Kinesi(fysio)therapie bij kaakgewrichtsklachten
|
|
- Anita de Graaf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kinesi(fysio)therapie bij kaakgewrichtsklachten Dr. Bart Craane: Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen, Departement Revalidatiewetenschappen en Faculteit Geneeskunde, Afdeling Stomatologie & Maxillo- faciale Heelkunde, Katholieke Universiteit Leuven, Belgie. Prof. Dr. Pieter U Dijkstra: Centrum voor Revalidatie, afdeling Kaakchirurgie, Graduate School for Health Research, Universitair Medisch Centrum Groningen, Universiteit Groningen, Nederland. Samenvatting: Kinesi(fysio)therapie kan een bijdrage leveren in de conservatieve behandeling van patiënten met kaakgewrichtsklachten. Aan de hand van een anamnese, inspectie, palpatie, actief en passief bewegingsonderzoek en weerstandstesten krijgt de kinesi(fysio)therapeut inzicht in de weefsels die betrokken zijn bij de klachten en komt hij tot een werkplan. Vaak wordt een combinatie van kinesi(fysio)therapeutische interventies aangewend om pijn, hypo- en hypermobiliteit bij kaakgewrichtsklachten te behandelen. Een combinatie van kinesi(fysio)therapische interventies met Cognitive Behavioral Therapy (CBT), relaxatie, mobilisaties, oefentherapie en instructies voor huistaak is effectief bij het reduceren van klachten van het kaakgewricht en de kauwspieren. Trefwoorden: kinesitherapie, fysiotherapie, kaakgewrichtsklachten, klinisch onderzoek, behandeling Inleiding: Kaakgewrichtsklachten of aandoeningen van het mandibulaire bewegingsapparaat (AMBs) verwijzen naar een groep van muskuloskeletale aandoeningen betreffende het temporomandibulaire gewricht, de kauwspieren of beiden. Afhankelijk van de definitie 1
2 van deze klachten en aandoeningen zouden deze in de algemene populatie voorkomen met een frequentie van 10 tot 70%. In het laatste geval zijn de symptomen mild en behoeven geen behandeling. In epidemiologische studies zijn de klachten bij vrouwen tot 4 maal meer aanwezig dan bij mannen. Een hulpvraag van de patient ontstaat wanneer deze aandoeningen gepaard gaan met ernstige bewegingsbeperking en/of pijn. Deze pijn verergert meestal bij gebruik van het mandibulair bewegingsapparaat zoals bij bijten, kauwen, lachen, gapen, zoenen en praten. Palpatie van de kauwmuskulatuur kan de klachten uitlokken. Vaak gaat pijn samen met een knappend of crepiterend geluid en met een beperking van de mondbewegingen. Bij het ontstaan van de klachten spelen parafuncties, zoals tandklemmen en tandknarsen een rol omdat ze tot een verhoogde spanning in de kauwspieren leiden. Daarnaast speelt ook een veranderde emotionele status een rol bij het ontstaan van de klachten. Afhankelijk van de betrokken structuur, de vermoedelijke oorzaak en de aanwezige symptomen, zijn er doorheen de geschiedenis verschillende benamingen gebruikt voor deze groep van muskuloskeletale aandoeningen. De noodzaak van een duidelijke en een accurate (differentiaal) diagnose, leidde in 1992 tot de ontwikkeling van de Research Diagnostic Criteria (Dworkin 1992). Deze criteria, die onderzocht zijn op hun betrouwbaarheid en validiteit zijn eenvoudig te gebruiken in de klinische praktijk en een flowchart helpt bij het klasseren van de klachten van de patiënt. Bovendien is er naast een klinische duiding ook een bijkomende evaluatie van de psychologische componenten van de klachten. Vertrekkende vanuit deze criteria worden spierproblemen (myogene problemen), discusproblemen en gewrichtsproblemen (arthralgia, arthritis, arthrose) onderscheiden. Zeldzame of minder duidelijk gedefinieerde aandoeningen zoals congenitale afwijkingen, neoplasmata, en anatomische varianten, zijn niet opgenomen in de classificatie. De doelstelling van deze bijdrage is een overzicht te geven van het kinesitherapeutische onderzoek en behandeling van patiënten met een aandoening van het mandibulaire bewegingsapparaat (AMB). In deze tekst wordt met de kinesitherapeut (België) ook de fysiotherapeut (Nederland) bedoeld. Onderzoek 2
3 Het kinesitherapeutische onderzoek van patiënten met symptomen van AMB bestaat uit een anamnese (van pijn, beweging en gewoonten), een intra- en extraorale inspectie, palpatie en een actief- en passief bewegingsonderzoek. Met de verkregen informatie tracht de kinesitherapeut een beeld te vormen van de structuren die berokken zijn bij de klachten. Anamnese Pijnanamnese: De hulpvraag van de patiënt heeft meestal zijn oorsprong in de ervaren pijn. Deze pijn kan varieën in aard waarbij de actualiteitsgraad informatie geeft over in welke mate de structuren geïrriteerd zijn. Actuele laesies veroorzaken bijvoorbeeld klachten zowel bij beweging als in rust. Niet actuele laesies veroorzaken klachten enkel bij (belastende) bewegingen. De localisatie en de projectie van de pijn kan informatie geven over de oorsprong. Pijn van articulaire oorsprong wordt door de patiënt meestal aangegeven met één vinger vlak voor het oor in tegenstelling tot pijn van musculaire oorsprong waar de patiënt veel meer plaatsen aangeeft. Het tijdsverloop van de pijn overdag kan informatie geven over het tijdstip van eventueel klemgedrag. Bij nachtelijk bruxeren of klemmen ervaart de patiënt vooral s ochtends klachten. Pijn die toeneemt in de loop van de dag kan bijvoorbeeld wijzen op parafunctioneel gedrag, of een overbelast gewricht. Bewegingsanamnese: Veranderingen in het bewegingspatroon van de onderkaak die patiënten opmerken, kunnen bijdragen tot de diagnostiek. Plots ontstane openingsbeperking met het verdwijnen van klikken of knappen, en een horizontale beperkte beweeglijkheid naar de niet- pijnlijke zijde kan wijzen op een discus luxatie naar ventraal zonder reductie. Gewoonteanamnese: Door parafuncties en/of professionele activiteiten kunnen structuren overbelast geraken waardoor pijn en bewegingsbeperking kunnen ontstaan. Vragen naar klem- knarsgedrag, lipzuigen, potlood bijten, pijp roken, telefoon tussen oor en schouder, beroepsmuzikanten die bij sommige blaasinstrumenten hun onderkaak voortdurend in protrusie houden,. kunnen bijdragen tot het opsporen van de gewoonten die aan de oorsprong liggen van de klachten. 3
4 Extra en intraorale inspectie Bij de extraorale inspectie kijken we naar hypertrofe musculatuur, mogelijke zwelling en roodheid. Intraoraal naar aanwezigheid van abrasie en letsels thv de wangmucosa of tandindrukken thv de tong. Palpatie Palpatie richt zich op de huid, spierpeesapparaat, gewricht en skeletdelen, zenuwen en bloedvaten. Huidpalpatie geeft een indruk over de temperatuur, de zweetsecretie, plooibaarheid van verschuifbaarheid ten opzichte van de onderlaag. Spierpalpatie geeft informatie over de spiertonus, hyper- of atrofie, verhardingen, pijn en triggerpunten. Het beoordelen van de spieren beperkt zich tot de goed toegankelijke kauwmuskulatuur: mm. masseter en mm. temporalis. Palpatie van de laterale gewrichtspool tijdens bewegingen van de onderkaak geeft een indruk van de translatiebeweging van de condylus, van eventuele discusdisfuncties en van de gevoeligheid. Na de anamnese, de inspectie en het palpatieonderzoek kan reeds een hypothese gevormd worden over de structuren die betrokken zijn bij de oorzaak van de klachten. De uitslag van het bewegingsonderzoek en de weerstandstesten kan deze hypothese bevestigen of weerleggen. Bewegingsonderzoek Het bewegingsonderzoek gebeurt in halfliggende houding met het hoofd gesteund. Bij het actief bewegingsonderzoek wordt de patiënt verzocht de mond maximaal te openen (figuur 1). Van belang bij de waarneming van deze beweging is het doorlopen bewegingspatroon, de bereidheid tot bewegen (bewegingsangst) en het optreden van geluiden. De gewenste beweging wordt een aantal keer herhaald om na te gaan of signalen zich herhalen en op hetzelfde moment optreden. De afstand tussen begin en 4
5 einde van de beweging wordt gemeten en genoteerd. Deze procedure wordt herhaald bij de laterotrusie en bij proaal en retraal bewegen. Bij het noteren van de bewegingsuitslagen brengen we de verticale en horizontale overbeet in rekening. Bij het passief bewegingsonderzoek wordt de functionele bewegingsomvang en de lengte van de musculatuur beoordeeld. Na het maximaal actief openen kan de onderzoeker trachten deze bewegingsuitslag passief te vergroten door met de duim op de bovenincisieven en de wijsvinger op de onderincisieven te drukken (figuur 2). Een verschil van meer dan 4 mm tussen het actief en passief openen kan wijzen op de remmende werking van de mondsluiters. Het intra- articulair glijden van de kaakkop wordt getest door de anatomische bewegingsgrens passief te beoordelen. De onderzoeker omvat hiervoor de onderkaak met de duim op het occlusale vlak van de molaren en voert, onder een lichte tractie verschillende bewegingstrajecten uit (zie figuur 3). De bewegingsuitslag en de weerstand die gevoeld wordt aan de bewegingsgrens (eindgevoel) wordt beoordeeld. In normale omstandheden is het eindgevoel van het kaakgewricht bij maximaal openen, lateraal bewegen en proaal bewegen stug- elastisch. De rek op de kapselstrukturen is de limiterende factor bij de maximale bewegingen. Bij maximaal retraal bewegen is het eindgevoel hard- elastisch. Weerstandstesten Bij de uitvoering van isometrische contracties worden de spierkracht, de belastbaarheid van de contractiele structuren en de bereidheid tot aanspannen beoordeeld. De patiënt wordt verzocht een door de onderzoeker opgelegde toenemende weerstand in een bepaalde bewegingsrichting, gedurende 5 seconden, te weerstaan. Aan de hand van alle verkregen informatie tracht de onderzoeker de klachten te interpreteren en zo een beeld te krijgen van de structuren die betrokken zijn bij de klachten. Een specifieke opleiding tot orofaciaal therapeut en een ruime werkervaring in deze lichaamsregio kunnen hierbij vanzelfsprekend helpen. Behandeling 5
6 Onder kinesitherapie verstaan we een verzameling van (be)handelingen met als doel pijn en bewegingsafwijkingen te verbeteren en of te voorkomen. Hiervoor bestaat binnen de kinesitherapie een ruim aanbod van interventies zoals: instructies betreffende houding, beweging en preventie, mobilisaties, massages, oefeningen, het gebruik van fysische agentia (warmte/koude toepassingen) het gebruik van fysiotechniek ( bv ultrageluid, korte en ultra korte golf, transcutane electrische zenuwstimulatie (TENS), myofeedback). Ook voor AMBs kunnen deze interventies aangewend worden. De wetenschappelijke evidentie voor het effect van de verschillende interventies werd recent onderzocht. Het bleek dat 90% van de onderzochte interventies een significante verbetering lieten zien in pijn en /of mobiliteit vergeleken met voor de behandeling (pre- post). Daar tegenover stond dat er weinig significante verschillen werden gevonden tussen de index behandeling en de referentie (= controle)behandeling. De effecten van microstroom, interferentiestroom, TENS, diathermie, megapuls, ultrasound, pulsed radio frequency, pulsed electromagnetic field, phonophese en iontophorese op pijn en mobiliteit, waren in sommige studies significant maar in andere studies dan weer niet. Voor oefentherapie, ook samen met het gebruik van tongspatels, kon men geen effect aantonen in tegenstelling tot oefenen met een oefentoestel (Therabite) waar de pijn afnam en de mobiliteit van de onderkaak toenam. Het effect van mobilisaties op de beweeglijkheid kon niet duidelijk aangetoond worden. Het effect van relaxatie en biofeedback therapie was in 3 van de 5 studies significant voor pijn en mobiliteitsverbetering. Cognitive Behavioral Therapy (CBT) was effectief in 4 van de 5 studies. Effect studies waar men verschillende interventies combineerde zoals counseling, oefentherapie, relaxatie en CBT, rapporteerden in bijna alle gevallen een significante verbetering voor pijn en mobiliteit. De auteurs merkten op dat de interpretatie van de resultaten van deze systematische review met de nodige voorzichtigheid moet gebeuren aangezien het gaat om studies met verschillende inclusiecriteria, met kleine aantallen patiënten en om studies met een lage methodologische kwaliteit. Kinesitherapeutisch behandelbare symptomen voorkomend bij AMBs zijn pijn, hypomobiliteit en hypermobiliteit. Rekening houdend met de actuele kennis over het 6
7 effect van de kinesitherapeutische interventies worden vaak combinaties van modaliteiten bij de behandeling gebruikt. Informatieverstrekking awareness of the dysfunction Klinische ervaring leert dat een groot deel van de patiënten met een TMD geen enkele kennis heeft over de aandoening die hen parten speelt. Hierdoor zullen de behandelingen - aansluitend op het klinisch onderzoek- meestal starten met een uitgebreide voorlichting. Om de aangedane structuren en de gestoorde bewegingspatronen aanschouwelijk te maken, worden anatomische modellen gebruikt. Behandeling van pijn Pijn is meestal het gevolg van het overschrijden van het adaptatievermogen van de weefsels. De patiënten instrueren hoe deze belasting binnen de juiste grenzen te houden zal dus een belangrijk stuk van de therapie uitmaken. Spierhyperactiviteit speelt een belangrijke rol als oorzaak van overbelasting van het kauwsysteem. Vermits de patiënten zich hier meestal niet bewust van zijn, moeten deze factoren worden opgespoord, herkend en afgeleerd. Een veel voorkomende spierhyperactiviteit is onbewust klemgedrag overdag. Deze parafunctie is meestal gerelateerd aan stress, aan inspanning, aan bepaalde emoties en kan optreden bij repetitieve bewegingen zoals groenten snijden, strijken,. Indien de patiënten zich bewust worden van hun parafunctioneel gedrag tijdens deze situaties kan dit helpen in het afleren van deze nefaste gewoonten. Een belangrijke hulp bij het afleren van dit klemgedrag is de tong in rustpositie houden. Hierbij ligt het anteriorsuperior gedeelte van de tong, tegen het palatum juist posterior van de bovenste centrale incisieven. Deze rustpositie van de tong (eventueel gecombineerd met ademhalings - en slikoefeningen) draagt bij tot een normale spieractiviteit in rust en tijdens beweging. Ander parafunctioneel gedrag (zoals nagelbijten, lipzuigen, leunen met de kin op de hand, verkeerde houding van het hoofd en/of de onderkaak tijdens het werk en hobby, maar ook tijdens de slaap (buikslapen) of telefoneren met de telefoon 7
8 tussen hoofd en schouder,...) wordt uitgelegd, en aan de hand van de meegegeven instructies kunnen ook deze worden opgespoord, herkend en afgeleerd. Eventeel kunnen visuele feedback (stickers), sociale feedback (familie, werkcollega s) hulp bieden in het blijven herinneren van deze slechte gewoonten en houdingen. Het is evident dat ver openen van de mond, het eten van taai en hard voedsel en het nemen van grote happen moet worden vermeden. Lokaal kunnen de weefsels die de bron van de pijn zijn (spieren, periarticulair weefsel,..) behandeld worden door het stimuleren van de dikvezelige afferente bezenuwing aan de hand van electrotherapie of door het toedienen van thermische prikkels. Zoals eerder beschreven is de evidentie van fysiotechniek en het aanwenden van fysische prikkels onduidelijk. Behandeling van hypomobiliteit Hypomobiliteit tengevolge van spierproblemen kan behandeld worden met intra- en extra orale massages, dwarse en longitudinale spierrekkingen. Richting, kracht, duur en aard van massage of rek worden voortdurend aangepast aan de individuele situatie. Het is zoals bij vele manuele technieken niet zozeer de techniek maar de combinatie van de bedrevenheid van de therapeut met de aandacht voor de patiënt die deze technieken therapeutisch maken. De patiënten krijgen de uitgelegde tips and trics op papier mee en de massage en stretchtechnieken worden aangeleerd. In een nog niet gepubliceerd literatuuronderzoek hebben we kunnen aantonen dat het aantal studies met therapie- effect, significant groter is wanneer er in de therapie sprake is van een huistaak en het opvolgen van die huistaak. Microtraumata (als gevolg van de hierboven beschreven parafuncties, malocclusies, ) en macrotraumata ( zoals sportletsels, chirurgische ingrepen, ) kunnen de range of motion (ROM) beperken. Aan de hand van het passief bewegingsonderzoek kan de therapeut de beperkte beweeglijkheid van het kaakgewicht opsporen en al mobiliserend trachten te herstellen. Deze mobilisaties worden met dezelfde therapeutisch handvatting uitgevoerd als het passief bewegingsonderzoek (zie figuur 3), en bestaan uit: 8
9 1. Distracties: Door een lichte druk met de duim op de molaren worden beide gewrichtpartners uit elkaar gebracht (piccolo tractie- graad I). De beweeglijkheid in de verschillende richtingen wordt geëvalueerd (take up the slack- graad II) en bij beperking wordt de druk verhoogd in de beperkte richting en voor een langere tijd aangehouden (graad III) 2. Translatiemobilisaties: de condyl wordt naar anterior en caudaal gebracht in het sagittale en oblique vlak, dus rekening houdend met de hoek van het tuberculum articulare, 3. Lateraal glijden: (de duim wordt iets naar mediaal op de molaren verplaatst) de condyl wordt naar lateraal gebracht. Deze mobilisaties gebeuren door ritmische oscillerende bewegingingen uit te voeren in de beperkte richting. De kinesitherapeut evalueert voortdurend de actuele situatie en de mondopening en past de bewegingsuitslag en intensiteit van de mobilisatie hieraan aan. Eventueel kan de geregistreerde bewegingsbeperking vergelegeken worden met het contralaterale gewricht. Hypomobiliteit kan ook ontstaan door een discus luxatie naar ventraal. Afhankelijk van het al dan niet terug naar zijn normale positie bewegen (knappen) bij de openingsbeweging, spreken we over een discusverplaatsing met reductie of een discusverplaatsing zonder reductie. De behandeling van een discusverplaatsing met reductie beperkt zich meestal tot het geruststellen van de patiënt en het meegeven van tips and trics om eventuele parafuncties te herkennen en af te leren. Als het knappen heel erg hinderlijk is voor de patiënt kan met scharnieroefeningen het knappen worden voorkomen. Een (acute) discusverplaatsing zonder reductie gaat meestal gepaard met pijn, zodat - na de informatiesessies- de behandeling aanvankelijk zal focussen op de pijnbehandeling. Tegelijkertijd wordt er gestart met scharnieroefeningen. De patiënt krult de tong naar het palatum molle en voert open- en sluitbewegingen uit met de onderkaak, zonder de tongpunt te lossen. Door de positie van de tong wordt de translatiebeweging van de condyl beperkt en zal er vooral een rotatiebeweging optreden in het kaakgewricht. Mobilisatietechnieken om de beperkte opening van de onderkaak te vergroten zijn hierboven reeds beschreven. Zoals reeds eerder aangehaald is het meegeven van een huistaak, en de patiënt hiervoor motiveren van groot belang. 9
10 Behandeling van hypermobiliteit Wanneer de condyl binnen zijn anatomische grenzen maar buiten zijn fysiologische grenzen functioneert spreken we van hypermobiliteit. De etiologie van deze laxiteit van de weke delen is onbekend. Bij een Open lock dislocatie beweegt de condyl voorbij de tuberculum articularis, dus buiten zijn anatomische grens, en beweegt de condyl niet meer spontaan naar zijn normale positie. De behandeling van deze problematiek zal vooral gericht zijn op preventie. De patiënt wordt geïnstrueerd van grote mondopeningen te vermijden (grote happen, geeuwen, schreeuwen, tijdens tandheelkundige behandelingen, intubatie, ) Proprioceptietraining kan het bewegingsgevoel verbeteren en de limiet van de (openings)beweging leren kennen. Proprioceptieoefeningen kunnen bestaan uit rotatiebewegingen met de tong in verschillende posities waarbij de patiënt tactiele feedback krijgt door zijn wijsvinger op de laterale polen van het kaakgewricht te plaatsen. De visuele feedback wordt gestimuleerd door deze oefening uit te voeren voor de spiegel. Isometrische contracties van de kaakmuskulatuur kunnen bijdragen in het verbeteren van de proprioceptie en stabiliteit. Bij deze oefeningen worden de kauwspieren aangespannen tegen weerstand zonder dat er een beweging plaats heeft. Deze weerstand kan in alle bewegingsrichtingen van de kaak uitgevoerd worden, zowel door de therapeut als door de patiënt. Conclusie Kinesitherapie kan een belangrijke rol spelen in de behandeling van patiënten met AMBs. De evaluatie, het informeren, behandelen van pijn, hypo- en hypermobiliteit behoort tot het takenpakket van de kinesitherapeut met specifieke skills voor deze groep van patiënten. Evidence voor effectiviteit is er voor combinaties van kinesitherapeutische interventies met CBT, relaxatie, mobilisaties, oefentherapie en instructies voor huistaak. 10
11 Referenties: 1.Dworkin SF, LeResche L. Research diagnostic criteria for temporomandibular disorders: review, criteria, examinations and specifications, critique. Journal of craniomandibular disorders 1992;6(4): Steenks MH, De Wijer A. Craniomandibulaire dysfuncties vanuit fysiotherapeutisch en tandheelkundig perspectief De Tijdstroom, Lochem. 3.Kraus S. Temporomandibular Disorders in Clinics in Physical Therapy Churchill Livingstone, New York. 4.Craane B, De Laat A, Stappaerts K, Stegenga B, Dijkstra PU. Physical therapy for the management of patients with temporomandibular disorders and related pain. Cochrane Database of Systematic Reviews. (aangeboden) 5.McNeely M, Olivo SA, Magee DJ. A Systematic Review of the Effectiveness of Physical Therapy Interventions for Temporomandibular Disorders. Physical therapy 2006;86(5): Medlicott M, Harris SR. A Systematic Review of the Effectiveness of Exercise, Manual Therapy, Electrotherapy, Relaxation Training, and Biofeedback in the Management of Temporomandibular Disorders. Physical therapy 2006;86(7): Adresgegevens: Bart Craane, Kapelweg Turnhout
Praktische tips voor mensen met problemen van het kauwapparaat
mond-, kaak- en aangezichtschirurgie informatiebrochure Praktische tips vr mensen met problemen van het kauwapparaat Inhoudstafel 1. Algemeen 4 2. Voeding 4 3. Knarsen 5 4. Medicatie 5 5. Oefeningen (aankruisen)
Nadere informatieTemporo Mandibulaire Dysfunctie (TMD)
Temporo Mandibulaire Dysfunctie (TMD) In overleg met uw behandelend (tand) arts bent u verwezen naar de polikliniek Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie van het Radboudumc. Bij uw bezoek aan de
Nadere informatieKaakgewrichtsproblemen vanuit fysiotherapeutisch perspectief. Tim van Beers/Sanne van Engelen/Jutta Prünner
Kaakgewrichtsproblemen vanuit fysiotherapeutisch perspectief Tim van Beers/Sanne van Engelen/Jutta Prünner 09-05-2019 Tim van Beers TMD/Manueel/ Fysiotherapeut Praktijkhouder FT Gestel en Coevering Docent
Nadere informatieKaakgewrichtsklachten
Kaakgewrichtsklachten Kaakchirurgie Beter voor elkaar Kaakgewrichtsklachten U bent bij de polikliniek mondziekten en kaakchirurgie in behandeling voor kaakgewrichtsklachten. Deze brochure beschrijft een
Nadere informatieKaakgewrichtsklachten en fysiotherapie
Kaakgewrichtsklachten en fysiotherapie KAAKGEWRICHTSKLACHTEN EN FYSIOTHERAPIE U bent bij de kaakchirurg/kno arts/tandarts/orthodontist/ tandarts-gnatoloog in behandeling voor klachten van uw kaakgewricht.
Nadere informatieGnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk. Datum
Gnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk Datum Naam spreker Orofaciale pijn Dentogeen TMD Neuralgiforme pijn Hoofdpijn Gerefereerde pijn
Nadere informatieKaakgewricht klachten
Kaakgewricht klachten KNO Beter voor elkaar Kaakgewricht klachten Het Myofaciale Pijndysfunctie syndroom (MPD-syndroom) De aandoening Het komt nogal eens voor dat men klaagt over pijn in of rond het oor,
Nadere informatieKaakchirurgie. Overbelasting van het kaakgewricht
Kaakchirurgie Overbelasting van het kaakgewricht Inleiding U bent bij de kaakchirurg onder behandeling vanwege klachten aan de kaken. Het kaakgewricht zit vlak voor het oor. Het is een gewricht dat gemakkelijk
Nadere informatieChristophe Fauconnier
Christophe Fauconnier Kinesitherapeut UVC Brugmann IVe INTERDISCIPLINAIR SYMPOSIUM Vrijdag 21 oktober 2011 Square - Brussels Meeting Center Definitie = ± geheel onmogelijk Openen Mond (OM) < contractuur
Nadere informatieKAAKGEWRICHTSKLACHTEN (TMD)
Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie (MKA) KAAKGEWRICHTSKLACHTEN (TMD) kaakfysiotherapie Kaakgewrichtsklachten komen veel voor. In deze folder leest u over de klachten, oorzaken en behandeling van
Nadere informatieKaakgewrichtsklachten
Kaakgewrichtsklachten Inleiding In deze folder staat een aantal oefeningen en adviezen bij kaakgewrichtsklachten en/of pijnlijke kauwspieren. Kaakgewrichtsklachten en pijnlijke kauwspieren kunnen zeer
Nadere informatieKaakgewrichtsklachten
Kaakgewrichtsklachten U bent bij de polikliniek mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie in behandeling voor kaakgewrichtsklachten. Deze folder beschrijft een aantal oefeningen en adviezen voor patiënten
Nadere informatieMondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie. Patiënteninformatie. Kaakgewrichtsklachten. Slingeland Ziekenhuis
Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie Kaakgewrichtsklachten i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen De kaakgewrichten bevinden zich aan beide zijden van het gezicht, vlak voor het oor,
Nadere informatieBehandeling van kaakgewrichtsklachten
Behandeling van kaakgewrichtsklachten U bent bij de polikliniek mondziekten en kaakchirurgie in behandeling voor kaakgewrichtsklachten. Deze brochure beschrijft een aantal oefeningen en adviezen voor patiënten
Nadere informatieInformatie over kaakklachten
Informatie over kaakklachten Logopedie Beter voor elkaar 2 Inleiding U bent door de kaakchirurg, KNO-arts, huisarts of tandarts verwezen naar de afdeling logopedie in verband met kaakklachten. Deze folder
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Instructies bij kaakgewrichts- klachten en/of pijnlijke kauwspieren
Instructies bij kaakgewrichts- klachten en/of pijnlijke kauwspieren INSTRUCTIES BIJ KAAKGEWRICHTS- KLACHTEN EN/OF PIJNLIJKE KAUWSPIEREN INLEIDING Over het algemeen zijn kaakgewrichtsklachten, een beperkte
Nadere informatieKaakgewrichts klachten
Kaakgewrichts klachten MKA Locatie Hoorn/Enkhuizen Kaakgewrichtsklachten Deze informatie beschrijft een aantal oefeningen en adviezen voor patiënten die kaakgewrichtsklachten en/of pijnlijke kauwspieren
Nadere informatieTandarts en orofaciaal fysiotherapeut De werkwijze en mogelijk samenwerking
Tandarts en orofaciaal fysiotherapeut De werkwijze en mogelijk samenwerking Inhoudsopgave Voorstellen; Werkwijze; het vak tandarts Van tandarts naar orofaciaal fysiotherapeut Werkwijze; het vak orofaciaal
Nadere informatieKlachten van het kaakgewricht
Klachten van het kaakgewricht Afdeling kaakchirurgie Locatie Veldhoven Vooraf U heeft klachten in het kaakgewricht, die worden veroorzaakt door overbelasting of verkeerde belasting van de kauwspieren.
Nadere informatieBehandeling van kaakgewrichtsklachten, knarsen en klemmen
Behandeling van kaakgewrichtsklachten, knarsen en klemmen In overleg met uw behandelend (tand)arts bent u vanwege kaakgewrichtsklachten verwezen naar de polikliniek mondziekten, kaak-, aangezichtschirurgie
Nadere informatieBehandeling van kaakgewrichtsklachten, knarsen en klemmen
Behandeling van kaakgewrichtsklachten, knarsen en klemmen In overleg met uw behandelend (tand)arts bent u vanwege kaakgewrichtsklachten verwezen naar de polikliniek mondziekten, kaak-, aangezichtschirurgie
Nadere informatieTemporomandibular joint internal derangements: Diagnosis, mechanisms and risk factors, and prognosis Kalaykova, S.I.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Temporomandibular joint internal derangements: Diagnosis, mechanisms and risk factors, and prognosis Kalaykova, S.I. Link to publication Citation for published version
Nadere informatieKaakgewrichtsklachten
Kaakgewrichtsklachten Kaakgewrichtsklachten Wat zijn kaakgewrichtsklachten? Er zijn verschillende vormen van klachten van uw kaakgewricht. U kunt bijvoorbeeld: geluiden horen in het kaakgewricht tijdens
Nadere informatieNekpijnklachten: oorzaak en behandeling Manuele therapie bij nekpijnklachten
Nekpijnklachten: oorzaak en behandeling Manuele therapie bij nekpijnklachten www.peter-goossens.be www.stefaniestaete.nl Peter Goossens Master na Master of science Manuele Therapie VUB Skillsdocent Master-opleiding
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112
111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa
Nadere informatieOnstabiel gevoel Last bij stappen
Naam: Datum: Leeftijd: 37 jaar Geslacht: M/V Beroep: bediende Adres: Telefoonnummer: / Hobby: joggen, zwemmen (totaal: 3u/week) Hoofdprobleem: Onstabiel gevoel en last ter hoogte van de rechter enkel Lichaamsdiagram
Nadere informatieLezing : Frozen Shoulder Voorstel Fysiotherapeutische behandelrichtlijn bij Capsulitis Adhaesiva
Lezing : Frozen Shoulder Voorstel Fysiotherapeutische behandelrichtlijn bij Capsulitis Adhaesiva H.M. Vermeulen, R. Schuitemaker, K.M.C. Hekman, D.H. van der Burg, F. Struyf. De SNN- Praktijkrichtlijn
Nadere informatieFase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen.
Stroomdiagram Liespijn Onderstaand stroomdiagram kan worden gebruikt voor het diagnostisch proces, bij patiënten met liespijn. Hierbij wordt de nadruk gelegd op artrogene problematiek. Niet atrogene aandoeningen
Nadere informatieAdviezen bij klachten aan het kaakgewricht
KAAKCHIRURGIE & MONDZIEKTEN Adviezen bij klachten aan het kaakgewricht ADVIES Adviezen bij klachten aan het kaakgewricht Problemen met het kaakgewricht en de kauwspieren kunnen veel last veroorzaken. In
Nadere informatieFactsheet Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar)
1/4 Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar) Auteurs F. Driehuis, MSc, FT Prof. dr. M.W.G. Nijhuis - van der Sanden, KFT E. R. I. C. Saedt, MT B. H. van der Woude, MT
Nadere informatieHoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn
Nadere informatieVragenlijst hoofdpijn bij kinderen tot 18 jaar RONDE 1
Vragenlijst hoofdpijn bij kinderen tot 18 jaar RONDE 1 Vragenlijst voor medici en paramedici In ronde 1 worden meningen en gedachten over diagnostische mogelijkheden en niet medicamenteuze behandelinterventies
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Vaardigheid schouderonderzoek. Schoudersklachten: Vaardigheid schouderonderzoek. 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
Schoudersklachten: 1. Toelichting Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG Standaard van oktober 2008 (tweede herziening). De anatomie van de schouder is globaal wel bekend bij de huisarts. Veelal
Nadere informatieFysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag?
Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut Amersfoort UMC St Radboud, Nijmegen Werkgroep Onderzoek Kwaliteit AANDACHTSPUNTEN doel conventionele
Nadere informatieHET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Nadere informatieInhoud. inleiding de schouder 1 9. Redactie 1 0. Auteurs 1 1. Voorwoord 1 6
Redactie 1 0 Auteurs 1 1 Voorwoord 1 6 inleiding de schouder 1 9 1 Patiënten met schoudersyndromen in de huisarts- en fysiotherapiepraktijk 2 1 Inleiding 2 2 Patiënten met schoudersyndromen in de huisartspraktijk
Nadere informatiePeesletsels in de dagelijkse praktijk
Peesletsels in de dagelijkse praktijk Symposium Orthopedie 10 december 2016 Sam Hendrix Fysische Geneeskunde & Revalidatie STZH Indeling 1. Achillespeesklachten 2. Pijn onder de voet 3. Chronische enkelklachten
Nadere informatieMyofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici
\ MPS en Dry Needling - 1 Myofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici Frank Timmermans, fysiotherapeut en manueel therapeut Uplands Physiotherapy Clinic, Penticton, B.C. Canada Inhoud presentatie
Nadere informatieBehandelingen. 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Doel van de screening. De screeningsdag
19/01/2019 Behandelingen 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat Uw revalidatiearts kan u aanmelden voor de multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Hierbij gaan we met meerdere behandelaren uw problemen
Nadere informatieWat is manuele therapie?
Inhoud Wat is manuele therapie?...2 Hoe gaat hij/zij te werk?...3 Onderzoek...3 Oorzakelijk verband...3 Verschillende aspecten...3 Conclusies...3 Voor welke klachten is manuele therapie geschikt?...4 Oorzaken
Nadere informatieZin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie. Dr. G. VYNCKE
Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie Dr. G. VYNCKE Differentiële diagnostiek Indicatie manueel geneeskundige behandeling GEWRICHTSBLOKKERING = ARTICULAIRE DYSFUNCTIE
Nadere informatieOnderzoekscriteria voor de Diagnostiek van Temporomandibulaire Dysfunctie OCD/TMD
Onderzoekscriteria voor de Diagnostiek van Temporomandibulaire Dysfunctie OCD/TMD Vertaald door Dr. Frank Lobbezoo Drs. Maurits K.A. van Selms Afdeling Orale Functieleer, Sectie Orale Kinesiologie Academisch
Nadere informatieBiopsychosociaal model
Biopsychosociaal model binnen de behandeling van whiplash-patiënten Wendy Peeters, MScMT Dr. Arianne Verhagen Prof. dr. Rob Oostendorp 1 23-03-2001 Doel presentatie State of the art wetenschappelijke evidentie
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatiePOSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIEPROTOCOL HEMI-/TOTALE SCHOUDERPROTHESE (TSP)
VERSIE JANUARI 2017 POSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIEPROTOCOL HEMI-/TOTALE SCHOUDERPROTHESE (TSP) 1. Doel Het op eenduidige wijze uitvoering geven aan de postklinische fysiotherapeutische behandeling
Nadere informatieEen 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal
3 Een 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal Dos Winkel Introductie Sporten waarbij men met maximale kracht een bal moet werpen of slaan,
Nadere informatieIngeklemde zenuw in de pols. Carpal tunnel syndroom
Ingeklemde zenuw in de pols Carpal tunnel syndroom Inhoudsopgave Wat is het carpal tunnel syndroom... 1 Waardoor wordt het veroorzaakt... 2 Klachten... 2 Diagnose... 3 Behandeling... 3 Tot slot... 5 Wat
Nadere informatieBLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott
BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott Twee vragen: Wat is osteopathie en hoe kan zij de blik op blindisme verrijken? Kan zij een invloed op blindisme hebben? Hoe is de osteopathie ontstaan
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug
De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet
Nadere informatieMyofasciaal Pijn Syndroom
Myofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici \ Frank Timmermans, fysiotherapeut en manueel therapeut Uplands Physiotherapy Clinic, Penticton, B.C. Canada MPS en Dry Needling - 1 Inhoud presentatie
Nadere informatieOefenschema voor sclerodermie patiënten. Huiswerkoefenprogramma voor de hand en mond voor patiënten met sclerodermie
Oefenschema voor sclerodermie patiënten Huiswerkoefenprogramma voor de hand en mond voor patiënten met sclerodermie Inleiding Veel mensen ervaren ten gevolge van sclerodermie problemen met de handfunctie
Nadere informatieMyofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici
\ Myofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici Frank Timmermans,, fysiotherapeut en manueel therapeut Uplands Physiotherapy Clinic, Penticton, B.C. Canada Samenstelling Peter Bär,, fysiotherapeut
Nadere informatiePosterolaterale hoek letsels
Posterolaterale hoek letsels Dr. Peter Van Eygen 04-11-2014 CAMPUS HENRI SERRUYS Inleiding Vaak niet herkend J. Hughston: You may not have seen posterolateral corner injuries, I can assure you that they
Nadere informatieFysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma
Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie
Nadere informatieMKA-chirurgie Radiotherapie Revalidatie. Rekoefeningen om de mondopening te behouden en/of te verbeteren bij de behandeling van hoofd-halskanker
MKA-chirurgie Radiotherapie Revalidatie Rekoefeningen om de mondopening te behouden en/of te verbeteren bij de behandeling van hoofd-halskanker MKA-chirurgie Radiotherapie Revalidatie Bij mensen die behandeld
Nadere informatieTechnieken: Provocatie testen Cervicogene hoofdpijn (Hall 2010)
Specifieke Testen Hoofdpijn Flexie-rotatie test Provocatie test cervicogene hoofdpijn Trigger points palpatie Spierkrachttesten nekflexoren Provocatiestesten Tension-type headache en Migraine Flexie rotatie
Nadere informatieSchouderimpingement. Productplan FNN. FysioNetwerk Nederland, versie
Productplan Schouderimpingement FNN. FysioNetwerk Nederland, versie 11-2009 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Doelgroep en doelstellingen 3. Programma 4. Vergoeding FysioNetwerk Nederland, versie 11-2009
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug
De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet
Nadere informatieHoofdpijnklachten Soorten hoofdpijn Oorzaken van hoofdpijn Symptomen van hoofdpijn
Hoofdpijnklachten Hoofdpijnklachten komen veel voor en kunnen u ernstig belemmeren in uw dagelijks functioneren. Soms is het een vervelende, zeurende pijn die op de achtergrond aanwezig is, maar er zijn
Nadere informatieRevalidatie: Biodex-meting. Dr. Sam Hendrix Fysische Geneeskunde & Revalidatie 15 november 2014
Revalidatie: Biodex-meting Dr. Sam Hendrix Fysische Geneeskunde & Revalidatie 15 november 2014 Wat is Biodex? Objectief, gestandaardiseerd meet- en trainingsinstrument voor de perifere gewrichten Isokinetische
Nadere informatieSchouderinstabiliteit
Schouderinstabiliteit Dr. Hans Van der Bracht www.orthopedie-web.be Opbouw Anatomie Classificaties Anamnese / KO / beeldvorming Behandeling Anterieure Schouderluxatie Posterieure schouderinstabiliteit
Nadere informatieSport-Fysiotherapie R. de Vries en Medische Trainings Therapie
Sport-Fysiotherapie R. de Vries en Medische Trainings Therapie Kerkweg 45a 4102 KR Zijderveld Telefoon 0345-642618 Fax 0345-641004 E-mail vriesfysio@planet.nl Internet www.fysiodevries.nl/ Frozen shoulder
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieEen 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn
15 2 Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn Koos van Nugteren Samenvatting De knie-endoprothese wordt vrijwel altijd geïmplanteerd bij personen met ernstige
Nadere informatieHet kinesitherapeutisch dossier in het ICF-kader:
Het kinesitherapeutisch dossier in het ICF-kader: Casus Musculoskeletale kinesitherapie Stap 1: voorschrift en aanmelding K. H. Vrouw, 51 jaar Gehuwd, geen kinderen meer ten laste Oefent geen beroep uit,
Nadere informatieLichamelijk onderzoek
Hoofdstuk 3 Lichamelijk onderzoek Het lichamelijk onderzoek omvat de volgende onderdelen: -- inspectie in rust -- passief en actief uitgevoerd onderzoek naar de beweeglijkheid van de cervicale wervelkolom,
Nadere informatieBehandeling van osteoporotische polsfracturen
Behandeling van osteoporotische polsfracturen Fragility Fracture Care Gerald Kraan Orthopedisch Chirurg Lindenhof 2014 Definitie Osteoporose systemische aandoening skelet lage botmassa toegenomen risico
Nadere informatieRevalidatieprogramma voor personen met lage rugklachten (Revita)
Revalidatieprogramma voor personen met lage rugklachten (Revita) informatie voor patiënten Inleiding Rugpijn kan heel ingrijpend zijn. Bij activiteiten die u vroeger probleemloos uitvoerde, wordt u nu
Nadere informatieCerebrale parese bij volwassenen. Evaluatie en revalidatie
Cerebrale parese bij volwassenen Evaluatie en revalidatie Definitie CP. «Cerebrale Parese (Cerebral Palsy in het Engels) is een internationaal gebruikte term, waarvan de afbakening en definitie talrijke
Nadere informatieTandheelkunde. Inspectie en palpatie van de mondholte
Tandheelkunde Inspectie en palpatie van de mondholte Inspectie en palpatie van de mondholte Inleiding Dieren met gebitsaandoeningen komen vaak voor in de dierenartsenpraktijk. Vaak zijn de eigenaren hier
Nadere informatieRevalidatie schema na kraakbeenbehandeling van zowel het femur als het patellofemorale gewricht
Revalidatie schema na kraakbeenbehandeling van zowel het femur als het patellofemorale gewricht Locatie: Grootte: Belaste hoek*: *het traject waarin het geopereerde gebied belast wordt. Let op: dit schema
Nadere informatieArtrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten.
Artrose knie Wat is artrose? Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden, die zijn bekleed met kraakbeen. Het kraakbeen vangt
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieCentrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS)
Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) Het verloop, de symptomen en de behandeling Centrum voor Revalidatie Inleiding Uw arts heeft bij u de diagnose Complex Regionaal Pijn Syndroom
Nadere informatieInhoudsopgave Titel Schouder, Protocol na bicepstenotomie... 2 Doel... 2 Toepassingsgebied... 2 Werkwijze/ Uitvoering... 2
Inhoudsopgave 1. Titel Schouder, Protocol na bicepstenotomie... 2 2. Doel... 2 3. Toepassingsgebied... 2 4. Werkwijze/ Uitvoering... 2 4.1. Behandeling... 2 4.2. Controle/ Nazorg... 5 1. Titel Schouder,
Nadere informatieProfessioneel (DC-TMD SQ-NL) 1. Heeft u ooit pijn gehad in uw kaak, slaapstreek, in het oor, of vóór het oor aan
Algemeen : Naam : Geboortedatum : Werk : Hobby s : Sport Professioneel (DC-TMD SQ-NL) PIJN: 1. Heeft u ooit pijn gehad in uw kaak, slaapstreek, in het oor, of vóór het oor aan één of beide kanten? Ja Als
Nadere informatieRevalidatie schema na microfracturing van het patellofemorale gewricht
Revalidatie schema na microfracturing van het patellofemorale gewricht Locatie: Grootte: Belaste hoek*: *het traject waarin het geopereerde gebied belast wordt. Let op: dit schema is een richtlijn die
Nadere informatieIncontinentie na radicale prostatectomie
Incontinentie na radicale prostatectomie Kinesitherapeutische bijdrage. Geuns Annemie 1 I. Inleiding Radicale prostatectomie is in de laatste jaren een veel voorkomende ingreep geworden. In vele gevallen
Nadere informatieMusculoskelettale stoornissen van het kauwstelsel
Bijzonder onderwerp Projectgroep: Musculoskelettale stoornissen Musculoskelettale stoornissen van het kauwstelsel Projectgroep Musculoskelettale stoornissen van het kauwstelsel 1 Consensus over diagnostiek
Nadere informatieHypermobiliteitssyndroom. Lentesymposium, 24 maart 2012 Dr. Katrien Van Rie Fysische geneeskunde & revalidatie
Hypermobiliteitssyndroom Lentesymposium, 24 maart 2012 Dr. Katrien Van Rie Fysische geneeskunde & revalidatie Veralgemeende pijnklachten? Recidiverende gewrichtsblokkages? Recidiverende gewrichts(sub)luxaties?
Nadere informatiePOSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIE PROTOCOL NA ARTHROSCOPISCH HECHTEN SLAP-LAESIE SCHOUDER
Versie 2017 POSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIE PROTOCOL NA ARTHROSCOPISCH HECHTEN SLAP-LAESIE SCHOUDER 1. Doel Het op eenduidige wijze uitvoering geven aan de postklinische fysiotherapeutische
Nadere informatieBehandeladvies Epicondylitis Lateralis in de sub-acute fase
Behandeladvies Epicondylitis Lateralis in de sub-acute fase B.V.O. Health Fysion Door: Tjalling Bruinsma Gijs Ooms Erik Voetman 1 Inhoudsopgave Voorblad 1 Inhoudsopgave 2 Behandeling 3 Advies 3 De Mobilisatie
Nadere informatieDE KNIE Amateurconvenant FC Groningen
Sportmedische zorg Sportmedische zorg DE KNIE Amateurconvenant FC Groningen PROGRAMMA Introductie Knieletsel Knieonderzoek theorie praktijk Pauze Behandeling behandeling fysiotherapeut/ testen behandeling
Nadere informatieDiagnostiek Kliniek: anamnese: aard letsel (hoogenergetisch?), pre-existente afwijkingen, aard en tijdsduur zwelling, belastbaarheid
T-III Acuut enkelletsel Inleiding Het inversietrauma van de enkel is met een geschatte incidentie van 425.000 gevallen per jaar in Nederland waarschijnlijk het meest voorkomende letsel van het bewegingsapparaat.
Nadere informatieB. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B
B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange
Nadere informatie(2016.1) Schouder: Secundair Impingement-syndroom
(2016.1) Schouder: Secundair Impingement-syndroom Instituut: Sportrevalidatie Hilversum Verwijzer: Alle verwijzers Periode: 1-1-2016 t/m 31-12-2017 Fysiotherapeut: Alle fysiotherapeuten Inleiding Dit rapport
Nadere informatieLumbaal actief onderzoek Instabiliteit
Lumbaal actief onderzoek Instabiliteit De actieve stabiliteit wordt gewaarborgd door de rug- en buikspieren en de tussen het bekken en de onderste extremiteiten uitgespannen musculatuur. Belangrijkste
Nadere informatieFysio-/manueeltherapie van Gerven
Fysio-/manueeltherapie van Gerven Artrose Artrose is een chronische aandoening waarbij een degeneratie van het gewricht optreedt. Het gewrichtkraakbeen vermindert in kwaliteit; vergelijk het kraakbeen
Nadere informatieERASMUS MC MODIFICATIE VAN DE (REVISED) NOTTINGHAM SENSORY ASSESSMENT Handleiding
De Erasmus MC Modificatie van de (revised) Nottingham Sensory Assessment (EmNSA) 1 is een meetinstrument om bij patiënten met intracraniële aandoeningen de tastzin, de scherp-dof discriminatie en de propriocepsis
Nadere informatieRotator cuff scheur. De meeste scheuren treden op in de supraspinatus maar andere delen van de pees kunnen ook zijn aangedaan.
Rotator Cuff Scheur Rotator cuff scheur Inleiding Een rotator cuff scheur is een vaak voorkomende oorzaak van pijn en ongemak in de schouder bij een volwassene. De rotator cuff bestaat uit 4 spieren en
Nadere informatieGewrichtshypermobiliteit
Reumatologie Gewrichtshypermobiliteit i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat is hypermobiliteit Als uw reumatoloog de diagnose hypermobiliteit bij u heeft gesteld, betekent dit dat uw gewrichten
Nadere informatieoptimale meetinstrument?
1 Klachten in het hoofdhalsgebied: hoe kies ik het optimale meetinstrument? Raymond Swinkels Samenvatting» Klachten in het hoofd-halsgebied hebben in veel gevallen een multidimensionaal karakter waarbij
Nadere informatieNekschool. informatie voor patiënten
Nekschool informatie voor patiënten Inleiding Nekklachten en hoge rugpijn ontstaan vaak door belastende houdingen en bewegingen die te lang of te vaak worden aangenomen. Veel het hoofd buigen, op de buik
Nadere informatieCervicogene hoofdpijn
Cervicogene hoofdpijn Van alle hoofdpijnvormen bestaat 15 tot 20 % uit cervicogene hoofdpijn. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Klachtenbeeld: De Noorse neuroloog Dr. Ottar Sjaastad gebruikte
Nadere informatiePreventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling
Preventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling Prof. dr. Nele Devoogdt Kinesitherapeut en coördinator Lymfoveneus Centrum UZ Leuven, België Dpt Revalidatiewetenschappen KU Leuven, Belgium
Nadere informatieFracturen en luxaties hand
Fracturen en luxaties hand phalanx fracturen hand veel voorkomende fracturen op EHBO indien verkeerde behandeling: aanzienlijk functieverlies kans op arbeidsongeschiktheid goede behandeling: anatomische
Nadere informatieEpicondylitis lateralis en medialis of tennis en werperselleboog
Sport-Fysiotherapie R. de Vries en Medische Trainings Therapie Kerkweg 45a 4102 KR Zijderveld Telefoon 0345-642618 Fax 0345-641004 E-mail vriesfysio@planet.nl Internet www.fysiodevries.nl/ Epicondylitis
Nadere informatieConservatieve behandeling van lymfoedeem. Informatiebrochure patiënten
Conservatieve behandeling van lymfoedeem Informatiebrochure patiënten 3 1. Welkom in de Oedeemkliniek...4 1.1 Multidisciplinair team...4 1.2 Symptomen...5 1.3 Diagnose...5 2. Conservatieve behandeling
Nadere informatiePsychosomatische Kinesitherapie in de Eerste Lijn
Departement Revalidatiewetenschappen Permanente Vorming met Getuigschrift Psychosomatische Kinesitherapie in de Eerste Lijn De Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) kende de laatste jaren in Vlaanderen heel
Nadere informatie