Normatieve Huisvestingscomponent. Jeugdzorg Brabant

Transcriptie

1 Normatieve Huisvestingscomponent Jeugdzorg Brabant Augustus 2013 Opgesteld door : Van Aarle De Laat B.V. Postbus AR Eindhoven T M In opdracht van: Jeugdzorg Brabant Postbus ZG Reek Auteur: Drs. E.G.M. Knoors knoors.ewald@vanaarledelaat.nl NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 1 van 15

2 1 Inleiding Aanleiding Leeswijzer 3 2 Context huisvestingsbeleid provinciale jeugdzorg Wat is een Normatieve Huisvestingscomponent? Definitie Berekeningsmethodiek 5 4 Uitgangspunten NHC (provinciale) jeugdzorg Toerekenen van vloeroppervlakte en investeringskosten aan productieparameters Het vaststellen van een investeringspatroon Discontovoet, grondcomponent, restwaarde en frictieleegstand Het berekenen van een NHC per productieparameter 9 5 Transitierisico huisvesting Inleiding Indicatie transitierisico Hoe om te gaan met het transitierisico huisvesting? 13 Bijlage 1. Normkosten Jeugdzorg 2010 en 2013 (TNO) 15 Pagina 2 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Op 1 januari 2015 zal de Jeugdwet naar verwachting in werking treden. Vanaf die datum valt alle jeugdhulp onder de verantwoordelijkheid van gemeenten, zo ook de provinciale jeugdzorg. Het nieuwe stelsel beoogt door één wettelijk kader en één integraal financieringssysteem voor de jeugdhulp meer doelmatigheid te realiseren. Dit maakt meer integrale hulp in geval van meervoudige problematiek beter mogelijk: één gezin één plan één regisseur. Volgens het Transitieplan Jeugd ( 2 mei 2013), opgesteld door Rijk, VNG en IPO, is het de bedoeling dat de overgang naar het nieuwe stelsel (transitie) door middel van een zachte landing tot stand komt, waarbij de continuïteit van zorg gewaarborgd dient te blijven. In het afgelopen decennium zijn door alle betrokken stakeholders in de provincie Noord-Brabant de nodige stappen gezet om de kwaliteit en continuïteit van de provinciale jeugdzorg te waarborgen en te verbeteren. Een belangrijke katalysator voor dit proces is de introductie geweest van een meer vraaggestuurd bekostigingsmodel waarbij jeugdzorginstellingen op basis van geobjectiveerde bekostigingseenheden (BKE) gefinancierd worden en verantwoording afleggen door middel van prestatie-indicatoren. Continuering van dit bekostigingsmodel voor de exploitatie van jeugdzorginstellingen zal voor een groot deel gaan bijdragen aan de beoogde transitie met zachte landing. Een onderdeel waar thans evenwel nog onvoldoende zicht op is, en derhalve een mogelijk transitierisico vormt, betreft de bekostiging van de huisvesting van de provinciale jeugdzorg in de toekomst. In tegenstelling tot de AWBZ-sector waar in 2012 door de introductie van de Normatieve Huisvestingscomponent (NHC) de invoering van integrale prestatiebekostiging is afgerond, kent de provinciale jeugdzorg nog geen NHC. Iedere jeugdzorginstelling ontvangt thans een niet-geobjectiveerde accommodatievergoeding. Tegen bovengenoemde achtergrond heeft Jeugdzorg Brabant Van Aarle De Laat gevraagd om voor de provinciale jeugdzorg: een onderzoek uit te voeren naar een Normatieve Huisvestingscomponent die aansluit bij het huidige bekostigingsmodel (BKE s); ten aanzien van de huisvesting een indicatie te geven van het transitierisico op provinciaal niveau en te adviseren over het proces hoe met dit transitierisico om te gaan. 1.2 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt in het kort de context beschreven waarbinnen het huisvestingsbeleid inzake de provinciale jeugdzorg in Noord-Brabant in het afgelopen decennium is uitgevoerd. In hoofdstuk 3 wordt het begrip Normatieve Huisvestingscomponent nader omschreven alsmede ingegaan op de gehanteerde berekeningsmethodiek. In hoofdstuk 4 worden de uitgangspunten voor de NHC jeugdzorg beschreven alsmede de uitkomsten gepresenteerd van de NHC per BKE voor de provinciale jeugdzorg. In hoofstuk 5 wordt tenslotte ingegaan op het transitierisico huisvesting op provinciaal niveau en een procesvoorstel opgenomen hoe met dit transitierisico om te gaan. NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 3 van 15

4 2 Context huisvestingsbeleid provinciale jeugdzorg In 2005 is de wet op de jeugdzorg ingevoerd, met als hoofddoelstelling een meer cliëntgerichte en samenhangende jeugdzorg. Naast een wettelijke verankering van de positie en taken van Bureau Jeugdzorg zijn in de wet op de jeugdzorg ook zaken opgenomen die betrekking hebben op: de overgang van financiering van de exploitatie naar outputfianciering; de overgang van sturen op aanbod naar vraagsturing; de overgang van fixatie naar flexibilisering. Deze stelselwijging voor de jeugdzorg stond niet op zichzelf maar paste in het overheidsbeleid om voor de gehele zorgsector (Cure en Care) het systeem van aanbodsturing te transformeren naar een systeem van vraagsturing. De invoering van de zorgzwaartepakketten (ZZP s) en de NHC s in de AWBZ zijn een uitwerking van dit brede overheidsbeleid. In de periode is door alle betrokken stakeholders in de jeugdzorg hard gewerkt om de beoogde doelstellingen te realiseren en zijn belangrijke stappen gezet om de gewenste vraagsturing te realiseren onder meer door middel van integrale prestatie-bekostiging (BKE). Een vertragende factor in deze vormde de langdurig landelijk gevoerde discussie over een rechtvaardige toewijzing van financiële middelen vanuit het Rijk naar de Provincies. Pas vanaf 2010 vindt een meer vraaggestuurde verdeling (op basis van gewogen jeugdigen) van de landelijke middelen plaats, hetgeen tot een ophoging van het provinciale budget Noord-Brabant heeft geleid. Binnen deze gegeven financiële kaders zijn in de periode voor wat betreft de reguliere exploitatie de thans geldende BKE s met normtarieven ontwikkeld. Dit heeft voor alle partijen tot heldere en goed werkbare afspraken geleid. Wat betreft het onderwerp vastgoed heeft een dergelijke exercitie evenwel nog niet plaatsgevonden en wordt nog steeds op basis van een historische grondslag een niet-geobjectiveerde accommodatievergoeding per instelling verstrekt. Het ontbreken van een geobjectiveerd financieel kader voor de huisvesting van de jeugdzorg heeft ertoe geleid dat de individuele instellingen geen gelegenheid hebben gehad om in de afgelopen jaren een adequaat huisvestingsbeleid te kunnen ontwikkelen. Dit en de diverse achtergronden van de jeugdinstellingen in ogenschouw nemend wordt geconstateerd dat, in tegenstelling tot het exploitatiedeel van de provinciale jeugdzorg, ten aanzien van de huisvesting zeker geen sprake is van een levelplaying field. Met het oog op de voorgenomen transitie van de provinciale jeugdzorg naar de gemeenten per 2015 is het voor alle betrokken partijen van belang dat voor dit onderdeel zicht komt in dit transitierisico en de wijze hoe hier mee omgegaan zou kunnen worden. Overigens heeft het ministerie van VWS reeds in 2006 de noodzaak van een geobjectiveerde accomodatievergoeding onderkend door aan het toenmalige College Bouw Zorginstellingen (CBZ) een advies te vragen over de mogelijkheden om in de provinciale jeugdzorg een met de AWBZ-sector vergelijkbaar NHC-bekostigingssystematiek te introduceren. Pagina 4 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

5 3 Wat is een Normatieve Huisvestingscomponent? 3.1 Definitie Een Normatieve Huisvestingscomponent is een productiegebonden normatieve vergoeding voor (vervangende) nieuwbouw en instandhouding bestaande uit een geïndexeerde jaarlijkse bijdrage die voldoende is om, gedurende de gehele levenscyclus, de gebouwgebonden kapitaallasten (zijnde afschrijving, rente en kale huur) te dekken van de totale vastgoedportefeuille van een instelling. Sinds januari 2012 is deze bekostigingssystematiek (inclusief overgangsregime) van toepassing voor het merendeel van de AWBZ-instellingen in Nederland. De invoering van de NHC in de Care-sector per 2012 vormt het sluitstuk van de door het ministerie van VWS in 2009 in gang gezette invoering van integrale prestatiebekostiging in de Care-sector. De NHC is derhalve een component van de totale productprijs die zorginstellingen in staat moet stellen om in gebouwen te investeren als dat redelijkerwijs nodig is en deze ook vervolgens in goede conditie te kunnen houden gedurende de gebruiksduur. De instellingen hebben daarbij de vrijheid tussen zelf bouwen, aankopen of verbouwen bestaande panden of huur. Deze nieuwe bekostigingsmethodiek is vanaf 2005 ontwikkeld door het toenmalige CBZ c.q. haar rechtsopvolger TNO Zorg en Bouw en uiteindelijk vertaald in concrete beleidsregels door de NZa. 3.2 Berekeningsmethodiek De berekeningsmethodiek van een NHC bestaat normaliter uit de volgende stappen: 1. Het toerekenen van vloeroppervlakte en investeringskosten (nieuwbouw) aan productieparameters; 2. Het vaststellen van een investeringspatroon; 3. Het vaststellen van een disconteringsvoet, grondcomponent, restwaarde en frictieleegstand; 4. Het berekenen van een NHC per productieparameter. Zoals vermeld heeft in 2006 het toenmalige CBZ op verzoek van het Ministerie van VWS reeds een advies uitgebracht over een NHC voor de jeugdzorg, waarbij de bovengenoemde berekeningsmethodiek gevolgd is. Op basis van nader onderzoek en gesprekken met deskundigen in het veld zijn daarbij voor de te onderscheiden werkvormen referentie-oppervlakten bepaald. Deze referentie-oppervlakten zijn in 2007 bevestigd in het onderzoek Monitoring gebouwkwaliteit Kinderen Jeugdzorg dat in opdracht van de toenmalige minister van Jeugd en Gezin door het CBZ is uitgevoerd en waaraan het merendeel van de jeugdzorginstellingen in Nederland hebben deelgenomen. Dit onderzoek is tot stand gekomen in samenspraak met een klankbordgroep waarin alle belangrijke stakeholders ( IPO, Landelijk Cliëntenforum, Inspectie Jeugdzorg, MO-groep, VWS/Jeugd en gezin, vertegenwoordigers jeugdzorgaanbieders) vertegenwoordigd waren. Hiermee is betrouwbaar en gezaghebbend onderzoeksmateriaal aanwezig om een geobjectiveerde NHC voor de jeugdzorg te berekenen. In volgende hoofdstuk zal per stap van bovengenoemde berekeningsmethodiek in het kort ingegaan op de uitgangspunten van de door het CBZ in 2006 ontwikkelde NHC-bekostigingsmethodiek voor de jeugdzorg. Daarbij wordt tevens gekeken in hoeverre de invoering van de NHC-methodiek in de Caresector aanleiding geeft tot aanpassing c.q. aanvulling van deze uitgangspunten. NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 5 van 15

6 4 Uitgangspunten NHC (provinciale) jeugdzorg 4.1 Toerekenen van vloeroppervlakte en investeringskosten aan productieparameters Op basis van de te onderscheiden vormen van jeugdzorg heeft het CBZ in 2006 voor de functies residentiële zorg, dagbehandeling, ambulante zorg en ondersteunende diensten referentiewaarden inzake de bruto vloeroppervlakte (BVO) bepaald en deze gekoppeld aan een productieparameter. In tabel 1 is een overzicht opgenomen van deze referentiewaarden. Tabel 1. Productieparameter en referentie-waarden vloeroppervlakte Functie Productieparameter m² BVO Residentieel Groepswonen (1) Kamertrainingscentrum (KTC) Gezinswonen plaats Dagbehandeling Medisch Kinderdagverblijf (MKD) Boddaertcentrum plaats Ondersteunende diensten plaats 2,85 Ambulante zorg Fte ambulante zorg 20,8 (1) Tot de categorie groepswonen behoren behandelgroep, crisisgroep, fasegroep Zoals vermeld zijn deze referentiewaarden in 2007 bevestigd in het onderzoek Monitoring gebouwkwaliteit Kinder- en Jeugdzorg en vormen hiermee een solide en betrouwbare basis voor de NHC voor de jeugdzorg. Verder kan opgemerkt worden dat de thans vastgestelde bekostigingseenheden (BKE) inzake de exploitatie goed passen binnen en toe te wijzen zijn aan de bovengenoemde functie-aanduiding. Daarbij zullen de productieparameters plaats en FTE ambulante zorg omgerekend gaan worden in verzorgingsdagen respectievelijk dccu s, conform de uitgangspunten volgens de BKE-systematiek (zie 4.4). Voor de bepaling van de investeringskosten per m² BVO heeft het CBZ in haar rapport gebruikt gemaakt van de door de VWS vastgestelde kostennormen in de zorg die jaarlijks werden gepubliceerd in de zogeheten Bouwkostennota. In tabel 2 zijn de betreffende uitgangspunten opgenomen. Tabel 2. Uitgangspunten kostennorm Functie Residentieel Groepswonen Kamertrainingscentrum (KTC) Gezinswonen Dagbehandeling Medisch Kinderdagverblijf (MKD) Boddaertcentrum Ondersteunende diensten Ambulante zorg Kostennorm Kinder- en jeugdpsychiatrie AWBZ verblijf licht AWBZ verblijf licht AWBZ ondersteunende begeleiding zwaar AWBZ ondersteunende begeleiding zwaar AWBZ ondersteunende diensten ambulant AWBZ ondersteunende diensten ambulant Pagina 6 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

7 Vanaf 2006 heeft het CBZ bij de jaarlijkse vaststelling van de Bouwkostennota ook de kostenkengetallen voor de jeugdzorg jaarlijks herijkt. In 2010 heeft laatstelijk door de rechtsopvolger van het CBZ, TNO Zorg en Bouw, een herijking van de kostenkengetallen voor de jeugdzorg plaatsgevonden in haar rapport Jaarbeeld Bouwkosten Zorgsector De betreffende kostennormen uit dit TNO-rapport zijn ook gebruikt bij de totstandkoming van de NHC-tarieven in de Care en hebben derhalve een betrouwbare en gezaghebbende status. In bijlage 1 zijn de normkosten jeugdzorg TNO uit 2010 opgenomen welke met behulp van de index gezondheidszorg zijn herberekend naar prijspeil januari Daarbij is rekening gehouden met de in 2012 doorgevoerde BTW-verhoging naar 21%. Met behulp van deze normkosten kunnen de initiële investeringskosten per productieparameter bepaald worden die de basis vormen voor de berekening van een NHC per productieparameter. 4.2 Het vaststellen van een investeringspatroon Het hanteren van een huisvestingscomponent betekent in feite dat investeringen in huisvesting, die in belangrijke mate ongelijk gespreid zijn in de tijd moeten worden herverdeeld over de levensduur van de voorziening. Naast de initiële investering bij ingebruikname van een gebouw vindt gedurende de levensduur van een gebouw periodiek onderhoud en veelal incidentele aanpassing. Aanpassingen kunnen zowel functioneel van aard zijn en voortkomen uit zorginzichten of maatschappelijke opvattingen of technisch van aard zijn. Omdat deze kosten uiteraard in de loop van de tijd veranderen is het nodig de normatieve huisvestingscomponent jaarlijks aan te passen voor inflatie. In haar rapport uit 2006 komt het CBZ tot de conclusie dat beide in de Care-sector aanwezige investeringspatronen (model 1: investeringscyclus van 124% met een looptijd van 30 jaar, model 2: investeringscyclus 190% met een looptijd van 40 jaar) niet geëigend zijn voor de sector jeugdzorg. Op basis van nader onderzoek en gesprekken met een aantal instellingen kwam het CBZ tot de conclusie dat het voor de jeugdzorg nodig is om een specifiek investeringspatroon te hanteren dat weliswaar uitgaat van een levensduur van 40 jaar doch een minder ingrijpend investeringspatroon kent, namelijk 165% (zie tabel 3). De achtergrond hiervan is dat veel gebouwen in de jeugdzorg weliswaar een renovatie ondergaan maar dat het doel van deze renovaties is om de gebouwen technisch op peil te houden. De noodzaak hiertoe vloeit voort uit enerzijds normale slijtage, anderzijds een extra snelle achteruitgang van het inbouwpakket ten gevolge van een zeer intensief gebruik, dat deels met de aard van de doelgroep te maken heeft. Deze argumenten zijn thans nog steeds valide. Door tijdig planmatige investeringen (conform tabel 3) uit te voeren zou een gebouw in de jeugdzorg gedurende 40 jaar kwalitatief verantwoord moeten kunnen functioneren. Tabel 3. Levensduur 40 jaar met renovatie (technische installaties) na 20 jaar Jaar Investering Soort investering Opmerking 0 100% Eenmalig (initieel) 1 9 0,8% Jaarlijks ,7% Jaarlijks 20 25% Eenmalig Renovatie, technische aanpassing en upgrading ,8% Jaarlijks NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 7 van 15

8 Schematisch ziet bovengenoemd investeringspatroon er als volgt uit. 4.3 Discontovoet, grondcomponent, restwaarde en frictieleegstand Discontovoet Bij de berekening van de NHC is het CBZ destijds uitgegaan van discontovoet van 6,5% waarvan 2,5% betrekking heeft op inflatie. Dit percentage kwam overeen met de destijds gehanteerde uitgangspunten voor de Care-sector. Bij de invoering van de NHC in de Care-sector (in 2012) heeft de NZa nader onderzoek gedaan naar de actuele rente en de discontovoet vastgesteld op 5% waarbij uitgegaan wordt van een inflatie van 2,5%. Dit laatste betekent dat de in de beleidsregels van de NZa opgenomen NHC-tarieven de komende jaren met een vast percentage van 2,5% stijgen. In het kader van onderhavig onderzoek wordt voorgesteld het bepaalde in de Care-sector te volgen en uit te gaan van een discontovoet van 5%, waarvan 2,5% inflatie. Grondcomponent Voor de grondcomponent is het CBZ destijds uitgegaan van de gemiddelde grondkosten norm AWBZvoorzieningen per m² BVO voor de categorie licht, waarbij voor de berekening van de NHC alleen de rente (conform de discontovoet) over de normatieve grondkosten werd meegenomen. In het kader van onderhavig onderzoek wordt gebruikt gemaakt van de inmiddels herijkte gemiddelde grondkosten Pagina 8 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

9 provinciaal gefinancierde jeugdzorg (conform Jaarbeeld Bouwkosten Zorgsector 2010), met de hiervoor genoemde discontovoet van 5%. Restwaarde Bij de berekening van de NHC is het CBZ destijds ervan uitgegaan dat geen sprake zal zijn van enige restwaarde gezien de specificiteit van het vastgoed in de jeugdzorg. Een soortgelijk uitgangspunt is ook gehanteerd bij de invoering van de NHC in de Care-sector in In het kader van onderhavig onderzoek wordt dit uitgangspunt gehandhaafd. Frictieleegstand Bij de invoering van de NHC in de Care-sector in 2012 is een nieuw element toegevoegd aan de berekeningsmethodiek namelijk de frictieleegstand, waarvoor conform de praktijkcijfers een percentage van 3% is gehanteerd. Dit leegstandpercentage is daarbij alleen berekend over de initiële investering van het gebouw (dus niet over de grond en investeringscyclus). In het kader van dit onderzoek wordt aangesloten bij het gehanteerde uitgangspunt in de Care-sector. 4.4 Het berekenen van een NHC per productieparameter In onderstaand overzicht zijn de aldus te berekenen NHC-bedragen per productieparameter weergegeven. Het betreffende NHC-bedrag heeft betrekking op een normvergoeding per jaar (met prijspeil januari 2013) waarbij sprake zal zijn van een jaarlijkse indexering van 2,5%. Investeringscyclus 165% met 40 jaar en discontovoet 5% Functie Productieparameter Bouw Grond Totaal Groepswonen Plaats KTC/gezinswonen Plaats M KD Plaats Boddaertcentrum Plaats Ondersteunende diensten Plaats Ambulante zorg FTE Teneinde een aansluiting te kunnen maken met de reeds vastgestelde BKE s voor de jeugdzorg dienen de betreffende NHC-bedragen tenslotte omgerekend te worden naar verzorgingsdagen en dccu s. Daarbij wordt de productieparameter plaats omgerekend naar verzorgingsdag en de ambulante zorg naar dccu s. Bij deze berekening is gebruik gemaakt van de gerealiseerde BKE-productie in 2012 van de deelnemende instellingen. Een en ander leidt tot de volgende NHC-bedragen per BKE. Opgemerkt wordt dat de functie ondersteunende diensten daarbij is toegerekend naar de functie verblijf en dagbehandeling. NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 9 van 15

10 Functie Bekostigingseenheid (BKE) Parameter NHC Behandelgroep fasehuis Behandelgroep Groepswonen Behandelgroep kind tienermoeder verzorgingsdag 17,89 Behandelgroep zwaar Verblijf Behandelgroep crisis KTC/gezinswonen Behandelgroep kamer training Behandelgroep gezinshuis licht Behandelgroep gezinshuis Behandelgroep gezinshuis kind tienermoeder verzorgingsdag 14,26 MKD Dagbehandeling specialistisch verzorgingsdag 14,63 Dagbehandeling Boddaertcentrum Dagbehandeling pedagogisch verzorgingsdag 9,94 Specialistisch / Therapeutisch / Crisis Jeugdhulp Specialistisch / Therapeutisch Ambulante zorg Specialistisch / Spec. zwaar / Therapeutisch Observatiediagnostiek deeltijd Observatiediagnostiek Observatiediagnostiek 24-uurs dccu 4,01 Pagina 10 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

11 5 Transitierisico huisvesting 5.1 Inleiding Alle bij de provinciale jeugdzorg betrokken partijen hebben belang bij een verantwoorde transitie naar gemeenten per De provincie Noord-Brabant vanuit haar wettelijke verantwoordelijkheid inzake aansturing van de provinciale jeugdzorg in de afgelopen 20 jaar, de jeugdzorginstellingen vanwege het kunnen waarborgen van de continuïteit en kwaliteit van de provinciale jeugdzorg in de toekomst en de gemeenten vanwege het beschikken over een correct beeld van de uitgangsituatie hetgeen mede het tempo en succes van de beoogde transformatie van de jeugdzorg zal beïnvloeden. De doelstellingen van deze beoogde transformatie zijn 1 : Preventie en uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid (eigen kracht) van jeugdigen en hun ouders, met inzet van het sociale netwerk; Demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door onder meer het opvoedkundig klimaat te versterken in gezinnen, wijken, scholen en voorzieningen als kinderopvang en peuterspeelzalen; Eerder de juiste hulp op maat te bieden, om het beroep op dure gespecialiseerde hulp te verminderen; Integrale hulp aan gezinnen volgens het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur ; door ontschotting van budgetten ontstaan meer mogelijkheden voor betere samenwerking en innovaties in ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en gezinnen; Meer ruimte voor professionals om de juiste hulp te bieden en vermindering van administratieve lasten; betrokken professionals die sociale netwerken in de omgeving van het gezin weten in te schakelen en die kunnen samenwerken met vrijwilligers en familieleden en hun kracht weten te benutten. Uiteindelijk dient de beoogde transformatie er toe te leiden dat een jeugdige, die jeugdzorg nodig heeft, op het juiste moment en in de juiste setting, de juiste zorg ontvangt. Een deel van deze zorg zal in een intramurale setting (verblijf en/of dagbehandeling) aangeboden (blijven) worden, waarbij een jeugdige in een kwalitatief verantwoorde gebouwde omgeving zorg moet kunnen ontvangen. Veiligheid, privacy en huiselijkheid zijn daarbij belangrijke thema s, niet alleen voor de jeugdige en zijn sociaal netwerk maar ook voor de zorgprofessionals om adequate zorg te kunnen leveren. Naast de open residentiële jeugdzorg gaan straks ook de gesloten Jeugdzorg (JeugdzorgPlus) en (een groot deel van) de zorg voor verstandelijk beperkten jeugdigen tot 18 jaar en de geestelijk gezondheidszorg voor jeugdigen (jeugd-ggz, inclusief gesloten j-ggz) als intramurale setting functioneren voor de jeugdzorg vanaf Voor de twee laatstgenoemde categorieën (tot 2015 behorend tot de Care-sector AWBZ) zijn van oudsher kwaliteitseisen gesteld aan de gebouwde omgeving. Deze kwaliteitseisen zijn ook meegenomen bij de invoering van de NHC in de Care-sector in 2012, waarmee ook een financiële vertaling heeft plaatsgevonden voor het vereiste kwaliteitsniveau van de betreffende (gebouwde) voorzieningen. Het ligt in de lijn der verwachting dat voor de over te hevelen Care-voorzieningen naar de jeugd ook na 2015 een NHC-bekostigingsmethodiek zal gelden dan wel dat een op basis van deze 1 Transitieplan Jeugd: Gezamenlijk plan van Rijk, VNG en IPO, 2 mei 2013 NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 11 van 15

12 bekostigingsmethodiek te berekenen financieel bouwkader meegenomen zal worden in het transitiearrangement. Hiermee lopen deze instellingen naar verwachting geen transitierisico op het punt van de huisvesting. Dit in tegenstelling tot de provinciale jeugdzorg waarbij, voor wat betreft de intramurale setting (verblijf en dagbehandeling), bepaalde kwaliteitseisen inzake veiligheid, privacy en huiselijkheid evenzeer een belangrijke rol spelen. 5.2 Indicatie transitierisico In onderstaand overzicht is weergegeven in hoeverre de huidige totale accommodatievergoeding van de aan het onderzoek deelnemende jeugdzorginstellingen zich verhoudt tot de NHC-opbrengst conform de in hoofdstuk 4 beschreven methodiek. Hieruit blijkt dat de accommodatievergoeding in 2012 circa 4,3 mln. bedraagt terwijl de te berekenen NHC-opbrengst uitkomt op circa 8,3 mln. De grote discrepantie tussen de huidige accommodatievergoeding en de NHC-opbrengst duidt mogelijk op een groot transitierisico huisvesting. Te meer daar de NHC feitelijk een jaarlijkse (te indexeren) gemiddelde vergoeding betreft die nodig is om een jeugdzorggebouw kwalitatief verantwoord gedurende 40 jaar te exploiteren. Het feit dat het huidige niveau van de accommodatievergoeding beduidend lager ligt dan de NHC-opbrengst duidt op een kwaliteitsachterstand van het bestaande gebouwencomplex van de provinciale jeugdzorg en noodzaak tot het maken van een inhaalslag op het gebied van huisvesting. Dit beeld komt ook naar voren in de door de Provincie Noord-Brabant vastgestelde Beleidskaders en uitvoeringsprogramma s Jeugdzorg. Uit een analyse van deze documenten blijkt dat in de periode de totale accommodatievergoeding voor de provinciale jeugdzorg Noord-Brabant nagenoeg hetzelfde is gebleven. Behoudens beperkte incidentele middelen voor verbetering van de Pagina 12 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

13 brandveiligheid van de jeugdzorggebouwen zijn in de afgelopen 10 jaar geen structurele ophogingen geweest voor het voeren van een adequaat huisvestingsbeleid. Een jaarlijkse indexering van de accommodatievergoeding heeft dan ook niet plaatsgevonden, terwijl de huurlasten van panden wel jaarlijks zijn gestegen en de aanpassingskosten de gebruikelijke inflatie hebben gevolgd. Daarnaast heeft het wegwerken van de wachtlijsten in de afgelopen periode geleid tot een intensivering van het gebruik van de bestaande gebouwde voorzieningen, met als gevolg een toenemende noodzaak voor (technische) instandhouding/upgrading van veel jeugdzorggebouwen. Een andere verklaring voor het relatief lage niveau van de accommodatievergoeding ten opzichte van de NHC-opbrengst op provinciaal niveau is gelegen in de verschillende wijze waarop de Rijksoverheid (voor 1992) en de provincie Noord-Brabant (vanaf 1992) met de bekostiging van individuele bouwprojecten in de jeugdzorg is omgegaan, zoals het verstrekken van eenmalige subsidies, waarborghypotheken en substitutie tussen exploitatie en bouw. Ten gevolge hiervan zijn de verschillen tussen de diverse jeugdzorginstellingen voor wat betreft de huisvestingsbekostiging zodanig groot dat van een level-playing field op dit punt geen sprake is. Het bovenstaande in ogenschouw nemend kan dan ook geconstateerd worden dat voor de provinciale jeugdzorg op het punt van de huisvesting sprake is van een reëel transitierisico. 5.3 Hoe om te gaan met het transitierisico huisvesting? Volgens het conceptwetsvoorstel Jeugdwet zijn de gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk voor het voorzien in een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod van de verschillende vormen van jeugdhulp, waarbij de jeugdhulp op een laagdrempelige en herkenbare manier wordt aangeboden en zeven maal 24 uur per week bereikbaar en beschikbaar is voor situaties waar onmiddelijke uitvoering van taken geboden is. Een en ander dient door de gemeenteraad vastgelegd te worden in één of meerdere plannen, met een looptijd van ten hoogste 4 jaar, waarmee tevens inzicht wordt gegeven in de beleidsmatige en financiële kaders voor de jeugdhulp in deze periode. Uitgaande van dit richtingegevende kader worden vervolgens met de individuele aanbieders van jeugdhulpverlening inkoopafspraken gemaakt. Voor zover daarbij sprake is van een intramurale setting (verblijf of dagbehandeling) dienen deze individuele afspraken ook betrekking te hebben op een verantwoorde vergoeding voor de huisvesting van deze zorgvraag. De in dit rapport opgenomen NHC-bekostigingsmethodiek biedt goede bouwstenen om dergelijke individuele afspraken te maken. Op de eerste plaats vanwege een heldere koppeling tussen de te onderscheiden zorgvormen en de daarbij behorende huisvestingscomponent. De door de gemeenten te maken (beleidsmatige) keuzen aangaande de omvang en samenstelling van de te contracteren zorgvormen zijn in deze leidend, terwijl de bekostiging van de huisvesting hierop volgend is. Wijzigingen in de samenstelling van de diverse zorgvormen (intramuraal, extramuraal) werken dan ook door in de huisvestingsbekostiging. Op de tweede plaats weerspiegeld een door alle partijen onderschreven en geaccepteerde NHC het kwaliteitsniveau van de huisvesting om verantwoorde zorg aan de jeugdige te kunnen leveren. Bekostiging op basis van een NHC stelt de zorgaanbieders, beter dan in het verleden, in de gelegenheid om de huisvesting af te stemmen op de (gewijzigde) zorgvraag van de jeugdige en deze huisvesting ook op een kwalitatief verantwoorde manier in stand te houden. Zoals vermeld zijn veiligheid, privacy en huiselijkheid voor een jeugdige in een intramurale setting, vanwege zijn lange NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 13 van 15

14 opnameduur, daarbij belangrijke thema s. De huidige financiële bouwkaders voor de provinciale jeugdzorg (ad 4,3 mln.) zijn onvoldoende om deze kwaliteitseisen in te toekomst te kunnen waarborgen. Tenslotte kan met de NHC-bekostigingsmethodiek een goede foto worden gemaakt van het individuele transitierisico van iedere provinciale jeugdzorginstelling afzondelijk. Daarbij kan iedere instelling inzicht geven in haar specifieke omstandigheden (zoals waarborghypotheken) en de mate waarin de individuele accommodatievergoeding/huisvestingslast afwijkt van de objectief te berekenen NHCopbrengst. Vanuit deze foto kunnen gemeente(n) en de afzonderlijke instellingen vervolgstappen afspreken hoe met het individuele transitierisico huisvesting om te gaan. Deze vervolgstappen zouden geconcretiseerd en vastgelegd kunnen worden in een zogeheten Lange Termijn Huisvestingsplan (LTHP). Binnen de AWBZ-sector wordt reeds sinds begin jaren negentig met een LTHP gewerkt. Naast een instrumentarium voor de individuele instelling om op een planmatige en structurele wijze met huisvesting om te gaan, vormt het LTHP bij uitstek ook het document om te bespreken met de diverse externe stakeholders (verzekeraars, financiers, overheden ect) en de eigen cliëntvertegenwoordiging. Door een cyclische herijking van het LTHP zijn zorginstellingen in staat geweest te anticperen op de gewijzigde zorgvraag en overheidsbeleid in deze en aan de diverse stakelholders verantwoording af te leggen voor het gevoerde huisvestingsbeleid. Een soortgelijk resultaat zou ook behaald moeten kunnen worden in de provinciale jeugdzorg. Pagina 14 van 15 NHC Jeugdzorg Brabantt

15 Bijlage 1. Normkosten Jeugdzorg 2010 en 2013 (TNO) TNO 2010 Residentieel Residentieel MKD Boddaert Ambulante zorg Ondersteunende groepswonen gezin/ktc per fte diensten Oppervlakte per plaats ,8 2,85 Bouwtijd in maanden Directiekosten 14% 14% 14% 14% 14% 14% Rentekosten nvt nvt nvt nvt nvt nvt Program/bestekswijzigingen 4,00% 4,00% 4,00% 4,00% 4,00% 4,00% Loon en prijsstijgingen 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% Startkosten 1,50% 1,50% 1,50% 1,50% 1,50% 1,50% Prijspeil BTW 19,00% 19,00% 19,00% 19,00% 19,00% 19,00% Index gezondheidszorg (inclusief BTW) 130,80 130,80 130,80 130,80 130,80 130,80 Rente tijdens de bouw 3,19% 3,19% 3,19% 3,19% 3,19% 3,19% Kosten per m2 BVO 1.0 Bouwkosten Bijkomende kosten Directiekosten Program/bestekswijz Loon & prijsstijgingen Startkosten Totale investeringskosten Rente tijdens de bouw Totaal inclusief rente Totale investering per plaats (incl. rente) TNO 2013 Residentieel Residentieel MKD Boddaert Ambulante zorg Ondersteunende groepswonen gezin/ktc per fte diensten Oppervlakte per plaats ,8 2,85 Bouwtijd in maanden Directiekosten 14% 14% 14% 14% 14% 14% Rentekosten nvt nvt nvt nvt nvt nvt Program/bestekswijzigingen 4,00% 4,00% 4,00% 4,00% 4,00% 4,00% Loon en prijsstijgingen 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% Startkosten 1,50% 1,50% 1,50% 1,50% 1,50% 1,50% Prijspeil BTW 21,00% 21,00% 21,00% 21,00% 21,00% 21,00% Index gezondheidszorg (inclusief BTW) 138,70 138,70 138,70 138,70 138,70 138,70 Rente tijdens de bouw 3,19% 3,19% 3,19% 3,19% 3,19% 3,19% Kosten per m2 BVO 1.0 Bouwkosten Bijkomende kosten Directiekosten Program/bestekswijz Loon & prijsstijgingen Startkosten Totale investeringskosten Rente tijdens de bouw Totaal inclusief rente Totale investering per plaats (incl. rente) Toeslag Keuken investering per plaats Totaal investering per plaats (all-in) NHC Jeugdzorg Brabant Pagina 15 van 15