteerd volgens vooraf opgestelde criteria. Resultaten De zoekstrategie bracht in totaal 12 bruikbare artikelen (tien op PubMed en twee op Cochrane). Uit deze artikelen hebben wij 10 standaardisaties gebruikt. Aangezien de 12 artikelen allen RCT s zijn, hebben wij deze beoordeeld volgens de beoordelingslijst van Cochrane voor RCT s. de meeste studies hebben symptomatische patiënten gebruikt tijdens hun onderzoek. Conclusie Wij raden voor flexie de fingertip-to-floor test aan, voor extensie raden wij de Modified-Schöber test aan en voor lateroflexie raden wij de lateral body-bending test volgens Viitanen et al. Aan. Wij hebben voor rotatie en passieve fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen geen artikelen kunnen vinden. Sleutelwoorden Wervelkolom, Lumbale wervelkolom, Thoracolumbale wervelkolom, Passief, Actief, Range of Motion, ROM, Mobiliteit. Pagina 2

3 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 3 INLEIDING... 5 ONDERZOEKSVRAAG... 6 Hoofdvraag... 7 METHODE... 8 Inleiding... 8 Databases... 8 Zoekstrategie... 9 In- en exclusiecriteria RESULTATEN Resultaten Pubmed Resultaten Cochrane Resultaten Cinahl BEOORDELING ARTIKELEN STANDAARDISATIES Schöber Test Modified Schöber Test Modified-Modified Schöber Test Fingertip-to-floor test Fingertip-to-floor test Spinal Mouse Zebris CMS Goniometer Lateral body-bending test Lateral body-bending Test DISCUSSIE CONCLUSIE Actieve flexie Actieve extensie Actieve lateroflexie Pagina 3

4 Andere bewegingen Passieve mobiliteit Aanbeveling vervolg VERANTWOORDING BRONVERMELDING BIJLAGE BEOORDELINGSLIJSTEN RCT S Pagina 4

5 INLEIDING Wij, George Akpo en Maaike Boogaard, hebben de interne beroepsopdracht aangenomen van de Hogeschool van Amsterdam van de opleiding tot fysiotherapeut. Op de opleiding fysiotherapie worden diagnostische verrichtingen in de wervelkolom behandeld in FLP-5. In de studiehandleiding van FLP-5 staan geen evidence based fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen met betrekking tot de passieve en actieve range of motion van de wervelkolom. Hier uit zijn opdrachten ontstaan om op dit gebied onderzoek te doen. Deze opdrachten zijn van belang om de meest recente onderzoeken te implementeren in het lesaanbod van de opleiding fysiotherapie. De opdracht is verdeeld in 4 onderzoeksopdrachten: De fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen van de wervelkolom op het niveau van ICD/ICPC; De fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen gericht op de actieve en passieve range of motion van de cervicale wervelkolom en de cervicothoracale overgang; De fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen gericht op de actieve en passieve range of motion van de lumbale wervelkolom en de thoracolumbale overgang; en De fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen van het sacro-iliacaal gewricht op het niveau van ICD/ICPC en ICF. Onder begeleiding van Jan Simons en Janneke De Vries worden deze opdrachten uitgevoerd. De opdrachtgever is Jan Giesen. In dit verslag worden de stappen beschreven die gemaakt zijn tijdens de zoekopdracht naar de fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen gericht op de actieve en passieve range of motion in de lumbale wervelkolom en de thoracolumbale overgang. Pagina 5

6 ONDERZOEKSVRAAG De opdracht vanuit de opdrachtgever luidt als volgt: Het vervaardigen van een handleiding met evidenced based practice fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen van de wervelkolom op het niveau van de ICD/ICPC en op het niveau van de ICF, als voorstel van diagnostische verrichtingen voor een studiehandleiding voor de studenten fysiotherapie. Deze opdracht bleek echter te groot om door één projectgroep uitgevoerd te worden. Daarom is de opdracht opgesplitst in vier beroepsopdrachten, uitgevoerd in tweetallen. De verdeling is te zien in de onderstaande tabel. Naam Wervelkolom Domein Jelrik Coppoolse Denzell ter Smitten George Akpo Maaike Boogaard Bas van den Brink Nathan Ruppert Noel Walda Wesley van Weerdenburg CWK/CTO. LWK /LTO. CWK/CTO en LWK /LTO. SI gewricht. ICF ICD/ICPC ICF en ICD/ICPC Door middel van een literatuuronderzoek zijn er verschillende fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen, gericht op de actieve en passieve mobiliteit van de thoracolumbale overgang (TLO) en lumbale wervelkolom (LWK), beoordeeld op betrouwbaarheid en validiteit. Hiervoor is er gebruik gemaakt van wetenschappelijke artikelen. De wetenschappelijke artikelen zijn beoordeeld aan de hand van beoordelingslijsten van Cochrane. Pagina 6

7 Hoofdvraag Dit product is gemaakt voor de fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen met betrekking tot de mobiliteit van de lumbale wervelkolom en de thoracolumbale overgang op het niveau van de ICF. Hiervoor is een specifiek hoofdvraag opgesteld. Deze luidt als volgt: Welke fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen, met betrekking tot de mobiliteit van de lumbale wervelkolom en de thoracolumbale overgang, hebben de hoogste betrouwbaarheid en validiteit? De PICO die voor deze opdracht is gebruikt, is: Wat zijn de fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen met de hoogste evidentie, betrouwbaarheid (inclusief standaardisatie) en validiteit bij mensen, gericht op het meten van de mobiliteit van de lumbale wervelkolom en thoracolumbale overgang? P: Levende personen. I: Fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen gericht op actieve en passieve mobiliteit in de lumbale wervelkolom en de thoracolumbale overgang. C: De huidige studiehandleiding FLP5. O: Betrouwbaarheid (inter- en intrabeoordelaar) en validiteit (specificiteit en sensitiviteit). Pagina 7

8 METHODE Inleiding De werkgroep heeft gezamenlijk consensus bereikt over de aanpak van het literatuur onderzoek. Hierbij is op dezelfde wijze zoekstrategie opgesteld en gezocht binnen dezelfde databases. Dit is gedaan om heterogeniteit binnen de groepen te beperken. Bij de ICF is de 3 dimensionale (3D) range of motion niet geïncludeerd in de zoekactie. De reden hiervoor dat de werkgroep van mening is dat hier weinig tot geen evidentie voor beschikbaar is en het meetbaar maken van de 3D range of motion moeilijk is. Databases Er is besloten deze databases te gebruiken tijdens het onderzoek: Pubmed Cochrane Cinahl Pagina 8

9 Zoekstrategie Hier onder staat de zoekstrategie die wij gebruikt hebben in Pubmed, Cochrane en Cinahl gevolgd door de uitslagen per database. Verticale verbindingen worden verbonden met OR en de horizontale verbindingen met AND. Tabel zoekactie Box 1 And Box 2 And Box 3 And Box 4 Lumbar Mobility Clinimetrics Review Low back Clinimetric Range of Motion Randomized Controlled Trial Lower back ROM Measurements Randomised Controlled Trial Lumbar spine Arthrometry Measurement Systematic Review Lumbar Motion Reproducibility RCT vertebrae of results Lumbar region Kinematic SR Thoraco-lumbar Kinematics Thoraco lumbar Thoracolumbar In box 1 is de regio van de wervelkolom beschreven, in box 2 staan verschillende termen voor fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen waar het onderzoek op gericht is. Met behulp van box 3 is verzekerd dat informatie met betrekking tot metingen wordt weergegeven. Box 4 geeft publicatietypes weer die wij zoeken. De werkgroep heeft voor deze publicatietypes gekozen vanwege de hoge mate van evidentie. Achteraf gezien zouden wij een 5 e box kunnen toevoegen met de termen passive, active, PROM en AROM. Op deze manier kunnen wij specifieker op de passieve en actieve range of motion zoeken. Het nadeel is dat artikelen, waarin dit niet specifiek wordt vermeld, niet in de resultaten uitkomen. Hier moet een afweging worden gemaakt met betrekking tot de gevonden informatie. Pagina 9

10 In- en exclusiecriteria De artikelen zijn geselecteerd aan de hand van de volgende inclusiecriteria: Publicatie datum: niet voor 2008; Publicatie taal: Engels/Nederlands, andere talen worden door ons niet beheerst; In de abstract is aangegeven dat mobiliteit als uitkomstmaat is gebruikt, als dit niet staat aangegeven als uitkomstmaat, nemen wij aan dat er geen verdere informatie hierover wordt gegeven. Pagina 10

11 RESULTATEN Resultaten Pubmed De resultaten uit de zoekactie in Pubmed leverde de onderstaande resultaten op (zoekactie gedaan op ): Totaal Box 1 Box 2 Box 3 Box Dit zijn de resultaten van de verticale verbindingen. Om de zoekopdracht volledig te maken, werden de horizontale verbindingen bijgevoegd: Box Hieruit kwamen 362 resultaten. Aangezien de afspraak was om artikelen uit de laatste 10 jaar te gebruiken, is er hierop gefilterd. Hieruit kwamen 230 artikelen. In samenspraak met onze coaches is besloten om artikelen op de laatste 5 jaar te filteren. De reden hiervoor was omdat het aantal artikelen uit de zoekactie te hoog was. Vervolgens is de filter aangepast naar de laatste 5 jaar. Dit gaf 119 resultaten. Hierna werden de abstracts doorgelezen en bekeken of mobiliteit als uitkomstmaat is gebruikt, of de naam van de diagnostische verrichtingen staan vermeld en of de artikel een bron bevat met het protocol, de betrouwbaarheid en validiteit. Uiteindelijk kwamen 8 artikelen uit de zoekactie op Pubmed. Resultaten Cochrane Toen er gestart werd met de zoekactie op Cochrane is er besloten om meteen de boxen 1, 2, 3 en 4 samen te voegen. Dit is gedaan om efficiënter te zoeken. Hieronder is een overzicht van de zoekactie (deze zoekactie is gedaan op ): Box = artikelen. + filter van 5 jaar = 385 artikelen. + filter op title, abstract and keywords = 31 artikelen. Van deze artikelen werden, zoals in Pubmed, de abstracts doorgelezen en bekeken of mobiliteit als uitkomstmaat is gebruikt, of de naam van de diagnostische verrichtingen staat vermeld en of de artikel een bron bevat met het protocol, de betrouwbaarheid en validiteit. Uiteindelijk kwamen 4 artikelen uit de zoekactie op Cochrane. Pagina 11

12 Resultaten Cinahl Ook bij Cinahl is de zelfde zoekstrategie toegepast. Box = 2694 artikelen. + filter van 5 jaar = 1721 artikelen. + filter op abstract = 6 artikelen. Bij Cinahl is er geen optie om te zoeken op title, abstract and keywords. Om deze reden is abstract als laatste filter toegevoegd. Uit dit kleine aantal zijn er geen artikelen geselecteerd: Vijf artikelen waren al uit de zoekactie in Pubmed gekomen en het laatste artikel was in het Portugees. Pagina 12

13 BEOORDELING ARTIKELEN De 12 artikelen die aan de in- en exclusie criteria hebben voldaan, zijn beoordeeld aan de hand van beoordelingslijsten van Cochrane. Vanwege het feit dat de 12 geselecteerde artikelen allen RCT s zijn, is alleen de beoordelingslijst voor een RCT gebruikt. De beoordelingslijsten geven inzicht in de kwaliteit van de artikelen. Vervolgens wordt deze beoordeling gebruikt in de argumentatie en eventuele aanbeveling van een fysiotherapeutisch diagnostische verrichting. Voor de beoordelingslijsten wordt er verwezen naar bijlage 1. Deze 12 beoordeelde artikelen verwezen in 10 gevallen naar andere artikelen voor de standaardisaties. In enkele gevallen werd er in die bronnen weer naar andere bronnen verwezen voor de standaardisaties. De gegevens over de betrouwbaarheid en validiteit behorend bij de standaardisaties stonden dan in dezelfde artikelen als de standaardisatie zelf. Pagina 13

14 STANDAARDISATIES Uit de beoordeelde artikelen zijn de bronnen gehaald voor de protocollen. In deze protocollen vermelden wij: Naam van de diagnostische verrichting; De titel en jaartal van de bron; De auteur van de bron; De titel en jaartal van het artikel waaruit de bron verkregen is (het beoordeelde artikel); De patiëntengroep; Uitgangshouding; Instructie en; Inter- en intrabetrouwbaarheid en de validiteit van de diagnostische verrichting. In alle protocollen is naar de bovenstaande informatie gezocht. Er is aangegeven wanneer er geen informatie is over de punten. Pagina 14

15 Schöber Test Titel: Measurement of back movement. Jaar 1969 Auteur: Macrae I.F. en Wright V. Artikel verkregen uit: Additional therapeutic effect of balneotherapy in low back pain. Jaar Patiënten groep: Aantal Leeftijd Gem. lengte Gem. gewicht Warming up: 195 vrouwen en 147 mannen. onbekend. onbekend. onbekend. Nee. Protocol flexie: Uitgangshouding: De proefpersoon staat ontspannen recht op. De lumbosacrale overgang (L5-S1) geïdentificeerd en gemarkeerd op de huid. Ook 10 centimeter boven deze markering wordt er een markering aangebracht op de huid. Instructie: De proefpersoon wordt gevraagd maximale flexie te maken. De afstand tussen de onderste markering en de bovenste markering wordt gemeten in centimeters met een meetlint Hierna kan de proefpersoon weer rechtop komen staan. Flexie Betrouwbaarheid 0.90 Validiteit Onbekend Pagina 15

16 Modified Schöber Test Titel: Measurement of back movement. Jaar Auteur: Macrae I.F. en Wright V. Artikel verkregen uit: (1) Effects of therapeutic ultrasound and electrical stimulation program on pain, trunk muscle strenght, disability, walking performance, quality of life, and depression in patients with low back pain: a randomized-controlled trial. Jaar (2) Clinical effectiveness of aquatic exercise to treat chronic low back pain: a randomized controlled trial. Jaar (3) Aceclofenac-tizanidine in the treatment of acute low back pain: a double-blind, double-dummy, randomized, multicentric, comparative study against aceclofenac alone. Jaar Patiënten groep: Aantal 195 vrouwen en 147 mannen. Leeftijd onbekend. Gem. lengte onbekend. Gem. gewicht onbekend. Warming up: Nee. Protocol flexie: Uitgangshouding: De proefpersoon staat ontspannen recht op. De lumbosacrale overgang (L5-S1) wordt gelocaliseerd en gemarkeerd. Tien centimeter boven deze markering wordt er nog een markering geplaatst. Er wordt een derde markering geplaatst 5 centimeter onder de markering op de lumbosacrale overgang. De afstand tussen de bovenste en de onderste markering is 15 centimeter. Instructie: De proefpersoon wordt gevraagd maximale flexie te maken. De afstand tussen de onderste markering en de bovenste markering wordt gemeten in centimeters met een meetlint Hierna kan de proefpersoon weer rechtop komen staan. Flexie Betrouwbaarheid 0.97 Validiteit Onbekend Pagina 16

17 Modified-Modified Schöber Test Titel: Reliability of the Modified-Modified Schöber and Double Inclinometer Methods for measuring Lumbar Flexion and Extension. Jaar Auteur: Williams R., Binkley J., Bloch R., Goldsmith C.H., Minuk T. Artikel verkregen uit: (1) The effects of stabilizing exercises on pain and disability of patients with lumbar segmental instability. Jaar (2) Role of physical exercise in low back pain rehabilitation: a randomized cotrolled trial of a three-month exercise program in patients who have completed multidisciplinary rehabilitation. Jaar Patiënten groep: Aantal Leeftijd Gem. lengte Gem. gewicht 7 mannen en 8 vrouwen. 25 tot 53 jaar, gemiddeld 36 jaar. 171,3 cm. 72,5 kg. Protocol Flexie Uitgangshouding: De proefpersoon staat rechtop met de schoenen uit en de ogen horizontaal. Verder moeten de armen langs het lichaam hangen. De voeten staan op voetafdrukken van papier welke aan de grond bevestigd zijn en waarvan de hielen op 15 centimeter afstand van elkaar staan. De onderzoeker hurkt achter de patiënt en palpeert met de duim aan beide zijden de SIPS. Er wordt een horizontale lijn getekend tussen de twee SIPS langs de lumbosacrale overgang. Een markering wordt 15 centimeter boven de eerste lijn getekend. Een meetlint wordt gehouden tussen de twee markeringen op de huid. Instructie: Terwijl de onderzoeker het meetlint stevig tegen de huid houdt, wordt de proefpersoon gevraagd voorover te buigen. Wanneer de proefpersoon voorover gebogen staat, wordt de nieuwe afstand tussen de markeringen gemeten. Protocol Extensie Uitgangshouding: De proefpersoon staat rechtop met de schoenen uit en de ogen horizontaal. Verder moeten de armen langs het lichaam hangen. De voeten staan op voetafdrukken van papier welke aan de grond bevestigd zijn en waarvan de hielen op 15 centimeter afstand van elkaar staan. De onderzoeker hurkt achter de patiënt en palpeert met de duim aan beide zijden de SIPS. Er wordt een horizontale lijn getekend tussen de twee SIPS langs de lumbosacrale overgang. Een markering wordt 15 centimeter boven de eerste lijn getekend. Een meetlint wordt gehouden tussen de twee markeringen op de huid. Instructie: Terwijl de onderzoeker het meetlint stevig tegen de huid houdt, wordt de proefpersoon gevraagd de handpalmen op de billen te plaatsen en achterover te buigen. Wanneer de proefpersoon achterover gebogen staat, wordt de nieuwe afstand tussen de markeringen gemeten. Pagina 17

18 Flexie Extensie Inter betrouwbaarheid Intra betrouwbaarheid Onbekend Onbekend Validiteit Onbekend Onbekend Fingertip-to-floor test Titel: Auteur: Artikel verkregen uit: Patiënten groep: Aantal Leeftijd Gem. lengte Gem. gewicht Warming up: Back Performance Scale for the Assessment of Mobility-Related Activities in People With Back Pain. Jaar Strand L.I., Moe-Nilssen R. en Ljunggren A.E. Early physiotherapy intervention in an Accident and Emergency Department reduces pain and improves satisfaction for patients with acute low back pain: a randomised trial. Jaar mensen. Patiënten die langere tijd (>2 maanden tot Ongeveer een jaar) arbeidsongeschikt zijn vanwege musculoskeletale klachten. onbekend. onbekend. onbekend. Nee. Protocol Flexie Uitgangshouding: De proefpersoon staat op de grond met de voeten 10 centimeter uit elkaar. Instructie: De onderzoeker vraagt de patiënt voorover te buigen en de grond proberen te raken met de vingertoppen, terwijl de knieën gestrekt blijven. De afstand tussen de middelvinger en de grond wordt vastgesteld in centimeters. Flexie Inter betrouwbaarheid 0.95 Intra betrouwbaarheid 0.98 Pagina 18

19 Fingertip-to-floor test Titel: Auteur: Artikel verkregen uit: Patiënten groep : Aantal Leeftijd Gem. lengte Gem. gewicht Validity, Reliability, and Responsiveness of thefingertip-to-floor Test. Jaar Caroline Perret MD, Serge Poiraudeau MD, PhD, Jacques Fermanian MD PhD, Marie Martine Lefe`vre Colau MD, Marie Anne Mayoux Benhamou MD PhD, Michel Revel MD. Role of physical exercise in low back pain rehabilitation: a randomized controlled trial of a three-month exercise program in patients who have completed multidisciplinary rehabilitation. Jaar 2010 groep 1: 6 vrouwen en 4 mannen. Gezond. groep 2: 16 vrouwen en 16 mannen. Met lage rug klachten. groep 1: jaar. groep 2: jaar. groep 1: 168 cm. groep 2: 166 cm. groep 1: 63 kg. groep 2: 69 kg. Warming up: Nee. Protocol flexie: Uitgangshouding: De proefpersoon staat recht op, op een 20 centimeter hoge platform, zonder schoenen en met de voeten tegen elkaar aan. Instructie: De proefpersoon wordt gevraagd zo ver mogelijk voorover te buigen, met de knieën, armen en vingers volledig gestrekt. De verticale afstand tussen de top van de middel vinger en het platform wordt gemeten met een meetlint. De afstand wordt met een + geschreven als de proefpersoon niet bij het platform komt en de test wordt met een geschreven als de proefpersoon voorbij het platform gaat. Groep 1 Groep 2 Inter betrouwbaarheid 0.99 Intra betrouwbaarheid 0.99 Validiteit (t.o.v radiografie) Pagina 19

20 Spinal Mouse Titel: Reliability of Spinal Range of Motion in Healthy Boys Using a Skin-Surface Device. Jaar Auteur: Kellis E., Adamou G., Tzilios G., Emmanouilidou M. Patiënten groep : Aantal Leeftijd gemiddeld 10,6. Gem. lengte onbekend. Gem. gewicht onbekend. 81 gezonden kinderen, die geen rugklachten hebben gehad in het verleden. Warming up: Nee. Protocol stand/flexie/extensie/flexie-extensie Uitgangshouding: De meting begint terwijl de proefpersoon ontspannen rechtop staat, vooruitkijkend, de armen hangend naast het lichaam, de knieën normaal geëxtendeerd en de voeten op schouderbreedte uit elkaar. Instructie: Vervolgens vraagt de onderzoeker aan de proefpersoon langzaam zo ver mogelijk voorover te buigen, met het hoofd richting de knieën. Deze beweging wordt cervicaal ingezet. De beenpositie blijft hetzelfde. Als laatst wordt de proefpersoon gevraagd, terwijl de positie van de benen nog steeds hetzelfde blijft, de handen in de zij te plaatsen en het bovenlichaam zoveel mogelijk te extenderen. Stand Flexie Extensie Flexie-Extensie Inter betrouwbaarheid 0,87 0,87 0,66 0,73 Betrouwbaarheid 0,61-0,92 Validiteit onbekend Pagina 20

21 Zebris CMS20 Titel: Auteur: The effects of the mulligan sustained natural apophyseal glide (SNAG) mobilisation in the lumbar flexion range of asymptomatic subjects as measured bij the zebris CMS20 3d-motion analysis system. Jaar Moutzouri M., Billis E., Strimpakos N., Kottika P. en Oldham J.A. Patiënten groep: Aantal groep 1: 49 asymptomatische vrijwilligers, 20 mannen en 29 vrouwen. groep 2: 20 gezonde mensen, 11 mannen en 9 vrouwen. Leeftijd groep 1: 18 tot 32 jaar, gemiddeld 21 jaar. groep 2: 19 tot 23 jaar, gemiddeld 20,7 jaar. Gem. lengte groep 1: onbekend. groep 2: onbekend. Gem. gewicht groep 1: onbekend. groep 2: onbekend. Warming up: Van tevoren wordt 4 tot 5 maal een lumbale flexie uitgevoerd. Protocol Flexie: Uitgangshouding: De twee banden die verbonden zijn met drie ultrageluidszenders die gefixeerd zijn op de romp. Om specifiek de lumbale beweging te meten, wordt één band geplaatst ter hoogte van Th12 en de andere ter hoogte van de SIPS en SIAS. De drie microfoons in een gefixeerd systeem, worden dichtbij geplaatst. Voordat een beweging wordt ingezet moet gezorgd worden dat de informatie van de zenders is gezien. Met de voeten wordt gestaan op gemarkeerde punten. Instructie: De onderzoeker geeft aan wanneer de patiënt de beweging moet inzetten en houdt hierbij de informatie van de zenders in de gaten. De beweging wordt 3 keer uitgevoerd, er wordt met name gekeken naar de tweede en derde uitvoering. Inter-dag betrouwbaarheid Intra-dag betrouwbaarheid Validiteit Flexie en 0.90 Onbekend Pagina 21

22 Goniometer Titel: Auteur: Artikel verkregen uit: Patiënten groep: Aantal Leeftijd Gem. lengte Gem. gewicht Warming up: The influence of the menstrual cycle on the flexibility in practitioners of gymnastics at fitness centers. Jaar Solange Mattos Melegario, Roberto Simão, Rodrigo G.S. Vale, Luiz Alberto Batista en Jefferson S. Novaes The effectiveness of the pilates method: reducing the degree of non-structural scoliosis, and improving flexibility and pain in female college students. Jaar vrouwen. 18 tot 35 jaar, gemiddelde 25,8 jaar. onbekend. onbekend. Nee. Protocol Flexie Uitgangshouding: Recht op zittend met de handen gekruist over de schouders. Instructie: De goniometer wordt geplaatst in het saggitale as. De goniometer trochantor major geplaatst met de vaste arm langs het femur. De beweegbare arm wordt langs de zij van de proefpersoon geplaatst. Er wordt gevraagd om flexie te maken in de rug. De waarde wordt van de goniometer afgelezen. Inter betrouwbaarheid Intra betrouwbaarheid Validiteit Flexie Onbekend Onbekend Onbekend Pagina 22

23 Lateral body-bending test Titel: Clinical Assessment of Spinal Mobility Measurements in Ankylosing spondylitis: A Compact Set for Follow-up and Trials? Jaar Auteur: Viitanen J. V., Heikkila S., KokkoandM-L., Kautiainen H. Artikel verkregen uit: Additional therapeutic effect of balneotherapy in low back pain. Jaar Patiënten groep : Aantal: Leeftijd: Gem. lengte: Gem. gewicht: Warming up: 52 mannen met Ankyloserende spondylitis. 27 tot 69 jaar, gemiddeld 45 jaar. onbekend. onbekend. Nee. Protocol lateroflexie Uitgangshouding: De proefpersoon staat recht op met de hakken, billen en schouders tegen de muur en wordt gedurende de test zo gehouden. Instructie: De proefpersoon wordt gevraagd een lateroflexie beweging te maken in de rug, zonder de hakken van de grond te tillen. Er wordt op de muur een markering geplaatst ter hoogte van de middelvinger. Hierna wordt de hoogte van deze markering gemeten met een meetlint in centimeters. Lateroflexie Inter betrouwbaarheid 0.98 Intra betrouwbaarheid 0.98 Validiteit (t.o.v radiografie) Pagina 23

24 Lateral body-bending Test Titel: Assessment of the progress of the back pain patient. Jaar Auteur: Million R., Hall W., Nilsen K.H., Baker R.D., Jayson M.I.V. Artikel verkregen uit: Aceclofenac-tizanidine in the treatment of acute low back pain: a double-blind, double dummy, randomized, multicentric, comparative study against aceclofenac alone. Jaar Patientengroep: Aantal 15 mensen (zowel mannen als vrouwen) die tenminste 6 maanden of langer last hebben van chronische rugpijn. Leeftijd 18 jaar en ouder. Gem. lengte onbekend. Gem. gewicht onbekend. Warming up: Nee Protocol Lateroflexie (Links rechts): Uitgangshouding: De proefpersoon staat met de voeten 15 centimeter uit elkaar. Instructie: De wijsvingertoppen van de proefpersoon wordt op de eigen beide dijbenen geplaatst. Vanuit deze positie wordt gevraagd om maximaal naar links en rechts te buigen. Het verste punt wat de wijsvinger bereikt, wordt gemarkeerd op de huid. De afstand tussen de hoge en lage markeringen worden aan beide zijden gemeten. Inter betrouwbaarheid Intra betrouwbaarheid Validiteit Lateroflexie Onbekend Onbekend Onbekend Pagina 24

25 DISCUSSIE Wat opgevallen is aan deze resultaten is dat in artikelen waarin de rotatie werd beschreven geen standaardisaties waren vermeld. Passieve mobiliteit werd in de gevonden artikelen alleen segmentaal toegepast maar segmentaal onderzoek viel buiten onze onderzoeksopdracht. Door gebrek aan artikelen met betrekking tot rotatie en passieve mobiliteit kunnen wij hier geen aanbeveling over doen. In de onderstaande tabel ziet u het schematisch overzicht van de betrouwbaarheid en de validiteit van de verschillende testen. Zoals te zien is, zijn er veel gegevens onbekend. Wij denken dat er weinig onderzoek gedaan wordt naar verschillende standaardisaties van de mobiliteit in de lumbale wervelkolom. Dit zou ook de achterliggende reden kunnen zijn waardoor er weinig standaardisaties bekend en gevalideerd zijn. Er zijn geen normwaarden verkregen uit de artikelen die de standaardisaties beschrijven. Verschillende termen hiervoor kunnen in een 6 e box worden geplaatst om specifiek op deze normwaarden te zoeken. Pagina 25

26 CONCLUSIE Actieve flexie Wij raden de Fingertip-to-floor test beschreven door Perret et al. aan als fysiotherapeutisch diagnostische verrichting voor flexie in de lumbale wervelkolom. Dit baseren wij op het feit dat de betrouwbaarheid en validiteit van deze test hoger is (Perret et al. 2001) in vergelijking met de overige hierboven beschreven standaardisaties. Wij dachten eerst dat de Fingertip-to-floor test beïnvloed wordt door de lengte van de hamstrings. Dit is echter minimaal het geval (Erica et al. 2010). Wij zijn van mening dat de meting van de verschillende Schöber testen beïnvloed kunnen worden door de elasticiteit van de huid. Zo zouden er bij de Schöber testen hierdoor ruis kunnen ontstaan waardoor de validiteit niet hoger zou uitkomen dan bij de Fingertip-to-floor test. Het meten met de Spinal Mouse en de ZEBRIS raden wij niet aan. Behalve dat de validiteit niet bekend is, is de betrouwbaarheid van de testen lager in vergelijking met de Fingertip-to-floor test. Over het meten met de goniometer zijn er geen gegevens bekend (Melegario et al. 2006). Actieve extensie Wij raden de Modified-Modified Schöber test (MMS) beschreven door Williams et al. aan als fysiotherapeutisch diagnostische verrichting voor extensie in de lumbale wervelkolom. De Spinal Mouse is een product waar menig fysiotherapeuten niet in kunnen of willen investeren. Er zijn weinig gestandaardiseerde fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen voor extensie in de lumbale wervelkolom. De verrichtingen die wij hebben gevonden zijn de MMS en de Spinal Mouse. Bij beide testen zijn geen gegevens bekend omtrent de validiteit. De betrouwbaarheid van de MMS is hoger (Williams et al. 1993) in vergelijking met de Spinal Mouse (Kellis et al. 2008). Pagina 26

27 Actieve lateroflexie Wij raden de Lateral body-bending test beschreven door Viitanen et al. aan als fysiotherapeutisch diagnostische verrichting voor lateroflexie in de lumbale wervelkolom. Wat wij aan deze uitvoering sterk vinden, is het tegengaan van compensatie tijdens het uitvoeren van de lateroflexie door de drie lichaamspunten tegen de muur te houden. Wij hebben twee gestandaardiseerde fysiotherapeutisch diagnostische verrichting voor lateroflexie in de lumbale wervelkolom gevonden. De Lateral body-bending test beschreven door Million et al. bevat geen gegevens over de betrouwbaarheid en de validiteit. De test beschreven door Viitanen et al. beschikt wel over deze informatie. Andere bewegingen Over actieve rotatie van de lumbale wervelkolom hebben wij geen standaardisaties gevonden. Wel hebben wij in artikelen informatie gevonden over rotatometers, echter bevatten deze artikelen geen standaardisaties. Passieve mobiliteit Artikelen waarin passieve (geleid actief) fysiotherapeutisch diagnostische verrichtingen werden gedaan, zijn wij niet tegengekomen in ons onderzoek. Naar onze mening zou dit kunnen komen doordat dit meer door specialisten wordt gedaan en vanwege moeilijke uitvoeren van deze verrichting. Aanbeveling vervolg Voor een vervolg op deze opdracht, raden wij een aantal punten aan om rekening mee te houden: In het geval van onze opdracht hadden wij er een 5e box aan toe kunnen voegen met de termen passive, active, PROM en AROM. Op deze manier kunnen wij specifieker op de passieve en actieve range of motion zoeken. Het nadeel is dat artikelen, waarin dit niet specifiek wordt vermeld, niet in de resultaten uitkomen. Hier moet een afweging worden gemaakt met betrekking tot de gevonden informatie. Hierbij is onze tip om in eerste instantie zo specifiek mogelijk de boxen voor de zoekactie in te vullen. Wat betreft de bronnen zou een volgende opdracht andere databases (Pedro) en boeken kunnen gebruiken om de informatie in te zoeken. Pagina 27

28 De artikelen waar de protocollen uit worden gehaald, moeten worden beoordeeld. Op deze manier kan de keuze voor een standaardisatie beter worden verdedigd en vergeleken met een andere standaardisatie. Pagina 28

29 VERANTWOORDING Wij, George en Maaike, hebben de taken voor de opdracht altijd gelijk verdeeld. Plan van Aanpak Het Plan van Aanpak hebben wij grotendeels samen geschreven nadat George de eerste versie had geschreven van kwaliteitscriteria, beoordelingscriteria en de competenties, en Maaike de eerste versie van de achtergrondbeschrijving en de opdracht. Wij zijn toen samen gaan zitten en alles zo geschreven dat wij ons er beiden in konden vinden en dachten dat het de bedoeling was. Opdracht De opdracht zelf hebben wij per deel gelijk verdeeld, dus bijvoorbeeld bij het selecteren van artikelen na de zoekopdracht. Hierbij lazen wij allebei een helft van de artikelen. De standaardisaties hebben wij zo goed als gelijk verdeeld en uitgewerkt. Het beoordelen van de artikelen hebben wij samen gedaan, zo ook het schrijven van het product zelf. Presentatie Tijdens de presentatie heeft Maaike de algemene inleiding van het project gedaan. George heeft van onze opdracht de inleiding, discussie en de conclusie gedaan. Maaike vertelde de opdracht, de methode en de resultaten. Communicatie Het contact met de coaches en de opdrachtgever, heeft George op zich genomen. Zo had Maaike het contact gehouden met de andere leden van het project. Pagina 29

30 BRONVERMELDING Alves de Araujo ME, Bezerra da Silva E, Bragade Mello D, Cader SA, Shiguemi Inoue Salgado A, Dantas EH. The effectiveness of the Pilates method: reducing the degree of non-structural scoliosis, and improving flexibility and pain in female college students. J.Bodyw Mov.Ther. 2012;16(2): Davis JC,Jr, Gladman DD. Spinal mobility measures in spondyloarthritis: application of the OMERACT filter. J.Rheumatol. 2007;34(4): Dogan M, Sahin O, Elden H, Hayta E, Kaptanoglu E. Additional therapeutic effect of balneotherapy in low back pain. South.Med.J. 2011;104(8): Dundar U, Solak O, Yigit I, Evcik D, Kavuncu V. Clinical effectiveness of aquatic exercise to treat chronic low back pain: a randomized controlled trial. Spine (Phila Pa.1976) 2009;34(14): Durmus D, Durmaz Y, Canturk F. Effects of therapeutic ultrasound and electrical stimulation program on pain, trunk muscle strength, disability, walking performance, quality of life, and depression in patients with low back pain: a randomized-controlled trial. Rheumatol.Int. 2010;30(7): Hallegraeff JM, de Greef M, Winters JC, Lucas C. Manipulative therapy and clinical prediction criteria in treatment of acute nonspecific low back pain. Percept.Mot.Skills 2009;108(1): Henchoz Y, de Goumoens P, Norberg M, Paillex R, So AK. Role of physical exercise in low back pain rehabilitation: a randomized controlled trial of a three-month exercise program in patients who have completed multidisciplinary rehabilitation. Spine (Phila Pa.1976) 2010;35(12): Javadian Y, Behtash H, Akbari M, Taghipour-Darzi M, Zekavat H. The effects of stabilizing exercises on pain and disability of patients with lumbar segmental instability. J.Back Musculoskelet.Rehabil. 2012;25(3): Kellis E, Adamou G, Tzilios G, Emmanouilidou M. Reliability of spinal range of motion in healthy boys using a skin-surface device. J.Manipulative Physiol.Ther. 2008;31(8): Lau PM, Chow DH, Pope MH. Early physiotherapy intervention in an Accident and Emergency Department reduces pain and improves satisfaction for patients with acute low back pain: a randomised trial. Aust.J.Physiother. 2008;54(4): Masiero S, Bonaldo L, Pigatto M, Lo Nigro A, Ramonda R, Punzi L. Rehabilitation treatment in patients with ankylosing spondylitis stabilized with tumor necrosis factor inhibitor therapy: a randomized controlled trial. J.Rheumatol. 2011;38(7): Moutzouri M, Billis E, Strimpakos N, Kottika P, Oldham JA. The effects of the Mulligan Sustained Natural Apophyseal Glide (SNAG) mobilisation in the lumbar flexion range of asymptomatic subjects as measured by the Zebris CMS20 3-D motion analysis system. BMC Musculoskelet.Disord. 2008;9: Pareek A, Chandurkar N, Chandanwale AS, Ambade R, Gupta A, Bartakke G. Aceclofenac-tizanidine in the treatment of acute low back pain: a double-blind, double-dummy, randomized, multicentric, comparative study against aceclofenac alone. Eur.Spine J. 2009;18(12): Pagina 30

31 BIJLAGE BEOORDELINGSLIJSTEN RCT S Titel: Aceclofenac-tizanidine in the treatment of acute low back pain: a double-blind, double dummy, randomized, multicentric, comparative study against aceclofenac alone Auteurs: A. Pareek, N. Chandurkar, A.S. Chandanwale, R. Ambade, A. Gupta, G. Bartakke Bron: European Spine Journal Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: het gebruik van Tizanidine en Aceclofenac als combinatie bij patiënten met acute lage rugpijn. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): Het gebruik van Aceclofenac alleen. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? Pagina 31

32 [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige followup beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? Pagina 32

33 Titel: Early physiotherapy intervention in an Accident and Emergency Department reduces pain and improves satisfaction for patients with acute low back pain: a randomised trial. Auteurs: Lau P.M., Chow D.H., Pope M.H. Bron: The Australian journal of physiotherapy Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: De groep (met acute lage rugpijn) kreeg al vroeg fysiotherapeutische interventies, bestaande uit educatie, geruststelling, pijn management, mobiliteitstraining, interventie therapie, looptraining en loophulp wanneer dit geïndiceerd was. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): De controle groep kreeg alleen looptraining en wanneer dat geïndiceerd was ook loophulp. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Nee 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar? Pagina 33

34 , maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige followup beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? Pagina 34

35 Titel: The effects of stabilizing exercises on pain and disability of patients with lumbar segmental instability verwijzing. Auteurs: Y. Javadian, H. Behtash, M. Akbari, M. Taqhipour-Darzi, H. Zekavat Bron: Journal of Back en Musculoskeletal rehabilitation Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: Geroutineerde oefeningen met stabiliteitsoefeningen, 8 weken lang bij lumbale segmentale instabiliteit. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): Geroutineerde oefeningen bij lumbale segmentale instabiliteit. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? [X] Nee 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd Pagina 35

36 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige followup beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden Pagina 36

37 Titel: Additional therapeutic effect of balneotherapy in low back pain. Auteurs: Dogan, Murat MD, Sahin, Ozlem MD, Elden, Hasan MD, Hayta, Emrullah MD, Kaptanoglu, Ece MD Bron: Southern Medical Journal Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: Het effect van balneotherapie in combinatie met fysiotherapie bij chronisch lage rugpijn. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): Drie weken fysiotherapie als enige behandeling bij chronische lage rug pijn. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Nee 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd Pagina 37

38 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige followup beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden Pagina 38

39 Titel: Role of physical exercise in low back pain rehabilitation: a randomized controlled trial of a three-month exercise program in patients who have completed multidisciplinary rehabilitation. Auteurs: Yves Henchoz, MS, Pierre de Goumoëns, MD, Michael Norberg, MD, Roland Paillex, PT, MS, and Alexander K. L. So Bron: Spine, volume 35, number 12 Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: een multidisciplinaire revalidatie programma van 3 maanden Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): een routine follow-up VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige follow-up beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? Pagina 39

40 / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? Pagina 40

41 Titel: The effectiveness of the Pilates method: Reducing the degree of non-structural scoliosis, and improving flexibility and pain in female college students. Auteurs: Maria Erivania Alves de Araujo, Eirez Bezerra da Silva, Danielli Bragade Mello, Samaria Ali Cader, Afonso Shiguemi Inoue Salgado, Estelio Henrique Martin Dantas. Bron: Journal of Bodywork and Movement Therapies Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: een protocol van therapeutische oefeningen gebaseerd op de pilates methode is 2x per week, 60 minuten per sessie, 3 maanden uitgevoerd. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): de mate van scoliose, flexibiliteit en pijn is gemeten. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Nee 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige follow-up beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? Pagina 41

42 [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? Pagina 42

43 Titel: effects of therapeutic ultrasound and electrical stimulation program on pain, trunk muscle strength, disability, walking performance, quality of life, and depression in patients with low back pain: a randomized-controlled trial. Auteurs:.Dilek Durmus, Yunus Durmaz, Ferhan Canturk Bron: Rheumatolology international Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: ultrageluid, electrische stimulatie en fysiotherapie wordt toegepast op de patiënt. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): Alleen fysiotherapeutische oefeningen. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Nee 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? [X] Nee 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige follow-up beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? Pagina 43

44 / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? Pagina 44

45 Titel: The effects of the Mulligan Sustained Natural Apophyseal Glide (SNAG) mobilization in the lumbar flexion range of asymptomatic subjects as measured bij the Zebris-CMS20 3-D motion analysis system. Auteurs: Maria Moutzouri, Evdokia Billis, Nikolaos Strimpakos, Polixeni Kottika and Jacqueline A Oldham Bron: BMC Musculoskeletal disorders Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: Vergroting van de Lumbale ROM door middel van SNAG. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): vergroting van de lumbale ROM door middel van SHAM. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige follow-up beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? Pagina 45

46 [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? Pagina 46

47 Titel: Clinical effectiveness of aquatic exercise to treat chronic low back pain: a randomized controlled trial. Auteurs: Dundar O., Solak O., Yigit I., Evcik D., Kavuncu V. Bron: Spine Beoordeling van de validiteit Korte beschrijving van de interventie: Therapeutische oefeningen in het water, 33 graden, 5 keer per week voor 4 weken lang, bij chronische lage rug pijn. Korte beschrijving van de controlebehandeling(en): Eén keer oefeningen op het droge en vervolgens met geschreven advies thuis verder, bij chronische lage rugpijn. VALIDITEIT 1. Was de toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd? 2. Degene die patiënten in het onderzoek insluit hoort niet op de hoogte te zijn van de randomisatievolgorde. Was dat hier het geval? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 3. Waren de patiënten geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 4. Waren de behandelaars geblindeerd voor de behandeling? 5. Waren de effectbeoordelaars geblindeerd voor de behandeling? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden 6. Waren de groepen aan het begin van de trial vergelijkbaar?, maar in de analyses is hiervoor wel gecorrigeerd, en in de analyses is hiervoor niet gecorrigeerd 7. Is van een voldoende proportie van alle ingesloten patiënten een volledige follow-up beschikbaar? Is selectieve loss-to-follow-up voldoende uitgesloten? Pagina 47

48 / loss-to-follow-up niet beschreven 8. Zijn alle ingesloten patiënten geanalyseerd in de groep waarin ze waren gerandomiseerd? 9. Zijn de groepen, afgezien van de interventie, gelijk behandeld? [X] Te weinig informatie in het artikel om dit te beantwoorden Pagina 48