Gegeneraliseerde Hypermobiliteit (GHM) Een variatie van normale gewrichtsmobiliteit, waarbij de Range of Motion groter is dan gemiddeld (+2SD)

Transcriptie

1 Gegeneraliseerde Hypermobiliteit (GHM) Kinderfysiotherapie bij het hypermobiliteitssyndroom Een variatie van normale gewrichtsmobiliteit, waarbij de Range of Motion groter is dan gemiddeld (+2SD) Femke van Gastel Kinderfysiotherapeut Erasmus MC Sophia (Am. Assoc. Orth. Surgeons. Joint motion: method of measuring and recording. 1965) Gegeneraliseerde Hypermobiliteit (GHM) Hypermobiliteitssyndroom (HMS) Te meten middels Beighton-score Afkappunt op de Beighton: - 4 t/m 9 jaar: 5 punten - Vanaf 9 jaar: 4 punten - hypermobiliteit in > 4 gewrichten - met pijnklachten langer dan 3 mnd - zonder orthopedische, reumatologische, neurologische, metabole of collageenaandoening (van der Giessen et al., J Rheumatol 2001 Dec;28(12): ) (Grahame, R., et al. J Rheumatol 2000 Jul. 27(7): ) HMS diagnostische criteria (vlgs Brighton) HMS diagnostische criteria (vlgs Brighton) Major-kenmerken 1. Gewrichtspijn in meerdere gewrichten 2. Soepelheid in 4 gewrichten Major-kenmerken 1. Gewrichtspijn in meerdere gewrichten 2. Soepelheid in 4 gewrichten Minor-kenmerken 1. Morfologische kenmerken 2. Musculoskeletale letsels 3. Hyperlaxiteit bindweefsel Minor-kenmerken Morfologische kenmerken Musculoskeletale letsels Hyperlaxiteit bindweefsel 1

2 Diagnostische criteria (vlgs Brighton) HMS diagnostische criteria (vlgs Brighton) Major-kenmerken 1. Gewrichtspijn in meerdere gewrichten 2. Soepelheid in 4 gewrichten Major-kenmerken 1. Gewrichtspijn in meerdere gewrichten 2. Soepelheid in 4 gewrichten Minor-kenmerken Morfologische kenmerken Musculoskeletale letsels Hyperlaxiteit bindweefsel Minor-kenmerken Morfologische kenmerken Musculoskeletale letsels Hyperlaxiteit bindweefsel Afkappunten Beighton-score Uitvoering Beighton Wisselende afkappunten voor kinderen: Variërend van 4 tot 7 Grahame et al 2000: afkappunt 4 Van der Giessen et al 2001: leeftijd 4-9 afkappunt 5 Smits-Engelsman et al 2011: leeftijd 6-12 jaar afkappunt 7 Variatie in uitvoering Geen gestandaardiseerd protocol voor kinderen Passief rekken of zwaartekracht? Voorheen geen consensus Vooralsnog geen consensus Gestandaardiseerd Protocol Beighton 1. Duim Uitgangspositie: 90º anteflexie schouder, extensie elleboog, onderarm in pronatie Uitvoering: Passieve appositie van duim richting flexorenzijde van onderarm door onderzoeker + = duim komt evenwijdig tegen onderarm - = onderarm wordt niet of gedeeltelijk geraakt (Smits-Engelsman 2011 et al, J Pediatrics 2011,158(1), ) 2

3 2. Pink Uitgangspositie: Elleboog 90º. Onderarm geproneerd rustend op tafel. Uitvoering: Passieve dorsaalflexie door onderzoeker +: 90 graden 3. elleboog Uitgangspositie: 90º anteflexie schouder, onderarm geproneerd Uitvoering: Passieve hyperextensie elleboog door onderzoeker + = hyperextensie 10º 4. Knie Uitgangspositie: Patiënt in rugligging Uitvoering: Passieve hyperextensie van de knie door onderzoeker + = hyperextensie 10º 3

4 5. Wervelkolom Uitgangspositie: Patiënt in stand Uitvoering: Voorwaartse flexie van de romp met de knieën gestrekt, handpalmen richting de grond bewegen. + = de handpalmen rusten plat op de vloer, knieën zijn gestrekt. Fysiotherapie & hypermobiliteitssyndroom Waarom kinderfysiotherapie? pijn instabiliteit problemen spel, gymnastiek en sport vermoeidheid inactieve levensstijl 1/3 motorische achterstand angststoornissen en/of chronisch pijnsyndroom State of the Art Spierkracht: meten Beperkte evidence voor het verbeteren van: - Spierkracht - Proprioceptie/stabiliteit - Conditie - Motorische ontwikkeling? Spierkracht overwegend > MRC 4 Daarom meten m.b.v.: Hand Held Dynamometrie Functionele spierkrachttesten - Evaluatief - Discriminatief 4

5 Functionele spierkrachttesten Functionele spierkrachttesten Lateral step up, sit to stand, halfkneel to stand Lateral step up, sit to stand, halfkneel to stand (Verschuren et al 2006) Triple Hop Distance test Evaluatief (Verschuren et al 2006) Triple Hop Distance test Evaluatief (Reid et al 2007, Hemler et al 2013) (Reid et al 2007, Hemler et al 2013) Timed Testen: 9 mtr rennen, opstaan van grond (Beenakker et al 2005) Functional Strength Measurement (FSM) Discriminatief Timed Testen: 9 mtr rennen, opstaan van grond (Beenakker et al 2005) Functional Strength Measurement (FSM) Discriminatief (Aertsen-Verhoef 2014?) (Aertsen-Verhoef 2014?) FSM FSM Normwaarden van 4 tot 10 jaar Valide en betrouwbaar bij hypermobiliteitssyndroom Spierkracht trainen Spierkracht Naast specifiek ook functioneel trainen Trainingsparameters voor effectief krachttrainingsprogramma bij kinderen Frequentie Intensiteit Aantal herhalingen Aantal sets 1-3 Verschillende oefeningen 2-3 x per week 70% van 1 repetitiemaximum 6-8 Taakspecifiek aansluitend aan hulpvraag Aanspraak op motorische vaardigheden, parametrisatie, coördinatie (Faigenbaum et al. Pediatrics 1999;104:e5)) 5

6 Literatuur Groep 1: neutraal Groep 2: hyperextensie Exercise in children with joint hypermobility syndrome and knee pain: a randomised controlled trial comparing exercise into hypermobile versus neutral knee extension Pijn Pijn Spierkracht Spierkracht CHQ Fysieke fitheid CHQ Zelfvertrouwen Psychosoc. Funct. Gedrag (Pacey et al. Pediatric Rheumatology 2013, Proprioceptie / Stabiliteit Proprioceptie / Stabiliteit Vermogen om gewrichtshoek (blind) te reproduceren en/of de drempel waarop een passieve beweging (blind) gedetecteerd kan worden. Informatie uit mechanosensoren: spier, huid, gewrichtskapsel, pezen HMS: meer rek in weefsel mogelijk alvorens mechanosensoren geprikkeld worden Meetbaar? Proprioceptie niet meetbaar door fysiotherapeut Stabiliteit beperkt meetbaar middels functionele testen Trainbaar? Geen evidence dat proprioceptie trainbaar is Wel aanwijzingen verbetering stabiliteit middels neuromusculair trainen. Neuromusculaire training Neuromusculaire training Verbeteren van de competentie van spieren om snel te reageren op mechanische veranderingen. - Efficiënt afstemmen van co-contracties op standsveranderingen. - Trainen van coördinatie van agonisten en antagonisten rondom instabiele gewrichten. 6

7 Neuromusculaire training 1) Train taakspecifiek 2) Begin statisch, daarna dynamisch 3) Dynamisch: eerst langzaam, daarna snel Kwaliteit belangrijker dan kwantiteit 4) Eerst met behulp van visus, daarna zonder 5) Bij aanvang zonder vermoeidheid, later met vermoeidheid Conditie testen Conditietraining Taakspecifieke testen passend bij hulpvraag: FITT-factoren voor kinderen: Wandelen: 6 minuut wandeltest Rennen: Bruce-protocol Fietsen: Godfried of PWC170 Frequentie Intensiteit Intensiteit intervaltraining Tijdsduur Lengte van programma s >3-4 x per week >80% van de maximale HF, waarbij in onderzoeken waar met hogere intensiteit werd getraind de grootste vooruitgang werd geboekt Maximaal met een duur van 20 seconden minuten 4 weken tot 18 maanden ( 4 wk: + 18%: 18 md +19% VO2max) (Baquet et al. Sports Med. 2003; 33; )) Conditietraining Wanneer stoppen met fysiotherapie? FITT-factoren voor kinderen Taak- en context specifiek Aanvankelijk voorzichtig met luxerende momenten Toewerken naar sport & participatie Bereiken hulpvraag kind Bereiken plateau Overdracht sport / Fitkids etc. Bij aanhoudende pijn, angst voor bewegen multidisciplinair traject 7

8 Take Home Message Met de juiste training en begeleiding kunnen ook kinderen met HMS tot grote hoogtes komen 8