Avans Hogeschool. HBO-Bachelor Chemische Technologie en Ad Chemische Technologie

Transcriptie

1 Avans Hogeschool HBO-Bachelor Chemische Technologie en Ad Chemische Technologie Netherlands Quality Agency (NQA) December 010

2 /77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

3 Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Avans Hogeschool Opleidingen Ba Chemische Technologie + Ad Chemische Technologie Varianten BA: voltijd/ duaal; AD: duaal Croho-nummer 3475 (Ba) (Ad) Locatie Breda Auditdatum 7 oktober 010 Auditteam De heer dr. G.P. (Ger) van der Laan (vakdeskundige en dagvoorzitter) De heer dr.ir. C.J.A.L. (Cyriel) Mentink (vakdeskundige) De heer T.M.J. (Tom) Oudenhoven (studentlid auditteam) Mevrouw drs. L. (Linda) van der Grijspaarde (NQA-auditor) Door Avans Hogeschool is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie en het Ad-programma Chemische Technologie te Breda. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Doelstellingen De bacheloropleiding kent twee varianten: de voltijd en de duale variant. De vierjarige duale variant bestaat uit twee delen te weten: de tweejarige Vakopleiding Procesindustrie-D (VaPro-D) en de daarop aansluitende tweejarige bacheloropleiding, jaar 3 en 4. Het Ad-programma valt samen met de eerste twee jaar van de duale variant. De opleiding behoort tot het domein Bachelor of Applied Science, één van de vier technische bachelordomeinen. Voor het domein Bachelor of Applied Science zijn landelijk acht competenties geformuleerd op basis van landelijke beroeps- en opleidingsprofielen. De opleidingen Chemische Technologie hebben landelijk de keuze gemaakt om zes van de acht landelijk geformuleerde competenties te hanteren: onderzoeken, ontwikkelen, zelfsturing, experimenteren, beheren en managen. De opleiding heeft de competentie adviseren toegevoegd voor de borging van de brede bachelor. Het Ad-traject kent een set competenties bestaande uit zes landelijke competenties (onderzoeken, experimenteren, beheren, leidinggeven, zelfsturing en ontwikkelen) aangevuld met de competenties NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 3/77

4 adviseren en instrueren. De competentieset van de duale variant t/m VaPro-D is vastgesteld in het landelijk overleg, dat onder auspiciën valt van de VaPro. Hier volgt de opleiding de landelijke afspraak. Voor de duale variant (derde en vierde jaar) gelden de zeven competenties van de voltijdse variant. De voltijdopleiding en de duale variant hebben overtuigend aangetoond dat de nagestreefde eindcompetenties aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het Ad-traject heeft geen koppeling gelegd met de Dublin descriptoren voor de Short Cycle. De competenties zijn besproken met vertegenwoordigers uit het werkveld. Programma De programma s van de voltijd- en van de duale variant zijn een goede afspiegeling van de competenties. De inhoud van zowel het voltijdprogramma als van de duale variant getuigt volgens het auditteam van het vereiste niveau. De gehanteerde literatuur en opdrachten die worden uitgevoerd, zijn hier bewijzen van. Hoewel er op dit moment geen lector is, draagt het lectoraat in voldoende mate bij aan de invulling van de programma s. Het programma kent een logische, samenhangende opbouw, gebaseerd op de vier leerlijnen van De Bie (001), te weten: de conceptuele leerlijn waarbij aan de body of knowledge gewerkt wordt, de vaardigheden leerlijn waarbij aan de body of skills gewerkt wordt, de integrale leerlijn waarbij gewerkt wordt aan beroepsvraagstukken en de reflectie leerlijn met de focus op competentieontwikkeling. Centraal in het onderwijsmodel staan de proftaken en de minoren. De studielast van de voltijdopleiding, het Ad-traject en de duale variant is reëel, belemmeringen in de studievoortgang worden effectief aangepakt. De proftaken en minoren komen in samenwerking met het werkveld tot stand. De programma s sluiten goed aan bij de kwalificaties van instromende studenten. De kwaliteit van de toetsing wordt op diverse manieren bewaakt. Het auditteam constateert dat de opleiding sterk inzet op kwaliteitsverbetering van de toetsing, maar plaatst toch verschillende kanttekeningen bij de toetsing zoals die op dit moment plaatsvindt. De kwaliteit van beoordelingscriteria en de borging van de kwaliteit van toetsing is nog niet aan de maat. De beoordeling van de afstudeerwerkstukken is adequaat. Bij de Ad-eindwerkstukken worden de competenties onvoldoende expliciet getoetst. Inzet van personeel Er is voldoende personele capaciteit aanwezig om het onderwijs naar wens te verzorgen. Het onderwijs wordt verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Via diverse onderdelen van het programma (zoals de proftaken, de stage en het afstuderen) en via docentstages komen de docenten tijdens de opleiding in aanraking met de beroepspraktijk. De kwaliteit van het docententeam is voldoende, hoewel niet alle docenten op didactisch gebied voldoende zijn onderlegd. Voorzieningen De voorzieningen zijn toereikend voor de opleiding om het voltijdprogramma naar wens uit te voeren. Het aantal basislaboratoriumfaciliteiten is aan de magere kant. De duale variant maakt gebruik van dezelfde faciliteiten als de voltijdopleiding. 4/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

5 De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten is op orde. De opleiding kent verschillende goed functionerende vormen van zowel begeleiding als informatievoorziening. Interne kwaliteitszorg De Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM), waar de opleiding onder valt, heeft een complex, maar degelijk kwaliteitszorgsysteem opgesteld. De opleiding hanteert op basis daarvan een aantal passende evaluatie-instrumenten. De opleiding heeft kwantitatieve streefnormen geformuleerd voor de evaluaties. Het auditteam mist jaarplannen op opleidingsniveau en een verantwoording voor geleverde kwaliteit op opleidingsniveau. De opleiding maakt aan de hand van verschillende documenten voldoende duidelijk dat verbetermaatregelen worden ingezet naar aanleiding van diverse evaluaties onder betrokkenen. Resultaten Zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve resultaten van de opleiding laten alles overziend een positief beeld zien over de opleidingen. Het niveau van de afstudeerwerkstukken is voldoende. De opleiding heeft streefcijfers voor het onderwijsrendement vastgesteld. De rendementen van de opleiding voldoen op verschillende punten nog niet aan de streefcijfers. De opleiding onderneemt actie om de rendementen te verbeteren. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie en het Ad-programma van Avans Hogeschool aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk. NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 5/77

6 6/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

7 1 Basisgegevens 9 Beoordeling 11.1 Doelstellingen van de opleiding 11. Programma 16.3 Inzet van personeel 31.4 Voorzieningen 35.5 Interne kwaliteitszorg 38.6 Resultaten 4 3 Bijlagen 47 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 49 Bijlage Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 53 Bijlage 3 Bezoekprogramma 57 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 58 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 65 Bijlage 6 Overzicht programma s 74 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 7/77

8 8/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

9 1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie en het verwante Ad-programma zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Avans Hogeschool. Status instelling Bekostigd 3. Naam opleiding in CROHO Chemische Technologie (Ba en Ad) 4. Registratienummer in CROHO 3475 (Ba) (Ad) 5. Oriëntatie en niveau Hbo-bachelor + Associate Degree 6. Aantal studiepunten Afstudeerrichting(en) Procesvoering en procesoptimalisatie 8. Locatie Breda 9. Code of conduct Avans hogeschool heeft de Code of conduct getekend. 10. Variant BA: Voltijd/ duaal; AD: duaal 11. Inhoudelijk profiel opleiding De opleiding Chemische technologie heeft als fundamenten reactorkunde, unit operations en natuurkunde. De basis voor het kunnen uitvoeren van berekeningen in de bovengenoemde gebieden wordt gelegd met de vakken basis rekenvaardigheden en wiskunde. In het eerste jaar wordt vooral ingezoomd op de fysica in de vorm van de fysische massabalansen, stromingsleer, warmteoverdracht en energiebalansen. Daarnaast worden de beginselen van unit operations behandeld in mechanisch/fysische scheidingsmethoden. In het tweede jaar wordt stromingsleer en warmteoverdrachtsprocessen gebruikt voor het maken van berekeningen aan warmtewisselaars. De chemische thermodynamica dient als basis voor de vakken reactorkunde, fasenleer en in mindere mate unit operations. Thermische/fysische scheidingsmethoden is een eerste stap om kennis te vergaren op het gebied van stofoverdrachtsprocessen. Bij unit operations wordt ingezoomd op destillatie, extractie en absorptie, alle processen waar evenwichtsrelaties en werklijnen de basis vormen voor probleem oplossen. In het derde jaar gaan de studenten extern aan de slag met een beperkt complex probleem bij de opdrachtgever. Primaire doelstellingen in deze fase zijn een nadere kennismaking met het werkveld en in een realistische werkomgeving een probleem oplossen, dat messtal als focus inventariseren heeft en ordenen van de resultaten, conclusies trekken en aanbevelingen doen als output. Het onderzoek wordt afgesloten met een verslag. De tweede helft van het derde jaar heeft een specialistisch karakter. Studenten gaan aan het werk met een project met vaak actuele vraagstukken en een extern opdrachtgever met een procestechnologische insteek. Naast het technische aspect wordt ook verder gekeken naar kostenaspecten en milieukundige implicaties. Dit onderzoek wordt afgesloten met een verslag en een presentatie, waarin conclusies en aanbevelingen worden verdedigd. Onderdeel van de minor vormt verdiepend onderwijs op het gebied van de procestechnologie. NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 9/77

10 Het eerste halfjaar in het vierde jaar kunnen studenten kiezen voor een verdiepende minor op het gebied van kunststoffen/biopolymeren, een opstapminor als aansluiting op onderwijs op academisch niveau of een verbredende minor binnen of buiten ATGM. De minor kunststoffen/biopolymeren wordt verzorgd door de opleiding. Ook hier wordt ingezoomd op vragen van de kunststofverwerkende industrie en met als specifieke invalshoek de biopolymeren. De studenten doen onderzoek voor opdrachtgevers, dragen zorg voor terugkoppeling van resultaten en beëindigen het onderzoek met een verslag en een presentatie voor de opdrachtgevers. De tweede helft van het vierde jaar zijn de studenten extern bezig met hun finale onderzoeksperiode. Dit onderzoek moet in grote lijnen ruimte bieden voor het toepassen van in ieder geval drie jaar chemisch technologische opleiding. Aspecten zoals massabalansen, reactorkunde, warmtebalansen, chemische thermodynamica en unit operations moeten (deels) in het onderzoek terugkomen. Het onderzoek wordt uiteindelijk afgesloten met een verslag, een presentatie en een verdediging van conclusies en aanbevelingen. De opleiding heeft een duale variant. Na twee jaar kunnen de studenten van deze variant de studie afsluiten met een Vapro- D certificaat en/of met een Ad- certificaat. De duale opleiding is bedoeld voor en afgestemd op mensen die al werken in de procesindustrie of verwante industrie, en ook al een verwante vooropleiding (op mbo-niveau) hebben gevolgd. De duale variant richt zich primair op kennisverwerving. Onderwijsactiviteiten op het gebied van projecten kunnen bovenstaande accenten inhouden maar sluiten primair aan bij de werkomgeving van de duale student. 1. Beoogd werkveld alumni De meeste procestechnologen vinden een baan binnen procestechnologische bedrijven. Je kunt dan denken aan grote chemische bedrijven (bijvoorbeeld Shell, Akzo Nobel, DOW, Sabic, Dupont), voedings- en genotmiddelen industrie (bijvoorbeeld Cargill, Phillip Morris of de Suikerunie) of nutsbedrijven (water- en energievoorziening). Ook kun je werk vinden binnen aanverwante beroepenvelden, bijvoorbeeld als milieu- of veiligheidsmedewerker, als medewerker bij een ingenieurs- of adviesbureaus of bij de (semi-)overheid. 13. Plaats opleiding in organisatie-structuur hogeschool 14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO 15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie De opleiding is onderdeel van de Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM) van de Avans hogeschool. Visitatie: september 005 Besluit: oktober Schema opbouw programma Zie bijlage 6. - Overgang van opleiding van de ATM naar de ATGM en de dientengevolge de aanpassing van het curriculum. - Implementatie Brede Bachelor Major Minor structuur (bij ATGM gestart in 003). - Aanscherping competenties op landelijk niveau 10/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

11 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp Oordeel Facet Oordeel Ba CT Oordeel Duaal (jaar 3/4) 1 Doelstellingen P 1.1 Domeinspecifieke eisen 1. Niveau 1.3 Oriëntatie hbo Programma P.1 Eisen hbo. Relatie doelstellingen/ programma.3 Samenhang programma.4 Studielast.5 Instroom.6 Duur.7 Afstemming vormgeving/ inhoud.8 Beoordeling en toetsing 3 Inzet personeel P 3.1 Eisen hbo 3. Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4 Voorzieningen P 4.1 Materiële voorzieningen 4. Studiebegeleiding 5 Interne kwaliteitszorg P 5.1 Evaluatie resultaten 5. Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6 Resultaten P 6.1 Gerealiseerd niveau 6. Onderwijsrendement Voldoende Voldaan Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldaan Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Oordeel Ad CT (jaar 1/) Voldoende Voldoende Voldoende Voldaan Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding Chemische Technologie en het Associate Degree programma Chemische Technologie van Avans Hogeschool aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau..1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 11/77

12 Bevindingen De bacheloropleiding kent twee varianten: de voltijdopleiding en de duale variant. De vierjarige duale variant bestaat uit twee delen te weten: de tweejarige Vakopleiding Procesindustrie-D (VaPro-D) en de daarop aansluitende tweejarige bacheloropleiding, jaar 3 en 4. Het Ad-programma valt samen met de eerste twee jaar van de duale variant. De opleiding behoort tot het domein Bachelor of Applied Science, één van de vier technische bachelordomeinen. Applied Science omvat het domein van het natuurwetenschappelijk onderzoek en de toepassing van natuurwetenschappelijke kennis bij praktische vraagstukken en problemen. De opleiding Chemische Technologie participeert in de volgende landelijke overlegorganen: Domein Applied Science (DAS), Landelijk overleg Chemie/ Chemische Technologie (LOCCT) en Landelijk Overleg duaal traject Hbo-CT/Vapro-D. Landelijke beroeps- en opleidingsprofielen zijn opgesteld binnen DAS, dat een overlegplatform is voor alle nationale hogescholen die natuurwetenschappelijk onderwijs verzorgen. De opleiding neemt actief deel aan het landelijk overleg (Bachelor of Applied Science, een competentiegerichte profielbeschrijving 008, bijlage III). Voor het domein Bachelor of Applied Science zijn landelijk acht competenties geformuleerd op basis van landelijke beroeps- en opleidingsprofielen (Bachelor of Applied Science, een competentiegerichte profielbeschrijving 008, hoofdstuk 5 en 6). De opleidingen Chemische Technologie hebben landelijk de keuze gemaakt om zes van de acht landelijk geformuleerde competenties te hanteren: onderzoeken, ontwikkelen, zelfsturing, experimenteren, beheren en managen. De opleiding van Avans heeft de competentie adviseren toegevoegd voor de borging van de brede bachelor. De competenties zelfsturing en onderzoeken dienen op niveau 3 te worden behaald door de studenten. Dit is hoger dan het landelijk afgesproken niveau. De overige competenties dienen op hetzelfde niveau als landelijk is afgesproken te worden behaald (experimenteren op niveau, beheren op niveau 1, ontwikkelen op niveau en managen op niveau 1). Validatie van het toevoegen van deze competentie en van de niveaus door het werkveld is niet vastgelegd door de opleiding (vergelijk facet 1.3). Het Ad-traject kent een set competenties bestaande uit zes landelijke competenties (onderzoeken, experimenteren, beheren, leidinggeven, zelfsturing en ontwikkelen) aangevuld met de competenties adviseren en instrueren. De competentieset van de duale variant t/m VaPro-D (Ad-traject) is vastgesteld in het landelijk overleg, dat onder auspiciën valt van de VaPro. Hier volgt de opleiding de landelijke afspraak. Het landelijke document waarin de competenties van het Ad-traject worden beschreven, is een werkdocument (European Qualifications Framework Document Vapro D duaal, versie 0.15, juli 010). Voor de duale variant (derde en vierde jaar) gelden de zeven competenties van de voltijdse variant. De duale student is werkzaam in het beroepenveld. Er mag dan verwacht worden dat er een beroep gedaan kan worden op overdracht van kennis en vaardigheden, zowel reeds verworven als opgedaan tijdens de opleiding. Door het beheersen van de competentie instrueren op niveau 1 in het VaPro-D/Ad-traject wordt dit geborgd. In het aansluitende duale bachelortraject wordt de competentie instrueren niet verder ontwikkeld en daarmee is het competentieprofiel van het duale bachelortraject gelijk aan dat van de voltijdse variant. 1/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

13 De opleiding maakt zowel een nationale als een internationale vergelijking met verwante opleidingen. De opleiding onderscheidt zich nationaal op het gebied van duurzaamheid. Een specialiteit is de samenhang tussen duurzaamheid, het lectoraat Duurzame energie en de opleiding Milieukunde. Internationalisering is een belangrijk aandachtspunt bij ATGM vanwege het internationale karakter van de vakgebieden. De visie van de academie is dat de aandacht voor internationale aspecten toe moet nemen. Focus hierbij is internationalisering voor zover het van belang is voor technologieprofessionals binnen organisaties in Nederland. Aandacht voor internationalisering dient een bijdrage te leveren aan de versterking van de competenties (Profound HBO-ontwikkelingssamenwerking plan van aanpak ). In een acadamiebreed overzicht is aangegeven in welk stadium de internationaliseringactiviteiten verkeren en dit overzicht beschrijft de prioriteit ervan (Internationalisering ATGM 010). De doelstellingen voor internationalisering beschrijft de academie in het Meerjarenbeleidsplan (MJB) Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de voltijdopleiding een relevante set beroepscompetenties heeft vastgesteld. Deze zijn gebaseerd op de eisen die horen bij de te behalen graad en zijn afgeleid van het beroepsprofiel van de opleiding. Vertegenwoordigers uit het beroepenveld hebben de competenties besproken. Voor de duale variant (jaar drie en jaar vier) gelden dezelfde competenties als voor de voltijdopleiding. Voor het Ad-traject hanteert de opleiding de competenties zoals deze zijn vastgesteld in het landelijk overleg. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam voor de beide varianten van de bacheloropleiding (voltijd en duaal) en voor het Ad-traject tot het oordeel goed. Niveau bachelor (facet 1.) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen De opleiding heeft in een tabel de beroepscompetenties van DAS afgezet tegen de Dublin descriptoren (Master Opleidingskader ATGM, 010, bijlage 1, competentie-overzicht). Ook de generieke hbo-kernkwalificaties en de algemene competenties van ATGM worden naast de beroepscompetenties geplaatst. Uit de tabel wordt duidelijk dat bijvoorbeeld de Dublin descriptor Kennis en Inzicht terugkomt in alle acht competenties. De Dublin descriptor Toepassen kennis en inzicht komt terug in de competenties onderzoeken, experimenteren en ontwikkelen. De Dublin descriptor Oordeelsvorming komt terug in de competenties onderzoeken, experimenteren, ontwikkelen en beheren. NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 13/77

14 Bij alle beroepscompetenties wordt de niveauaanduiding 1, en 3 gehanteerd (zie ook facet 1.1). Ook deze niveauaanduiding is afgeleid van de competentieniveaus zoals beschreven door het Domein Applied Science (Bachelor of Applied Science, een competentiegerichte profielbeschrijving 008). In grote lijnen heeft niveau 1 betrekking op de oriëntatiefase (jaar 1), niveau op de verdiepingsfase (jaar ) en niveau 3 op de specialisatie- en afstudeerfase (jaar 3 en 4). Voor het Ad-traject wordt in het landelijke conceptdocument (European Qualifications Framework Document Vapro D duaal, versie 0.15, juli 010) een overzicht gegeven van de beroepscompetenties. Het auditteam constateert echter dat deze nog niet worden gekoppeld aan de Dublin descriptoren voor de Short Cycle. Ook wordt niet inzichtelijk gemaakt hoe deze competenties onderdeel uitmaken van de competenties van de vierjarige bacheloropleiding. Overwegingen In een tabel wordt de relatie tussen de Dublin descriptoren en de beroepscompetenties van de voltijdopleiding gelegd. De competenties kennen drie niveaus van complexiteit. Het auditteam stelt vast dat de competenties van de voltijdopleiding voldoende overtuigend aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van bachelor kwalificaties. De duale variant (jaar drie en jaar vier) volgt de competenties van de voltijdopleiding. Voor het Ad-traject constateert het auditteam dat de opleiding niet inzichtelijk heeft gemaakt dat de beroepscompetenties van het Ad-programma beantwoorden aan de eisen van algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties, zoals de Dublin descriptoren voor de Short Cycle. Daarnaast constateert het auditteam dat de opleiding het verschil met de beroepscompetenties voor de bachelor nog onvoldoende motiveert in eigen documentatie en in het landelijke document. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam voor de beide varianten van de bacheloropleiding (voltijd en duaal) tot het oordeel goed. Voor het Ad-traject komt het auditteam tot het oordeel voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op het feit dat de opleiding onvoldoende helder maakt dat de eindkwalificaties van het Adprogramma beantwoorden aan de eisen van de Dublin descriptoren voor de Short Cycle. Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. 14/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

15 Bevindingen Voor dit facet gelden ook de bevindingen van facetten 1.1 en 1.. ATGM kent een Werkveldadviesraad (WAR). De WAR fungeert als beroepenveldcommissie voor de opleiding en treedt op als klankbord en adviesorgaan bij beleids- en inrichtingsvraagstukken Vanuit de ATGM hebben de directeur, de adjunct directeur, de onderwijskundige, de lector en de majorcoördinatoren zitting in de WAR. Vanuit het werkveld hebben per major vier tot zes leden zitting in de WAR. Vanuit het beroepenveld van Chemische Technologie zijn op dit moment vier leden in de WAR vertegenwoordigd. Twee leden komen uit de chemische industrie, één lid komt uit de voedingsmiddelenindustrie en één lid werkt voor een ingenieursbureau. De WAR komt drie maal per jaar bijeen. Het eerste deel van een bijeenkomst vergaderen alle WAR-leden gezamenlijk. Het tweede deel van de vergadering splitst de groep zich op per major om opleidingsspecifieke zaken te bespreken. De opleiding geeft aan dat het beroepsprofiel en de beroepscompetenties zijn besproken in de WAR. Het auditteam vindt in de notulen van de WAR niet terug dat de beroepscompetenties en/of de toegevoegde competentie Adviseren zijn gevalideerd (notulen WAR opleidingsverslag februari 010). De opleiding geeft echter in een toelichting aan dat de competenties ter beoordeling aan de WAR-leden is gestuurd. Na het verwerken van het commentaar van de WAR-leden zijn de competenties goedgekeurd. De beroepscompetenties hebben de beginnende beroepsbeoefenaar als uitgangspunt. De opleiding leidt op tot beginnend procestechnoloog. Een procestechnoloog in het werkveld moet zowel een functie in de procesindustrie als bij een ingenieursbureau kunnen uitvoeren, met nadruk op onderzoeken, experimenteren en zelfsturend te werk gaan. Studenten krijgen functies in de farmaceutische industrie, biotechnologische bedrijven, de voedingsmiddelenindustrie, adviesbureaus, chemische industrie, producten materiaaltechnologie, rubber- en kunststofproductie en -verwerking en Nutsbedrijven. Overwegingen De competenties van de voltijdopleiding zijn ontleend aan het samen met het beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. De competenties zijn besproken met en gevalideerd door vertegenwoordigers uit het werkveld. Afgestudeerden van de bacheloropleiding, voltijd en duaal, en van het Ad-traject duaal hebben de competenties die horen bij een beginnend beroepsbeoefenaar. Er functioneert een Werkveldadviesraad, vergelijkbaar met een beroepenveldcommissie. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam voor de beide varianten van de bacheloropleiding (voltijd en duaal) en voor het Ad-traject tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstelling opleiding voor de bacheloropleiding en voor het Ad-programma positief. NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 15/77

16 . Programma Eisen hbo (facet.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen In de opleiding wordt gebruik gemaakt van een mix van wetenschappelijke literatuur en praktijkgerichte literatuur. Het auditteam constateert dat de vakliteratuur up-to-date is en representatief en relevant voor het domein Chemische Technologie. Voor voltijdstudenten vindt een eerste toepassing van de kennis naar beroepsgerichte opdrachten in projecten (proftaken genoemd) plaats, mede ingevuld door opdrachten vanuit het werkveld. Mede door de toepassing van deze proftaken wordt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden gewaarborgd. De proftaak in het eerste studiejaar van de voltijdse variant is bijvoorbeeld gericht op duurzame technologie/energie, ontwikkeld in samenwerking met het lectoraat Duurzame energie. In het tweede studiejaar voeren studenten een opdracht uit op het gebied van risico en veiligheid in het werkveld. Onder andere de proftaak Voeding is hier een voorbeeld van, die is opgesteld in samenwerking met de Suiker Unie. In de minoren werken de voltijd studenten aan opdrachten die samen met het bedrijfsleven zijn geformuleerd. In de brede bachelor leert de student in projecten, op eigen vakgebied, samen te werken met Milieukunde, Biologie en Medisch laboratoriumonderzoek en Chemie op eigen vakgebied. De duale variant onderscheidt zich van de voltijdopleiding doordat de student al werkzaam is in de procestechniek. De praktijkcomponent van de opleiding wordt uitgevoerd op de werkplek. De onderwerpen waarmee de diverse praktijkopdrachten worden ingevuld komen direct voort uit deze werkplek. Praktijkopdracht 1, introductie basisvaardigheden, waarin zaken als metingen verrichten, gegevens verwerken, foutenberekening, verslaglegging, communicatieve vaardigheden en ARBO/veiligheid aan de orde komen, wordt uitgevoerd met behulp van data uit de beroepspraktijk. Praktijkopdrachten, 3 en 4, tezamen vormend de VaPro-D eindopdracht van het Adprogramma en richten zich zowel op de organisatie waarin de student werkzaam is (bedrijfsorganisatie gerichte deel) als op procesinnovatie (vernieuwingsgericht deel). Ook dit vernieuwingsgerichte deel heeft een onderwerp uit de beroepspraktijk van de student. Het fabrieksvoorontwerp, waarin het integratief toepassen van de verworven kennis centraal staat wordt eveneens gedaan aan de hand van een onderwerp uit de beroepspraktijk van de student. Het afstudeerproject van het Ad-programma wordt ook uitgevoerd op de werkplek (Studiewijzer praktijk VAPRO-D). De praktijkopdrachten binnen de duale opleiding zijn (met name in het eerste jaar) grotendeels gebaseerd op de projectopdrachten van de voltijdopleiding. De opleiding geeft aan dat dit niet altijd de 16/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

17 juiste methodiek is. De opleiding gaat de opdrachten kritisch bekijken, met name op het gebied van de vaardigheden waarop de duale student dient te worden geschoold. WAR-leden worden per schooljaar uitdrukkelijk uitgenodigd om aanwezig te zijn als extern examinator bij de afstudeerpresentaties. Op deze manier kan door de opleiding een nog beter beeld van de geleverde onderwijskwaliteit worden verkregen. WAR-leden kunnen hun ervaringen over het geboden onderwijs en het eindniveau als externe examinator als input geven in het WAR-overleg. Leden van de WAR denken mee over de inrichting en vorm van het programma, zodat een koppeling met de praktijk gewaarborgd is. Gezien de ontwikkelingen in het werkveld en de samenwerking met het lectoraat Duurzame energie, krijgt het onderwerp duurzaamheid een steeds belangrijkere plaats in het curriculum. Dit blijkt in de voltijdse variant vooral uit de proftaak 1.4 Duurzame energie, de minor Duurzame technologie in jaar drie en de minor Biopolymeren in jaar vier als exponent van duurzame producten. In de duale variant is duurzaamheid terug te vinden in het tweejarig traject voor een bachelorgetuigschrift (na afronding VaPro-D/Ad-traject): duurzame technologie en (bio-)polymeren. Voltijdstudenten leren in de praktijk onder andere door het uitvoeren van een stage (in het derde leerjaar) en het uitvoeren van een externe afstudeeropdracht (in het vierde leerjaar) bij een productiebedrijf, een ingenieursbureau of een onderzoeksinstituut. De brochure stage en afstuderen beschrijft op welke wijze vanuit de voltijdse variant inhoudelijke en procesmatige begeleiding plaatsvindt van deze opdrachten. De integratie tussen binnen- en buitenschools leren voor voltijd studenten vindt plaats door gebruik te maken van kennis uit de opleiding voor het uitvoeren van proftaken. Via de proftaken komt (nieuwe) kennis vanuit de beroepspraktijk in de opleiding. Binnen de opleiding hebben enkele internationale activiteiten plaatsgevonden: o Stages of afstudeerstages in het buitenland (concrete buitenland ervaring). De begeleiding van de studenten gebeurt dan met digitale communicatiemiddelen; o Het vak Technisch Engels wordt zowel in de voltijdse als de duale variant gegeven (concrete oriëntering op het buitenland); o Boeken die nodig zijn in het curriculum kunnen Engelstalig zijn. Het auditteam heeft enkele Engelstalige boeken aangetroffen; o Enkele docenten hebben buitenlandse werkervaring (concrete buitenlandervaring). Uit het Studententevredenheidsonderzoek 009 blijkt dat de studenten de voorbereiding op de beroepspraktijk waarderen met 3.7 en de aansluiting met de actuele ontwikkelingen met 3.7 op een vijfpuntsschaal. Het contact met de beroepspraktijk wordt gewaardeerd met 3.8 en het niveau van de opleiding met 3.9 op een vijfpuntsschaal. Overwegingen De inhoud van het programma getuigt volgens het auditteam van het vereiste niveau. De gehanteerde literatuur en opdrachten die worden uitgevoerd, zijn hier bewijzen van. Het Engelstalige gehalte van de literatuur is voldoende, constateert het auditteam. Studenten komen voldoende in aanraking met (toegepast) onderzoek, stelt het auditteam vast op basis van de gesprekken en de bestudeerde documenten. Het thema duurzame energie komt duidelijk terug in de opdrachten. NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 17/77

18 Het auditteam constateert dat de opleidingen beroepsgericht zijn. Er is ruimschoots aandacht voor interactie met de beroepspraktijk in de proftaken, tijdens stages en tijdens het afstuderen. In opdrachten wordt gebruik gemaakt van studiemateriaal dat ontleend is aan de beroepspraktijk. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden wordt op deze wijze gewaarborgd, constateert het auditteam. Mede door de docentstages en uitgebreide contacten met het werkveld, heeft de opleiding veel relevante contacten met de beroepspraktijk, constateert het auditteam. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam voor de beide varianten van de bacheloropleiding (voltijd en duaal) en voor het Ad-traject tot het oordeel goed. Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet.) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen Het eerste jaar van de voltijdopleiding heeft een oriënterend karakter. De student maakt kennis met de diverse vakgebieden van ATGM. In de daarop volgende verdiepingsfase (jaar ) werkt de student aan kennisopbouw op het gebied van de procestechnologie. Daarnaast ontwikkelt de student vaardigheid in het ontwerpen en/of besturen van apparaten en fabrieken. In de derde fase van de opleiding, de specialisatiefase, breidt de student de procestechnologische kennis verder uit door middel van een stage en een minor. Deze fase is tevens een voorbereiding op de vierde en laatste fase, de afstudeerfase. Zie bijlage 6 voor een programmaoverzicht. Voor de duale variant is voor de eerste twee jaren (het VaPro-D/Ad-traject) door het landelijk overleg duaal traject Hbo-CT/VaPro-D het curriculum beschreven in de acht beroepscompetenties volgens DAS. Uitgaande van het European Qualifications Framework (EQF) model is een document opgesteld (European Qualifications Framework Document Vapro D duaal, juli 010), waarin de samenhang tussen curriculum en beroepscompetenties is beschreven. Het eigen leervermogen van de student dient tijdens de opleiding ontwikkeld te worden. De competenties onderzoeken, ontwerpen en zelfsturing staan dan ook centraal. Om dit tijdens de opleiding te ontwikkelen, werkt de student aan beroepsproducten waarin een mix van de inhoudsdomeinen aan de orde komt. Andere beroepsvaardigheden zoals communiceren, leiding geven en werken in een team vormen geen op zichzelf staande onderdelen in het programma. Deze keren steeds weer terug in de proftaken waarin gewerkt wordt aan de beroepsproducten. In de bijlagen van het Opleidingskader (010) is het curriculum voor de beide bachelorvarianten en het Ad-traject uitgewerkt. De bijlage Fasedoelstellingen bevat de 18/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

19 operationalisering van de competenties voor alle profileringen binnen de Bachelor of Applied Science. Competentieniveaus zijn gedefinieerd met beroepsproducten en kenmerkende activiteiten. Er zijn aparte tabellen opgenomen voor de oriëntatiefase ATGM Bachelor (eerste jaar), voor de verdiepingsfase ATGM bachelor, major Procesvoering en Procesoptimalisatie (tweede jaar), voor de specialisatie- en afstudeerfase ATGM bachelor, major Procesvoering en Procesoptimalisatie (derde en vierde jaar) en voor het Ad-traject (zie bijlage 5 voor deze tabellen). Het auditteam constateert dat op zorgvuldige wijze per competentie, op drie niveaus, producten en kritische beroepsvaardigheden (kenmerkende activiteiten) zijn gedefinieerd. Daarnaast is per fase een tabel opgenomen waarin per major is aangegeven welke competentieniveaus vereist zijn voor deze fase. Voor de oriëntatiefase dienen bijvoorbeeld volgens de tabel alle competenties op niveau 1 te worden beheerst. De opleiding gaf tijdens de gesprekken echter aan dat deze tabellen nog niet volledig juist en zorgvuldig zijn ingevuld. Er wordt bijvoorbeeld in het eerste jaar gewerkt op niveau 1, maar niet alle competenties worden op dit niveau getoetst. Het auditteam constateert dan ook dat deze tabellen aangepast dienen te worden aan het niveau dat studenten beheersen aan het eind van het jaar en dat daadwerkelijk wordt getoetst. De vertaling van de eindkwalificaties naar leerdoelen is voor een deel in het opleidingskader en bijbehorende bijlagen uitgewerkt. Daarnaast zijn voor de varianten, de uitstroomrichtingen (major) en de brede bachelor uitgangspunten, eindkwalificaties en programma s beschreven in aparte documenten: Inhoudelijke verantwoording Chemische Technologie Voltijd-Duaal (april 010), Majorhandboek Procesvoering en Procesoptimalisatie (010) en - Leerplanschema , brede bachelor ATGM (april 009). Inhoudelijke verantwoording Chemische Technologie Voltijd-Duaal (april 010) Dit opleidingsspecifieke document is aanvullend voor zowel het opleidingskader, het competentieoverzicht en de fasedoelstellingen. Deze vier documenten samen vormen de verantwoording voor het curriculum: herkenbare beroepsgerichtheid, relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma en de samenhang in het opleidingsprogramma. In dit document worden in tabellen de algemene inrichtingsprincipes van de voltijdopleiding en van de duale variant zichtbaar gemaakt. Er worden niveaus in zelfstandigheid en complexiteit onderscheiden, die consequenties hebben voor onder andere het handelen/gedrag, het product/resultaat en de kennis. In het tweede deel van dit document wordt in tabellen een inhoudelijke verantwoording gegeven van het programma van de voltijdopleiding en van de duale variant. De tabellen in dit document worden niet gekoppeld aan de curriculumtabellen, waardoor het voor het auditteam niet inzichtelijk is hoe deze tabellen zich tot elkaar verhouden. In een laatste paragraaf wordt de samenhang tussen de theorie en praktijk en de samenhang tussen binnen- en buitenschools leren toegelicht (zie ook facet.3). Majorhandboek Procesvoering en Procesoptimalisatie (010) Hierin is de inhoud van het uitstroomprofiel, de bijbehorende eindkwalificaties en het programma gegeven. Daarnaast is een curriculumtabel opgenomen waarin de verdeling van de studiepunten over studieonderdelen duidelijk wordt. De fasedoelstellingen zijn in het laatste hoofdstuk voor de opleiding Chemische Technologie apart weergegeven. De opleiding geeft aan dat de fasedoelen getoetst worden bij de studenten door middel van NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 19/77

20 cursussen, trainingen en proftaken. Het auditteam heeft echter geen overzicht aangetroffen waaruit duidelijk wordt binnen welke studieonderdelen de fasedoelstellingen worden getoetst en op welke wijze dit gebeurt. Leerplanschema , brede bachelor ATGM (april 009) Dit ATGM-brede document is de inhoudelijke uitwerking van de majors en functieprofielen per fase gedurende de gehele opleiding. Net als in het majorhandboek zijn curriculumtabellen opgenomen. Ook zijn voor de verkorte stromen vwo/mbo curriculumtabellen opgenomen, evenals voor de duale opleiding (jaar 1 tot en met jaar 4). Daarnaast is de opbouw van de minors beschreven. Iedere minor is opgesplitst in een aantal onderwerpen. Aangegeven is uit hoeveel studiepunten ieder onderwerp bestaat. Het auditteam constateert dat de opleiding haar verantwoording en beschrijving van het curriculum in een flink aantal verschillende documenten heeft vastgelegd, die onderling samenhangen. Door de veelheid aan documenten en doordat enkele documenten betrekking hebben op alle majors van ATGM, is in de ogen van het auditteam een onoverzichtelijk geheel ontstaan. Per studieonderdeel in de conceptuele en vaardigheden leerlijn is in een Leerplan een verantwoording gegeven. Op ongeveer één pagina A4 wordt een beknopte beschrijving van de inhoud, de toetsing en de werkvormen gegeven. Opgesomd is aan welke competenties het studieonderdeel bijdraagt. Ook wordt de gewenste voorkennis, de studielast en het studiemateriaal aangegeven. Welke competenties waar getoetst worden in deze studieonderdelen is weergegeven in een aparte Excel-file Toetsmatrix competenties ATGM Voor het toetsen van deze competenties zijn de zogenaamde fasedoelstellingen opgesteld die richtinggevend zijn in de toetsing van de competenties (zoals ook vermeld in de toetsmatrix). Voor proftaken en minoren zijn aparte proftaak- en minoren beschrijvingen beschikbaar (bijvoorbeeld Proftaak Water BMO/Chemie/CT/MK, november 009, en Minor Kunststoftechnologie 009/010, juli 009). Informatie wordt gegeven over de onderwijsvorm, de opdrachten, de planning en de toetsing en beoordeling. Ook de beoordelingsformulieren zijn opgenomen. De majorcoördinator en, bij toerbeurt, één van de docenten van Chemische Technologie overleggen met een frequentie van ongeveer driemaal per jaar met de WAR. In dit overleg bewaken de majorcoördinatoren van ATGM, de jaarteams en het docententeam van de major Procesvoering en Procesoptimalisatie (P&P) de aansluiting van de beroepscompetenties met de landelijke afspraken en de verdeling van de competenties over de opleiding (notulen WAR opleidingsoverleg februari 010). Het auditteam constateert op basis van de notulen dat onder andere het opleidingsmodel en het leerplanschema zijn besproken. Niet inzichtelijk is welke reacties de WAR-leden hierop hebben gegeven en wat de opleiding met deze reacties heeft gedaan. Studenten spreken zich tegenover het auditteam positief uit over de inhoud van het voltijdprogramma en de duale variant. Enkele kanttekeningen worden gemaakt. Zo geven studenten aan dat zijn soms diepgang in de vakken missen op technisch vlak. Ook noemen studenten dat enkele vakken te droog worden aangeboden. Deze vakken worden volgens de studenten niet interessant gemaakt door deze te koppelen aan andere vakken of aan relevante praktijk. 0/77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma

21 Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding in een aantal documenten een uitgebreide verantwoording geeft voor de inrichting van het curriculum. Naar aanleiding van de gesprekken en de bestudeerde materialen stelt het auditteam vast dat het programma een adequate concretisering is van de competenties en dat de inhoud van het programma de mogelijkheid biedt om de competenties te leren beheersen. Het auditteam concludeert echter dat de overzichten met competentieniveaus nog niet gekoppeld zijn aan het daadwerkelijke niveau waarop wordt getoetst aan het eind van ieder studiejaar. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam voor de beide varianten van de bacheloropleiding (voltijd en duaal) en voor het Ad-traject tot het oordeel voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op het feit dat de niveauschema s nog geen adequate concretisering zijn van het niveau waarop wordt getoetst. Samenhang in opleidingsprogramma (facet.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen Het onderwijsconcept binnen ATGM is gebaseerd op de vier leerlijnen van De Bie (001), te weten: de conceptuele leerlijn waarbij aan de body of knowledge (BOK) gewerkt wordt, de vaardigheden leerlijn waarbij aan de body of skills (BOS) gewerkt wordt, de integrale leerlijn waarbij gewerkt wordt aan beroepsvraagstukken en de reflectie leerlijn met de focus op competentieontwikkeling. De vier leerlijnen zijn bepalend voor zowel de horizontale als de verticale samenhang. Centraal in het onderwijsmodel staan de proftaken en de minoren. De proftaken en minoren komen in samenwerking met het werkveld tot stand. Het onderwijsmodel van de voltijdse variant legt daarbij de focus op de ontwikkeling van de student van begeleid naar zelfstandig werken en van uitvoeren van eenvoudige opdrachten naar complexe. De duale variant legt de focus op het integratief toepassen van verworven kennis in de praktijk en, gelijk aan de voltijdse variant, het uitvoeren van eenvoudige naar complexe opdrachten. Zowel de voltijdse als de duale opleidingsvariant is opgebouwd uit integratieve projectopdrachten onder andere op het gebied van (bio)polymeren, duurzame technologie, industriële producten en processen, voeding en energie. De horizontale samenhang wordt gerealiseerd doordat per onderwijsperiode een thema centraal staat. De thema s zijn afgeleid van de proftaak die in die periode centraal staat. Voorafgaand aan of parallel aan dit thema krijgen de studenten kennis en vaardigheden aangeboden door middel van cursussen en trainingen (Leerplanschema en Inhoudelijke verantwoording Chemische Technologie Voltijd-Duaal, hoofdstuk ). De verticale samenhang in het curriculum is gerealiseerd doordat de opleiding inhoudelijk verdeeld is in fasen, te weten de propedeutische fase, de verdiepingsfase, de specialisatiefase en de afstudeerfase. In de propedeutische fase en de verdiepingsfase NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma 1/77

22 staan de integrale projecten met een looptijd van tien weken centraal en in de specialisatiefase staan de minoren met een looptijd van twintig weken centraal. De voltijd studenten krijgen een gedegen theoretische basis (body of knowledge) door het volgen van cursussen, trainingen en het bestuderen van theoretische achtergronden bij de proftaken. De samenhang tussen theorie en praktijk wordt gewaarborgd door bij elke training een cursus aan te bieden die de achtergronden van de techniek behandelt. In de vier studiejaren worden projecten aangeboden, waarin de technieken die aan de orde kunnen worden toegepast door de studenten zelf. De diversiteit in de projecten bij de voltijdse variant is dusdanig, dat alle technieken meerdere keren aan bod kunnen komen. De docenten van de voltijdse variant zien toe op de horizontale en verticale samenhang in het curriculum. Bij het Ad-traject wordt toegezien op de horizontale en verticale samenhang vanuit het landelijk overleg. De (docent)begeleiding die in het derde jaar gegeven wordt heeft nadrukkelijk de verbinding tussen de persoon, het beroep en de opleiding als centraal thema. In het propedeutische jaar van de duale variant wordt gestart met het leggen van de theoretische basis. Deze basis leidt vervolgens tot een integratie van theorie en praktijk in de opdrachten zoals de praktijkopdracht 1 (Chemie en Natuurkunde) en vormt de verbindende factor van de verschillende leeractiviteiten in de perioden. De duale variant is oplopend in moeilijkheidsgraad en daarbij wordt van studenten steeds meer zelfstandigheid en initiatief verwacht. Studenten ontwikkelen meer zelfsturing door de aard van de open opdrachten en de docentsturing neemt af. Bij het bespreken van een onderwijsperiode in de onderwijscommissie en in de panelgesprekken met studenten wordt de samenhang tussen alle studieonderdelen in een periode getoetst en waar nodig versterkt (bijvoorbeeld Evaluatieverslag duaal Semester 1 alle jaren duaal, 15 maart 010). De samenhang tussen de beroepscompetenties en de onderwijsperioden staat volgens de opleiding beschreven in de proftaak beschrijvingen, minoren beschrijvingen en brochure stage en afstuderen. Het auditteam heeft een aantal proftaak beschrijvingen bestudeerd en concludeert echter dat de samenhang tussen de competenties en onderwijsperioden hierin in een aantal gevallen niet aan bod komen. De studenten waarderen de samenhang in het Studententevredenheidsonderzoek 009 met een 3,6 op een vijfpuntsschaal. De aansluiting tussen de stage en het overige onderwijs werd gewaardeerd met een 3,7 op een vijfpuntsschaal. Overwegingen Op grond van bestudering van het curriculum stelt het auditteam vast dat het programma een logische, samenhangende opbouw kent. In de gesprekken met studenten en docenten wordt dit bevestigd; zij zijn beiden positief over de samenhang in het programma, waarbij de proftaken een centrale plaats innemen. De balans tussen binnenschools en buitenschools leren is naar mening van het auditteam goed. Het auditteam constateert dat het Ad-traject een geïntegreerd karakter kent, in die zin dat zowel vakinhoudelijke onderdelen als onderdelen die zich toespitsen op de kennismaking met en het functioneren in de beroepspraktijk worden geprogrammeerd. Het programma /77 NQA - Avans: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Chemische Technologie + Ad-programma